Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 628/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
SSA Elżbieta Fijałkowska
Protokolant Justyna Kosińska
w sprawie z powództwa B. Spółki z o.o. Spółki komandytowej w D.
przeciwko Województwu P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 12 września 2014 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 27 czerwca 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Powód B. Sp. z o.o. spółka komandytowa domagał się zasądzenia od
pozwanego Skarbu Państwa - Województwa P. kwoty 530.357,35 zł wraz z
odsetkami i kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że kwota ta,
zgodnie z umową z dnia 22 września 2009 r. o dofinansowanie projektu w ramach
osi priorytetowych l-VII Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa P. na
lata 2007 - 2013 - wersja refundacja, miała być mu przekazana tytułem płatności
końcowej za realizację projektu pn. „Rozszerzenie zakresu działania
przedsiębiorstwa poprzez wprowadzenie innowacji w procesie produkcyjnym
poprzez zastosowanie nowej technologii”.
Sąd Okręgowy w R. wyrokiem z dnia 4 lutego 2013 r. uwzględnił powództwo.
Ustalił, że strony zawarły w dniu 22 września 2009 r. umowę o dofinansowanie
wyżej wskazanego projektu, zgodnie z którą pozwany zobowiązał się do pokrycia
55% wydatków kwalifikowanych poniesionych przez powoda, stanowiących kwotę
558.270,90 zł, na wprowadzenie nowej technologii wytwarzania rynien i rur
z blachy stalowej. Środki przekazywane były zgodnie z § 5 i § 6 umowy, przy czym
płatność końcowa nastąpić miała po złożeniu wniosku o płatność końcową,
zatwierdzeniu przez Instytucję Zarządzającą Programem, akceptacji części
sprawozdawczej z realizacji projektu zawartej we wniosku o płatność końcową,
przeprowadzeniu kontroli na zakończenie realizacji projektu, stwierdzeniu przez
Instytucję Zarządzającą Programem prawidłowej realizacji projektu. W dniu
3 lutego 2010 r. pozwany przeprowadził kontrolę na zakończenie realizacji projektu
ustalając kwotę dofinansowania na 530.357,35 zł, (po dokonaniu korekty o kwotę
27.913,55 - kwota ta dochodzona była przez powoda w odrębnym postępowaniu)
uzależniając jej wypłatę od podpisania przez powoda aneksu do umowy w zakresie
aktualizacji kwartalnego zapotrzebowania na środki. Aneks nie został podpisany,
wobec czego pozwany odmówił przekazania powodowi należnej kwoty.
W ocenie Sądu Okręgowego zapis umowy co do poprzedzenia przekazania
beneficjentowi kwoty dotacji, złożeniem przez niego zaktualizowanego aneksu do
umowy i kwartalnego zapotrzebowania na środki, ma charakter techniczny
i porządkujący oraz poprawiający sprawność postępowania. Wymóg ten nie został
zastrzeżony w umowie, a więc brak podstaw do obciążania powoda negatywnymi
3
skutkami związanymi z odmową zawarcia aneksu, zwłaszcza, że aneks nie był
potrzebny skoro powód wywiązał się z terminu zakończenia realizacji projektu.
W apelacji od tego wyroku pozwany zarzucił: obrazę prawa materialnego tj.
art. 3531
w zw. z art. 486 § 2 k.c. w zw. z art. 206 ustawy o finansach publicznych
(art. 209 ustawy o finansach publicznych z 2005 r.) w zw. z § 1 pkt 22 i § 5, 6, 7
umowy o dofinansowaniu z 22 września 2009 r. w brzmieniu aneksów z 9 grudnia
2009 r., 30 grudnia 2009, 11 marca 2010 r. i 11 kwietnia 2011 r.; art. 117 w zw.
z art. 52 i 127 ust. 2 pkt 1, art. 169 ust. 3, art. 184, art. 206, art. 211 ustawy
o finansach publicznych w zw. z art. 120 i 123 § 1 pkt 2 k.c. w zw. z § 5 pkt 5a
w zw. z § 2 pkt 4 w/w umowy o dofinansowanie; art. 53 i 54 ustawy o finansach
publicznych w zw. z art. 4 i art. 8 pkt 1, art. 10 i art. 11 ustawy o odpowiedzialności
za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, a także naruszenie przepisów
prawa procesowego art. 233 w zw. z art. 227 k.p.c., art. 217 § 2 w zw. z art. 6 k.c.
i art. 328 § 2 k.p.c.
Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2013 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
pozwanego, podzielając ocenę prawną Sądu pierwszej instancji. Podkreślił
jednocześnie, że w rozpatrywanej sprawie nie zachodziła konieczność analizy
postanowień umowy i zachowania ich przez powoda co do składania kwartalnego
zapotrzebowania na środki, skoro tego rodzaju dokument wymagany był w
przypadku przekazywania beneficjentowi środków dofinansowania w formie
refundacji – w trakcie wykonywania projektu – w postaci płatności pośrednich,
a powód domagał się dofinansowania kosztów inwestycji po jej zakończeniu,
w formie płatności końcowej. Ponadto wskazał, że ocena zachowania powoda
mogła być dokonana, ze strony pozwanego, wyłącznie pod kątem spełnienia
warunków umożliwiających płatność końcową. Skoro zostały one spełnione, to brak
podstaw do analizy przepisów ustawy o finansach publicznych, do których
brzmienia, ze wskazaniem konkretnego przepisu, umowa się nie odwołuje.
Skarga kasacyjna strony pozwanej została oparta na obu podstawach
określonych w art. 3983
§ 1 k.p.c. W ramach podstawy naruszenia prawa
procesowego skarżący zarzucił obrazę art. 233 § 1 i art. 227 w zw. z art. 378 § 1
i art. 391 k.p.c., art. 217 § 1 i 2 k.p.c. w brzmieniu przed dniem 16 września 2011 r.
i art. 6 k.c., art. 233 § 1, art. 378 § 1 oraz art. 391 k.p.c., art. 378 § 1 k.p.c., art. 328
4
§ 2 w zw. z art. 378 § 1 i art. 387 oraz art. 391 k.p.c., a w ramach podstawy
naruszenia prawa materialnego podniósł obrazę art. 120 § 1 k.c. w zw. z art. 184
ust. 1 i art. 206 ust. 1 i 2 ustawy o finansach publicznych w zw. z § 1 pkt 22 i § 5 ust.
5a i 6, § 6 ust. 3 i 5 pkt 1, 3, 4, § 7 ust. 1 i 4 umowy o dofinansowanie, art. 65 § 2
w zw. z art. 120 § 1 k.c. i § 5 ust. 5a, § 6 ust. 5, § 7 ust. 4, § 17 ust. 3 i § 22 umowy
o dofinansowanie oraz art. 5 pkt 9 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
w zw. z art. 2 ust. 2 i art. 57 ust. 1 rozporządzenia Rady z dnia 11 lipca 2006 r.
ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności
i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, art. 117 ust. 1 i 2 w zw. z art. 52
ust. 1 pkt 2, art. 53, art. 127 ust. 2 pkt 5, art. 169 ust. 3, art. 184 ust. 1 i art. 206 ust.
2 ustawy o finansach publicznych w zw. z art. 120 § 1 k.c. w zw. z § 5 pkt 5a i § 17
ust. 3 umowy o dofinansowanie. W oparciu o te zarzuty wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawa kasacyjna naruszenia przepisów postępowania była
uzasadniona. W obowiązującym w postępowaniu cywilnym modelu tzw. apelacji
pełnej sąd drugiej instancji jest sądem meriti. Podkreśla to między innymi art.
382 k.p.c., który stanowi, że sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału
dowodowego zgromadzonego w toku całego postępowania. Jest zatem
oczywiste, że na sądzie drugiej instancji spoczywa obowiązek wskazania
ustalonych w sprawie okoliczności faktycznych stanowiących podstawę jego
rozstrzygnięcia. W przypadku, w którym sąd drugiej instancji podziela ustalenia
faktyczne sądu pierwszej instancji wystarczające jest wskazanie, że sąd drugiej
instancji dokonał takiej oceny. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera
jednak takiego stwierdzenia. Wskazuje ono natomiast na dokonanie przez Sąd
Apelacyjny własnych ustaleń faktycznych, obejmujących pewien fragment
okoliczności w jego ocenie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jednakże bez
wskazania i analizy dowodów, które stanowiły podstawę tych ustaleń. Powyższe
uchybienia stanowią istotne naruszenie przepisów postępowania dotyczących
podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.
5
Zgodnie z art. 378 k.p.c. sąd drugiej instancji ma obowiązek rozważenia
zarzutów zawartych w apelacji. Strona pozwana w apelacji zarzuciła między
innymi naruszenie art. 233 k.p.c. w wyniku wybiórczej i dowolnej oceny
materiału dowodowego oraz naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. przez brak
dostatecznego wskazania motywów zaskarżonego wyroku. Uzasadnienie
wyroku Sądu Apelacyjnego nie wskazuje, aby zarzuty te, których rozpoznanie
miało znaczenie dla sposobu rozpoznania sprawy, były przedmiotem jego
oceny. Z tego względu zarzut naruszenia art. 378 k.p.c. był także uzasadniony.
Art. 328 § 2 k.p.c., który odpowiednio znajduje zastosowanie do wyroków
sadów drugiej instancji, wymaga wskazania podstawy prawnej wydanego
rozstrzygnięcia. Sąd Apelacyjny uznał, że roszczenie powoda, wobec wykonania
przez niego umowy, zostało prawidłowo ocenione przez Sąd Okręgowy za
uzasadnione. W skardze kasacyjnej trafnie jednak zarzucono, że Sąd
Apelacyjny nie wskazał przepisów prawa materialnego, które brał pod uwagę
dokonując takiej oceny, co nakazuje uznać zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.
za uzasadniony.
W judykaturze utrwalone jest stanowisko, że ocena czy właściwie
zastosowano przepisy prawa materialnego jest możliwa jedynie w przypadku,
gdy dokonano niezbędnych w tym zakresie ustaleń faktycznych. Wobec
zasadności wskazanych wyżej zarzutów skargi kasacyjnej, odnoszących się do
podstawy naruszenia przepisów postępowania, ocena zawartych w skardze
kasacyjnej zarzutów naruszenia prawa materialnego stała się zatem
bezprzedmiotowa.
Wobec zasadności zarzutów skargi kasacyjnej wypełniających podstawę
naruszenia przepisów postępowania zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu na
podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.