Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WA 2/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wiesław Błuś (przewodniczący)
SSN Edward Matwijów
SSN Marek Pietruszyński (sprawozdawca)
Protokolant : Ewa Śliwa
przy udziale prokuratora del. do Naczelnej Prokuratury Wojskowej ppłk. Tomasza
Narłowskiego w sprawie kmdr. por. rez. S. K. oskarżonego z art. 231 § 2 k.k., po
rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniu 19 marca 2015 r. apelacji,
wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego
w P. z dnia 1 grudnia 2014 r.
zmienia zaskarżony wyrok w części dotyczącej czynu
oskarżonego kmdr. por. rez. S. K. kwalifikowanego z art. 231 § 2
k.k. - (pkt I ppkt 2 części dyspozycyjnej wyroku) i postępowanie
karne o ten czyn na podstawie art. 1 § 2 k.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt
3 k.p.k. - umarza, kosztami procesu w zakresie tego czynu
obciąża Skarb Państwa.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 1 grudnia 2014 r.,
sygn. akt: … 10/14 kmdr por. rez. S. K. został uznany za winnego jednego z
czynów zarzuconych mu w akcie oskarżenia polegającego na tym, że w okresie od
stycznia 2006 r. do kwietnia 2006 r. w G. jako funkcjonariusz publiczny, pełniąc
zawodową służbę wojskową na stanowisku Kierownika Muzeum […] w G., działając
na szkodę interesu publicznego i w celu osiągnięcia korzyści osobistej przez
komandora R. S.- Szefa […], przekroczył swoje uprawnienia w zakresie nadzoru
nad realizowanymi zakupami eksponatów i materiałów zabezpieczających
funkcjonowanie instytucji, określonych w punkcie 6 Karty Opisu Stanowiska Część
III Obowiązki, w ten sposób, że zlecił: uszycie munduru wieczorowego z
oznaczeniami komandora wartości 1.109,01 zł, zakup koszuli frakowej wartości 229
zł, które to przedmioty stanowiące mienie wojskowe, nominalnie miały być
przeznaczone na cele ekspozycyjne Muzeum […] w G., a tymczasem po
wykonaniu tych zleceń, mundur wraz z koszulą przekazał w sposób nieformalny do
prywatnego i osobistego użytkowania komandorowi R. S., czym spowodował
szkodę w łącznej wysokości 1 338,01 zł w mieniu Jednostki Wojskowej w G., tj.
popełnienia przestępstwa określonego w art. 231 § 2 k.k.
Za popełnienie tego przestępstwa oskarżony został skazany na karę
grzywny w liczbie 30 stawek dziennych z ustaleniem wysokości jednej stawki na
kwotę 50 złotych, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby roku.
Tym samym wyrokiem oskarżony został uniewinniony od zarzutu
popełnienia czynu kwalifikowanego w pkt 1 aktu oskarżenia z art. 231 § 2 k.k., a
polegającego na przekroczeniu uprawnień funkcjonariusza publicznego przez
zlecenie uszycia munduru wieczorowego z oznaczeniami komandora porucznika,
zakupu koszuli frakowej i butów lakierek, które miały być przeznaczone na cele
ekspozycyjne, a które następnie osobiście używał, powodując szkodę w mieniu
publicznym w wysokości 1 408 zł.
Apelację od tego wyroku złożył obrońca oskarżonego. Zarzucił wyrokowi
obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 231 § 2 k.k. w zw. z art. 9
3
§ 1 i 2 k.k. przez błędne przyjęcie, że kmdr por. rez. S. K. jakoby rzeczywiście
dokonał tego czynu, nadto aby działał umyślnie z zamiarem wyrządzenia szkody w
interesie publicznym, w celu uzyskania korzyści majątkowej lub osobistej, dla siebie
lub dla współoskarżonego R. S. oraz ewentualne naruszenie art. 1 § 2 k.k. przez
błędne nie przyjęcie, iż czyn był szkodliwy w stopniu znikomym. W konkluzji wniósł
o uchylenie zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia
zarzucanego czynu albo o umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 3
k.p.k.
W toku rozprawy apelacyjnej obrońca oskarżonego podniósł, że Muzeum […]
w G. dopiero w 2008 r. w drodze odpowiednich regulacji prawnych uzyskało status
muzeum, a do tego czasu funkcjonowało jako zwykła jednostka wojskowa, stąd
zakupione umundurowanie wieczorowe miało charakter sortów mundurowych
przysługujących każdemu żołnierzowi zawodowemu, co powinno jego zdaniem
skutkować uniewinnieniem oskarżonego od stawianego zarzutu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Analiza wszystkich dowodów zebranych w sprawie uprawnia Sąd Najwyższy
do stwierdzenia, że forsowane przez skarżącego, w pierwszym zarzucie apelacji,
poglądy kwestionujące dokonaną przez Sąd pierwszej instancji ocenę prawną
zachowania oskarżonego kmdr. por. rez. S. K., ale również określone ustalenia w
sferze faktów, mimo błędnego zakwalifikowania ich przez skarżącego do ustaleń
prawnych, nie zasługują na uwzględnienie. Już na wstępie wskazać należało, że z
wyjaśnień oskarżony wynika, że miał on pełną świadomość tego, iż żołnierzom
zawodowym, poza ściśle określoną kategorią tych żołnierzy, do której oskarżony S.
K. jak i komandor R. S. nie należeli, nie przysługiwało uprawnienie do bezpłatnego
otrzymania munduru wieczorowego. Złożenie przez oskarżonego kmdr. por. rez. S.
K. jako Kierownika Muzeum zamówienia na uszycie i zakupienie munduru
wieczorowego i koszuli frakowej, w jego rozmiarze, ze środków przeznaczonych do
jego dyspozycji, w celu akcentowanym w jego relacjach procesowych i otrzymanie
tego umundurowania przez oskarżonego spowodowało, że w pełni zostały
zrealizowane zamierzenia w zakresie promocji zbiorów muzealnych
zgromadzonych w Muzeum w G. i realizacji funkcji wystawienniczych, które
4
należały do obowiązków służbowych oskarżonego. W tej sytuacji nie istniała
obiektywna konieczność i oskarżony miał tego świadomość, wspomagania jego
działań służbowych jak i przedsięwzięć realizowanych przez Muzeum, przez
duplikowanie eksponatów muzealnych oraz przez czynności podejmowane przez
inna osobę niepowiązaną funkcyjnie z Muzeum, nieposiadającą uprawnień do
reprezentowania tej instytucji i niezobowiązaną do propagowania zbiorów
muzealnych. W toku procesu nie ustalono aby oskarżony kmdr por. rez. S. K.
zakup munduru wieczorowego dla komandora R. S. konsultował ze swoimi
pracownikami. Możliwość prowadzenia takich konsultacji przy zakupie przedmiotów
dla potrzeb muzeum została normatywnie usankcjonowana dopiero w Regulaminie
Organizacyjnym Muzeum w G. w 2008 r. Oskarżony jako Kierownik Muzeum
jednoosobowo odpowiadał za prawidłowe wydatkowanie środków przydzielonych
Muzeum na zakupy eksponatów muzealnych. Udział głównego księgowego w
procesie nabycia mundurów wieczorowych miał jedynie charakter formalny,
ograniczony do stwierdzenia, że zakup ten mieści się w puli środków finansowych
przyznanych Muzeum. Decyzja o zakupienie munduru wieczorowego w rozmiarze
komandora R. S. został podjęta przez oskarżonego kmdr. por. rez. S. K. Decyzji tej
nie podjął komandor R. S., gdyż nie miał uprawnień formalnych do jej podjęcia,
chociaż istotnie wpłynął na proces podjęcia decyzji przez oskarżonego S. K. Fakt
uczestniczenia przez oskarżonego komandora R. S. w procesie szycia munduru i
zakupienia koszuli frakowej był już typowym następstwem decyzji podjętej przez
oskarżonego S. K. W końcu rozważań wskazać należało, że nie są trafne wywody
obrońcy oskarżonego podniesione w toku rozprawy apelacyjnej. Prawdą jest, że
Muzeum […] właściwy prawnie status działania uzyskało na mocy stosownych
regulacji prawnych w 2008 r. Przed tym rokiem Muzeum działało w ramach
struktury […], ale nie jako typowa jednostka wojskowa, ale jednostka powołana do
gromadzenia obiektów historycznych związanych z tradycjami […], prowadzenia
działalności wystawienniczej nie tylko w strukturach wojska, ale także poza nimi.
Brak odpowiednich katalogów i instrumentów inwentaryzacji zasobów muzealnych
nie odbierał tej instytucji charakteru instytucji o charakterze muzealnym. Tak też
traktował tę instytucję jej Kierownik, a więc oskarżony kmdr. por. S. K., wyznaczony
na to stanowisko stosownym rozkazem przełożonych wojskowych. Jego
5
wyjaśnienia oraz inne dowody np. zapiski na fakturach zakupu umundurowania
wieczorowego wskazują, że te mundury traktował on jako eksponaty muzealne,
które miały być wystawiane w trakcie wystaw organizowanych przez Muzeum i
miały propagować tradycje. W tej sytuacji obiektywnie rzecz ujmując należało
stwierdzić, że samodzielna decyzja oskarżonego S. K. o zakupienie munduru
wieczorowego i koszuli frakowej w rozmiarze komandora R. S., dla jego korzyści
osobistej, z przekroczeniem przysługujących mu uprawnień, była działaniem
niepożądanym i nieracjonalnym, które przyniosło szkodę interesowi publicznemu.
Ocena prawna takiego zachowania przyjęta przez Sąd pierwszej instancji była
słuszna. Zatem ten zarzut apelacji należało uznać za niezasadny.
Natomiast odmienne stanowisko należało zająć wobec drugiego zarzutu
apelacji. Sąd pierwszej instancji uznając, że czyn oskarżonego kmdr. por. rez. S. K.
zawiera znaczny ładunek społecznej szkodliwości, nie rozważył należycie,
zdaniem Sądu Najwyższego, wszystkich faktorów kształtujących karygodność tego
czynu. Sąd nie dostrzegł, że oskarżony kmdr por. rez. S. K. podejmując decyzję
mundurową z korzyścią dla komandora R. S., w wykonaniu jego polecenia,
znajdował się w specyficznej i wyjątkowo trudnej psychicznie sytuacji
motywacyjnej. W toku procesu udowodniono, że mimo braku bezpośredniego
podporządkowania wojskowego oskarżonego kmdr. por. S. K. komandorowi R. S.,
ten ostatni z wymienionych żołnierzy z racji posiadania uprawnienia do
wykonywania nadzoru merytorycznego nad kmdr. por. S. K. w sprawach
zawodowych (jak to ustalił Sąd pierwszej instancji), dysponował szeroką gamą
środków wychowawczych, które mogły istotnie kształtować przebieg kariery
wojskowej oskarżonego kmdr. por. S. K. W tym kontekście wskazać również
należało również na ustalone w toku procesu określone cechy charakteru
komandora R. S., kształtujące jego sposób zachowania, którym kmdr. por. S. K., z
uwagi na pozycję służbową komandora R. S., nie potrafił się przeciwstawić, a które
istotnie wpłynęły na podjęcie przez niego bezprawnego działania. Sytuacja
motywacyjna działania oskarżonego S. K. pozostawała nadto w związku z jego
dążeniem do kontynuowania pracy na stanowisku Kierownika Muzeum, ku czemu
miał wysokie predyspozycje osobiste i naukowe. Oceniając zachowanie tego
oskarżonego w kontekście karygodności wskazać nadto należało na nieznaczny
6
wymiar szkody i powrót drugiego munduru do zbiorów muzealnych. Wskazać nadto
należało, że wobec uniewinnienia oskarżonego S. K. od pierwszego z zarzuconych
mu czynów, przekazana przez niego, w toku postępowania przygotowawczego, na
konto pokrzywdzonej instytucji kwota 1 408 zł - odpowiadająca wartości szkody
wskazanej w tym zarzucie, powinna zostać uwzględniona w rozliczeniu
wyrównania szkody spowodowanej drugim czynem tego oskarżonego.
Uwzględniając wszystkie wskazane okoliczności, a w szczególności kontekst
sytuacyjny działania oskarżonego należało uznać, że ujemna zawartość jego czynu
jest atypowo niska i osiąga poziom znikomego stopnia społecznej szkodliwości.
Z tego też powodu należało zmienić wyrok sądu pierwszej instancji i umorzyć
postępowanie karne o ten czyn na podstawie art. 1 § 2 k.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 3
k.p.k.
O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k.