Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 96/14
POSTANOWIENIE
Dnia 14 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Fundacji […] w W.
przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń i Reasekuracji S.A.
w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 stycznia 2015 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 3 września 2014 r.,
uchyla postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej
i odrzuca zażalenie w pozostałym zakresie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 3 września 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powódki, ponieważ nie została ona opłacona (art. 3986
§ 2 k.p.c.).
Sąd ustalił, że postanowieniem z dnia 24 lipca 2014 r. Sąd Apelacyjny oddalił
wniosek powódki o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu kasacyjnym.
Odpis tego postanowienia doręczono w dniu 30 lipca 2014 r. pełnomocnikowi
powódki, który nie uiścił, mimo obowiązku przewidzianego w art. 112 ust. 3 ustawy
z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.
U z 2014, poz. 1025 ze zm.,- dalej „u.k.s.c.”) należnej od skargi kasacyjnej opłaty w
ciągu tygodnia od dnia doręczenia odpisu postanowienia z dnia 24 lipca 2014 r.
Skarga podlegała zatem odrzuceniu z powodu nieusunięcia braku fiskalnego.
Zażaleniem pełnomocnik powódki zaskarżył postanowienie o odrzuceniu
skargi kasacyjnej i postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 3 września 2014 r. o
odrzuceniu zażalenia z dnia 5 sierpnia 2014 r. na postanowienie z dnia 24 lipca
2014 r. o oddaleniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych oraz
zakwestionował zasadność odmowy zwolnienia od kosztów sądowych. Zarzucił, że
postanowienia zostały wydane z naruszeniem art. 104 ust. 2, 107 i 112 ust. 3
u.k.s.c., art. 48 § 1 pkt 5, art. 357 § 1 i 2 oraz 387 § 1 i § 4 k.p.c. W konkluzji
zażalenia wniósł o uchylenie zaskarżonych postanowień i zwolnienie powoda od
kosztów sądowych oraz „o rozpoznanie i uwzględnienie skargi kasacyjnej”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z ugruntowaną w judykaturze wykładnią art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c.
sędzia który brał udział w wydaniu wyroku sądu drugiej instancji, nie jest wyłączony
od udziału w wydaniu postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2008 r., III CZ 36/08,
nie publ. i przytoczone tam orzecznictwo). Zarzut, że zaskarżone postanowienie
o odrzuceniu skargi kasacyjnej zostało wydane w postępowaniu dotkniętym
nieważnością, gdyż w jego wydaniu brała udział sędzia Sądu Apelacyjnego M. M.,
która również brała udział w wydaniu wyroku, od którego została wniesiona
odrzucona skarga kasacyjna, należało zatem uznać za nieuzasadniony.
3
Zarzut nieważności postępowania z powodów wyżej wskazanych uznać
należało za chybiony w odniesieniu także do postanowienia z dnia 3 września
2014 r., którym odrzucono zażalenie powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 24 lipca 2014 r. o oddaleniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowym,
przede wszystkim z tego powodu - pomijając kwestię nieskuteczności zarzutu
naruszenia art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c. - że na przytoczone postanowienie o odrzuceniu
zażalenia nie przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego, gdyż nie jest ono objęte
katalogiem postanowień wymienionych w art. 3941
k.p.c. i podlega odrzuceniu jako
niedopuszczalne; warunkiem dopuszczalności badania nieważności postępowania
jest natomiast dopuszczalność zażalenia na postanowienie, wydane - zdaniem
skarżącego - w postępowaniu dotkniętym nieważnością.
Konsekwencją błędnego przekonania skarżącego, że postanowienia sądu
odwoławczego w przedmiocie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych są
postanowieniami kończącymi postępowanie i podlegają zaskarżeniu zażaleniem
jest oczywiście nieuzasadniony zarzut, że Sąd z naruszeniem art. 357 § 1 i 2 oraz
art. 387 § 1 i 4 k.p.c. nie sporządził ich uzasadnienia. Postanowienia z dnia 24 lipca
2014 r. o oddaleniu wniosku o zwolnienie od kosztów i z dnia 3 września 2014 r.
o odrzuceniu zażalenia nie podlegały uzasadnieniu, ponieważ są niezaskarżalne.
Należy przypomnieć, że niedopuszczalność zaskarżenia zażaleniem postanowienia
sądu drugiej instancji oddalającego wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie
oznacza, że postanowienie to nie podlega kontroli, strona może bowiem domagać
się rozpoznania tego postanowienia na podstawie art. 380 k.p.c. (art. 39821
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
Uzasadniony okazał się natomiast zarzut wydania zaskarżonego
postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej z naruszeniem art. 107 u.k.s.c.
Zgodnie z tym przepisem w razie oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów
sądowych strona nie może ponownie domagać się zwolnienia powołując się na
te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku; ponowny
wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, oparty na tych samych
okolicznościach, podlega odrzuceniu, na które nie przysługuje zażalenie.
Uszło jednak uwagi Sądu, że z treści niedopuszczalnego zażalenia z dnia
5 sierpnia 2014 r. na postanowienie z dnia 24 lipca 2014 r., które wpłynęło do Sądu
4
w dniu 6 sierpnia 2014 r., wynika również, iż powódka ponowiła wniosek
o zwolnienie od kosztów sądowych, przytaczając w celu jego uzasadnienia dalsze
okoliczności i dowody. Wniosek ten wpłynął przed upływem terminu do uiszczenia
opłaty od skargi kasacyjnej. Niezbędne było zatem, czego nie zrobiono w sprawie,
rozpoznanie tego wniosku przed wydaniem postanowienia o odrzuceniu skargi
kasacyjnej, albowiem od tego zależy ocena, czy ponowny wniosek miał wpływ na
bieg terminu do opłacenia skargi kasacyjnej; tylko ponowny wniosek o zwolnienie
od kosztów sądowych, odrzucony ze względu na oparcie go na tych samych
okolicznościach, nie ma bowiem wpływu na bieg terminu do opłacenia pisma
(art. 107 ust. 2 i art. 112 ust. 4 u.k.s.c.). W tej sytuacji nie można odeprzeć zarzutu
skarżącej, że w chwili wydania postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej nie
zachodziła wskazana podstawa odrzucenia skargi w postaci w jej nieopłacenia.
Z tych względów Sąd Najwyższy uchylił postanowienie o odrzuceniu skargi
kasacyjnej, a w pozostałej części, z przyczyn wyżej wskazanych, odrzucił zażalenie
jako niedopuszczalne (art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., art. 373
w związku z art. 39821
k.p.c. i art. 108 § 2 w związku z art. 39821
k.p.c.).