III CSK 301/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:03-06-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CSK 301/14
POSTANOWIENIE
Dnia 8 maja 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
SSN Karol Weitz
w sprawie z wniosku T. K. i A. K.
przy uczestnictwie C. W., S. W., P. W.
i Gminy K.
o rozgraniczenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 maja 2015 r.
skargi kasacyjnej uczestnika S. W.
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 5 listopada 2013 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 5 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w K. zmienił
postanowienie Sądu Rejonowego w K. z dnia 12 lipca 2012 r. w ten sposób, że
dokonał rozgraniczenia działki nr 329 położonej w miejscowości S. gm. K. z
działkami o numerach 330, 331 i 332 wzdłuż linii poprowadzonej według
wskazanych w tym orzeczeniu punktów, oznaczonej na mapie przez biegłego
geodetę J. H. kolorem zielonym, czyli według granic ewidencyjnych.
Postanowienie Sądu Okręgowego zaskarżył skargą kasacyjną uczestnik
postępowania S. W. Zarzucił naruszenie art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 24 stycznia 968
r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. Nr 3, poz. 13, ze zm.), dalej: „u.s.w.g.”,
przez pominięcie zawartego w tym przepisie wymogu wyrażenia zgody właściciela
na objęcie postępowaniem scaleniowym działki siedliskowej, a taka zgoda co do
działki nr 330 nie została wyrażona. Tym samym, w jego ocenie, doszło do
naruszenia art. 153 k.c. przez wytyczenie granic według stanu prawnego
odpowiadającego danym z ewidencji gruntu, podczas gdy należało przeprowadzić
rozgraniczenie według pozostałych kryteriów wymienionych w tym przepisie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarżący, kwestionując rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego ustalające
przebieg granic zgodnie z ewidencją gruntów, przypisuje zasadnicze znaczenie
zarzutowi naruszenia art. 1 ust. 3 u.s.w.g. Zgodnie z tym przepisem grunty pod
zabudowaniami nie mogą być objęte scaleniem bez zgody ich właściciela
(samoistnego posiadacza). Właściciele zaś takiej zgody co do działki nr 330
nie wyrazili, a zatem, jego zdaniem, nie są wiążące co do przebiegu granic tej
działki granice ewidencyjne, wobec czego należy je ustalić według dalszych
kryteriów rozgraniczenia wskazanych w art. 153 k.c. Skarżący pomija jednak,
że zgodnie z art. 12 ust. 1 u.s.w.g. postępowanie scaleniowe kończyło się
ostateczną decyzją prezydium powiatowej rady narodowej (od dnia 1 czerwca
1975 r. decyzją wojewody) o zatwierdzeniu projektu scalenia. Sądy powszechne
są związane treścią takiej decyzji, dopóki nie zostanie ona podważona w trybie
nadzorczym (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
z 9 października 2007 III CZP 47/07, OSNC 2008 nr 3, poz.30). Stąd też
3
powoływanie się w skardze na uchybienia w postępowaniu scaleniowym jest
bezskuteczne, zaś przytoczone orzecznictwo sądów administracyjnych chybione
o tyle, o ile są to wypowiedzi tych sądów pochodzące z rozstrzygnięć zapadłych
w postępowaniu sądowo-administracyjnym po zaskarżeniu decyzji
zatwierdzających scalenie gruntów.
Stosownie do art. 10 u.s.w.g. stan własności lub posiadania uczestników
scalenia lub wymiany gruntów oraz powierzchnie użytków i klas gruntów określa
się według danych uwidocznionych w ewidencji gruntów. Jak ustaliły Sądy obu
Instancji, skarżący był uczestnikiem postępowania scaleniowego a działka nr 330
przedmiotem tego postępowania. W wyroku z dnia 22 lutego 1971 r., II CR 94/71
(OSPiKA 1972, nr 6, poz. 104) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że po zakończeniu
postępowania scaleniowego może być prowadzony spór sądowy, ale w znaczeniu
podmiotowym, tj. spór o to, kto jest właścicielem nowej działki. Nie może natomiast
być takiego sporu w znaczeniu przedmiotowym a więc, czy nowa działka ma
prawidłowy obszar, kształt, granice. W tym zakresie orzeczenie komasacyjne
nie podlega kontroli sądu. Założeniem bowiem komasacji jest stworzenie nowej,
bardziej racjonalnej konfiguracji gruntów. Powstanie nowych nieruchomości
o określonych granicach i powierzchni jest traktowane zarówno w doktrynie,
jak i w orzecznictwie jako skutek konstytutywny decyzji zatwierdzającej projekt
scalenia (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2013 r., III CZP 16/13,
OSNC 2014, nr 1, poz. 2). Skoro zatem w zaskarżonym postanowieniu
przeprowadzono rozgraniczenie według granic z ewidencji gruntów ustalonych
w postępowaniu scaleniowym, oznacza to, że dokonano tego według stanu
prawnego, a zatem sugerowanie w skardze kasacyjnej konieczności
przeprowadzenia rozgraniczenia według kolejnych kryteriów wskazanych w art. 153
k.c. jest nieuzasadnione. Skutkuje to jej oddaleniem (art. 5191
w zw. z art. 39814
k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 8 maja 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
SSN Karol Weitz
w sprawie z wniosku T. K. i A. K.
przy uczestnictwie C. W., S. W., P. W.
i Gminy K.
o rozgraniczenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 maja 2015 r.
skargi kasacyjnej uczestnika S. W.
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 5 listopada 2013 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 5 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w K. zmienił
postanowienie Sądu Rejonowego w K. z dnia 12 lipca 2012 r. w ten sposób, że
dokonał rozgraniczenia działki nr 329 położonej w miejscowości S. gm. K. z
działkami o numerach 330, 331 i 332 wzdłuż linii poprowadzonej według
wskazanych w tym orzeczeniu punktów, oznaczonej na mapie przez biegłego
geodetę J. H. kolorem zielonym, czyli według granic ewidencyjnych.
Postanowienie Sądu Okręgowego zaskarżył skargą kasacyjną uczestnik
postępowania S. W. Zarzucił naruszenie art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 24 stycznia 968
r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. Nr 3, poz. 13, ze zm.), dalej: „u.s.w.g.”,
przez pominięcie zawartego w tym przepisie wymogu wyrażenia zgody właściciela
na objęcie postępowaniem scaleniowym działki siedliskowej, a taka zgoda co do
działki nr 330 nie została wyrażona. Tym samym, w jego ocenie, doszło do
naruszenia art. 153 k.c. przez wytyczenie granic według stanu prawnego
odpowiadającego danym z ewidencji gruntu, podczas gdy należało przeprowadzić
rozgraniczenie według pozostałych kryteriów wymienionych w tym przepisie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarżący, kwestionując rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego ustalające
przebieg granic zgodnie z ewidencją gruntów, przypisuje zasadnicze znaczenie
zarzutowi naruszenia art. 1 ust. 3 u.s.w.g. Zgodnie z tym przepisem grunty pod
zabudowaniami nie mogą być objęte scaleniem bez zgody ich właściciela
(samoistnego posiadacza). Właściciele zaś takiej zgody co do działki nr 330
nie wyrazili, a zatem, jego zdaniem, nie są wiążące co do przebiegu granic tej
działki granice ewidencyjne, wobec czego należy je ustalić według dalszych
kryteriów rozgraniczenia wskazanych w art. 153 k.c. Skarżący pomija jednak,
że zgodnie z art. 12 ust. 1 u.s.w.g. postępowanie scaleniowe kończyło się
ostateczną decyzją prezydium powiatowej rady narodowej (od dnia 1 czerwca
1975 r. decyzją wojewody) o zatwierdzeniu projektu scalenia. Sądy powszechne
są związane treścią takiej decyzji, dopóki nie zostanie ona podważona w trybie
nadzorczym (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
z 9 października 2007 III CZP 47/07, OSNC 2008 nr 3, poz.30). Stąd też
3
powoływanie się w skardze na uchybienia w postępowaniu scaleniowym jest
bezskuteczne, zaś przytoczone orzecznictwo sądów administracyjnych chybione
o tyle, o ile są to wypowiedzi tych sądów pochodzące z rozstrzygnięć zapadłych
w postępowaniu sądowo-administracyjnym po zaskarżeniu decyzji
zatwierdzających scalenie gruntów.
Stosownie do art. 10 u.s.w.g. stan własności lub posiadania uczestników
scalenia lub wymiany gruntów oraz powierzchnie użytków i klas gruntów określa
się według danych uwidocznionych w ewidencji gruntów. Jak ustaliły Sądy obu
Instancji, skarżący był uczestnikiem postępowania scaleniowego a działka nr 330
przedmiotem tego postępowania. W wyroku z dnia 22 lutego 1971 r., II CR 94/71
(OSPiKA 1972, nr 6, poz. 104) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że po zakończeniu
postępowania scaleniowego może być prowadzony spór sądowy, ale w znaczeniu
podmiotowym, tj. spór o to, kto jest właścicielem nowej działki. Nie może natomiast
być takiego sporu w znaczeniu przedmiotowym a więc, czy nowa działka ma
prawidłowy obszar, kształt, granice. W tym zakresie orzeczenie komasacyjne
nie podlega kontroli sądu. Założeniem bowiem komasacji jest stworzenie nowej,
bardziej racjonalnej konfiguracji gruntów. Powstanie nowych nieruchomości
o określonych granicach i powierzchni jest traktowane zarówno w doktrynie,
jak i w orzecznictwie jako skutek konstytutywny decyzji zatwierdzającej projekt
scalenia (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2013 r., III CZP 16/13,
OSNC 2014, nr 1, poz. 2). Skoro zatem w zaskarżonym postanowieniu
przeprowadzono rozgraniczenie według granic z ewidencji gruntów ustalonych
w postępowaniu scaleniowym, oznacza to, że dokonano tego według stanu
prawnego, a zatem sugerowanie w skardze kasacyjnej konieczności
przeprowadzenia rozgraniczenia według kolejnych kryteriów wskazanych w art. 153
k.c. jest nieuzasadnione. Skutkuje to jej oddaleniem (art. 5191
w zw. z art. 39814
k.p.c.).