Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 107/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 maja 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dorota Rysińska (przewodniczący)
SSN Józef Dołhy (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie Ł. K.
skazanego z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu, w trybie art. 535 § 5 k.p.k.,
w dniu 13 maja 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego,
od wyroku Sądu Rejonowego w M.
z dnia 10 stycznia 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w M.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w M., wyrokiem z dnia 10 stycznia 2013 r., uznał
oskarżonego Ł. K. za winnego popełnienia:
I. ciągu dwóch przestępstw z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 13 §
1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,
popełnionych w dniu 10 sierpnia 2012 roku oraz w dniach 12-14 sierpnia 2012 roku
2
na szkodę A. M., J. B. oraz B. R. i za to, na podstawie art. 279 § 1 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. wymierzył mu karę roku i 3 (trzech) miesięcy
pozbawienia wolności;
II. czynu z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełnionego w dniu 11
sierpnia 2012 roku na szkodę S. K. i za to na podstawie art. 279 § 1 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności;
III. czynu z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 278 § 1 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., popełnionego w nocy z 30 na 31 lipca 2012 roku na
szkodę K. Sp. z o.o. i za to na podstawie art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
wymierzył mu karę roku i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności, a na podstawie
art. 46 § 1 k.k. orzekł obowiązek naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonej
spółki poprzez zapłatę kwoty 70,00 (siedemdziesięciu) złotych.
Na podstawie art. 91 § 2 k.k. sąd wymierzone oskarżonemu kary
pozbawienia wolności połączył i orzekł karę łączną w wymiarze 2 (dwóch) lat
pozbawienia wolności.
Wyrok ten, wobec niezaskarżenia przez strony, uprawomocnił się w
pierwszej instancji w dniu 18 stycznia 2013 r.
Od tego wyroku kasację wniósł – w trybie art. 521 k.p.k. – Prokurator
Generalny. Zaskarżając wyrok w całości na korzyść skazanego Ł. K., zarzucił
stanowiące bezwzględną przyczynę odwoławczą, określoną w art. 439 § 1 pkt 11
k.p.k., rażące naruszenie przepisów prawa karnego procesowego - art. 376 § 2
k.p.k. i art. 374 § 1 k.p.k., polegające na rozpoznaniu w postępowaniu zwyczajnym
sprawy bez udziału oskarżonego Ł. K., którego obecność na rozprawie była
obowiązkowa.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Rejonowemu w M. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Prokuratora Generalnego jest oczywiście zasadna i należało ją
uwzględnić w trybie art. 535 § 5 k.p.k. na posiedzeniu bez udziału stron. Analiza akt
przedmiotowej sprawy dowodzi następujących okoliczności:
Postępowanie jurysdykcyjne w tej sprawie toczyło się początkowo w trybie
uproszczonym.
3
Zarządzeniem z dnia 31 października 2012 roku, wyznaczony został termin
rozprawy głównej na 18 grudnia 2012 roku.
Ł. K., będąc prawidłowo powiadomiony o terminie rozprawy, nie stawił się do
sądu w dniu 18 grudnia 2012 roku, nie powiadamiając o przyczynach nieobecności
i nie wnosząc o odroczenie rozprawy. Wobec powyższego, Sąd uznając obecność
oskarżonego za nieusprawiedliwioną, postanowił na podstawie art. 479 § 1 k.p.k.
prowadzić postępowanie bez jego udziału i w trybie art. 479 § 2 k.p.k. odczytać
wyjaśnienia złożone przez niego w postępowaniu przygotowawczym. Następnie
kontynuował postępowanie dowodowe przesłuchując pięciu świadków.
Wydanym na rozprawie w dniu 18 grudnia 2012 roku postanowieniem, Sąd
Rejonowy odroczył rozprawę do dnia 10 stycznia 2013 roku i wezwał na termin
oskarżonego oraz dwóch świadków.
Wezwanie na rozprawę w dniu 10 stycznia 2013 roku, dwukrotnie
awizowane, nie zostało przez oskarżonego odebrane i powróciło do sądu w dniu 7
stycznia 2013 roku.
Z uwagi na przekroczenie terminu przerwy w rozprawie prowadzonej w trybie
uproszczonym, Sąd Rejonowy, w dniu 10 stycznia 2013 roku. na podstawie art. 484
§ 2 k.p.k. postanowił prowadzić sprawę w trybie zwyczajnym. Oskarżony na
rozprawę nie stawił się. Sąd uznając, iż oskarżony został prawidłowo zawiadomiony
o terminie odroczonej rozprawy i pouczony o skutkach niestawiennictwa nie stawił
się na nią bez usprawiedliwienia, nadto nie wnosił o odroczenie rozprawy, na
podstawie art. 376 § 2 k.p.k. postanowił dokończyć rozprawę pod nieobecność
Łukasza Książka i po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, wydał wyrok.
Autor kasacji zasadnie podnosi, że w realiach sprawy sposób procedowania
Sądu Rejonowego był wadliwy. W tej kwestii odwołać się należy do stanowiska i
argumentacji zawartych w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z
dnia 28 listopada 2013 r., I KZP 12/13 - OSNKW 2013, z. 12, poz. 99.
Wyrażona w przepisie art. 484 § 2 k.p.k. zgoda ustawodawcy na
prowadzenie postępowania w dalszym ciągu oznacza, że dotychczas
przeprowadzone czynności były ważne i skuteczne, jednak w związku ze zmianą
trybu postępowania ulegają zmianie reguły dotyczące udziału oskarżonego w
rozprawie.
4
Zgodnie z art. 374 § 1 k.p.k. udział oskarżonego w rozprawie jest
obowiązkowy chyba, że ustawa stanowi inaczej. Wyjątek od zasady obowiązkowej
obecności oskarżonego na rozprawie głównej przewiduje m.in. art. 376 § 2 k.p.k.
Norma ta określa sytuację, której zaistnienie powoduje dopuszczalność
prowadzenia rozprawy, pomimo nieobecności oskarżonego, jeżeli po złożeniu
wyjaśnień, zawiadomiony o terminie rozprawy, nie stawił się na nią bez
usprawiedliwienia.
Bezspornym jest, że pojęcie „złożenie wyjaśnień" odnosi się wyłącznie do
złożenia wyjaśnień przez oskarżonego na rozprawie, co oznacza brak możliwości
zastąpienia przesłuchania oskarżonego przez sąd wprowadzeniem do materiału
dowodowego, polegającym na ich odczytaniu, jego wyjaśnień złożonych w toku
postępowania przygotowawczego.
W sprawie niniejszej, odstępując od zasady obowiązkowej obecności
oskarżonego na rozprawie w dniu 10 stycznia 2013 r, Sąd Rejonowy błędnie
odwołał się do przepisu art. 376 § 2 k.p.k., który nie mógł zostać zastosowany,
bowiem oskarżony nie złożył wyjaśnień na etapie postępowania sądowego.
W świetle ugruntowanej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego, podjęcie
czynności procesowych na rozprawie prowadzonej w trybie zwyczajnym bez
udziału oskarżonego, gdy nie zachodziła żadna z wyjątkowych sytuacji
umożliwiających kontynuowanie rozprawy pod nieobecność oskarżonego, stanowi
uchybienie określone w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k.
Z powyższych względów, podzielając zasadność zarzutu kasacji i jej wniosek
końcowy, Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.