IV CZ 7/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:02-06-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III CZP 83/09 III CR 294/64
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 7/15
POSTANOWIENIE
Dnia 15 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)
SSN Agnieszka Piotrowska
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku M. K.
przy uczestnictwie G. N. i in.,
o zniesienie współwłasności nieruchomości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 kwietnia 2015 r.,
zażalenia uczestnika postępowania P. K.
na postanowienie Sądu Okręgowego w L.
z dnia 5 września 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i pozostawia
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego przed
Sądem Najwyższym w orzeczeniu kończącym postępowanie
w sprawie.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 5 września 2014 r. Sąd Okręgowy w sprawie z
wniosku M. K. o zniesienie współwłasności nieruchomości odrzucił podstawie art.
373 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. apelację wniesioną przez uczestnika
postępowania Piotra Kowalika od postanowienia Sądu Rejonowego w L. z dnia 17
czerwca 2013 r.
Zdaniem Sądu skarżący nie uzupełnił w wyznaczonym terminie braku
formalnego apelacji polegającego na tym, że zakres żądanej zmiany postanowienia
z dnia 17 czerwca 2013 r. pozostawał w sprzeczności z zakresem zaskarżenia
wskazanym w apelacji. Sąd Okręgowy wskazał, że uczestnik P. K. zaskarżył
postanowienie z dnia 17 czerwca 2013 r. w całości, tymczasem w piśmie
procesowym z dnia 11 czerwca 2014 r. zawarł on wniosek apelacyjny, który odnosi
się do jedynie do niektórych rozstrzygnięć zawartych w punktach: I, II, III, IV, V
postanowienia z dnia 17 czerwca 2013 r., pominięte zostały rozstrzygnięcia zawarte
w punktach: VI, VII, VIII, IX, X. W związku z powyższym Sąd Okręgowy L. powziął
wątpliwości co do rzeczywistego zakresu zaskarżenia postanowienia z dnia 17
czerwca 2014 r. Sąd podkreślił, że postanowieniem z dnia 5 czerwca 2014 r.
uczestnik P. K. został wezwany do uzupełnienia braku formalnego apelacji przez
dokładne zaznaczenie sposobu i zakresu żądanej zmiany zaskarżonego
postanowienia, tj. dokładne wskazanie, w jaki sposób mają zostać zmienione
poszczególne rozstrzygnięcia, przy czym zakres żądanej zmiany powinien
odpowiadać zakresowi zaskarżenia postanowienia. W ocenie Sądu pismo
procesowe skarżącego wniesione w dniu 11 czerwca 2014 r. nie stanowi
właściwego wykonania postanowienia z dnia 5 czerwca 2014 r. Z tych przyczyn
Sąd Okręgowy postanowił jak wyżej.
Zażalenie na postanowienie z dnia 5 września 2014 r. wniósł uczestnik P. K.,
zaskarżając to postanowienie w całości. Zarzucił naruszenie art. 373 k.p.c. w zw. z
art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. w zw. 13 § 2 k.p.c. z uwagi na fakt, że Sąd Okręgowy
przyjął, iż wniosek apelacyjny przedstawiony przez skarżącego nie został
sformułowany w sposób prawidłowy. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie. Wnoszący apelację uczestnik,
stosownie do wezwania sądu, sprecyzował dokładnie zakres żądanej zmiany
postanowienia działowego. Rozstrzygnięcia w sprawach działowych obejmujących
sprawy o zniesienie współwłasności (art. 617 i n. k.p.c.), dział spadku (art. 688
w zw. z art. 617 i n. k.p.c.) i podział majątku wspólnego (art. 567 § 2 w zw. z art.
688 i 617 i n. k.p.c.) stanowią jedną całość w tym sensie, że wszystkie
dyspozycje orzeczenia działowego są wzajemnie zależne i wzajemnie
uwarunkowane. W szczególności taki ścisły związek zachodzi między orzeczeniem
o podziale rzeczy a orzeczeniem przyznającym określonym współwłaścicielom
spłaty gotówkowe. W judykaturze Sądu Najwyższego zwraca się uwagę,
że nierozerwalny związek zachodzi zwłaszcza pomiędzy rozstrzygnięciem
o sposobie podziału i orzeczeniem o spłatach lub dopłatach, wadliwość jednego
rozstrzygnięcia skutkuje koniecznością zmiany lub uchylenia orzeczenia
działowego w całości. Integralność orzeczenia w sprawach działowych ma tę
konsekwencję, że sąd może wyjść poza granice zaskarżenia oraz granice
wniosków apelacji (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada
1964 r. (III CR 294/64, OSNC 1965/7-8/130). W uchwale z dnia 17 listopada 2009 r.,
(III CZP 83/09, OSNC 2010/5/69) Sąd Najwyższy przyjął, że zaznaczenie w apelacji
zakresu żądanej zmiany lub uchylenia zaskarżonego orzeczenia w sposób
niezgodny z granicami zaskarżenia nie stanowi braku uniemożliwiającego nadanie
biegu apelacji, jeżeli ze względu na tzw. integralność zaskarżonego orzeczenia sąd
drugiej instancji może wyjść poza te granice oraz granice wniosków.
Przedmiotem zniesienia współwłasności w niniejszej sprawie jest zabudowana
nieruchomość, a ze względu na sposób zniesienia współwłasności przez
ustanowienie odrębnej własności kilku lokali, zmiana rozstrzygnięcia w odniesieniu
do jednego z nich prowadzi do zmian w zakresie dopłat lub spłat odpowiednio do
udziałów każdego ze współwłaścicieli.
Nie można wobec tego podzielić stanowiska, że apelacja uczestnika P. K.
dotknięta jest takim brakiem formalnym, który uniemożliwia nadanie biegu apelacji,
a miałoby wynikać to z faktu, iż skarżący pomimo zaskarżenia w całości
4
postanowienia działowego, we wniosku apelacyjnym wskazał wnosił o zmianę
rozstrzygnięcia tylko odnośnie kilku wyodrębnionych lokali.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 15 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)
SSN Agnieszka Piotrowska
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku M. K.
przy uczestnictwie G. N. i in.,
o zniesienie współwłasności nieruchomości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 kwietnia 2015 r.,
zażalenia uczestnika postępowania P. K.
na postanowienie Sądu Okręgowego w L.
z dnia 5 września 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i pozostawia
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego przed
Sądem Najwyższym w orzeczeniu kończącym postępowanie
w sprawie.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 5 września 2014 r. Sąd Okręgowy w sprawie z
wniosku M. K. o zniesienie współwłasności nieruchomości odrzucił podstawie art.
373 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. apelację wniesioną przez uczestnika
postępowania Piotra Kowalika od postanowienia Sądu Rejonowego w L. z dnia 17
czerwca 2013 r.
Zdaniem Sądu skarżący nie uzupełnił w wyznaczonym terminie braku
formalnego apelacji polegającego na tym, że zakres żądanej zmiany postanowienia
z dnia 17 czerwca 2013 r. pozostawał w sprzeczności z zakresem zaskarżenia
wskazanym w apelacji. Sąd Okręgowy wskazał, że uczestnik P. K. zaskarżył
postanowienie z dnia 17 czerwca 2013 r. w całości, tymczasem w piśmie
procesowym z dnia 11 czerwca 2014 r. zawarł on wniosek apelacyjny, który odnosi
się do jedynie do niektórych rozstrzygnięć zawartych w punktach: I, II, III, IV, V
postanowienia z dnia 17 czerwca 2013 r., pominięte zostały rozstrzygnięcia zawarte
w punktach: VI, VII, VIII, IX, X. W związku z powyższym Sąd Okręgowy L. powziął
wątpliwości co do rzeczywistego zakresu zaskarżenia postanowienia z dnia 17
czerwca 2014 r. Sąd podkreślił, że postanowieniem z dnia 5 czerwca 2014 r.
uczestnik P. K. został wezwany do uzupełnienia braku formalnego apelacji przez
dokładne zaznaczenie sposobu i zakresu żądanej zmiany zaskarżonego
postanowienia, tj. dokładne wskazanie, w jaki sposób mają zostać zmienione
poszczególne rozstrzygnięcia, przy czym zakres żądanej zmiany powinien
odpowiadać zakresowi zaskarżenia postanowienia. W ocenie Sądu pismo
procesowe skarżącego wniesione w dniu 11 czerwca 2014 r. nie stanowi
właściwego wykonania postanowienia z dnia 5 czerwca 2014 r. Z tych przyczyn
Sąd Okręgowy postanowił jak wyżej.
Zażalenie na postanowienie z dnia 5 września 2014 r. wniósł uczestnik P. K.,
zaskarżając to postanowienie w całości. Zarzucił naruszenie art. 373 k.p.c. w zw. z
art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. w zw. 13 § 2 k.p.c. z uwagi na fakt, że Sąd Okręgowy
przyjął, iż wniosek apelacyjny przedstawiony przez skarżącego nie został
sformułowany w sposób prawidłowy. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie. Wnoszący apelację uczestnik,
stosownie do wezwania sądu, sprecyzował dokładnie zakres żądanej zmiany
postanowienia działowego. Rozstrzygnięcia w sprawach działowych obejmujących
sprawy o zniesienie współwłasności (art. 617 i n. k.p.c.), dział spadku (art. 688
w zw. z art. 617 i n. k.p.c.) i podział majątku wspólnego (art. 567 § 2 w zw. z art.
688 i 617 i n. k.p.c.) stanowią jedną całość w tym sensie, że wszystkie
dyspozycje orzeczenia działowego są wzajemnie zależne i wzajemnie
uwarunkowane. W szczególności taki ścisły związek zachodzi między orzeczeniem
o podziale rzeczy a orzeczeniem przyznającym określonym współwłaścicielom
spłaty gotówkowe. W judykaturze Sądu Najwyższego zwraca się uwagę,
że nierozerwalny związek zachodzi zwłaszcza pomiędzy rozstrzygnięciem
o sposobie podziału i orzeczeniem o spłatach lub dopłatach, wadliwość jednego
rozstrzygnięcia skutkuje koniecznością zmiany lub uchylenia orzeczenia
działowego w całości. Integralność orzeczenia w sprawach działowych ma tę
konsekwencję, że sąd może wyjść poza granice zaskarżenia oraz granice
wniosków apelacji (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada
1964 r. (III CR 294/64, OSNC 1965/7-8/130). W uchwale z dnia 17 listopada 2009 r.,
(III CZP 83/09, OSNC 2010/5/69) Sąd Najwyższy przyjął, że zaznaczenie w apelacji
zakresu żądanej zmiany lub uchylenia zaskarżonego orzeczenia w sposób
niezgodny z granicami zaskarżenia nie stanowi braku uniemożliwiającego nadanie
biegu apelacji, jeżeli ze względu na tzw. integralność zaskarżonego orzeczenia sąd
drugiej instancji może wyjść poza te granice oraz granice wniosków.
Przedmiotem zniesienia współwłasności w niniejszej sprawie jest zabudowana
nieruchomość, a ze względu na sposób zniesienia współwłasności przez
ustanowienie odrębnej własności kilku lokali, zmiana rozstrzygnięcia w odniesieniu
do jednego z nich prowadzi do zmian w zakresie dopłat lub spłat odpowiednio do
udziałów każdego ze współwłaścicieli.
Nie można wobec tego podzielić stanowiska, że apelacja uczestnika P. K.
dotknięta jest takim brakiem formalnym, który uniemożliwia nadanie biegu apelacji,
a miałoby wynikać to z faktu, iż skarżący pomimo zaskarżenia w całości
4
postanowienia działowego, we wniosku apelacyjnym wskazał wnosił o zmianę
rozstrzygnięcia tylko odnośnie kilku wyodrębnionych lokali.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.