Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 5/15
POSTANOWIENIE
Dnia 26 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Tadeusz Ereciński (przewodniczący)
SSN Jacek Gudowski (sprawozdawca)
SSN Karol Weitz
w sprawie z wniosku A. Ł.
przy uczestnictwie Z. M., B. S.
i A. K. o rozgraniczenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 26 lutego 2015 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 18 sierpnia 2014 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Prawomocnym postanowieniem z dnia 31 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy
w K. rozgraniczył nieruchomości wnioskodawczyni A. Ł. oraz uczestników Z. M., B.
S. i A. M., położone w K. Dokonując rozgraniczenia, uwzględnił zasiedzenie
przygranicznego pasa gruntu.
W dniu 7 lipca 2014 r. wnioskodawczyni wniosła skargę o wznowienie
postępowania zakończonego wydaniem przytoczonego postanowienia, powołując
się na art. 403 § 2 k.p.c. i podnosząc, że po wydaniu zaskarżonego orzeczenia
wykryła nowe środki dowodowe wskazujące na błąd ustaleń dotyczących
zasiedzenia. Powołała się na trzech świadków, którzy na przełomie maja i czerwca
„z własnej woli” i „niezależnie od siebie” zgłosili się do niej, przekazując informacje
przeczące istnieniu przesłanek zasiedzenia, a także na zdjęcia lotnicze przedmiotu
rozgraniczenia odnalezione w Centralnym Ośrodku Dokumentacji Kartograficznej
w Warszawie.
Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2014 r. odrzucił
skargę, stwierdził bowiem, że jakkolwiek skarżąca powołała się na dozwoloną
podstawę wznowienia, to jednak podstawa ta w rzeczywistości nie występuje. Sąd
Okręgowy uznał twierdzenie o spontanicznym zgłoszeniu się świadków za
niewiarogodne, zwłaszcza że postępowanie o rozgraniczenie toczyło się ponad
pięć lat, a powołani świadkowie to osoby znane skarżącej, które bez przeszkód
mogły złożyć zeznania. Za niestanowiące podstawy wznowienia Sąd uznał także
zdjęcie lotnicze, gdyż zostały zrobione już po upływie biegu zasiedzenia
przygranicznego pasa gruntu, a ponadto skarżąca mogła je przedstawić, zwracając
się wcześniej do Centralnego Ośrodka Dokumentacji Kartograficznej o ich
udzielenie. Zdaniem Sądu Okręgowego, niewiarogodne jest także twierdzenie
wnioskodawczyni, że o istnieniu Ośrodka Dokumentacji Kartograficznej dowiedziała
się dopiero po wydaniu zaskarżonego postanowienia, zwłaszcza że inne zdjęcia
lotnicze były przedmiotem postępowania dowodowego i pochodziły one ze
wspomnianego Ośrodka.
3
Wnioskodawczyni zakwestionowała w zażaleniu stanowisko Sądu
Okręgowego. Zarzuciła, że dokonana przez Sąd Okręgowy ocena okoliczności
stanowiących podstawę wznowienia jest przedwczesna i nietrafna, zarówno co do
przydatności zaprezentowanych dowodów, jak i co do czasu ich wykrycia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W judykaturze Sądu Najwyższego, już pod rządem kodeksu postępowania
cywilnego z 1930 r., torował sobie drogę pogląd, że dopuszczalność skargi
o wznowienie postępowania zależy od oceny, czy przyczyna wznowienia, na której
skarga została oparta, istnieje nie tylko formalnie – przez powołanie jej w skardze –
lecz czy rzeczywiście występuje i jest uzasadniona (por. np. orzeczenia Sądu
Najwyższego z dnia 22 stycznia 1934 r., C.II. 12/33, „Przegląd Sądowy” 1934, poz.
202, z dnia 11 września 1936 r., C.III. 1959/36, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny
i Socjologiczny” 1937, nr 1, s. 173, lub z dnia 1 grudnia 1956 r., 4 CR 245/56, OSN
1958, nr 1, poz. 17; odmiennie np. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia
20 kwietnia 1937 r., C.I. 1404/36, „Polski Proces Cywilny” 1937, nr 21, s. 666,
z dnia 26 października 1937 r., C.I. 690/37, „Polski Proces Cywilny” 1939, nr 7–8,
s. 243, lub z dnia 15 kwietnia 1950 r., Ł.C. 310/50, „Państwo i Prawo” 1950, nr 12,
poz. 175). Pogląd ten został ugruntowany po wejściu kodeksu postępowania
cywilnego z 1964 r. i zdecydowanie dominuje współcześnie (por. np. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 1968 r., I CZ 122/67, OSNCP 1968, nr 8–9,
poz. 154, z dnia 28 października 1981 r., I CO 5/81, OSNCP 1982, nr 5–6, poz. 77,
z dnia 25 stycznia 1996 r., I CO 31/95, nie publ., z dnia 30 maja 1996 r., I CRN
101/95, OSNC 1996, nr 10, poz. 138, z dnia 28 października 1999 r., II UKN 174/99,
OSNAPUS 2001, nr 4, poz. 133, z dnia 7 lipca 2005 r., IV CO 6/05, „Biuletyn SN”
2005, nr 9, s. 14, z dnia 9 maja 2008 r., II PZ 65/07, OSNP 2009, nr 17–18, poz.
233, lub z dnia 25 maja 2012 r., I CZ 35/12, „Izba Cywilna” 2013, nr 10, s. 49).
Jednocześnie w orzecznictwie zastrzega się, że odrzucenie skargi o wznowienie
postępowania z tego względu, iż wskazana w skardze podstawa wznowienia nie
występuje, jest możliwe wtedy, gdy nie powstają wątpliwości w tym względzie (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2009 r., I CZ 4/09, „Izba Cywilna”
2010, nr 4, s. 42).
4
Badając, czy powołana przez skarżącą podstawa wznowienia rzeczywiście
występuje, Sąd Okręgowy trafnie przyjął, że niemożność skorzystania
w poprzednim postępowaniu z określonych okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych nie zachodzi, gdyż istniała możliwość powołania ich w tym
postępowaniu i tylko na skutek opieszałości, zaniedbań, zapomnienia lub błędnej
oceny potrzeby ich powołania strona tego nie uczyniła; chodzi więc o sytuację,
w której strona – ujmując rzecz obiektywnie – nie była w stanie określonych
dowodów lub okoliczności powołać w poprzednim postępowaniu (por.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1996 r., II CKN 807/98, nie publ.,
i z dnia 25 stycznia 2007 r., I UZ 38/06, OSNP 2008, nr 3–4, poz. 51). Z materiałów
sprawy wynika, że osoby wskazywane obecnie jako świadkowie są skarżącej lub jej
poprzednikom prawnym, jako sąsiedzi, znane. Nie było przeszkód, a w każdym
razie skarżąca w skardze nawet ich nie zasugerowała, aby powołać ich przed sąd
w charakterze świadków. Podjęta w zażaleniu próba bliższego objaśnienia tych
przeszkód jest spóźniona i niewiarogodna, podobnie jak nieprzekonująco brzmi
teza o zgłoszeniu się wymienionych osób „z własnej woli” i „niezależnie od siebie”.
Należy przy tym zaznaczyć, że w judykaturze z dużą rezerwą przyjmuje się tzw.
nowych świadków jako dowody uzasadniające podstawę wznowienia ujętą w art.
403 § 3 k.p.c. W niektórych orzeczeniach przyjmuje się, że powołanie w skardze
o wznowienie „dodatkowego” świadka w ogóle nie może być podstawą wznowienia
postępowania, w innych natomiast stawia się wobec takiego dowodu dodatkowe
wymagania, żądając uprawdopodobnienia jego szczególnej roli w postępowaniu
dowodowym (por. np. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1936 r.,
C.I. 3145/35, OSP 1936, poz. 649, oraz z dnia 22 stycznia 1935 r., C.II. 1688/34,
„Polski Proces Cywilny” 1935, nr 11–12, s. 381).
W tym stanie rzeczy stanowisko Sądu Okręgowego w omawianej kwestii jest
trafne. To samo dotyczy oceny „nowych” dowodów w postaci zdjęć
fotogrametrycznych dokonanych przy wykorzystaniu nalotów lotniczych nad
spornym terenem. Po pierwsze, zdjęcia te dotyczą okresu po utrwaleniu się na
gruncie spornych granic oraz po upływie terminu zasiedzenia przygranicznego
fragmentu gruntu, są więc dowodowo obojętne, a po drugie, nie są dowodami, na
które skarżąca nie mogła się powołać w poprzednim postępowaniu. Przeciwnie, jest
5
oczywiste, że mogła to uczynić, skoro podobne fotografie były przedmiotem
dowodu i są w aktach zgromadzone.
Z tych względów Sąd Najwyższy zażalenie oddalił (art. 39814
w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c.).