Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 30/14
POSTANOWIENIE
Dnia 4 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Roman Kuczyński
SSA Bohdan Bieniek (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania A. L.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.
o wypłatę świadczenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 marca 2015 r.,
zażalenia ubezpieczonej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 października 2014 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
postanowieniem z dnia 27 października 2014 r. odrzucił skargę kasacyjną A. L. od
wyroku tego Sądu z dnia 25 czerwca 2014 r.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd drugiej instancji wskazał, że
zarządzeniem Przewodniczącej Wydziału Sądu Apelacyjnego z dnia 25 września
2014 r. wnioskodawczyni została wezwana do uzupełnienia braków formalnych
skargi kasacyjnej przez nadesłanie jednego egzemplarza odpisu skargi wraz z
załącznikami w terminie tygodniowym od daty doręczenia, pod rygorem odrzucenia
skargi. W odpowiedzi na wezwanie wnioskodawczyni złożyła odpis skargi
kasacyjnej bez załączników.
2
Sąd Apelacyjny stwierdził, że wnioskodawczyni nie wykonała zarządzenia
wzywającego ją do złożenia odpisu skargi kasacyjnej wraz z załącznikami,
albowiem nadesłany egzemplarz nie zawierał załączników. Tymczasem z treści
art. 3984
§ 3 k.p.c. wynika taki obowiązek.
W zaistniałej sytuacji, stosownie do art. 3986
§ 2 k.p.c. Sąd odrzuca skargę
kasacyjną wniesioną po upływie terminu, niespełniającą wymagań określonych w
treści art. 3984
§ 1 k.p.c., jak też skargę, której braków nie usunięto w terminie lub z
innych przyczyn niedopuszczalną. Wobec czego postanowiono jak w sentencji.
Wnioskodawczyni zaskarżyła powyższe postanowienie w całości i wniosła o
jego uchylenie i przyjęcie skargi do rozpoznania. Skarżąca zarzuciła naruszenie:
- art. 3984
§ 3 k.p.c. w związku z art. 126 § 1 i 3 k.p.c., polegające na
błędnym przyjęciu, że skarga nie spełnia wymogów formalnych pisma procesowego
z powodu braku załącznika w postaci odpisów wpisu na listę radców prawnych
autora skargi kasacyjnej;
- art. 370 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że strona
odwołująca się nie uzupełniła w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi, a
tym samym wystąpiły podstawy do jej odrzucenia, podczas gdy brak w postaci
trzeciego odpisu skargi został uzupełniony w terminie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest zasadne. Warunki brzegowe skargi kasacyjnej wyznacza
dyspozycja art. 3984
k.p.c. W § 3 tego przepisu ustanowiono zasadę, że skarga
kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma
procesowego, a więc spełniać warunki określone między innymi w art. 126 i art. 128
k.p.c. Stosownie do treści art. 126 § 1 pkt 5 k.p.c. każde pismo procesowe, a zatem
również skarga kasacyjna, powinno zawierać wymienienie załączników. Z
przytoczonym przepisem w związku funkcjonalnym pozostaje art. 128 k.p.c., który
stanowi o obowiązku dołączenia do pisma procesowego jego odpisów i odpisów
załączników w celu doręczenia ich uczestniczącym w sprawie osobom. Powyższe
normy ilustrują obowiązek dołączenia do pisma procesowego jego odpisu wraz z
załącznikami. W przypadku skargi kasacyjnej pojawia się wymóg doręczenia dwóch
3
dodatkowych jej odpisów, które są przeznaczone do akt Sądu Najwyższego oraz
dla Prokuratora Generalnego, chyba że sam wniósł skargę.
W każdym przypadku dostrzeżenia braków formalnych pisma procesowego
strona powinna być wezwana do ich usunięcia (art. 130 k.p.c.). Jednocześnie takie
wezwanie musi precyzyjnie określać, o jakie braki chodzi, a dodatkowo należy
poinstruować wzywanego, w jaki sposób brak formalny ma być wyeliminowany.
Tylko wówczas może nastąpić negatywny skutek procesowy związany z
nieuzupełnieniem braku formalnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
23 listopada 2005 r., II CZ 100/05, LEX nr 188537).
Chodzi jednak zawsze nie o wszystkie braki formalne, ale o warunki
formalne, bez których pismo nie może otrzymać prawidłowego biegu. W ramach
postępowania sąd drugiej instancji jest uprawniony do weryfikacji, czy pismo
procesowe (w tym wypadku skarga kasacyjna) może mieć nadany prawidłowy bieg.
Odrzucenie skargi z powodu nieuzupełnienia braków formalnych w wyznaczonym
terminie dotyczy zatem tylko takich braków, które uniemożliwiają nadanie jej
prawidłowego biegu. Analogicznie na sprawę zapatruje się Sąd Najwyższy w
orzeczeniu z dnia 11 grudnia 2009 r., II UZ 43/09, LEX nr 583825.
Ad casum brak załączenia odpisu załącznika do pisma procesowego
pozostaje w opozycji do treści art. 128 k.p.c. i uniemożliwia nadanie skardze
dalszego biegu (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 1 października 1999
r., II CKN 610/99, LEX nr 50735; z dnia 13 czerwca 2013 r., IV CZ 47/13, LEX nr
1365748).
W sprawie bezsporne pozostaje, że wnosząca skargę została wezwana do
uzupełnienia braków formalnych przez złożenie odpisu skargi kasacyjnej wraz z
załącznikami. Z akt sprawy wynika także, że przewodniczący zarządził doręczenie
zarządzenia wnoszącej skargę i zostało ono wykonane przez sekretarza sądowego.
Mimo prawidłowego wezwania zarządzenie nie zostało wykonane prawidłowo, gdyż
złożony dodatkowy odpis skargi kasacyjnej nie zawierał załącznika w postaci
odpisu wpisu na listę radców prawnych. Według zgodnego stanowiska
piśmiennictwa i orzecznictwa, termin wyznaczony do usunięcia braku formalnego
pisma jest niezachowany, jeżeli strona w zakreślonym terminie w ogóle nie podjęła
czynności uzupełniającej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24
4
października 2007 r., IV CZ 73/07, LEX nr 1482457) lub wprawdzie ją podjęła, ale
mimo to brak nie został w całości uzupełniony (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 15 maja 2008 r., I CZ 34/08, LEX nr 424407).
Transponując powyższe uwagi na grunt przedmiotowej sprawy, nie można
podzielić stanowiska skarżącej w zakresie braku obowiązku dołączenia do odpisu
skargi kasacyjnej również załącznika w postaci wpisu na listę radców prawnych.
Jak wiadomo w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje przymus
adwokacko – radcowski. Zgodnie z treścią art. 871
§ 2 k.p.c. radca prawny jest
uprawniony do samodzielnego występowania przed Sądem Najwyższym. W takim
wypadku warunkiem formalnym jego samodzielnego działania w sprawie jest
załączenie do pisma procesowego na etapie postępowania kasacyjnego załącznika
w postaci uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego. Ten obowiązek
dostrzegła skarżąca, gdyż składając skargę kasacyjną i dwa jej odpisy, wymieniła
jako załącznik (i dołączyła do akt sprawy) odpis wpisu na listę radców prawnych.
Stąd też, będąc wezwana do uzupełnienia braków formalnych, powinna również
dołączyć do kolejnego odpisu skargi stosowny dokument potwierdzający jej
uprawnienie do samodzielnego działania w sprawie, zwłaszcza że w składanym
odpisie pisma wymienia jako załącznik ten dokument, lecz go nie składa. Sam fakt,
że strona opatruje skargę kasacyjną pieczątką radcy prawnego, nie konwaliduje
powyższego obowiązku. Przecież osoba o profesjonalnym statusie w sprawie może
bez większych trudności wykonać niezbędny odpis i załączyć go do akt sprawy w
celu zachowania minimalnych wymogów formalnych związanych z zamiarem
wniesienia skargi kasacyjnej. Oceny tej nie zmienia supozycja skarżącej, że odpis
wpisu na listę radców prawnych to dokument, który nie musi być dołączony do
każdego odpisu pisma. Na poparcie swego stanowiska skarżąca wskazuje na
wymogi formalne dotyczące pełnomocnictwa i różnice w treści art. 126 § 1 pkt 5
k.p.c. i art. 126 § 2 k.p.c. Tak skonstruowany wniosek nie jest kompatybilny z
treścią powołanych przez skarżącą przepisów. W doktrynie wyrażono stanowisko,
że przykładem załącznika, który powinien być wymieniony w piśmie procesowym,
jest pełnomocnictwo (por. A. Mączyński: Niewymienienie załączników w pozwie
jako brak formalny uzasadniający zwrot pozwu, MoP 2010 nr 6, str. 348). Z kolei w
orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że brak złożenia przez stronę
5
odpisu pełnomocnictwa do reprezentowania jej przed Sądem Najwyższym stanowi
brak formalny pisma procesowego i uzasadnia odrzucenie skargi kasacyjnej, jeżeli
zgodnie z art. 130 k.p.c. strona mimo wezwania nie uzupełni tego braku w terminie
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 r., I CZ 67/13, LEX
1365612).
Suma powyższych rozważań nie prowadzi do tezy o obciążeniu strony
zbytecznym formalizmem, lecz obliguje do wykazania niezbędnego warunku
umożliwiającego wniesienie skargi kasacyjnej. W judykaturze za bezsporne uważa
się, że jeśli strona nieprawidłowo korzysta z przysługującego jej prawa, to z urzędu
eliminuje się zarzut naruszenia art. 45 Konstytucji RP lub art. 6 ust.1 Konwencji o
ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4
listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 10 września 1998 r., III CZ 114/98, OSNC 1999 nr 2, poz. 42).
Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny zasadnie na podstawie
art. 3986
§ 2 k.p.c. odrzucił skargę kasacyjną, a Sąd Najwyższy na mocy art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie w tej sprawie.