Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII Ka 390/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 01 lipca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Przemysław Wasilewski

Protokolant: Agnieszka Malewska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Białymstoku Bożeny Romańczuk

po rozpoznaniu w dniach 24 czerwca i 01 lipca 2015 roku

sprawy J. D.

oskarżonego o czyn z art. 178 a § 4 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 14 kwietnia 2015 roku, sygnatura akt III K 54/15

I.  Wyrok w zaskarżonej części utrzymuje w mocy uznając apelację za oczywiście bezzasadną.

II.  Zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

J. D. został oskarżony o to, że w dniu 1 grudnia 2014 roku o godz. 6:50 kierował samochodem osobowym marki (...) o nr rej. (...) w m. D. w ruchu lądowym znajdując się w stanie nietrzeźwości tj. mając I - 1, 46 mg/ dm3, II – 1, 49 mg/dm3 alkoholu w wydychanym powietrzu, przy czym dopuścił się tego czynu będąc wcześniej prawomocnie skazanym za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości przez Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokami sygn. akt III K 3062/06 oraz sygn. akt. III K 4464/06 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych tj. o czyn z art. 178a § 4 k.k.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2015 roku, sygn. akt III K 54/15 oskarżonego J. D. uznał za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu i za to na podstawie art. 178a § 4 k.k. skazał go na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 8 (ośmiu) lat.

Zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych.

Powyższy wyrok, na podstawie art. 444 k.p.k. w zw. z art. 425 § 2 k.p.k., zaskarżył obrońca oskarżonego w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i na zasadzie art. 427 § 2 k.p.k., art. 438 pkt 4 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił rażącą niewspółmierność kary poprzez wymierzenie J. D. jednego roku bezwzględnej kary pozbawienia wolności, a nie wymierzenie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Wskazując na powyższe na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 2 k.p.k. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części odnoszącej się do wymiaru kary poprzez orzeczenie wobec oskarżonego J. D. kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Nadto w toku rozprawy apelacyjnej wniósł o zastosowanie w przedmiotowej sprawie dyspozycji art. 37a k.k. w obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 roku brzmieniu, który przewiduje możliwość zastosowania kary grzywny lub kary ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jako oczywiście bezzasadna nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy przede wszystkim stwierdzić, iż Sąd I instancji w oparciu o właściwie przeanalizowany i oceniony materiał dowodowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, a na ich podstawie wywiódł prawidłowe wnioski, co do sprawstwa i winy oskarżonego w zakresie przypisanego mu czynu. Z uwagi na brak zastrzeżeń apelującego, co do poczynionych ustaleń faktycznych, bardziej szczegółowa analiza wyroku w tym zakresie nie jest konieczna. Tym bardziej, że powyższa część pisemnych motywów orzeczenia została w całości podzielona przez Sąd Odwoławczy.

Orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 8 lat nie zostało zakwestionowane przez skarżącego, co także nie budzi zastrzeżeń Sądu Okręgowego. Wymiar środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów winien być wprost proporcjonalny do stopnia zagrożenia ze strony kierującego dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym ( vide art. 42 § 1 i 2 k.k.). Stopień ten określają okoliczności czynu, w tym przede wszystkim stężenie alkoholu we krwi kierującego (w wydychanym powietrzu) oraz dotychczasowa karalność oskarżonego za podobne czyny wskazująca na stosunek sprawcy do obowiązujących zasad bezpieczeństwa, na jego stopień poczucia odpowiedzialności.

Przechodząc do analizy zarzutu podnoszonego przez obrońcę oskarżonego należy podkreślić, iż zgodnie z przyjętym orzecznictwem niewspółmierność kary zachodzi wówczas, gdy zastosowana kara, wymierzona za przypisane oskarżonemu przestępstwo, nie odzwierciedla należycie stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynów oraz nie uwzględnia w wystarczającej mierze celów kary ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1990 r., WR 363/90, OSNKW 1991, Nr 7-9, poz. 39, LEX 20452). Uznaje się również, że zarzut rażącej niewspółmierności, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić wówczas, gdy kara jakkolwiek mieszcząca się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia czynu zabronionego, jak i osobowości sprawcy – innymi słowy, gdy w odczuciu społecznym jest karą niesprawiedliwą (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 1985 r., V KRN 178/85, OSNKW 1985, Nr 7-8, poz. 60, LEX 20053). Ponadto w literaturze przyjmuje się, że rażąca niewspółmierność orzeczonej kary ma miejsce wówczas, gdy pozostaje ona w dysproporcji ze stopniem winy sprawcy, stopniem społecznej szkodliwości czynu, prewencją szczególną i ogólną, karą żądaną a karą wymierzoną (K. Łotewski „Apelacja”).

W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew stanowisku zawartemu w apelacji, rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego należy uznać za trafne i uzasadnione również w zakresie wymierzonej oskarżonemu kary jednego roku pozbawienia wolności, w szczególności zaś braku przesłanek do warunkowego zawieszenia jej wykonania. Tym bardziej, że stanowisko w tym zakresie Sąd Rejonowy w sposób szczegółowy i logiczny uzasadnił.

Sąd Odwoławczy całkowicie zaakceptował zaprezentowaną przez Sąd I instancji prognozę kryminologiczną wobec oskarżonego, podzielając stanowisko, że nie ma podstaw do warunkowego zawieszenia wykonania wymierzonej kary pozbawienia wolności na stosowny okres próby. Zważyć należy, że w myśl art. 69 § 4 k.k. wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Tego rodzaju szczególnie uzasadnionego wypadku nie sposób doszukać się w sprawie niniejszej. Prowadzenie gospodarstwa rolnego czy też fakt udzielania pomocy matce, są okolicznościami naturalnymi, a nie szczególnymi, które nakazywałyby stosowanie powołanego wyżej przepisu. Okoliczności te istniały przed popełnieniem czynu przez podsądnego, tym samym w/w jako osoba doświadczona życiowo i znająca przepisy karne, chociażby z uwagi na dotychczasową karalność, wiedział jakie konsekwencje w jego życiu spowoduje popełnienie po raz kolejny czynu z art. 178 a k.k. To zaś, jakie skutki wykonanie kary spowoduje dla najbliższych J. D., może być ewentualnie rozważane na etapie postępowania wykonawczego.

Co więcej, w stosunku do oskarżonego nie tylko nie sposób dopatrzeć się szczególnie uzasadnionego wypadku, ale też jakichkolwiek okoliczności przemawiających za istnieniem po jego stronie pozytywnej prognozy kryminologicznej. Oskarżony był już dwukrotnie karany, za czyn z art. 178a § 1 k.k. wyrokiem z dnia 21 września 2006 roku w sprawie III K 3062/06 Sądu Rejonowego w Białymstoku oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 9 stycznia 2007 roku w sprawie o sygn. akt III K 4464/06. Na mocy w/w wyroków wymierzono oskarżonemu kary odpowiednio 8 miesięcy pozbawienia wolności i 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania na okresy próby odpowiednio 3 i 5 lat. Orzeczono również zakazy prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okresy odpowiednio 3 i 10 lat. Zakaz obowiązywał zarówno na datę popełnienia czynu, jak i wydania orzeczeń przez Sądy I i II instancji. Podkreślenia wymaga również fakt, że oskarżony dopuszczając się czynów, za które został uprzednio skazany posiadał bardzo wysokie stężenie alkoholu w organizmie (1,46 mg/dm3). Powyższe wskazuje na bardzo wysoki stan upojenia alkoholowego, a poziom alkoholu prawie sześciokrotnie przekroczył poziom od którego ustawodawca nakazuje czyn polegający na kierowaniu pojazdem mechanicznym pod wpływem alkoholu traktować jak przestępstwo. Dowodzi to, iż oskarżony w dalszym ciągu nie uporał się z problemem alkoholowym oraz przede wszystkim prezentuje całkowity brak refleksji nad własnym postępowaniem. Przy czym z uwagi na poprzednie skazania ponad wszelką wątpliwość przyjąć należy, że podsądny miał pełną świadomość wszystkich skutków karnych swojego czynu. Powyższe okoliczności przemawiają zatem, że zachowanie oskarżonego nie miało charakteru incydentalnego, co musi mieć istotny wpływ na ocenę stopnia zagrożenia z jego strony dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

W takim stanie rzeczy okoliczności, na które wskazywał skarżący, nie mogły prowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez warunkowe zawieszenie orzeczonej kary 1 roku pozbawienia wolności. Nadto brak było podstaw do orzeczenia wobec oskarżonego kary łagodniejszego rodzaju. Podkreślić bowiem należy, że popełniony przez niego występek zagrożony jest karą od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Jednocześnie, zgodnie z art. 58 § 4 k.k., wobec sprawcy przestępstwa z art. 178a § 4 k.k., wyłączona jest możliwość orzeczenia kary łagodniejszego rodzaju na mocy art. 58 § 3 k.k.

Na aprobatę Sądu Okręgowego nie zasługiwał postulat obrońcy oskarżonego o orzeczenie na podstawie art. 37a k.k. (obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 roku) kary grzywny lub kary ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności. Zgodnie z dyspozycją paragrafu pierwszego art. 4 k.k. w myśl, którego „ jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy”, orzekając w niniejszej sprawie, Sąd zastosował ustawę obowiązującą w dacie popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu.

W tym miejscu wskazać należy, że Sąd Odwoławczy decyzję w przedmiocie wyboru ustawy względniejszej dla sprawcy, odnosi do całości rozstrzygnięcia, nie zaś do pojedynczych rozstrzygnięć zawartych w wyroku. Nie ma prawnej możliwości wybiórczego stosowania norm korzystniejszych dla sprawcy z obowiązującej bądź wcześniejszej ustawy. J. D. przypisanego czynu dopuścił się w dniu 01 grudnia 2014 r. Zgodnie z art. 42 § 2 k.k. Sąd zobligowany był do orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu, z tym że zakaz ten orzekano zgodnie z art. 43 § 3 k.k. na okres od 1 do 10 lat. Natomiast w obecnie obowiązującym stanie prawnym (w brzmieniu obowiązującym od 18 maja 2015 r. - Dz.U.2015.541) zgodnie z art. 42 § 3 k.k. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178 §4 k.k. Nadto w myśl artykułu 49 § 2 k.k. w brzemieniu obowiązującym na datę popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu, Sąd był uprawniony w razie skazania za ten czyn, orzec świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej do wysokości 60 000 złotych. Natomiast w obecnie obowiązującym stanie prawnym zgodnie z dyspozycją art. 49 § 2 k.k. Sąd w razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 4 k.k. jest zobowiązany do orzeczenia świadczenia pieniężnego i to w wysokości co najmniej 10 000 złotych.

Jak powszechnie przyjmuje się ustawą "względniejszą dla sprawcy" jest ta, która zastosowana w konkretnej sprawie przewiduje dla sprawcy najłagodniejsze konsekwencje. Przy czym, o ile wysokość sankcji karnej jest najistotniejszym kryterium, to wybór ten musi być oparty na ocenie całokształtu konsekwencji wynikających z zastosowania konkurujących ze sobą ustaw ( zob. wyrok składu siedmiu sędziów SN z 13 stycznia 1970 r., OSNKW 1970, z. 4-5, poz. 37; uchwała SN z 12 marca 1996 r., I KZP 2/96, OSNKW 1996, z. 3-4, poz. 16, PiP 1997, z. 4, s. 108).

W rozważanej sprawie nie nastręcza żadnych trudności wskazanie, która ustawa jest dla oskarżonego względniejsza. Nowelizacja art. 49 § 2 k.k. polegała na obligatoryjnym orzekaniu przez Sąd świadczenia pieniężnego w przypadku skazania za przestępstwo określone w art. 178a § 4 k.k. i to w wysokości co najmniej 10.000 złotych, zaś art. 43 § 3 k.k. na wydłużeniu okresu obowiązywania zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów bądź pojazdów określonego rodzaju z okresu do 10 lat, na dożywotni okres.

Nie ulega zatem wątpliwości, że ustawą względniejszą dla oskarżonego jest kodeks karny w brzmieniu obowiązującym przed 18 maja 2015 roku i przepisy tej ustawy obowiązujące w dacie czynu w/w zostały zastosowane.

Reasumując wymierzona kara nie nosi cech rażącej niewspółmierności i jest adekwatna do stopnia społecznej szkodliwości popełnionego czynu oraz winy oraz uwzględnia warunki i właściwości osobiste oskarżonego.

Z powyższych względów wyrok, jako słuszny, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. został utrzymany w mocy, zaś apelacja obrońcy oskarżonego uznana za bezzasadną w stopniu oczywistym.

Zaskarżony wyrok nie jest dotknięty wadami, które powinny być brane przez Sąd Odwoławczy z urzędu.

Na postawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k., kierując się sytuacją majątkową oskarżonego, Sąd Okręgowy zwolnił go od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.