Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SNO 27/14
UCHWAŁA
Dnia 23 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Dorota Rysińska (przewodniczący)
SSN Jacek Gudowski
SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
Protokolant Anna Kuras
przy udziale Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych po
rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 23 czerwca 2014 r.,
sprawy S. J.,
sędziego Sądu […],
w związku z zażaleniem obrońcy sędziego na uchwałę Sądu Apelacyjnego - Sądu
Dyscyplinarnego w […]
z dnia 14 marca 2014 r.,
uchwalił:
utrzymać w mocy zaskarżoną uchwałę.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny uchwałą z dnia 14 marca 2014 r.,
podjętą na wniosek Prokuratora Rejonowego […] zezwolił na podstawie art. 80 § 2c
ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz.U.2013.427 ze zm. – dalej: „u.s.p.”) na pociągnięcie S. J., sędziego Sądu […],
do odpowiedzialności karnej za czyn polegający na tym, że w dniu 31 maja 2013 r.
w […] na skrzyżowaniu ulic […] nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w
ruchu lądowym w ten sposób, iż kierując samochodem osobowym marki […],
nienależycie obserwował drogę i nie zachował szczególnej ostrożności w czasie
wykonywania manewru włączania się do ruchu i zawracania oraz nie udzielił
2
pierwszeństwa pieszemu, który prawidłowo przekraczał jezdnię na przejściu dla
pieszych, i w wyniku tego nieumyślnie spowodował wypadek, potrącając w prawy
bok od tyłu M.G., który w następstwie tego doznał obrażeń ciała w postaci urazu
wielomiejscowego złamania kompresyjnego trzonu kręgu C6, złamania trzonu
kręgu Th 5, złamania wyrostka łokciowego kości łokciowej lewej bez
przemieszczenia, urazu stawu lewego skokowego ze złamaniem tylnej krawędzi
nasady dalszej kości piszczelowej lewej bez przemieszenia ze złamaniem
poprzecznym dalszej przynasady kości strzałkowej lewej bez przemieszczenia z
urazem awulsyjnym wiązadła piszczelowo-strzałkowego i dystrakcją przedniego
wiązadła skokowo- strzałkowego, które spowodowały naruszenie czynności
narządu ciała na czas powyżej siedmiu dni, tj. czyn określony w art. 177 § 1 k.k.
Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny ustalił, że S. J. w dniu 31 maja 2013 r.
kierował w godzinach porannych samochodem marki […]. Wykonując manewr
zawracania wjechał na oznakowane przejście dla pieszych, po którym poruszał się
pokrzywdzony M.G. Doszło do potrącenia pokrzywdzonego. W wyniku potrącenia
pokrzywdzony doznał licznych obrażeń ciała szczegółowo opisanych w
dokumentacji medycznej załączonej do akt sprawy. Według opinii biegłego lekarza
z zakresu chirurgii, obrażenia te spowodowały naruszenie czynności narządów
ciała trwające dłużej niż 7 dni. S. J. był trzeźwy. Warunki atmosferyczne nie były
dobre. Padał deszcz. Po wypadku S. J. udzielił pokrzywdzonemu niezbędnej
pomocy. Później wykazywał duże zainteresowanie stanem zdrowia
pokrzywdzonego. Deklarował dalszą pomoc.
W ocenie Sądu, zgromadzony materiał dowodowy - zeznania
pokrzywdzonego M. G., opinia biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków
drogowych, dokumentacja medyczna dotycząca obrażeń doznanych przez M. G.,
opinia sądowo-lekarska, protokół oględzin miejsca zdarzenia oraz protokół z
przebiegu badania stanu trzeźwości - uprawdopodobnia w wysokim stopniu fakt
popełnienia przez obwinionego występku określonego w art. 177 § 1 k.k.
Zdaniem Sądu nie można było uznać, że stopień społecznego
niebezpieczeństwa czynu popełnionego przez obwinionego był znikomy. Przeciwko
temu przemawiają: charakter naruszonych zasad ruchu drogowego, potrącenie
3
pieszego w miejscu przeznaczonym do poruszania się pieszych oraz charakter
obrażeń doznanych przez pokrzywdzonego.
Uchwałę zaskarżył obwiniony. Zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych:
bezzasadne przyjęcie, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje
wystarczających podstaw do uznania, iż stopień społecznego niebezpieczeństwa
czynu popełnionego przez obwinionego był znikomy. W ocenie obwinionego jest to
błąd istotny, ponieważ zgodnie z art. 1 § 2 k.k. czyn zabroniony, którego społeczna
szkodliwość jest znikoma, nie stanowi przestępstwa - co jest jednoznaczne z
brakiem ustawowej przesłanki zezwolenia na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej (art. 80 § 2c u.s.p.).
W uzasadnieniu zażalenia obwiniony podniósł, że zebrane w sprawie
dowody nie uzasadniają dostatecznie popełnienia przez obwinionego przestępstwa
określonego w art. 177 § 1 k.k. także w zakresie dotyczącym skutku w postaci
naruszenia czynności narządów ciała trwającego dłużej niż 7 dni. Biegły sądowy z
zakresu chirurgii pominął w wydanej opinii dostępną dokumentację lekarską
dotyczącą schorzeń, na które pokrzywdzony leczył się przed wypadkiem: chorobę
tkanki łącznej, zapalenie stawów, zapalenie mięśni i osteoporozę. Długotrwałe
leczenie tych schorzeń sterydami, któremu był poddany pokrzywdzony, ma wpływ
na właściwości mechaniczne wiązadeł oraz kości. Nie można, wobec niewielkiej
prędkości, z jaką jechał obwiniony, wykluczyć, że to właśnie te schorzenia wpłynęły
na rozmiar obrażeń doznanych przez pokrzywdzonego w wypadku (mającego
wówczas 20 lat), a tym samym i na przyjętą przez Sąd Apelacyjny kwalifikację
zarzucanego obwinionemu czynu jako przestępstwa określonego w art. 177 § 1 k.k.
Sprawcy nie można przypisać nadzwyczajnych następstw wypadku, a tylko
normalne, przewidywalne, pozostające w związku z naruszeniem reguł ostrożności.
Niektóre ze złamań i zniekształceń kości, uznane za skutek wypadku, mogły
powstać nawet wcześniej, w wyniku schorzeń pokrzywdzonego.
Powołując się na zarzucone uchybienia, obwiniony wniósł o zmianę
zaskarżonej uchwały i nieuwzględnienie wniosku o wyrażenie zgody na
pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej lub o uchylenie zaskarżonej uchwały
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
4
Artykuł 80 § 2c u.s.p. stanowi, że sąd dyscyplinarny wydaje uchwałę
zezwalającą na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej, jeżeli istnieje
dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez sędziego przestępstwa. W
orzecznictwie i piśmiennictwie podkreśla się, że chodzi tu o podejrzenie
nienasuwające istotnych wątpliwości „zarówno co do popełnienia samego czynu,
jak i występowania innych znamion objętych przez ustawę ramami zasad
odpowiedzialności karnej” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca
2003 r., SNO 29/03; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2009 r., SNO
95/98). Potrzebę dokonania ustaleń w tym zakresie z dużą skrupulatnością i
wnikliwością oraz ostrożnością uzasadnia się nieodwracalnością negatywnych
skutków pochopnego udzielenia zezwolenia dla wizerunku sędziego i pełnionej
przez niego służby.
Popełnia przestępstwo określone w art. 177 § 1 k.c., kto naruszając,
chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym wodnym lub
powietrznym powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła
trwające dłużej niż siedem dni obrażenia ciała lub rozstrój zdrowia. Nie popełnia
natomiast tego przestępstwa, a jedynie wykroczenie, kto naruszając, chociażby
nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym wodnym lub powietrznym
powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała lub
rozstrój zdrowia trwające nie dłużej niż siedem dni (por. uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 18 listopada 1998 r., I KZP 16/98). Do znamion zarzuconego
obwinionemu przestępstwa określonego w art. 177 § 1 k.k. należy zatem skutek w
postaci trwającego dłużej niż 7 dni obrażenia ciała lub rozstroju zdrowia.
Zgodnie z szeroko obecnie akceptowaną w piśmiennictwie z zakresu prawa
karnego oraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego w sprawach karnych „koncepcją
obiektywnego przypisania skutku”, dany skutek może być przypisany sprawcy tylko
wtedy, gdy – mówiąc najogólniej - urzeczywistnienie tego skutku pozostawało w
istotnym, z punktu widzenia naruszonej reguły ostrożności i chronionego dobra
prawnego, związku z zachowaniem sprawcy, tj. gdy zachowanie sprawcy stwarzało
lub zwiększało znacznie dla tego dobra zagrożenie (niebezpieczeństwo), jakie się
zrealizowało w postaci rozpatrywanego skutku, a któremu to skutkowi naruszona
reguła miała przeciwdziałać (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2000
5
r., IV KKN 509/98; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2002 r., V KK 21/02;
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2009 r., IV KK 375/08; wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 30 sierpnia 2011 r., IV KK 187/11; wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 4 lipca 2013 r., III KK 33/13).
Od kierowcy samochodu wymaga się zachowania ostrożności pozwalającej
na bezpieczne - bez doznania uszczerbku na zdrowiu - przejście przez ulicę w
wyznaczonym do tego miejscu każdej prawidłowo korzystającej z tego miejsca
osobie bez względu na mniejszą lub większą jej podatność na urazy wskutek
potrącenia, a zatem - zarówno osobie młodej, sprawnej, jak i osobie w wieku
podeszłym lub z innych przyczyn bardziej podatnej na skutki urazu fizycznego. Już
samo tylko doświadczenie życiowe pozwala przyjąć, że skutki potrącenia przez
samochód na przejściu dla pieszych osoby starszej lub cierpiącej na niektóre
schorzenia mogą być dotkliwsze niż skutki potrącenia osoby młodej i zdrowej. Do
przewidzenia zatem są, obiektywnie oceniając, w razie potrącenia w wyniku
naruszenia reguł ostrożności przez kierowcę na przejściu dla pieszych osoby
podatnej z powodu wieku lub pewnych schorzeń na urazy, skutki w postaci
uszczerbków trwających dłużej niż w przypadku potrącenia osoby młodej i zdrowej.
Istnieją zatem podstawy do przypisania kierowcy, który naruszył reguły ostrożności
dotyczące przejazdu przez przejście dla pieszych, także tych skutków wypadku, na
których rozmiar wpłynęła podatność na nie pokrzywdzonego, wynikająca z wieku
lub chorób.
Nierozważenie przez biegłego przy wydawaniu opinii, na której się oparł Sąd
Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny (k. 36-37), tego, w jakim zakresie na doznane
przez pokrzywdzonego obrażenia wpłynęły jego choroby odnotowane w
dokumentacji medycznej (choroba Scheuermanna, mieszana choroba tkanki
łącznej oraz osteoporoza - k. 30, 33, 34), nie mogło zatem stawiać pod znakiem
zapytania istnienia uzasadnionych podstaw do przypisania obwinionemu skutku w
postaci całości tych obrażeń, polegających na naruszeniu czynności narządu ciała
pokrzywdzonego na czas powyżej siedmiu dni, a zatem występujących w rozmiarze
wypełniającym znamię występku określonego w art. 177 § 1 k.k.
6
Zawarte w zażaleniu twierdzenie, że niektóre ze złamań i zniekształceń
kości, uznane za skutek wypadku, mogły nawet powstać wcześniej, w wyniku
schorzeń pokrzywdzonego, nie ma żadnego uzasadnienia.
Brak także podstaw do zakwestionowania w świetle art. 115 § 2 k.k. oceny
Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego dotyczącej stopnia społecznego
niebezpieczeństwa czynu zarzucanego obwinionemu. Uznaniu, że stopień
społecznego niebezpieczeństwa czynu obwinionego był znikomy, sprzeciwiają się
wszystkie okoliczności powołane w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały.
Szczególnie istotną okolicznością sprzeciwiającą się temu jest to, że potrącenie
pokrzywdzonego nastąpiło w miejscu przeznaczonym do poruszania się pieszych.
Choć zachowanie obwinionego po wypadku było wzorowe, okoliczność ta
nie mogła spowodować uznania, że stopień społecznego niebezpieczeństwa
zarzucanego obwinionemu czynu był znikomy. Niedopuszczalne jest bowiem
uzależnianie oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu od czynników
bezpośrednio z nim niezwiązanych, które wystąpiły przed jego popełnieniem albo
po jego popełnieniu (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2008 r.,
SNO 68/08).
Z tych względów Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny orzekł jak w sentencji.