Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 724/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Bogumiła Ustjanicz (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSA Elżbieta Fijałkowska
w sprawie z powództwa B. J. i E. J.
przeciwko PGE Dystrybucja Spółce Akcyjnej z siedzibą w L.
przy udziale Rzecznika Praw Obywatelskich
o nakazanie, zakazanie naruszeń i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 26 września 2014 r.,
skargi kasacyjnej Rzecznika Praw Obywatelskich
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 lutego 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 20 września 2012 r. Sąd Okręgowy w S. oddalił powództwo
E. J. i B. J. przeciwko pozwanej PGE Dystrybucja S.A. w L. o nakazanie pozwanej
przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zakazanie dalszych naruszeń prawa
własności nieruchomości położonej w S. przy ul. O. 48, oznaczonej jako działka nr
197, objętej księgą wieczystą […] prowadzoną w Sądzie Rejonowym w S., poprzez
zobowiązanie pozwanej do usunięcia z wymienionej nieruchomości urządzeń
elektro-energetycznych w postaci linii średniego napięcia 15 kV oraz zasądzenie od
pozwanej na rzecz powodów kwoty 230 000 zł tytułem wynagrodzenia za
bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres 10 lat, licząc od dnia wniesienia
pozwu.
Ustalił, że powodowie na zasadach wspólności majątkowej są właścicielami
nieruchomości składającej się z działki gruntu oznaczonej numerem ewidencyjnym
197, położonej w S. przy ul. O., objętej księgą wieczystą […] prowadzoną w Sądzie
Rejonowym w S. Powodowie stali się właścicielami tej nieruchomości na podstawie
decyzji Prezydenta Miasta S. z dnia 1 czerwca 1998 r. Do 1998 r. powodowie byli
użytkownikami wieczystymi nieruchomości, która została im oddana w użytkowanie
wieczyste na podstawie umowy z dnia 29 stycznia 1976 r. W chwili objęcia przez
powodów nieruchomości w posiadanie nie była ona zabudowana. W dniu 18 lutego
1976 r. powodowie otrzymali decyzję o pozwoleniu na budowę. W okresie od 1976
r. do 1979 r. powodowie wybudowali na tej działce jednorodzinny budynek
mieszkalny.
Po rozpatrzeniu wniosku Zakładu Energetycznego W.-T., decyzją z dnia 14
stycznia 1976 r., Zarząd Miejski w S. zatwierdził plan realizacyjny remontu
kapitalnego linii średniego napięcia 15 kV GPZ Zakłady […] oraz budowy stacji
transformatorowych. Decyzją nr …/76 z dnia 26 kwietnia 1976 r. Prezydent Miasta
S., po rozpatrzeniu wniosku Zakładów Energetycznych Okręgu Centralnego
Zakładu Energetycznego W.-T. w W., zezwolił na czasowe zajęcie nieruchomości
położonych w S. na trasie projektowanych linii SN 15 kV GPZ-S. Zakłady […] – ul.
W., W., P., S., D., Ł. i C. – w celu budowy linii napowietrznej 15 kV oraz budowy
stacji transformatorowych, zgodnie z decyzją nr 3/76 wydaną przez Zarząd Miejski
3
w S. Decyzja z dnia 26 kwietnia 1976 r. została wydana na podstawie art. 35 ust. 1
ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości
(jedn. tekst: Dz.U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64, dalej – „u.z.t.w.n.”). W wykazie
właścicieli, których grunty miały zostać zajęte w trakcie realizacji inwestycji, nie
zostali ujęci ówcześni użytkownicy wieczyści działki oznaczonej numerem 197 – B.
i E. małżonkowie J. Pismem z dnia 7 czerwca 1976 r., Urząd Miejski w S.
powiadomił Zakład Energetyczny W.-T. w W., że decyzja z dnia 26 kwietnia 1976 r.
jest prawomocna z wyjątkiem W. P., która złożyła od niej odwołanie.
Linia energetyczna biegnąca wzdłuż ulicy O. w S. została przebudowana w
pierwszej połowie 1977 r. Linia ta od samego początku, od jej zaprojektowania, była
częścią tzw. […], tj. zespołu linii energetycznych położonych w południowej części
miasta. Posadowienie urządzeń energetycznych na działce powodów było objęte
decyzją z dnia 14 stycznia 1976 r. w przedmiocie zatwierdzenia remontu
kapitalnego, jak i decyzją z dnia 26 kwietnia 1976 r. w przedmiocie zezwolenia na
czasowe zajęcie nieruchomości. Lista właścicieli, których nieruchomości miały
zostać zajęte na potrzeby przebudowy linii 15 kV, powstała najprawdopodobniej w
innej dacie niż dzień wydania decyzji z dnia 26 kwietnia 1976 r.
Najprawdopodobniej z tej przyczyny nie zostali na niej umieszczeni powodowie,
ponieważ stali się oni użytkownikami wieczystymi dopiero w dniu 29 stycznia 1976 r.
W ramach prowadzonych w pierwszej połowie 1977 r. prac na działce
powodów posadowiona została jedna z nóg słupa oporowo-narożnego. Nad działką
powodów przebiega również fragment linii średniego napięcia 15 kV. W dniu
30 maja 1977 r. pracownicy Zakładu Energetycznego W. - T. Rejon Energetyczny
S. dokonali protokolarnego sprawdzenia zgłoszonych do przyłączenia do sieci
urządzeń elektrycznych. Pisemny protokół z tych czynności sporządzony został w
dniu 26 czerwca 1977 r. Linia podlega standardowym zabiegom konserwacyjnym i
eksploatacyjnym. Co pięć lat dokonywane są oględziny linii i na bieżąco usuwane
są usterki. Od czasu budowy linii do 2009 r. poprzednicy prawni pozwanej spółki w
sposób niezakłócony korzystali z działki powodów. Od około 2-3 lat powodowie nie
wpuszczają na swoją posesję pracowników pozwanej. Z wniosku powodów toczyło
się postępowanie administracyjne w przedmiocie nakazania demontażu linii
elektroenergetycznej przebiegającej nad działką powodów. Wojewódzki Inspektor
4
Nadzoru Budowlanego w S. decyzją z dnia 19 grudnia 2002 r. uchylił decyzję
Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego i odmówił wydania nakazu
demontażu tej linii. Wyrokiem z dnia 9 października 2003 r. NSA w W. oddalił
skargę małżonków J. na powyższą decyzję.
Z dniem 1 lipca 2007 r. nastąpił podział i wyodrębnienie do oddzielnych
podmiotów sprzedaży energii elektrycznej (obrót) i jej dostarczania (dystrybucja).
Umową z dnia 30 czerwca 2007 r. Zakład Energetyczny W.-T. w W. przeniósł na
rzecz ZEW-T Dystrybucja Sp. z o.o. z siedzibą w W. przedsiębiorstwo sieciowe. W
dniu 31 sierpnia 2010 r. Sąd Rejonowy w L. dokonał wpisu podmiotu PGE
Dystrybucja Spółka Akcyjna z siedzibą w L. Z odpisu KRS wynika, że doszło do
połączenia spółek i przeniesienia całego majątku przejmowanych spółek m.in. PGE
Dystrybucja W.- T. Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz spółki przejmującej.
Według oceny Sądu pierwszej instancji, obie decyzje: z dnia 14 stycznia
1976 r. oraz z dnia 26 kwietnia 1976 r. dotyczyły odcinka linii energetycznej
przebiegającej przez ul. O., mimo że nie została ona w nich wymieniona. Ponadto
decyzja z dnia 26 kwietnia 1976 r. nie została doręczona powodom. Mimo to, jest
ona prawomocna, a co za tym idzie obowiązują wynikające z niej skutki.
Powodowie nie przedstawili żadnego orzeczenia (decyzji), mocą którego
wymieniona decyzja zostałaby uchylona, stwierdzono jej nieważność albo
bezskuteczność. Decyzja z dnia 26 kwietnia 1976 r. została wydana na podstawie
art. 35 u.z.t.w.n., który przewiduje szczególny przypadek wywłaszczenia, co wiąże
się z trwałością stanu, jaki decyzja stwarza, obejmując sobą każdoczesnego
właściciela nieruchomości, której dotyczy oraz każdoczesnego przedsiębiorcę
przesyłowego występującego w miejsce pierwotnego adresata decyzji. Powyższa
decyzja, z której wynika zarówno uprawnienie wskazanych w nich podmiotów, do
korzystania z cudzej nieruchomości, jak również ograniczenie zakresu uprawnień
właściciela, jest prawomocna, a inwestycja została zrealizowana przy braku
sprzeciwu powodów. Z tych względów decyzja jest wiążąca dla powodów. Pozwana
zatem posiada tytuł prawny i tym samym jest uprawniona do przetrzymywania na
nieruchomości powodów urządzeń elektroenergetycznych i ich eksploatowania.
Niezasadne było także żądanie zapłaty kwoty 230 000 zł skoro korzystanie
przez pozwaną z części nieruchomości powodów odbywa się na podstawie
5
ważnego tytułu prawnego. Ponadto ze względu na uregulowanie zawarte w art. 36
ust. 1 u.z.t.w.n., przewidujące ustalenie odszkodowania na podstawie decyzji
administracyjnej, dochodzenie roszczeń majątkowych na tej podstawie prawnej
przed sądem powszechnym jest niedopuszczalne.
Niezależnie od powyższego, w ocenie Sądu pierwszej instancji, powództwo
nie było zasadne, gdyż ustalone okoliczności uzasadniały przyjęcie, że służebność
gruntowa odpowiadająca dzisiejszej treści służebności przesyłu została nabyta
przez zasiedzenie przez Skarb Państwa z dniem 30 maja 1987 r.
Po przekształceniach przedsiębiorstwa państwowego Zakład Energetyczny W.-T.
w W., to ograniczone prawo rzeczowe przysługuje obecnie pozwanej.
Apelacja powodów wniesiona od powyższego wyroku Sądu pierwszej
instancji została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 28 lutego 2013 r.,
który podzielił ustalenia faktyczne i ich ocenę prawną Sądu Okręgowego. Za
uzasadniony uznał jedynie zarzut naruszenia art. 292 i 352 k.c. przez przyjęcie, że
służebność gruntowa odpowiadająca dzisiejszej treści służebności przesyłu została
nabyta przez zasiedzenie przez Skarb Państwa.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego skargę kasacyjną wniósł Rzecznik Praw
Obywatelskich, który zaskarżył go w całości. W ramach podstawy kasacyjnej z art.
3983
§ 1 pkt 1 k.p.c. zarzucił naruszenie przepisów: art. 222 § 2 k.c. oraz art. 225
w zw. z art. 224 § 2 k.c., art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n. oraz art. 16 § 1 k.p.a. W ramach
podstawy kasacyjnej z art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. zarzucił naruszenie przepisów: art.
2 § 3 k.p.c. w zw. z art. 7 i 10 Konstytucji RP i art. 385 k.p.c. Poza tym zarzucił,
że zaskarżonym orzeczeniem naruszono konstytucyjne prawa do ochrony praw
majątkowych, a w szczególności prawa własności gwarantowanego i chronionego
na podstawie art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. Skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi drugiej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sądy meriti zasadnie przyjęły - zgodnie ze stanowiskiem zajętym w uchwale
w składzie siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2014 r., III CZP
87/13 (Biul. SN 2014, nr 4, s. 9) oraz uchwale z dnia 20 stycznia 2010 r., III CZP
116/09 (OSNC-ZD 2010, nr 3, poz. 92) - że decyzja wydana na podstawie art. 35
6
ust. 1 u.z.t.w.n. jest tytułem prawnym dla przedsiębiorcy przesyłowego do stałego
korzystania z wymienionej w tej decyzji nieruchomości. Skutkiem wydania tej
decyzji jest trwałe ograniczenie sposobu korzystania z własności nieruchomości, co
mieści się w granicach szeroko rozumianego wywłaszczenia, będącego instytucją
prawa publicznego. Instytucja uregulowana w art. 35 u.z.t.w.n. była bowiem uznana
przez samego ustawodawcę za szczególny tryb wywłaszczania nieruchomości
uregulowany szczegółowo w rozdziale 5 tej ustawy. Wydana na tej podstawie
decyzja wkraczała w sferę stosunków cywilnoprawnych w tym sensie, że
kształtowała ona treść prawa własności, zgodnie z art. 140 k.c. Nie powodowała
powstania służebności w ścisłym tego słowa znaczeniu, gdyż skutki ograniczenia
prawa własności różnią się od skutków prawnych wywołanych przez ustanowienie
służebności. Z decyzji tej wynikają uprawnienia o charakterze administracyjnym
czasami nazywane szczególną służebnością ustawową. Mimo uchylenia ustawy
z dnia 12 marca 1958 r. – w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 29 kwietnia
1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (jedn. tekst: Dz.U.
z 1991 r. Nr 30, poz. 126) - wydane na podstawie art. 35 u.z.t.w.n. decyzje
administracyjne wywołują nadal skutki prawne, obejmując sobą każdoczesnego
właściciela nieruchomości, której dotyczy oraz każdoczesnego przedsiębiorcę
przesyłowego wstępującego w miejsce pierwotnego adresata decyzji. Z art. 35
u.z.t.w.n. wynika, zarówno uprawnienie wskazanych w nim podmiotów do
korzystania z cudzej nieruchomości, jak i trwałe ograniczenie zakresu uprawnień
osoby, która była właścicielem nieruchomości w chwili prowadzenia w stosunku do
niej postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem decyzji, ale
i każdego kolejnego jej właściciela. W powołanej uchwale z dnia z dnia 8 kwietnia
2014 r., III CZP 87/13, wyjaśniono przy tym, że każde wywłaszczenie
nieruchomości, następuje na rzecz Skarbu Państwa lub (obecnie) na rzecz
jednostki samorządu terytorialnego, nie zaś bezpośrednio na rzecz podmiotu prawa
prywatnego, nawet jeśli z powołaniem się na konieczność zrealizowania celu
publicznego wnioskował on o wszczęcie procedury wywłaszczeniowej. Decyzja
wydana na podstawie art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n. odbierała część uprawnień
właścicielskich oznaczonej nieruchomości. W zakresie tego ograniczenia,
przedsiębiorca korzystający z urządzeń przesyłowych na cele działalności
7
gospodarczej uzyskiwał uprawnienie do korzystania z cudzej nieruchomości przez
założenie i eksploatację urządzeń przesyłowych nie od wywłaszczonego właściciela
nieruchomości, lecz od podmiotu, na rzecz którego możliwe było wywłaszczenie.
Ze względu na określony wyżej charakter (wywłaszczeniowy) decyzji
wydawanej na podstawie art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n. oraz jej skutki prawne (trwałe
ograniczenie prawa własności skuteczne wobec każdoczesnego właściciela
nieruchomości oraz nabycie wynikających z ustawy uprawnień przez
przedsiębiorstwo przesyłowe) powinna ona od strony przedmiotowej wskazywać
nieruchomość, której dotyczy. Ponadto stroną postępowania administracyjnego,
którego przedmiotem było wydanie tej decyzji, powinien być właściciel
(odpowiednio użytkownik wieczysty) nieruchomości. Zgodnie bowiem z art. 28
k.p.a., stroną w postępowaniu administracyjnym jest m.in. każdy, czyjego interesu
prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie. Strona postępowania
administracyjnego powinna również być wymieniona w decyzji, co jest jej
obligatoryjnym elementem (art. 107 § 1 k.p.a.).
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej trafnie wskazano, że decyzja
administracyjna, która nie wymienia strony postępowania jest uważana za
nieistniejącą. Nie dotyczy to jednak takiej sytuacji, w której w decyzji wskazane są
strony, lecz nie wszystkie, które nimi być powinny. Pojęcie strony postępowania
administracyjnego zasadniczo różni się od takiego samego pojęcia używanego
w procedurze cywilnej, w której za stronę (uczestnika postępowania) można uznać
tylko taki podmiot, który w tym charakterze występował w postępowaniu sądowym
(por. uzasadnienie uchwały – zasady prawnej składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2010 r., III CZP 112/09, OSNC 2010, nr 7-8, poz.
98). Tymczasem stroną w postępowaniu administracyjnym, zgodnie z art. 28 k.p.a.,
jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo
kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Pojęcie strony w postępowaniu administracyjnym, zarówno w orzecznictwie sądów
administracyjnych oraz nauce prawa, budzi spory. Mimo to, niewątpliwie najbardziej
odpowiada ono w procedurze cywilnej pojęciu zainteresowanego w sprawie
występującemu w trybie postępowania nieprocesowego, którym jest każdy, czyich
praw dotyczy wynik postępowania (art. 510 § 1 k.p.c.). Dopiero jednak po wezwaniu
8
zainteresowanego do udziału w sprawie otrzymuje on przymiot uczestnika
postępowania. Inaczej jest jednak w postępowaniu administracyjnym, w którym
przymiotu strony tego postępowania nie pozbawia nawet brak jej udziału
w postępowaniu, jeżeli dotyczyło ono jej interesu prawnego lub obowiązku,
o których mowa w art. 28 k.p.a. W razie wydania decyzji administracyjnej
o charakterze merytorycznym stronie, która nie wzięła udziału w postępowaniu
przysługuje prawo żądania wznowienia postępowania administracyjnego, zgodnie
bowiem z art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a., niezawiniony brak udziału w postępowaniu
administracyjnym jest jedną z podstaw usprawiedliwiającą wznowienie
postępowania (por. wyrok NSA w Gdańsku z dnia 7 lutego 2001 r., II SA/Gd
2258/98, nie publ.).
Uwzględniając powyższe okoliczności, że decyzja administracyjna z dnia
26 kwietnia 1976 r., wydana na podstawie art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n., nie wskazywała
powodów jako strony postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem tej
decyzji oraz nie została ona doręczona powodom nie przesądzały o tym,
iż powodowie nie mieli statusu strony tego postępowania w rozumieniu art. 28
k.p.a., a w konsekwencji, że decyzja ta nie spowodowała wobec nich konsekwencji
wynikających z przepisów u.z.t.w.n. w postaci trwałego ograniczenia ich prawa
użytkowania wieczystego przekształconego później w prawo własności i nabycia
przez poprzedników prawnych pozwanej, a następnie przez pozwaną skutecznego
wobec powodów tytułu prawnego do korzystania z ich nieruchomości. Byłoby tak
wówczas, gdyby powołana wyżej decyzja swoim zakresem przedmiotowym
obejmowała również nieruchomość powodów.
Nie ma przepisu, który wprost regulowałby kwestię związania sądu
powszechnego decyzją administracyjną. W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 9 października 2007 r., III CZP 46/07 (OSNC 2008, nr 3, poz.
30) – dotyczącej związania sądu powszechnego skutkami ostatecznej decyzji
administracyjnej - wyjaśniono, że zasada uwzględniania przez sądy powszechne
skutków prawnych orzeczeń organów administracyjnych, ma swe źródło
w prawnym rozgraniczeniu drogi sądowej i administracyjnej, czego wyrazem są art.
2 § 3 i art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz art. 16 i 97 § 1 pkt 4 k.p.a., a pod rządami
Konstytucji także w idei podziału władz (art. 10) oraz działania organów władzy
9
publicznej na podstawie i w granicach prawa (art. 7). Wynikająca z art. 16 k.p.a.
zasada trwałości decyzji administracyjnej oznacza, że jej uchylenie lub zmiana,
stwierdzenie jej nieważności oraz wznowienie postępowania mogą nastąpić tylko
w przepadkach wskazanych w przepisach k.p.a. lub w ustawach szczególnych.
Dopóki to nie nastąpi, dopóty sądy powszechne są związane treścią osnowy
decyzji administracyjnej.
Związanie sądów skutkami ostatecznych decyzji administracyjnych dotyczy
także ich zakresu przedmiotowego. Jeżeli więc sąd w sprawie cywilnej ustala
zakres związania ostateczną decyzją administracyjną, to przedmiotem badania nie
jest, jaki powinien być prawidłowy zakres przedmiotowy rozstrzygnięcia określoną
decyzją administracyjną, lecz jaki był faktyczny zakres tego rozstrzygnięcia.
Postępowanie dowodowe przed sądem powszechnym ze względu na konieczność
ścisłego przestrzegania rozróżnienia spraw przynależnych do drogi sądowej od
spraw rozstrzyganych w drodze postępowania administracyjnego nie może
zmierzać do jakiejkolwiek modyfikacji treści ostatecznej decyzji administracyjnej,
w tym poprzez uzupełnienie jej zakresu przedmiotowego.
Ostateczna decyzja wywłaszczeniowa wydana na podstawie art. 35
u.z.t.w.n., dla wywołania przewidzianych tą ustawą skutków prawnych w postaci
trwałego ograniczenia prawa własności musi określać nieruchomość, której dotyczy.
Wzgląd na konstytucyjną ochronę praw majątkowych wyrażoną w art. 64 ust. 1 i 2
Konstytucji RP, uzasadnia rygorystyczne wymagania dotyczące tego aspektu treści
decyzji administracyjnej o charakterze wywłaszczeniowym. W razie wydania takiej
decyzji z niedokładnym określeniem nieruchomości, której dotyczy, ustalenie jej
zakresu przedmiotowego może nastąpić przy wykorzystaniu innych elementów
zawartych w treści tej decyzji, w tym dotyczących wymienionych w decyzji stron
tego postępowania, o ile pozwala to na jednoznaczne przyporządkowanie
nieruchomości wymienionym w decyzji stronom postępowania administracyjnego
będących właścicielami lub użytkownikami wieczystymi określonych nieruchomości.
Uwzględniając powyższe należy zwrócić uwagę na to, że decyzja administracyjna
z dnia 26 kwietnia 1976 r. nie wymieniała nieruchomości powodów za pomocą
takich określeń, jak jej położenie administracyjne (ulica i jej numer), numeru działki
geodezyjnej, czy jej oznaczenia w księdze wieczystej. Ponadto decyzja ta
10
wymieniała wprost określone nieruchomości przez podanie ich położenia
administracyjnego i nazwisk ich właścicieli (ewentualnie użytkowników wieczystych).
W tych okolicznościach analiza treści osnowy decyzji administracyjnej
jednoznacznie wskazuje, że zakres przedmiotowy tej decyzji nie obejmował
nieruchomości powodów, którzy ponadto nie zostali ujęci jako strony postępowania
administracyjnego. O tym, że powołana wyżej decyzja nie obejmowała
nieruchomości powodów dodatkowo może świadczyć podana przez Sąd drugiej
instancji prawdopodobna przyczyna pominięcia nieruchomości powodów w decyzji
administracyjnej, tj. to, że powodowie stali się jej użytkownikami wieczystymi już po
wydaniu decyzji z dnia 14 stycznia 1976 r. w przedmiocie zatwierdzenia remontu
kapitalnego linii elektroenergetycznej. Mylne wyobrażenie organu
administracyjnego o stanie prawnym tej nieruchomości na chwilę wydania decyzji
z dnia 26 kwietnia 1976 r. polegające na niewiedzy o tym, że w stosunku do
nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa ustanowiono prawo
użytkowania wieczystego na rzecz powodów, mogło wyjaśniać przyczynę
pominięcia w decyzji tej nieruchomości, w stosunku do której nie zachodziłaby
potrzeba dokonywania wywłaszczenia w trybie przewidzianym w art. 35 u.z.t.w.n.
Dodać należy, że dla ustalenia zakresu przedmiotowego decyzji administracyjnej
nie ma jakiejkolwiek doniosłości prawnej okoliczność – którą powołał w swych
rozważaniach Sąd Apelacyjny - iż powodowie byli bierni podczas wznoszenia na
ich nieruchomości urządzeń elektroenergetycznych przez poprzednika prawnego
pozwanej.
Uwzględniając powyższe, uzasadnione są zarzuty naruszenia przez Sąd
Apelacyjny art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n. przez błędną jego wykładnię polegającą na
przyjęciu, że decyzja wydana na tej podstawie prawnej mogła wywołać skutki
określone w tej ustawie polegające na trwałym ograniczeniu prawa własności
(odpowiednio prawa użytkowania wieczystego) w stosunku do nieruchomości, która
nie została wskazana w tej decyzji oraz nie wymieniała aktualnego w chwili jej
wydania właściciela (odpowiednio użytkownika wieczystego) tej nieruchomości.
Uzasadniony jest także zarzut naruszenia art. 16 § 1 k.p.a. w następstwie jego
niezastosowania w odniesieniu do ostatecznej decyzji Prezydenta Miasta S.
z dnia 26 kwietnia 1976 r. i nieuwzględnienia ograniczonego zakresu
11
przedmiotowego wynikającego z treści tej decyzji. Ponadto uzasadniony jest także
zarzut naruszenia art. 2 § 3 k.p.c. w zw. z art. 7 i 10 Konstytucji RP wskutek
nieuwzględnienia przez Sąd drugiej instancji wynikającego z tych przepisów
ograniczenia możliwości rozstrzygania przez sąd powszechny spraw przekazanych
na drogę postępowania administracyjnego, co doprowadziło, wskutek
przeprowadzonego postępowania dowodowego, do uzupełniania przedmiotowego
rozstrzygnięcia zawartego w ostatecznej decyzji administracyjnej o nieruchomość
powodów. W następstwie tych uchybień doszło także do naruszenia art. 222 § 2
oraz art. 225 w zw. z art. 224 § 2 k.c. na skutek przyjęcia, iż zastosowanie
w sprawie tych przepisów jest wyłączone przez to, tylko że pozwana ma skuteczne
wobec powodów uprawnienie do korzystania z ich nieruchomości, a zarazem
w tych granicach prawo własności powodów jest ograniczone na podstawie
ostatecznej decyzji administracyjnej z dnia 26 kwietnia 1976 r. Skutkiem naruszenia
tych przepisów było także naruszenie konstytucyjnie chronionego prawa
majątkowego, tj. prawa własności (art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP).
Z tych względów, że skarga kasacyjna była oparta na uzasadnionej
podstawie prawnej, Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. oraz
art. 108 § 2 w zw. z art. 391 i 39821
k.p.c.