Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SNO 28/15
POSTANOWIENIE
Dnia 28 maja 2015 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący)
SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
Protokolant Katarzyna Wojnicka
w sprawie sędziego Sądu Rejonowego w stanie spoczynku M. T.,
obwinionej z art. 107 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów
powszechnych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu,
w dniu 28 maja 2015 r.,
zażalenia, wniesionego przez obwinioną,
na postanowienie Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w […],
z dnia 9 marca 2015 r.,
w przedmiocie odmowy zawieszenia postępowania dyscyplinarnego,
postanowił:
utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 9 marca 2015 roku, Sąd Apelacyjny – Sąd
Dyscyplinarny nie uwzględnił wniosku obwinionej M. T. – sędziego Sądu
Rejonowego w stanie spoczynku i odmówił zawieszenia postępowania
dyscyplinarnego.
Zażalenie na to postanowienie wniosła obwiniona sędzia Sądu Rejonowego
w stanie spoczynku – M. T. zarzucając:
2
„1. obrazę przepisów postępowania, a w szczególności art. 117 § 1 i 2 k.p.k.
polegającą na braku zawiadomienia uprawnionego do wzięcia udziału w czynności
procesowej o jej czasie i miejscu oraz na przeprowadzeniu tej czynności pomimo
faktu, że brak jest dowodu, iż osoba uprawniona została prawidłowo powiadomiona
o miejscu i terminie czynności;
2. obrazę przepisów postępowania a w szczególności art. 22 § 1 k.p.k. polegającą
na pominięciu szczególnej przesłanki do zawieszenia postępowania wynikającej z
możliwości zawieszenia postępowania w razie wystąpienia przez Sąd na mocy art.
3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z pytaniem prawnym co do zgodności aktu
normatywnego z Konstytucją, co pośrednio miało miejsce w niniejszej sprawie;
3. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym przyjęciu, że w
przedmiotowej sprawie brak jest podstaw do zawieszenia postępowania w celu
oczekiwania na wydanie orzeczenia mającego stanowić prejudykat, bowiem
wystąpienie Sądu Okręgowego w […] z zapytaniem do Trybunału Konstytucyjnego
w sprawie lustracyjnej o sygn. akt […], która to okoliczność stanowiła podstawę do
zawieszenia postępowania w sprawie o sygn. […], nie przekłada się na niniejsze
postępowanie, podczas gdy prawidłowa analiza stanu faktycznego prowadzi do
wniosku, że w sprawie tej zachodzi wyjątkowa okoliczność umożliwiająca
zawieszenie postępowania albowiem wbrew ustaleniom Sądu I instancji
okoliczności, które podlegać będą ocenie Trybunału Konstytucyjnego, mają
kluczowe znaczenie dla bytu niniejszej sprawy i bezpośrednio przekładają się na jej
realia;
4. błąd w ustaleniach faktycznych, zawierający w sobie równocześnie obrazę
przepisów postępowania, a polegający na bezpodstawnym i sprzecznym z
brzmieniem art. 540 § 3 k.p.k. przyjęciu, że „ewentualne przyszłe rozstrzygnięcie
ETPCz korzystne dla skarżącej w zakresie zakończonego wobec niej negatywnie
postępowania lustracyjnego, może stanowić w przyszłości podstawę do wznowienia
postępowania", podczas gdy z treści wyżej wskazanego art. 540 § 3 k.p.k. wynika w
sposób jednoznaczny, że postępowanie wznawia się na korzyść oskarżonego, gdy
potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na
mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską”.
3
W konkluzji obwiniona wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i
zawieszenie postępowania do czasu rozpoznania skargi wniesionej do
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, względnie o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi I instancji.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny rozważył, co następuje.
Zażalenie nie jest zasadne.
Przed wyłożeniem powodów braku zasadności skorzystania z instytucji
zawieszenia postępowania w niniejszym postępowaniu dyscyplinarnym odnieść
należy się do kwestii niezawiadomienia obwinionej o terminie posiedzenia w
przedmiocie rozpoznania jej wniosku o zawieszenie postępowania. Skarżąca
wskazała bowiem w zażaleniu, że Sąd I instancji wprowadził ją w błąd w kwestii
terminu rozpoznania jej wniosku zawiadamiając, że wniosek ten zostanie
rozpoznany na rozprawie w dniu 2 marca 2015 roku. Tego rodzaju argumentacja
nie zasługuje na uwzględnienie. Z akt sprawy jednoznacznie wynika bowiem, że
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny w […] pismem z dnia 18 lutego 2015 roku
poinformował obwinioną, że jej wniosek o zawieszenie postępowania
dyscyplinarnego zostanie rozpoznany na rozprawie w dniu 2 marca 2015 roku (k.
20). W piśmie z dnia 26 lutego 2015 roku obwiniona złożyła natomiast wniosek o
odroczenie rozprawy z uwagi na jej stan zdrowia, a jednocześnie wniosła o
rozpoznanie jej wniosku o zawieszenie postępowania, przy czym podtrzymała w
tym zakresie swą wcześniejszą argumentację (k. 23). Do tego pisma dołączono
między innymi zaświadczenie lekarskie, z którego wynikało, że jej niezdolność do
stawienia się na rozprawie potrwa do 30 kwietnia 2015 roku. W dniu 2 marca 2015
roku Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny odroczył rozprawę do dnia 8 czerwca
2015 roku, a jednocześnie zarządzeniem z tego samego dnia wniosek obwinionej o
zawieszenie postępowania dyscyplinarnego skierował na posiedzenie, wyznaczając
jego termin na 9 marca 2015 roku. O terminie tego posiedzenia, jak wynika z
protokołu posiedzenia (k. 35), strony nie były zawiadamiane. Powyższe prowadzi
natomiast do wniosku, że w sprawie nie doszło do naruszenia przepisu art. 117 § 1
i 2 k.p.k. W piśmiennictwie jednoznacznie wskazuje się bowiem, że jeżeli przepis w
danym wypadku nie przewiduje udziału stron w posiedzeniu, a tak jest właśnie przy
4
posiedzeniu w przedmiocie wniosku o zawieszenie postępowania (zob. art. 22
k.p.k. oraz art. 339 § 3 pkt 5 i § 5 k.p.k.), mogą one mimo to wziąć w nim udział,
jeżeli się stawią, z tym że nie ma tu obowiązku zawiadamiania ich o tym
posiedzeniu. W takim bowiem wypadku samo prawo strony powstaje dopiero przez
stawienie się na posiedzenie (art. 96 § 2 k.p.k.), a nie wcześniej, przeto uprzednie
powiadamianie jej o tym forum nie jest aktualne (zob. T. Grzegorczyk, Komentarz
do art. 96 Kodeksu postępowania karnego, teza 5, LEX/el. 2014).
Również pozostałe argumenty zażalenia nie mogą skutkować wydaniem
orzeczenia zgodnego z kierunkiem zaskarżenia. Podnoszone przez obwinioną
okoliczności, jak trafnie przyjął Sąd I instancji, nie należy traktować jako
długotrwałej przeszkody uniemożliwiającej prowadzenie postępowania, o której
mowa w przepisie art. 22 § 1 k.p.k. W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny w […] wskazał bowiem jednoznacznie, a
stanowisko to należy w pełni zaakceptować, że wystąpienie Sądu Okręgowego w
[…] z zapytaniem do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie lustracyjnej, która to
okoliczność stanowiła podstawę zawieszenia postępowania w sprawie tego Sądu o
sygn. akt […], o ile ma znaczenie dla postępowania lustracyjnego, to nie przekłada
się na postępowanie dyscyplinarne prowadzone wobec M. T. na skutek
prawomocnego zakończenia postępowania lustracyjnego w sprawie o sygn. akt […]
Sądu Okręgowego w […]. Jedynie na marginesie zaś, odpierając tego rodzaju
zarzut obwinionej, wskazać należy, że Sąd I instancji w realiach przedmiotowej
sprawy nie przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego na
podstawie art. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.
U. Nr 102, poz. 643 z późn. zm.), a przedstawienie takiego pytania wchodzi w
rachubę wówczas, gdy to sąd, a nie strona, poweźmie wątpliwości co do zgodności
aktu prawnego z Konstytucją RP (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18
marca 2010 r., IV KZ 8/10, R-OSNKW 2010, poz. 621).
Podzielić należy także stanowisko Sądu I instancji, że złożenie przez
obwinioną skargi do Europejskiego Trybunału Paw Człowieka w Strasburgu nie
stanowi przeszkody uniemożliwiającej prowadzenie wobec niej postępowania
dyscyplinarnego. W razie wydania bowiem przez Europejski Trybunał Praw
Człowieka korzystnego dla obwinionej rozstrzygnięcia ewentualnego rozważenia
5
wymagać będzie – co wyeksponował już Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny –
kwestia wznowienia postępowania (art. 540 § 3 k.p.k. in fine).
Odnosząc się natomiast do podnoszonej w zażaleniu kwestii charakteru
odpowiedzialności, o której mowa w ustawie lustracyjnej, a w konsekwencji
koniecznością – według obwinionej – uzyskania zgody właściwego organu na
pociągnięcie do odpowiedzialności karnej, odwołać się należy do uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 23 marca 2011 r. (I KZP 31/10, OSNKW 2011, z. 3, poz. 23), w
której wyrażono konkluzję, że pojęcie "odpowiedzialność karna" ogranicza się do
odpowiedzialności za przestępstwo (przestępstwo skarbowe). Nad omawianym
pojęciem pochylił się również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 sierpnia 2011 r. (II
KO 72/10, OSNKW 2011, z. 10, poz. 92), stwierdzając że pojęcie
"odpowiedzialność karna" w rozumieniu art. 181 Konstytucji RP, którego zakres
dookreśla art. 80 § 1 u.s.p. jest odpowiedzialnością sensu stricto, a nie
unormowaną w art. 42 Konstytucji RP odpowiedzialnością sensu largo. Skoro zaś
tak, to wszczęciu oraz prowadzeniu postępowania lustracyjnego w sprawie
sędziego sądu powszechnego, który złożył oświadczenie, o którym mowa w art. 7
ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnieniu informacji o dokumentach
organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów
(tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1388) nie stoi na przeszkodzie brak zezwolenia
sądu dyscyplinarnego, o którym mowa w art. 80 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. –
Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 133 z
późn. zm.). Ta jednak kwestia nie wymaga szerszych rozważań w tej incydentalnej
sprawie, jaką jest rozpoznanie zażalenia na odmowę zawieszenia postępowania, a
którą z pewnością będzie miał na uwadze Sąd Dyscyplinarny przy merytorycznym
rozpoznaniu sprawy.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny orzekł jak
na wstępie.