Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 396/14
POSTANOWIENIE
Dnia 16 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Stowarzyszenia "E. I." w K.
przeciwko P. H.
o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 16 kwietnia 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 marca 2013 r.,
oddala skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 9 października 2012 r. odrzucił
na podstawie art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. pozew Stowarzyszenia E. I. w sprawie
przeciwko P. H. o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone,
z powodu braku zdolności sądowej powoda.
Stanowisko to podzielił Sąd Apelacyjny oddalając postanowieniem dnia 26
marca 2013 r. zażalenie powoda na postanowienie Sądu Okręgowego.
Wskazał, że powód jest stowarzyszeniem zwykłym, które zgodnie z art. 40
ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (jedn. tekst
Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855 ze zm., - dalej pr. stow.) nie posiada osobowości
prawnej. Ustawa ta, ani żadna inna ustawa nie przyznała mu zdolności sądowej nie
może więc występować w procesie jako strona. Nie podzielił poglądu skarżącego,
że zdolność tę przyznaje stowarzyszeniu zwykłemu art. 47938
§ 1 k.p.c. stanowiący
lex specialis w stosunku do art. 64 k.p.c., odmienny jest bowiem przedmiot regulacji
tych przepisów. Pierwszy reguluje kwestię zdolności sądowej drugi natomiast
dotyczy legitymacji procesowej. Na gruncie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r.
o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (jedn. tekst Dz. U. z 2014 r., poz.
1118) powód jest organizacją pozarządową w rozumieniu art. 3 ust. 2 pkt 2 tej
ustawy, o której jest mowa w art. 47938
§ 1 k.p.c., jednak nie posiada zdolności
prawnej nie jest więc zgodnie z art. 331
§ 1 k.c. ułomną osobą prawną.
W skardze kasacyjnej od postanowienia Sądu Apelacyjnego powód zarzucił
naruszenie przepisów postępowania przez niewłaściwe zastosowanie art. 47938
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 64 § 11
i art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c., wobec uznania
w następstwie pominięcia art. 47938
k.p.c., że powodowi jako stowarzyszeniu
zwykłemu nie przysługuje zdolność sądowa w sprawach w nim określonych. Wnosił
o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi drugiej instancji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu kasacyjnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Przepis art. 64 k.p.c. definiuje zdolność sądową jako zdolność do
występowania w procesie jako strona. Zdolność sądowa przysługuje podmiotom
posiadającym osobowość prawną (art. 64 § 1 k.p.c.). W obecnym stanie prawnym
zdolność sądowa odrywa się od osobowości prawnej i w odniesieniu do jednostek
organizacyjnych nie mających osobowości prawnej jest uzależniona od przyznania
im przez ustawę zdolności prawnej (art. 64 § 11
k.p.c.), której jest atrybutem.
Przepis art. 64 § 11
k.p.c., po uchyleniu art. 64 § 2 k.p.c., wiąże zdolność sądową
organizacji pozarządowych (dawniej organizacji społecznych) z przyznaniem im
zdolności prawnej. Niezależnie od tego możliwe jest przyznanie określonej
jednostce nie mającej zdolności prawnej, z mocy wyraźnego przepisu, szczególnej
zdolności sądowej. Organizacje pozarządowe wyposażone w osobowość prawną
mają zdolność sądową na podstawie art. 64 § 1 k.p.c. Organizacje pozarządowe
nie będące osobami prawnymi mają zdolność sądową na podstawie art. 64 § 11
k.p.c., jeżeli ustawa przyznaje im zdolność prawną.
Stowarzyszenia zwykłe stanowiące uproszczoną formę stowarzyszenia,
z mocy wyraźnego przepisu art. 40 pr. stow., nie mają osobowości prawnej, co
wyklucza poddanie ich regulacjom dotyczącym osób prawnych. Brak jest przepisu,
który przyznawały by im zdolność prawną, co wyłącza stosowanie do nich art. 331
k.c. Przyznanie przez ustawę szczególnej zdolności prawnej następuje przez
wskazanie, że określony podmiot może we własnym imieniu nabywać prawa,
w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania
(tak np. art. 8 § 1 i 11 § 1 k.s.h.). Brak jest też przepisu ogólnego przyznającego
stowarzyszeniom zwykłym zdolność sądową, stwierdzającego, że mogą one
pozywać i być pozywane, a więc zgodnie z art. 64 § 1 k.c. mają zdolność
występowania jako strona w procesie. Określenia takiego nie zawiera również
przepis art. 47938
§ 1 k.p.c.
Wbrew stanowisku skarżącego przepis ten nie dotyczy zdolności sądowej,
i nie jest w tym zakresie przepisem szczególnym lecz określa krąg podmiotów
czynnie legitymowanych w określonych w nim sprawach. W zakresie regulacji
objętej art. 47938
§ 1 zd. 2 k.p.c. są to podmioty, których legitymacja nie wynika
z posiadania prawa podmiotowego, objętego ochroną. Legitymację do wytoczenia
powództwa w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone
4
mają organizacje pozarządowe, do których zadań statutowych należy ochrona
interesów konsumentów wyposażone w osobowość prawną, a więc organizacje
wpisane do KRS jako stowarzyszenia. Stowarzyszenie zwykłe nie posiada
legitymacji czynnej w tym postępowaniu.
Z tych przyczyn wniesiona bez uzasadnionej podstawy skarga kasacyjna
podlegała oddaleniu, o czym orzeczono na podstawie art. 39814
k.p.c.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13