Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 lipca 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku R. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji R. S.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 15 lutego 2012 r. sygn. akt V U 1760/11

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wnioskodawca R. S. w odwołaniu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 17 czerwca 2011 r. domagał się jej zmiany uznając, że organ rentowy był zobowiązany wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu do naliczenia jego polskiej części emerytury za następne 5 lat pracy w Polsce i nie uwzględnił w pełni i prawidłowo tych lat pracy i ubezpieczenia, a nadto jest w trakcie zbierania zaświadczeń o pracy.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie z uwagi na brak podstaw prawnych do jego uwzględnienia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny: wnioskodawca R. S., urodzony (...), ma ustalone, decyzją ZUS Oddział w O. z dnia 13 sierpnia 2009 r. prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2008 r. to jest od pierwszego dnia miesiąca w którym złożono wniosek. Wnioskodawca miał stałe miejsce pobytu w Niemczech od dnia 20 sierpnia 1981 r., a przeniósł swój pobyt do Polski w styczniu 2008 r. W decyzji tej ustalono staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy na 26 lat i 11 miesięcy okresów składkowych, w tym 178 miesięcy pracy za granicą, oraz 9 lat okresów nie składkowych, a do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok w którym po raz pierwszy przystąpił wnioskodawca do ubezpieczenia zagranicą, to jest z lat 1978 – 1987 i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalono na 72,13%. Kolejną decyzją z dnia 17 sierpnia 2009 r. ZUS uwzględnił do wyliczenia wysokości świadczenia okres opłacania składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Rolników - 2 lata i 6 miesięcy, tak zwane „zwiększenie rolne”. Wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Rolników w okresie od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1979 r. Decyzją z dnia 9 października 2009 r. ZUS dokonał korekty wyliczenia podstawy wymiaru świadczenia i wyliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru na 19,98% (nie uwzględniono wynagrodzeń za lata 1980 – 1981). Emeryturę podwyższono do kwoty najniższej emerytury. Wnioskodawca zaskarżył tą decyzję i wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, z dnia 10 listopada 2010 r., decyzja ZUS z dnia 9 października 2009 r. została uchylona i sprawę przekazano do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu. W ocenie Sądu Apelacyjnego istota sporu sprowadzała się do pra­widłowego ustalenia daty początkowej przystąpienia po raz pierwszy przez wnioskodawcę do ubezpieczenia za granicą. Bezspornym w sprawie jest, iż wnioskodawca przed datą złożenia wniosku o emeryturę tj. 12 sierpnia 2008 r. nie był przez 20 lat ubezpieczony w Polsce, tym samym podstawa wymiaru jego emerytury będzie ustalona wg zasady z art. 18 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS tj. z 10 kolejnych lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym wnioskodawca przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą. ZUS, jako datę przystąpienia wnioskodawcy po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą przyjął rok 1988 tj. datę podlegania ubezpieczeniu z tytułu zatrudnienia, a Sąd I instancji zaakceptował to ustalenie, uznając iż wcześniej, od 17 stycznia 1983 r., był zarejestrowany jako bezrobotny i nie opłacał składek na ubezpieczenie społeczne. Sąd Apelacyjny nie podzielił tego stanowiska ZUS i Sądu I instancji, gdyż pozostaje ono w sprzeczności z dowodami dołączonymi do apelacji, z których jednoznacznie wynika, że wnioskodawca był już ubezpieczony od 17 stycznia 1983 r. tj. od daty przyznania zasiłku dla bezrobotnych, a podstawa wymiaru emerytury wnioskodawcy powinna być ustalona z okresu 10 lat poprzedzających rok przystąpienia po raz pierwszy do ubezpieczenia za granicą. Wyrok Sądu Apelacyjnego wpłynął do organu rentowego w dnia 7 stycznia 2011 r. Decyzją z dnia 8 kwietnia 2011 r. ZUS przeliczył wnioskodawcy emeryturę, zmniejszając jej kwotę, albowiem wnioskodawcy przyznano prawo do w emerytury z niemieckiego systemu ubezpieczenia, co powoduje, że emerytura z polskiego systemu nie może być podwyższona do najniższej emerytury. Decyzją z dnia 17 czerwca 2011 r., zaskarżoną w niniejszym postępowaniu, ZUS przeliczył emeryturę wnioskodawcy od 1 sierpnia 2008 r., przyznając ją w wysokości proporcjonalnej ustalając proporcję 154 miesięcy pracy w Polsce do 440 miesięcy łącznej pracy. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczono z 10 lat przed przystąpieniem wnioskodawcy po raz pierwszy do ubezpieczenia zagranicą, a to i z lat 1973 – 1982 w wysokości 133,29%. Decyzją tą też dokonano rozliczenia świadczenia wnioskodawcy z tytułu zaniżenia wysokości świadczenia, przy zaniżonym wwpw i zawyżenia wysokości świadczenia przy wypłacie emerytury w kwocie najniższej emerytury po przyznaniu emerytury niemieckiej i przyznano wnioskodawcy wyrównanie od 1 maja 2011 r. – 30 czerwca 2011 r. w kwocie brutto 927,76 zł. W związku z przedłożeniem przez wnioskodawcę dokumentów potwierdzających ubezpieczenie w Polsce w okresie od 1 maja 1991 r. do 30 czerwca 1991 r. ZUS, decyzją z dnia 2 listopada 2011 r., przeliczył świadczenie wnioskodawcy od dnia 1 września 2011 r. uwzględniając ten okres do stażu ubezpieczeniowego. Wnioskodawca przedłożył organowi rentowemu druki Rp 7 z lat 1980 – 1981, 1967 – 1969; 1972 – 1978 oraz karty wynagrodzeń za lata: luty 1969 ­sierpień 1972. Do odwołania wnioskodawca przedłożył otrzymane z (...) Rady Federacji Stowarzyszeń (...) w O. kserokopie zapisów usług zlecanych dla NOT przez inne podmioty, wykonywanych przez wnioskodawcę, stanowiących podstawę wystawiania przez NOT faktur na rzecz podmiotów zlecających, przy czym wartość końcowa tych usług nie jest wysokością wynagrodzenia wnioskodawcy oraz zestawienie wynagrodzenia netto wnioskodawcy za lata 1980 – 1981, z informacją, że od tych kwot nie odprowadzano składki na ubezpieczenie społeczne.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Opolu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 15 lutego 2012 r. umorzył postępowanie w zakresie objętym decyzją z dnia 2 listopada 2011 roku, a dalej idące odwołanie oddalił.

W uzasadnieniu do wyroku Sąd Okręgowy wskazał, iż odwołanie wnioskodawcy R. S. od decyzji z dnia 17 czerwca 2011 r. było zasadne tylko w części uwzględnionej przez ZUS w decyzji z dnia 2 listopada 2011 r., a to w części uwzględniającej okres ubezpieczenia od 1 maja 1991 r. do 30 czerwca 1991 r., i w tej części postępowanie w sprawie należało umorzyć, zgodnie z przepisem art. 477 ¹³ k.p.c., który stanowi, że zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd ­przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony ­powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Sąd Okręgowy wskazał, iż niespornym jest, że wnioskodawca, zamieszkały od sierpnia 1981 r. w Niemczech, a od stycznia 2008 r. i obecnie nadal w Polsce, jest uprawniony do emerytury w Polsce od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył wniosek o emeryturę, to jest od dnia 1 sierpnia 2008 r. oraz, że posiada wymagany staż ubezpieczeniowy – 25 lat, z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia na terenie Niemiec. Jednocześnie, mając przebyte okresy ubezpieczenia na terenie Niemiec ma prawo do wyliczenia emerytury z uwzględnieniem tych okresów i do wypłaty emerytury za okresy ubezpieczenia w Polsce w wysokości proporcjonalnej. Wyliczenie podstawy wymiaru emerytury następuje wyłącznie na podstawie wynagrodzeń i dochodów będących podstawą wymiaru składek w Polsce, zgodnie z w. cyt. art. 18 ustawy w związku z w. cyt. art. 15 ustawy emerytalnej. Ponieważ wnioskodawca był po raz pierwszy objęty ubezpieczeniem społecznym na terenie Niemiec od dnia 17 stycznia 1983 r., to jest od momentu kiedy wnioskodawca był zarejestrowany jako bezrobotny w Niemczech, podstawa wymiaru świadczenia wnioskodawcy została zaskarżoną decyzją z dnia 17 czerwca 2011 r. wyliczona z 10 lat kalendarzowych poprzedzających tą datę, to jest z lat 1973 – 1982, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru został ustalony na 133,29%, zaś wyliczenie wysokości świadczenia, z uwzględnieniem tego wskaźnika, nastąpiło od dnia przyznania świadczenia – 1 sierpnia 2008 r. Z uwagi na okresy zagraniczne słusznie organ rentowy ustalił proporcję 154 miesięcy pracy w Polsce do 440 miesięcy łącznej pracy. Tak samo, tylko przy zwiększonym stażu ubezpieczeniowym, ustalił proporcję w decyzji z dnia 2 listopada 2011 r. – odpowiednio 156 miesięcy pracy w Polsce do 442 miesięcy łącznej pracy. Wzrost stażu ubezpieczeniowego nastąpił na podstawie dokumentów złożonych we wrześniu 2011 r., a więc zwiększone świadczenie przyznano od 1 września 2011 r. W chwili orzekania wnioskodawca nie kwestionuje wysokości ustalonego stażu ubezpieczeniowego i w tym zakresie uznać należy, że decyzje organu rentowego z dnia 17 czerwca 2011 r. i z dnia 2 listopada 2011 r. nie uchybiają cytowanym przepisom. Ostatecznie wnioskodawca kwestionował decyzje w zakresie dotyczącym nie przyjęcia do wyliczenia podstawy wymiary wynagrodzenia za lata 1977 do 1979, na podstawie dokumentacji otrzymanej z NOT w O., a to kserokopii zapisów usług zlecanych dla NOT przez inne podmioty, wykonywanych przez wnioskodawcę, stanowiących podstawę wystawiania przez NOT faktur na rzecz podmiotów zlecających, przy czym wartość końcowa tych usług nie jest wysokością wynagrodzenia wnioskodawcy oraz zestawienie wynagrodzenia netto wnioskodawcy za lata 1980 - 1981, z informacją, że od tych kwot nie odprowadzano składki na ubezpieczenie społeczne. Dokumenty te, jak słusznie podnosi ZUS, nie mogą stanowić podstawy do przeliczenia emerytury, ponieważ nie można wyliczyć faktycznego wynagrodzenia, gdy wnioskodawca wykonywał prace zlecone na rzecz NOT. Rejestr faktur nie może stanowić dokumentu potwierdzającego wysokość dochodów wnioskodawcy, a jeżeli NOT posiada informacje co do wysokości wynagrodzeń wnioskodawcy w tym okresie z tytułu umowy zlecenia, to winien wnioskodawcy wystawić druk Rp-7 lub zaświadczenie odpowiadające jego treści. Wnioskodawca również nie sprecyzował w jakiej wysokości wynagrodzenia osiągał w tych latach. Okres od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia 1979 r. jest zaliczony do ogólnego stażu pracy wnioskodawcy i płacone jest z tego tytułu w wysokości emerytury, zwiększenie rolne. Z kolei wynagrodzenia za lata 1980 – 1981 wskazane przez NOT w zaświadczeniu z dnia 30 sierpnia 2011 r., nie mogą stanowić podstawy do przeliczenia świadczenia, bo jak wynika z tego zaświadczenia, od tych kwot nie zostały odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne. Zgodnie z przepisem § 20 Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń. /Dz. U. Nr 10, poz. 49, ze zm./ środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty są dla pracowników - zaświadczenie zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych /druk Rp7/ albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł wnioskodawca, który zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu naruszenie prawa materialnego a to art. 13 ustawy poprzez nie przyjęcie do naliczenia emerytury dochodów z klat 1978, 1979, 1980, 1981 z tytułu prowadzenie działalności zarobkowej w (...) O..

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuję na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji zgromadził w sprawie wystarczający materiał dowodowy, a jego ocena nie narusza granic zastrzeżonych dla swobodnej oceny materiału dowodowego (art. 233 § 1 kpc). Wbrew zarzutom podnoszonym w apelacji, Sąd I instancji wydał trafne rozstrzygnięcie znajdujące uzasadnienie w całokształcie sprawy oraz treści obowiązujących przepisów, a Sąd Apelacyjny aprobując w pełni te ustalenia, przyjmuje je za własne bez potrzeby szczegółowego ich przytaczania.

Spór w sprawie ogniskował się zasadniczo wokół ustalenia wysokości emerytury wnioskodawcy. Wnioskodawca domagał się przyjęcia do wyliczenia podstawy wymiaru jego emerytury wynagrodzeń uzyskanych w latach 1977 do 1979, na podstawie dokumentacji otrzymanej z NOT w O.

W myśl przepisu art. 116 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r., nr 10, poz. 49) zawiera w § 20 wykaz środków dowodowych, którymi można dowodzić wysokość zarobków, stanowiących podstawę wymiaru emerytury. Przepisy rozporządzenia, regulującego postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, zawierające ograniczenia dowodowe, nie mają jednak zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów.

W przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje więc możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępcza znajdująca się w aktach osobowych, takich jak umowy o pracę, angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia, a i wówczas można uwzględniać tylko takie składniki, które są pewne, wypłacane były w danym okresie stale i w określonej wysokości. Możliwe jest to także w postaci innych środków dowodowych tj. zeznań świadków opinii biegłych itp.

W rozumieniu powyższych przepisów ustalenia Sadu Okręgowego w zakresie wysokości należnej wnioskodawcy emerytury są prawidłowe. Wnioskodawca nie przedstawił żadnych dowodów potwierdzających wysokość uzyskiwanych przez niego wynagrodzeń w okresie od 1977 – 1979 roku. Przedstawiona bowiem przez wnioskodawcę dokumentacja nie pozwala ustalić wynagrodzenia wnioskodawcy w sposób pewny, albowiem dokumenty te, tj. kserokopia zapisów usług zlecanych dla NOT, wykonywanych przez wnioskodawcę oraz zestawienie wynagrodzeń netto wnioskodawcy za lata 1980 – 1981, nie mogą stanowić podstawy wyliczenia wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy. Jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy dokumenty te stanowił podstawę wystawiania przez NOT faktur na rzecz podmiotów zlecających, przy czym wartość końcowa tych usług nie była wysokością wynagrodzenia wnioskodawcy. Przedstawiony rejestr faktur nie jest wystarczający do wyliczenia wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy. W tym zakresie NOT winien był wnioskodawcy wystawić druk Rp-7 lub odpowiednie zaświadczenie o podobnej treści. Ponadto nawet wnioskodawca nie wskazał jaka była wysokość jego wynagrodzeń w spornym okresie czasu, podlegająca oskładkowaniu na rzecz przyszłej emerytury. Tym samym uznać należy, iż brak jest wystarczającego materiału dowodowego do wyliczenia wysokości wynagrodzeń wnioskodawcy w spornym okresie czasu.

Sąd Apelacyjny w pełni zgadza się z ustaleniami dokonanymi przez Sąd I instancji. Natomiast zarzuty wnioskodawcy opierające się jedynie na zarzucie dokonania odmiennego wyliczenia należnej mu emerytury niezgodnego z obowiązującymi przepisami prawa, nie mogą znaleźć uznania w kontekście zgromadzonego materiału dowodowego.

Z wymienionych względów Sąd Apelacyjny orzekł o oddaleniu apelacji na podstawie art. 385 kpc.

K.S.