Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 36/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 30 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Stanisław Zabłocki (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Przemysław Kalinowski
Protokolant Marta Brylińska
w sprawie B. D.
skazanej z art. 65 § 1 i 4 k.k.s. w zb. z art. 91 § 1 i 4 k.k.s. w zw. z art. 18 § 1 pkt 1
w zw. z art. 7 § 2 k.k.s.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 30 marca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
na podstawie art. 521 § 1 k.p.k., na korzyść skazanej,
od wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w W.
z dnia 12 września 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w W.
UZASADNIENIE
Urząd Celny I w W., po zakończeniu dochodzenia w sprawie zarejestrowanej
pod sygnaturą […], skierował do Sądu Rejonowego w W. wniosek o udzielenie
zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności przez B. D., której
przedstawiono zarzut, że „w dniu 15 marca 2014 r. na terenie targowiska przy ul.
2
W. w W. przechowywała towar akcyzowy pochodzenia niewspólnotowego, w
postaci 42 paczek (840) sztuk papierosów różnych marek, nieoznaczonych polskimi
znakami akcyzy, stanowiący przedmiot czynu zabronionego określonego w art. 63
§ 2 i 7 k.k.s. w zb. z art. 86 § 1 i 4 k.k.s. w zb. z art. 54 § 1 i 3 k.k.s. w zw. z art. 7 §
1 k.k.s. gdzie należny podatek akcyzowy wynosi 643,00 zł a należne cło wynosi
27,00 zł (VAT 165,00), tj. wykroczenia skarbowego z art. 65 § 1 i 4 k.k.s. w zb. z
art. 91 § 1 i 4 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s.
Sąd Rejonowy w W., wyrokiem nakazowym z dnia 12 września 2014 r, sygn.
akt … 769/14, ustalając, że wina sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia
skarbowego nie budzą wątpliwości, uznał B. D. za winną popełnienia zarzucanego
jej czynu, który stanowi wykroczenie skarbowe z art. 65 § 1 i 4 k.k.s. w zb. z art. 91
§ 1 i 4 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. i za to na podstawie art. 65 § 1 i 4 k.k.s., w zb.
z art. 91 § 1 i 4 k.k.s. w zw. z art. 18 § 1 pkt 1 k.k.s. w zw. z art. 7 § 2 k.k.s.
wymierzył jej grzywnę w wysokości 800 zł.
Wobec niezaskarżenia przez żadną ze stron wyrok ten uprawomocnił się
dnia 7 listopada 2014 r.
Od powyższego wyroku nakazowego kasację wniósł Prokurator Generalny,
zarzucając mu obrazę prawa procesowego o charakterze bezwzględnej przesłanki
uchylenia orzeczenia - z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. w
postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela, polegającej na wydaniu wyroku
skazującego pomimo braku aktu oskarżenia lub jego surogatu, w sytuacji złożenia
przez organ finansowy jedynie wniosku o udzielenie zezwolenia B. D. na
dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, gdy Sąd uznając, że nie zachodzą
podstawy do uwzględnienia rzeczonego wniosku, zobligowany był do
niezwłocznego zwrotu sprawy finansowemu organowi postępowania
przygotowawczego w trybie art. 148 § 6 k.k.s.
W konkluzji kasacji, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego
orzeczenia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w W.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna w stopniu oczywistym w rozumieniu art. 535 § 5 k.p.k.,
co spowodowało wydanie wyroku na posiedzeniu bez udziału stron i uchylenie
3
zaskarżonego orzeczenia oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Rejonowemu w W.
Z akt sprawy wynika, że w toku postępowania przygotowawczego B. D.
przyznała się do dokonania zarzucanego jej czynu i pouczona o treści art. 142 § 2
k.k.s. złożyła wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności
(k. 10 - 11). Jednocześnie, w dniu 28 marca 2014 roku, wpłaciła na konto sum
depozytowych Izby Celnej w W. ustaloną z finansowym organem postępowania
przygotowawczego kwotę 840,00 złotych (700 zł tytułem kary grzywny i 140 zł jako
zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania), wypełniając tym samym tzw.
pozytywne warunki do udzielenia przez sąd zezwolenia na dobrowolne poddanie
się odpowiedzialności, o których mowa w art. 17 § 1 k.k.s. (które jednak powinno
być poprzedzone niezbędną korektą wniosku co do omyłkowo wpisanej wysokości
grzywny w kwocie 800 zł ).
Równocześnie w sprawie nie zachodziły wymienione w § 2 przywołanego
przepisu przesłanki negatywne, powodujące niedopuszczalność udzielenia
zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, bowiem czyny
zarzucone, a w konsekwencji przypisane, obwinionej nie stanowią przestępstw
skarbowych (pkt 1 i 2), a nie zgłoszono również interwencji co do przedmiotu
podlegającego przepadkowi (pkt 3).
Co prawda, samo spełnienie przez sprawcę obowiązków, o których mowa w
art. 143 § 1-3 k.k.s. (i ewentualnie 146 § 1 i 2 k.k.s.). nie przesądza udzielenia
przez sąd zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. O braku
podstaw do jego udzielenia mogą bowiem przesądzić zarówno wątpliwości co do
winy sprawcy i okoliczności czynu (art. 17 § 1 k.k.s.), jak i powzięcie przez Sąd
przekonania, że zaproponowane przez organ finansowy postępowania
przygotowawczego we wniosku rozstrzygnięcie, uzgodnione ze sprawcą, nie
stanowi wystarczającej reakcji na przestępstwo lub wykroczenie skarbowe.
Jednakże treść wydanego orzeczenia nakazuje przyjąć, że Sąd Rejonowy takich
wątpliwości nie powziął, bowiem ich brak warunkuje także możliwość wydania
wyroku nakazowego (art. 500 § 3 k.p.k.). Brak uzasadnienia rozstrzygnięcia
(dopuszczalny przepisami prawa – zob. art. 504 § 2 k.p.k.) nie pozwala na
4
jednoznaczne określenie przyczyn, jakie legły u podstaw nieuwzględnienia wniosku
Urzędu Celnego I w W.
Niezależnie jednak od powodów powzięcia przekonania o braku podstaw do
uwzględnienia wniosku, sąd uznając, iż podstaw takich nie ma, zgodnie z
dyspozycją art. 148 § 6 k.k.s., winien niezwłocznie sprawę zwrócić finansowemu
organowi postępowania przygotowawczego, a więc w realiach niniejszej sprawy-
Urzędowi Celnemu I w W. (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 stycznia
2008 roku, sygn. P 35/06 i uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21
kwietnia 2011 roku, sygn. V KK 59/11, OSNKW 2011, z. 8, poz. 73).
Kwestionowany wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w W. o sygn. … 769/14,
będący wszak orzeczeniem innym niż o udzieleniu zgody na dobrowolne poddanie
się odpowiedzialności, zapadł zatem w sytuacji braku aktu oskarżenia, a więc z
rażącą obrazą przepisów postępowania o randze bezwzględnej przesłanki
odwoławczej, wskazanych w zarzucie wniesionej kasacji.
Nie można przyjąć, że wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się
odpowiedzialności, złożony w trybie art. 148 k.k.s., jest jednocześnie aktem
oskarżenia albo akt ten zastępuje. Ustawodawca dał temu wyraz w art. 148 § 6
k.k.s., nie zezwalając sądowi na rozpoznanie sprawy na podstawie takiego
wniosku, lecz nakazując, w przypadku jego nieuwzględnienia, niezwłoczny zwrot
sprawy organowi wnoszącemu go. Dopiero skutkiem takiego zwrotu, może być
wniesienie aktu oskarżenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r.
sygn. II KK 174/13, LEX Nr 1461255). Autor kasacji słusznie wskazuje, za
glosatorem powyższego orzeczenia (D. Krakowiak, glosa opublikowana w systemie
LEX), że wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się
odpowiedzialności, złożony w trybie art. 145 k.k.s., wprawdzie należy do tzw. skarg
procesowych, ale nie zastępuje aktu oskarżenia. Wniosek taki jest bowiem
oświadczeniem woli finansowego organu postępowania przygotowawczego, ale
jedynie co do rozpoznania sprawy przez sąd wyłącznie w określony w tym wniosku
sposób. Zatem skutkiem jego złożenia jest wszczęcie postępowania
jurysdykcyjnego oraz konieczność ustosunkowania się sądu do treści wniosku – w
granicach w nim postulowanych. Jeśli sąd nie znajduje podstaw do uwzględnienia
żądania w nim zawartego – zobligowany jest postąpić w sposób określony w art.
5
148 § 6 k.k.s. Nie można przy tym zapominać o tym, że prawomocny wyrok
skazujący, także wydany w postępowaniu nakazowym, podlega wpisowi do
Krajowego Rejestru Karnego, natomiast prawomocne orzeczenie o zezwoleniu na
dobrowolne poddanie się odpowiedzialności wpisowi takiemu nie podlega (art. 18 §
2 k.k.s.), osoba wobec której udzielono takiego zezwolenia nie zyskuje statusu
osoby skazanej, zaś uiszczenie określonej kwoty tytułem kary grzywny nie stanowi
przesłanki do ewentualnego przyjęcia tzw. recydywy skarbowej. Uwarunkowania
powyższe w pełni uzasadniają wskazany w petitum skargi kierunek kasacji.
W powyższej sytuacji kasacja okazała się zasadna, co spowodowało
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Rejonowemu w W.