Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III U 316/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2015r.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ostrołęce Wydział III

w składzie:

Przewodnicząca: SSO Bożena Bielska

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Ossowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 czerwca 2015r. w O.

sprawy z odwołania J. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia27 marca 2015 r. nr (...)

orzeka:

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

J. Ś. wniósł odwołanie od decyzji (...) Oddziału w P. z dnia 27.03.2015r., którą odmówiono mu prawa do emerytury wskazując, że na dzień 1.01.1999r. nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Odwołujący domagał się zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W. od 07.10.1974r. do 22.04.1976r. i od 27.04.1978r. do 30.11.1991r. Wskazywał, iż pracował jako szlifierz, frezer i tokarz.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podniósł, że J. Ś. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, gdyż pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat i legitymowania się na dzień 1.01.1999r. ponad 25-letnim ogólnym stażem pracy, nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy wskazał, że do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył w/w okresu zatrudnienia w (...) W., gdyż wymieniony w świadectwie pracy w szczególnych warunkach charakter pracy: obsługa maszyn i urządzeń obróbki skrawaniem żeliwa i szlifierskiej - nie jest zgodny z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze a podane w tym świadectwie stanowiska pracy: ustawiacz maszyn i ustawiacz maszyn i urządzeń - nie są zgodne ze stanowiskami wymienionymi w przepisach resortowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 04.04.2015r. J. Ś. złożył do ZUS wniosek o ustalenie prawa do emerytury.

Po rozpoznaniu tego wniosku organ rentowy w dniu 27.03.2015r. wydał zaskarżoną decyzję, w której odmówił mu prawa do emerytury wskazując, że na dzień 1.01.1999r. nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono odwołującemu okresu pracy w (...) Sp. z o.o. w W. od 07.10.1974r. do 22.04.1976r. i od 27.04.1978r. do 30.11.1991r. wskazując na braki formalne świadectwa pracy w szczególnych warunkach. ZUS uznał, iż wskazany w tym świadectwie charakter pracy: obsługa maszyn i urządzeń obróbki skrawaniem żeliwa i szlifierskiej nie jest zgodny z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze a podane stanowiska pracy: ustawiacz maszyn i ustawiacz maszyn i urządzeń nie są zgodne ze stanowiskami wymienionymi w przepisach resortowych.

J. Ś. w okresie od 07.10.1974r. do 30.11.1991r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w W., w tym w okresie od 23.04.1976r. do 11.04.1978r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. W okresie do 30.11.1981r. odwołujący pracował jako operator maszyn obróbki skrawaniem na frezarkach, tokarkach i szlifierkach i dodatkowo ustawiał maszyny innych osób: tokarki, frezarki, szlifierki, dłutownice. W okresie od 01.12.1981r. do 30.11.1997r. był też brygadzistą i wówczas dodatkowo nadzorował pracę operatorów szlifierek, frezarek, tokarek, dłutownic a w okresie od 01.12.1997r. do 31.12.1998r. był mistrzem i nadzorował pracę osób obsługujących tokarki, frezarki, szlifierki, dłutownice.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o: wszystkie dokumenty znajdujące się w aktach emerytalnych J. Ś., akta osobowe J. Ś. i zeznania J. Ś..

Sąd zważył, co następuje:

J. Ś. domagał się zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W. i przyznania emerytury.

W ocenie Sądu odwołanie od decyzji z dnia 27.03.2015r. nie jest zasadne.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

2) w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. 1.01.1999r. ma wymagany 25-letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach,

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Przedmiotem sporu było jedynie to, czy J. Ś. na datę 1.01.1999r. legitymował się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, a w szczególności czy do pracy w szczególnych warunkach można zaliczyć okres zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W.. Odwołujący domagał się zaliczenia okresu od 07.10.1974r. do 22.04.1976r. i od 27.04.1978r. do 30.11.1991r., który został wymieniony w świadectwie pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Z ust. 2 tego przepisu wynika natomiast, że okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W ocenie Sądu spornego okresu nie można zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach.

Na okoliczność tego zatrudnienia J. Ś. złożył do ZUS ogólne świadectwo pracy z dnia 28.11.2002r. (k. 7a.e.), w którym wskazano, że był zatrudniony w okresie od 07.10.1974r. do 30.11.2002r. na stanowisku: ustawiacz maszyn obróbki skrawaniem, brygadzista, ustawiacz, mistrz. W świadectwie tym wskazano nadto, iż pracował w szczególnych warunkach w okresie od 07.10.1974r. do 22.04.1976r. i od 27.04.1978r. do 30.11.1991r. jako ustawiacz maszyn do obróbki żeliwa i szlifierskiej.

Odwołujący złożył też świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 28.11.2002r. (k. 8a.e.), w którym podano, iż wykonywał pracę wskazaną w Zarządzeniu Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego: w okresie od 07.10.1974r. do 22.04.1976r. w Wykazie A Dział III poz. 23 pkt 3 jako ustawiacz maszyn a w okresie od 27.04.1978r. do 30.11.1991r. w Wykazie A Dział III poz. 23, pkt 3 jako ustawiacz maszyn i urządzeń. Świadectwo to z przyczyn formalnych zostało zakwestionowane przez ZUS, gdyż wskazane tam nazwy stanowisk nie odpowiadały nazewnictwu wskazanemu w w/w przepisach ogólnych i resortowych.

Zauważyć należy, że przyznanie świadczenia emerytalnego na podstawie art.184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 i 4 Rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez organ rentowy następuje na podstawie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych, które jednak jak każdy dokument nieurzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c. podlega kontroli zarówno co do prawidłowości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej (tak np. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 10.09.2013r., III AUa 310/13, LEX nr 1378578).

Decydującą rolę w analizie charakteru pracy odwołującego, z punktu widzenia uprawnień emerytalnych, ma możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do w/w Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. (np. wyroki Sądu Najwyższego z 20 października 2005r., I UK 41/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 306; z dnia 23 listopada 2004r., I UK 15/04, OSNP 2005 Nr 11, poz. 161). Rozporządzenie wymienia enumeratywnie rodzaje wykonywanych prac, które uznawane są za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008 Nr 21-22, poz. 325, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 r., nr 5-6, poz. 75 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

O tym, czy dana osoba pracowała w szczególnych warunkach decyduje rodzaj wykonywanych przez nią czynności i sposób ich wykonywania, a nie sam fakt wystawienia świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy podziela też stanowisko Sądu Najwyższego, zawarte w wyroku z 25.05.2010r., a stwierdzające, że nawet jeżeli pracodawca uznał pracę na danym stanowisku za pracę w szczególnych warunkach, taki pracownik może nie otrzymać wcześniejszej emerytury, ZUS odmówi jej bowiem, gdy nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (I UK 3/10, M.P.Pr. 2010/8/394).

Odnosząc powyższe orzecznictwo do stanu faktycznego w niniejszej sprawie wskazać trzeba, że świadectwo pracy w szczególnych warunkach zostało wystawione nieprawidłowo.

Z akt osobowych odwołującego wynika, iż został on zatrudniony z dniem 07.10.1974r. na stanowisku ustawiacza maszyn do obróbki skrawaniem a następnie w okresie od 23.04.1974r. do 11.04.1978r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po powrocie z wojska w okresie od 27.04.1978r. do 30.11.1981r. pracował na stanowisku ustawiacza maszyn do obróbki skrawaniem, przy czym z wniosku o przeszeregowanie z dnia 17.06.1978r. z k. 22 akt osobowych wynika, iż do jego obowiązków należało m.in. ustawianie frezarek i dłutownic na zespole kół zębatych. Następnie w okresie od 01.12.1981r. do 30.11.1997r. pracował jako brygadzista ustawiaczy maszyn i urządzeń a w okresie od 01.12.1997r. do 31.12.1998r. jako mistrz na tym samym wydziale.

J. Ś. wywodził, że w całym spornym okresie pracował w szczególnych warunkach i powoływał się na wystawione mu świadectwo pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo to jest jednak wystawione nieprawidłowo. Wprawdzie z zeznań J. Ś. wynika, iż zajmował się obrabianiem detali z żeliwa, jednak nie oznacza to, że pracował w szczególnych warunkach.

W świadectwie pracy w szczególnych warunkach wskazano, iż odwołujący wykonywał pracę wskazaną na stanowisku wymienionym w Dziale III poz. 23 Wykazu A, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w Wykazie A Dziale III poz. 23 pkt 3 Zarządzenia Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985r. Wskazać trzeba, że Dział III dotyczy prac w odlewniach, a więc w zakładach zajmujących się wykonywaniem odlewów. Świadczy o tym redakcja przepisów w/w Zarządzenia oraz Rozporządzenia. Zgodnie z Wykazem A Dział III poz. 23 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego… pracą w szczególnych warunkach jest praca przy odlewaniu staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur, przy czym poz. 21 to przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy, poz. 22 to obsługa żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych a poz. 23 to wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Z treści Zarządzenia Nr (...) (...) z 30.03.1985r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego wynika zaś, że poz. 21, 22 i 23 tego Zarządzenia znajduje się w części noszącej podtytuł „Odlewanie staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur”. W poz. 21 wskazano przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy, w poz. 22 wskazano obsługę żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych a w poz. 23 wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Z powyższego wynika więc, że poz. 21, 22 i 23 dotyczą czynności wykonywanych w toku produkcji odlewów, przy czym poz. 23 dotyczy czynności mających na celu wykańczanie odlewów, tj. ostatniego etapu produkcji odlewów. Świadczy o tym rodzaj wymienionych stanowisk w poz. 23 w/w Zarządzenia: naprawiacz wad odlewów, oczyszczacz odlewów, operator urządzeń suszących w odlewni, próbowacz wyrobów (odlewów) na ciśnienie, smołowacz odlewów, traser odlewów, wybijacz odlewów, form i rdzeni, wykańczacz odlewów, wypalacz wad powierzchniowych i wyżarzacz odlewów. Są to bowiem stanowiska, na których pracownicy wykonują czynności mające na celu oczyszczenie odlewów i usunięcie drobnych nieprawidłowości w odlewach, tj. doprowadzenie odlewu do stanu „gotowego odlewu”, a więc stanu gdy dany odlew będzie w pełni gotowy i można będzie z odlewni wysłać go do zakładu, który zamawiał odlewy i w którym będą używane do produkcji konkretnych detali, czy urządzeń. Takie usytuowanie stanowiska operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych (poz. 23 pkt 3) powoduje więc, że także to stanowisko pracy musi dotyczyć pracy w odlewni, przy jednym z końcowych etapów produkcji odlewów, tj. ich wykańczaniu.

Odnosząc powyższe rozważania do stanu faktycznego w niniejszej sprawie zauważyć trzeba, że J. Ś. nie wykonywał takich czynności, które byłyby etapem produkcji odlewu. Z zeznań odwołującego wynika, że zakład (...) zamawiał odlewy, przychodziły one do zakładu już gotowe a czynności pracowników miały na celu wykonanie z tego odlewu detalu potrzebnego do dalszej produkcji w (...). Nadto wszystkie w/w czynności z poz. 21. 22 i 23 Rozporządzenia z 07.02.1983r. i zarządzenia resortowego dotyczą prac wykonywanych w odlewniach, odwołujący nie był zaś zatrudniony w przemyśle odlewniczym, bowiem zakład (...) zajmował się wytwarzaniem detali do przemysłu maszynowego i produkcją samochodów osobowych.

Podnieść też należy, iż Wykaz A Dział III poz. 78 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i Dział III poz. 78 pkt 6 Wykazu A stanowiącego załącznik do Zarządzenia nr(...)Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985r. do pracy w szczególnych warunkach zalicza też pracę szlifierza.

Dla przyznania emerytury odwołujący musiał więc wykazać, iż w spornym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę polegającą na szlifowaniu, ewentualnie na ustawianiu szlifierek. Z innych spraw, dotyczących pracowników (...), toczących się w tutejszym Wydziale, Sądowi z urzędu wiadomo, iż praca ustawiacza szlifierek polega bowiem na ustawieniu parametrów szlifowania przez szlifierkę i następnie wykonaniu obróbki próbnej detalu na szlifierce, celem sprawdzenia jakości i prawidłowości szlifowania. Tymczasem J. Ś. już w odwołaniu wskazywał, iż w spornym okresie pracował jako szlifierz, frezer i tokarz a jego praca polegała na ustawianiu tych maszyn i obróbce na nich detali. Także z zeznań odwołującego wynika, iż tylko niektóre z jego czynności dotyczyły szlifowania, bowiem pracował on również na tokarkach, frezarkach, ustawiał też dłutownice, które wycinały zęby w zespole kół rozrządu a w okresie od 01.12.1997r. jako mistrz sprawował też nadzór nad osobami, które nie pracowały w szczególnych warunkach.

Z akt osobowych J. Ś. wynika, iż jednoznacznie, że do (...) w W. został przeniesiony z (...) w W.. Z akt osobowych i zeznań odwołującego wynika zaś, że od początku jego pracy w spornym okresie do czasu rozpoczęcia zasadniczej służby wojskowej, tj. do 23.04.1976r. pracował na linii obróbki staliwa i żeliwa, zajmował stanowisko ustawiacza maszyn do obróbki skrawaniem a jego czynności polegały na tym, iż był operatorem maszyn do obróbki skrawaniem: tokarek, frezarek i szlifierek a nadto jako ustawiał innym osobom frezarki, tokarki i szlifierki, dłutownice. Sądowi z urzędu z innych spraw wiadomo, że praca ustawiacza polega na ustawieniu parametrów obrabiania detalu przez daną maszynę a następnie wykonaniu obróbki próbnej detalu, celem sprawdzenia jej jakości i prawidłowości. Odwołujący zeznał, iż z racji swego dużego zawodowego doświadczenia z okresu zatrudnienia w (...) w W. otrzymał właśnie angaż ustawiacza, który miał większą stawkę wynagrodzenia. Dodał też, że w różnych dniach pracował na różnych maszynach: jednego dnia na szlifierkach, innego na frezarkach a następnego na tokarkach. Przyznał również, że ustawiał innym osobom dłutownice. Z powyższego wynika, iż czynności odwołującego przed wojskiem nie dotyczyły jedynie pracy na szlifierkach i szlifowania, dlatego nie pracował on w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy. To samo dotyczy okresu późniejszego. Z jego zeznań wynika bowiem, iż po powrocie z wojska został zatrudniony na tym samym stanowisku i taką pracę wykonywał do momentu otrzymania stanowiska brygadzisty (tj. do 01.12.1981r.). Z akt osobowych odwołującego wynika, iż w okresie od 01.12.1981r. do 30.11.1997r. był brygadzistą a następnie w okresie od 01.12.1997r. do 31.12.1998r. mistrzem. J. Ś. zeznał, iż gdy był brygadzistą, to oprócz obsługiwania szlifierek, tokarek i frezarek, dodatkowo nadzorował pracę operatorów tych maszyn i dłutownic a w okresie od 01.12.1997r. do 31.12.1998r. był mistrzem i już tylko nadzorował pracę osób obsługujących tokarki, frezarki, szlifierki, dłutownice.

Mając na uwadze w/w materiał dowodowy, w tym zeznania J. Ś. należy uznać, iż w spornym okresie nie wykonywał on w pełnym wymiarze czasu pracy szlifierza, tj. pracy wskazanej w Wykazie A Dziale III poz. 78 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. To samo dotyczy okresu zatrudnienia na stanowisku mistrza od 01.12.1997r. do 31.12.1998r. W Dziale XIV poz. 24 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. jako prace w szczególnych warunkach wskazano dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Odwołujący sprawował jednak nadzór nad pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach (szlifierzami) i nie wykonującymi takiej pracy (operatorami frezarek, tokarek, dłutownic), dlatego nie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy wskazanej w Wykazie A Dziale XIV poz. 24.

Reasumując, okresu zatrudnienia w zakładzie (...) nie można zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach. Odmowa zaliczenia tego okresu powoduje, iż J. Ś. nie będzie miał żadnego okresy pracy w szczególnych warunkach, a tym samym nie będzie spełniał warunków do przyznania mu prawa do emerytury w oparciu o art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 14 § 1 kpc oddalił odwołanie od zaskarżonej decyzji z dnia 27.03.2015r.