Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 77/14
POSTANOWIENIE
Dnia 25 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Kuczyński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z wniosku D. Spółki z o.o. z siedzibą w G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem zainteresowanych: […]
o ustalenie nieistnienia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 25 lutego 2015 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 10 kwietnia 2014 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2014 r. Sąd Apelacyjny, Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych odrzucił apelację D. Spółki z o.o. od wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 19 sierpnia 2013 r. w części dotyczącej ustalenia nieistnienia
obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym M. P., L. S., P. K. i A. S.
Sporne postępowanie dotyczyło objęcia obowiązkiem ubezpieczeń
społecznych z tytułu wykonywania pracy na rzecz wnioskodawcy przez […] i
zostało zainicjowane wydaniem przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych pięciu
decyzji dotyczących odrębnie każdego z ubezpieczonych. Odwołania
wnioskodawcy od powyższych decyzji zostały na mocy art. 219 k.p.c. połączone do
2
wspólnego rozpoznania postanowieniami Sądu Okręgowego w G. z dnia 11
sierpnia 2011 r.
Złożona przez D. Spółka z o.o. apelacja nie została opłacona, mimo że
spółka była reprezentowana przez fachowego pełnomocnika będącego radcą
prawnym. W związku z powyższym Sąd Okręgowy zarządzeniem, doręczonym
pełnomocnikowi apelującej spółki w dniu 15 października 2013 r., zobowiązał ją do
usunięcia braków formalnych apelacji poprzez jej opłacenie opłatą stałą w
wysokości po 30,00 zł od każdej apelacji (łącznie 150,00 zł) w terminie 7 dni, pod
rygorem odrzucenia apelacji. W dniu 24 października 2013 r. wpłynął do Sądu
Okręgowego wniosek w przedmiocie zwolnienia wnioskodawcy od ponoszenia
opłaty od apelacji, który został oddalony postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia
28 października 2013 r. W dniu 8 listopada 2013 r. doręczono pełnomocnikowi
apelującej spółki odpis tego postanowienia oraz wezwanie do uiszczenia opłaty od
apelacji w kwocie 30,00 zł w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia apelacji, co
nastąpiło w dniu 14 listopada 2013 r. Kolejnym zarządzeniem, doręczonym
pełnomocnikowi spółki w dniu 28 listopada 2013 r., Sąd Okręgowy wezwał do
uiszczenia brakującej opłaty od apelacji w kwocie 120,00 zł, co nastąpiło w dniu 3
grudnia 2011 r.
Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny wezwał pełnomocnika spółki do
jednoznacznego wskazania w terminie tygodniowym, której ze spraw połączonych
do wspólnego rozpoznania dotyczyła opłata od apelacji w wysokości 30,00 zł
uiszczona 14 listopada 2013 r., pod rygorem przyjęcia, że opłata dotyczy sprawy z
udziałem J. L., który został wymieniony w apelacji jako pierwszy zainteresowany.
Zobowiązanie zostało doręczone w dniu 7 marca 2014 r., a wykonując je
pełnomocnik apelującej spółki wyjaśnił, iż opłaty od apelacji były uiszczone zgodnie
z wezwaniami Sądu Okręgowemu, nie wskazując jednak, której z połączonych do
wspólnego rozpoznania spaw dotyczyła opłata uiszczona w dniu 14 listopada 2013
r.
W związku z powyższym Sąd uznał, że apelacja podlegała częściowemu
odrzuceniu. W uzasadnieniu postanowienia w tym przedmiocie podniósł, że
zgodnie z art. 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (jednolity tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) w
3
przypadku oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych profesjonalnemu
pełnomocnikowi nie zostaje zakreślony przez przewodniczącego termin do
usunięcia braku fiskalnego i nie jest on wzywany do jego usunięcia. Przepis ten nie
tylko wyznacza termin do uiszczenia opłaty w razie prawomocnego oddalenia
wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, ale jednocześnie wyłącza możliwość
wdrożenia postępowania naprawczego określonego w art. 130 § 1 k.p.c., co
oznacza, że profesjonalny pełnomocnik powinien sam obliczyć i uiścić należną
opłatę w powyższym terminie. Konsekwencją niewniesienia prawidłowej opłaty od
apelacji w ciągu tygodnia od doręczenia postanowienia o negatywnym załatwieniu
wniosku w sprawie zwolnienia od kosztów związanych z jej wniesieniem, jest jej
odrzucenie jako nieopłaconej, a wezwanie przez Sąd pełnomocnika wnioskodawcy
do wniesienia opłaty od apelacji, mimo braku ustawowego uregulowania w tym
względzie, było bezskuteczne.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł wnioskodawca, zaskarżając je
w całości oraz wnosząc o jego uchylenie w związku z naruszeniem przepisów
postępowania – art. 373 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c. poprzez błędne uznanie,
że apelacja wnioskodawcy nie została w sposób należyty opłacona, podczas gdy w
okolicznościach niniejszej sprawy uiszczał on stosowne opłaty zgodnie z treścią
wezwań Sądu Okręgowego oraz art. 1302
§ 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie,
podczas gdy w terminie tygodniowym od dnia otrzymania wezwań z Sądu
Okręgowego stosowne opłaty były uiszczane.
W uzasadnieniu zażalenia skarżący podniósł, że nie zachodziły przesłanki
do odrzucenia apelacji, gdyż ściśle wykonał wszystkie nałożone na niego przez Sąd
Okręgowy zobowiązania, a więc niespełnione są przesłanki z art. 370 i 373 k.p.c.
Skarżący zauważył ponadto, że Sąd Apelacyjny całkowicie pominął okoliczność, iż
wezwaniem z dnia 25 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy wezwał do uiszczenia opłaty
sądowej w wysokości 120 zł, którą to opłatę wnioskodawca uiścił w terminie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W rozpoznawanej sprawie kluczowe znaczenie ma treść art. 112 ustawy z
dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jednolity tekst:
Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.), która została zmieniona ustawą z dnia 17
4
grudnia 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 45) i obowiązuje od dnia 19 kwietnia
2010 r. Zgodnie z art. 112 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych przewodniczący nie wzywa do opłacenia złożonego pisma, jeśli
podlegało ono opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej
przez stronę wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia i zostało wniesione przez
adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego. W takim przypadku, jeżeli
wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem terminu do
opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy termin do opłacenia pisma biegnie od
dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie zostało wydane na
posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia. Zmiana powyższa miała na celu
przyspieszenie postępowania w wypadku, kiedy czynności za stronę wykonuje
fachowy pełnomocnik, a charakter tych czynności nie wymaga dodatkowych
wskazówek ze strony sądu.
Po dokonaniu powyższej zmiany w przepisach dotyczących kosztów
sądowych w sprawach cywilnych w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się
jednolicie, że pogląd, zgodnie z którym nieopłacenie środka zaskarżenia złożonego
przez profesjonalnego pełnomocnika uruchamia tryb postępowania naprawczego
przewidziany w art. 130 § 1 k.p.c. nie jest aktualny w sytuacji, w której możliwość
zastosowania tej regulacji została wprost wykluczona w ustawie. Artykuł 112 ust. 3
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
wyznaczył bowiem termin do uiszczenia opłaty, a jednocześnie wyłączył obowiązek
wzywania profesjonalnego pełnomocnika przez sąd do realizacji tego obowiązku,
co oznacza, że powinien on sam obliczyć i przekazać opłatę w powyższym
terminie. Zatem konsekwencją niewniesienia prawidłowej opłaty od apelacji w ciągu
tygodnia od otrzymania odpisu postanowienia o negatywnym załatwieniu wniosku
(zażalenia) w sprawie zwolnienia od kosztów związanych z jej wniesieniem, jest jej
odrzucenie jako nieopłaconej, a sankcja taka wynika z art. 370 k.p.c., który Sąd
odwoławczy prawidłowo zastosował na mocy upoważnienia przewidzianego w
art. 373 k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 2 marca 2012 r., II CZ
173/11, z dnia 13 kwietnia 2012 r., I CZ 36/12, czy też z dnia 25 lipca 2013 r., II CZ
54/13, niepublikowane). W orzecznictwie podkreślono już także, że przyjęta
5
powyżej wykładnia nie narusza art. 45 Konstytucji ani art. 6 Konwencji o ochronie
praw człowieka i podstawowych wolności przez pozbawienie możliwości
sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, ponieważ wprowadzony obowiązek nie jest
dla profesjonalisty skomplikowany (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
21 lipca 2011 r., V CZ 30/11, niepublikowane).
Dodatkowo należało zauważyć, że wezwania przewodniczącego o
uiszczenie brakującej części opłaty wysyłane po negatywnym załatwieniu wniosku
w sprawie zwolnienia od kosztów sądowych nie miały oparcia w ustawie i słusznie
Sąd Apelacyjny uznał je za bezzasadnie i w związku z powyższym pozbawione
wpływu na dalszy bieg terminu do wniesienia opłaty (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 21 lipca 2011 r., V CZ 30/11, niepublikowane).
Postanowienie o odrzuceniu apelacji było zatem prawidłowe, a zażalenie
wnioskodawcy na to postanowienie podlega oddaleniu na podstawie art. 39814
w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.