Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 137/14
POSTANOWIENIE
Dnia 15 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
Protokolant Izabela Czapowska
w sprawie z powództwa A. P.
przeciwko Skarbowi Państwa - Staroście Powiatowemu w O. i
Wojewodzie W.
o zapłatę,
na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 15 stycznia 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 listopada 2013 r.,
1. odrzuca skargę kasacyjną,
2. zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2 700 (dwa tysiące siedemset)
zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu kasacyjnym.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w O., uwzględniając w całości powództwo A. P., wyrokiem z
dnia 5 marca 203 r. zasądził na jego rzecz od pozwanego Skarbu Państwa -
Starosty Powiatowego w O. kwotę 222.300 zł z ustawowymi odsetkami od 14
kwietnia 2011 r. do dnia zapłaty (punkt I. wyroku) i kwotę 20.332 zł tytułem zwrotu
kosztów procesu (punkt II. wyroku) oraz orzekł o kosztach sądowych (punkt III).
Na skutek apelacji pozwanego kwestionującej wyrok Sądu Okręgowego
w całości, Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 8 listopada 2013 r. „zmienił punkt
pierwszy zaskarżonego wyroku o tyle, że datę początkową biegu odsetek ustalił na
5 marca 2013 r.” (punkt I tego wyroku), „oddalił powództwo i apelację w pozostałych
częściach” (punkt II wyroku) i orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego (punkt
III ).
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżył skargą kasacyjną powód wskazując,
że wyrok zaskarża „w części dotyczącej początkowej daty biegu terminu płatności
odsetek ustawowych tj. w zakresie pkt I. powyższego wyroku”. We wnioskach
kasacyjnych skarżący domagał się „uchylenia wyroku w zaskarżonej części
i orzeczenia co do istoty sprawy przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda
kwoty 59.587,30 zł tytułem odsetek ustawowych za okres od dnia 14 kwietnia
2011 r. do dnia zapłaty, tj. 6 grudnia 2013 r.”, ewentualnie uchylenia wyroku Sądu
Apelacyjnego w zaskarżonej części i przekazania w tym zakresie sprawy temu
Sądowi do ponownego rozpoznania. Skarga kasacyjna została oparta na podstawie
naruszenia prawa materialnego (art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.), to jest naruszeniu
art. 481 § 1 w związku z art. 455 k.c. przez „błędną wykładnię polegającą na
przyjęciu, że odsetki ustawowe przysługują powodowi dopiero od dnia wyrokowania
sądu pierwszej instancji, podczas gdy pozwany pozostawał w opóźnienie
ze spełnieniem świadczenia już z chwilą odmowy wypłaty odszkodowania,
co w konsekwencji spowodowało zasądzenie odsetek do daty późniejszej”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Zgodnie z art. 3984
§ 1 pkt 1 i 3 k.p.c., skarga kasacyjna powinna zawierać
oznaczenie orzeczenia, od którego jest wnoszona, ze wskazaniem, czy jest ono
zaskarżone w całości czy w części, powinna także zawierać wniosek o uchylenie
lub uchylenie i zmianę tego orzeczenia w określonym zakresie. Jeżeli orzeczenie
jest skarżone w części, skarżący ma obowiązek wyraźnego i dokładnego
oznaczenia części zaskarżonej orzeczenia oraz odpowiednio do wskazanego
zakresu zaskarżenia powinien sformułować wniosek bądź wnioski skargi, jest
to bowiem niezbędne do określenia granic kognicji Sądu Najwyższego (art. 39813
§ 1 k.p.c.). Dodać można, że spełnienie wymagań, o których mowa w art. 3984
§ 1
pkt 1 i 3 k.p.c. wiąże się nie tylko z koniecznością precyzyjnego określenia zakresu
zaskarżenia i zgodnego z nim zakresu uchylenia bądź uchylenia i zmiany
kwestionowanego orzeczenia sądu drugiej instancji, ale niezbędne jest
ponadto skoordynowanie tych zakresów z wartością przedmiotu zaskarżenia
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2007 r., V CSK
309/07, OSNC-ZD 2008, nr C, poz. 81, z dnia 10 kwietnia 2013 r., III CSK 64/13,
niepubl. oraz z dnia 24 kwietnia 2013 r., III CSK 77/13, niepubl.). Nie wymaga
natomiast szczególnego dowodzenia, że zakres zaskarżenia i wnioski kasacyjne
muszą korespondować z treścią zarzutów podniesionych w ramach powołanej
w skardze podstawy kasacyjnej i ich uzasadnieniem (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 26 czerwca 2009 r., V CNP 40/09, niepubl. oraz z dnia
12 kwietnia 2001 r., II CZ 16/01, niepubl.). Wysoki stopień sformalizowania skargi
kasacyjnej powoduje więc, że jej elementy konstrukcyjne ujęte w art. 3984
§ 1 pkt 1,
2 i 3 k.p.c. muszą pozostawać we wzajemnej harmonii. Rozdźwięk pomiędzy nimi
jest wystarczający do odrzucenia skargi kasacyjnej jako niedopuszczalnej,
bo niewypełniającej ustawowych wymagań.
Jak wyżej wskazano, jeżeli wyrok jest zaskarżony w części, obowiązkiem
wnoszącego skargę jest wyraźne i dokładne oznaczenie części zaskarżonej.
Część zaskarżona to ta, której uchylenia lub uchylenia i odpowiedniej zmiany
oczekuje skarżący, zgodnie ze swoim interesem. Interes ten występuje w razie
pokrzywdzenia (gravaminis) i polega na niekorzystnej dla strony różnicy między
zgłoszonym przez nią żądaniem a treścią rozstrzygnięcia. Przesłanka gravaminis
pozwala więc przyjąć, że w części, w której orzeczenie jest korzystne dla
4
skarżącego, skarga kasacyjna jest wyłączona, ze względu na brak pokrzywdzenia.
Pokrzywdzenie orzeczeniem (gravamen) jest więc przesłanką dopuszczalności
środka zaskarżenia, w tym i skargi kasacyjnej (por. uchwała składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2014 r., III CZP 88/13, OSNC z 2014 r.,
nr 11, poz. 108). Jeżeli zatem kwestionowane skargą kasacyjną orzeczenie nie
rozstrzyga niekorzystnie o żądaniu strony, skarga kasacyjna skierowana przeciwko
takiemu rozstrzygnięciu jako niedopuszczalna podlega odrzuceniu.
Z powyższego wynika, że prawidłowo oznaczony zakres zaskarżenia może
przesądzić o dopuszczalności skargi kasacyjnej. Zakresem zaskarżenia
wskazanym przez stronę Sąd Najwyższy jest związany. Ponieważ skarga
kasacyjna przysługuje od wyroku sądu drugiej instancji, strona oznaczając zakres
zaskarżenia powinna uwzględniać treść art. 385 i art. 386 § 1-4 k.p.c., z których
wynika sposób orzekania przez ten sąd, a więc treść rozstrzygnięć tego sądu czyli
sposób ustosunkowania się do wniesionej apelacji.
W sprawie niniejszej sąd drugiej instancji uwzględnił apelację pozwanego
częściowo. Zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c. w razie uwzględnienia apelacji sąd drugiej
instancji zmienia zaskarżony wyrok i orzeka co do istoty sprawy. Tak więc,
zmieniając częściowo z apelacji pozwanego wyrok sądu pierwszej instancji,
Sąd Apelacyjny w oznaczonym zakresie orzekł co do istoty sprawy. Wskazując
w skardze kasacyjnej zakres zaskarżenia skarżący jako zaskarżony wskazał punkt
pierwszy wyroku Sądu Apelacyjnego. Tymczasem, rozstrzygnięcie z tego punktu
odpowiada uregulowaniu z art. 385 k.p.c., nie narusza bowiem tej części wyroku
sądu pierwszej instancji, mocą której zasądzono na rzecz powoda kwotę 222.300 zł,
z odsetkami ustawowymi od 5 marca 2013 r., jako że w tej części apelacja
pozwanego została oddalona. Jest to więc rozstrzygnięcie po pierwsze dla powoda
korzystne i po drugie, jest też jasne, że zarzuty naruszenia prawa materialnego
sformułowane w ramach podstawy kasacyjnej z art. 3984
§ 1 pkt 1 k.p.c. przeciwko
temu rozstrzygnięciu nie kierują się.
Na podstawie tych zarzutów i częściowo wniosku kasacyjnego, w którym
skarżący domaga się zasądzenia skapitalizowanych odsetek ustawowych, za okres
od 14 kwietnia 2011 r. do 6 grudnia 2013 r., wnioskować należy, że zamiarem
5
skarżącego było zaskarżenie wyroku Sądu Apelacyjnego w części oddalającej
powództwo o zapłatę odsetek ustawowych od kwoty 222.300 zł za okres od
14 kwietnia 2011 r. do dnia 4 marca 2013 r. Rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego
o oddaleniu w tej części powództwa jest rozstrzygnięciem co do istoty sprawy
wydanym, w myśl art. 386 § 1 k.p.c., na skutek częściowego uwzględnienia apelacji
pozwanego i to rozstrzygnięcie jest dla skarżącego niekorzystne. Nie jest ono
jednak objęte punktem pierwszym wyroku Sądu Apelacyjnego ale punktem drugim
tego wyroku, który nie został w skardze kasacyjnej wskazany jako zaskarżony.
Wnioskowanie, że zamiarem skarżącego powoda było zaskarżenia niekorzystnego
dla niego orzeczenia co do istoty sprawy nie prowadzi jednak do odmiennej oceny
wniesionej przez niego skargi kasacyjnej jako niedopuszczalnej skoro,
jak wskazano, oznaczonym przez stronę zakresem zaskarżenia Sąd Najwyższy jest
związany. Ukształtowanie przez ustawodawcę skargi kasacyjnej tak co do formy jak
i treści jako pisma procesowego wyjątkowo sformalizowanego wyklucza
poczytywanie jej wad konstrukcyjnych za niedokładności nie stanowiące
przeszkody do jej rozpoznania.
Nie można też nie zauważyć, że skoro powództwo zostało oddalone co do
odsetek ustawowych od kwoty 222.300 zł za okres od 14 kwietnia 2011 r. do
4 marca 2013 r., skarżący nie mógł domagać się tych odsetek za okres
do 6 grudnia 2013 r. W postępowaniu ze skargi kasacyjnej roszczenie o zapłatę
odsetek stało się roszczeniem głównym i mogło być przedmiotem tego
postępowania tylko w takim zakresie w jakim zostało przez sąd powszechny
oddalone; należy wykluczyć w tym postępowaniu dopuszczalność rozszerzenia
żądania (art. 383 w związku z art. 39821
k.p.c.).
Z powyższych względów Sąd Najwyższy odrzucił skargę kasacyjną
pozwanej na podstawie art. 3986
§ 3 k.p.c.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie 98 § 1 i § 3
w związku art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c., art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r.
o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 1150)
oraz na podstawie § 6 pkt 6 oraz § 13 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
6
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 461).