Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2015 roku

Sąd Rejonowy w Gliwicach VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2015 roku w Gliwicach

na rozprawie

sprawy M. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o zwrot zasiłku macierzyńskiego

na skutek

odwołania M. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 17 października 2014 roku, nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zwalnia odwołującą z obowiązku zwrotu zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego od 7 kwietnia 2013 roku do 24 sierpnia 2013 roku, zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego od 25 sierpnia 2013 roku do 5 października 2013 roku oraz zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego od 6 października 2013 roku do 25 stycznia 2014 roku w łącznej kwocie 40.856,34 zł (czterdzieści tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć złotych i trzydzieści cztery grosze);

2.  zasądza od pozwanego organu rentowego na rzecz odwołującej kwotę
60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSR Małgorzata Sąsiadek

Sygn. akt VI U 450/14

UZASADNIENIE

Odwołująca M. W. odwołała się od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z dnia 17 października 2014 roku, mocą której pozwany zobowiązał odwołującą do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego od dnia 7 kwietnia 2013 roku do dnia 24 sierpnia 2013 roku, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego od dnia 25 sierpnia 2013 roku do dnia 5 października 2013 roku oraz za okres urlopu rodzicielskiego od dnia 6 października 2013 roku do dnia 25 stycznia 2014 roku w łącznej kwocie 40.856,34 zł.

W uzasadnieniu swego stanowiska odwołująca podała, że pozwany błędnie przyjął, iż na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 30 sierpnia 2013 roku (sygn. akt IV P 315/12), przywracającego ją do pracy u dotychczasowego pracodawcy, stosunek pracy odwołującej uległ restytucji już z dniem 1 września 2012 roku, to jest z dniem wadliwego rozwiązania umowy o pracę. Zdaniem odwołującej wyrok przywracający do pracy wywiera skutki od chwili jego uprawomocnienia się i zgłoszenia przez pracownika gotowości do pracy, a nie od dnia rozwiązania stosunku pracy. Oznacza to, że przywrócenie do pracy odwołującej nastąpiło w dniu 1 kwietnia 2014 roku, to jest w dniu zgłoszenia przez odwołującą gotowości do pracy, co było możliwe w następstwie wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 27 marca 2014 roku (sygn. akt VIII Pa 13/14) oddalającego apelację byłego pracodawcy odwołującej od wyroku Sądu I instancji. Tym samym – wskazywała dalej odwołująca – w okresie od dnia 1 września 2012 roku do dnia 31 marca 2014 roku odwołująca nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, natomiast z uwagi na prowadzoną działalność gospodarczą objęta była dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi począwszy od dnia 1 marca 2013 roku. Odwołująca wskazała, że nie zaistniały okoliczności powodujące ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymujące ich wypłatę oraz pozostałe okoliczności ujęte w art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2013 roku, poz. 1442 ze zm.).

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy domagał się oddalenia odwołania.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie pozwany podał, że zaskarżoną decyzję wydano na podstawie art. 9, art. 11 i art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2013 roku, poz. 1442 ze zm.) oraz art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2014 roku, poz. 159). Wskazano, że toczące się postępowanie sądowe o przywrócenie odwołującej do pracy miało istotny wpływ na ustalenie prawa do wypłaty zasiłku macierzyńskiego, bowiem wskutek zapadłych wyroków sądowych nastąpiła ciągłość zatrudnienia odwołującej od dnia 1 września 2012 roku. W konsekwencji odwołująca w okresie spornym podlegała obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu ze stosunku pracy a nie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Pozwany na podstawie art. 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uznał, że wobec braku powiadomienia organu rentowego o toczącym się postępowaniu sądowym wypłacone jej świadczenie było świadczeniem nienależnie pobranym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca była zatrudniona w Centrum (...) w R. w okresie od dnia 1 września 2008 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku na podstawie umowy o pracę. W dniu 31 sierpnia 2012 roku stosunek pracy ustał w związku z rozwiązaniem przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem. Pozwem z dnia 16 maja 2012 roku skierowanym do Sądu Rejonowego w Zabrzu odwołująca odwołała się od wypowiedzenia umowy o pracę.

W październiku 2012 roku odwołująca rozpoczęła prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej w zakresie szkoleń kosmetycznych i jednocześnie przystąpiła do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych.

W dniu 7 kwietnia 2013 roku odwołująca urodziła syna M.. Z tytułu podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu odwołująca zwróciła się do pozwanego organu rentowego o wypłatę zasiłku macierzyńskiego. Na druku zaświadczenia płatnika składek, który odwołująca złożyła pozwanemu organowi rentowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej było pouczenie o obowiązku zgłoszenia okoliczności mających wpływ na prawo, wysokość i podstawę wymiaru zasiłku, to jednak druk ten wypełniała księgowa odwołującej a ona tego pouczenia nie doczytała.

Odwołująca pobrała zasiłek macierzyński przez okres ustalony jako okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, łącznie od dnia 7 kwietnia 2013 roku do dnia 25 stycznia 2014 roku w kwocie 40.856,34 zł.

Wyrokiem z dnia z dnia 30 sierpnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Zabrzu (sygn. akt IV P 315/12) przywrócił odwołującą do pracy w Centrum (...) w R. na poprzednich warunkach.

Wyrokiem z dnia 27 marca 2014 roku Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił apelację dotychczasowego pracodawcy odwołującej. W dniu 28 marca 2014 roku odwołująca zgłosiła pracodawcy gotowość do podjęcia pracy.

Odwołująca nie informowała pozwanego organu rentowego o toczącym się postępowaniu sądowym w sprawie przywrócenia do pracy, jego przebiegu oraz końcowym rozstrzygnięciu. W okresie pozostawania bez pracy w toku toczącego się postępowania sądowego w sprawie o przywrócenie do pracy Centrum (...) w R. uiściło składki na ubezpieczenie chorobowe odwołującej tylko z tytułu jednorazowego dodatku uzupełniającego wypłaconego w styczniu 2013 roku oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2012 rok wypłaconego w marcu 2013 roku.

Zaskarżoną decyzją z dnia 17 października 2014 roku pozwany zobowiązał odwołującą do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego od dnia 7 kwietnia 2013 roku do dnia 24 sierpnia 2013 roku, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego od dnia 25 sierpnia 2013 roku do dnia 5 października 2013 roku oraz za okres urlopu rodzicielskiego od dnia 6 października 2013 roku do dnia 25 stycznia 2014 roku w łącznej kwocie 40.856,34 zł.

(dowody: akta orzecznicze odwołującej; przesłuchanie odwołującej – k. 28-verte; wykaz wynagrodzeń odwołującej – k. 36; akt sprawy Sądu Rejonowego w Zabrzu IV P 315/12; akta osobowe odwołującej).

Sąd zważył, co następuje:

W oparciu o przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe Sąd uznał, że odwołanie odwołującej zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu było ustalenie czy brak powiadomienia ze strony odwołującej pozwanego organu rentowego o toczącym się postępowaniu sądowym spełniło przesłanki uznania pobranych przez nią świadczeń wskazanych w zaskarżonej decyzji jako świadczeń nienależnie pobranych oraz czy w okresie toczącego się postępowania sądowego o przywrócenie do pracy odwołująca podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z dyspozycją art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2013 roku, poz. 1442 ze zm.) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania (84 ust. 2 pkt 1 ustawy).

Należy wskazać, że odwołująca została prawomocnie przywrócona do pracy u dotychczasowego pracodawcy na poprzednich warunkach pracy i płacy na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 27 marca 2014 roku i w terminie 7 dni od przywrócenia do pracy zgłosiła gotowość do pracy. Co istotne, orzeczenie przywracające pracownika do pracy nie unieważnia wadliwego oświadczenia pracodawcy z mocą wsteczną od momentu, w jakim oświadczenie to zostało złożone, lecz restytuuje stosunek pracy od dnia, w którym pracownika zgłosił gotowość do pracy w związku z prawomocnym orzeczeniem. Orzeczenie przywracające pracownika do pracy nie działa ex tunc, lecz restytuuje stosunek pracy ex nunc, to jest od dnia, w którym ziścił się ustawowy warunek w postaci zgłoszenia przez pracownika do pracy. W konsekwencji oznacza to, że pomiędzy chwilą rozwiązania umowy pracę, a momentem skutecznego zgłoszenia przez pracownika oświadczenia o gotowości do podjęcia pracy stosunek pracy między stronami nie istniał. Co za tym idzie należy przyjąć, że okres pozostawania bez pracy po nieuzasadnionym lub niezgodnym z prawem wypowiedzeniu przez pracodawcę umowy o pracę nie może być uważany za okres zatrudnienia, nawet jeżeli pracownik został przywrócony do pracy i zasądzono na jego rzecz wynagrodzenie za pracę. W tym okresie pracownik nie nabywa uprawnień do świadczeń pracowniczych uzależnionych od pozostawania w stosunku pracy (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. z dnia 26 sierpnia 2014 roku, (...) SA /OI 796/14, LEX nr 1507874; por. także wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12 lipca 2011 roku, II PK 18/11, OSNP 2012/17-18/220; z dnia 19 czerwca 2012 roku, II PK 272/11, LEX nr 1254675). W szczególności za okres pozostawania bez pracy po nieuzasadnionym lub niezgodnym z prawem wypowiedzeniu przez pracodawcę umowy o pracę pracodawca nie ma obowiązku uiszczania składek na rzecz pracownika z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy zauważyć, że stosunek pracy odwołującej z jej pracodawcą tj. Centrum (...) w R. ustał w dniu 31 sierpnia 2012 roku i został restytuowany – na mocy wyroku sądu i jednoczesnego zgłoszenia gotowości przez odwołującą do pracy – w dniu 1 kwietnia 2014 roku. W konsekwencji należy uznać, że w okresie od dnia 1 września 2012 roku do 31 marca 2014 roku odwołująca nie tylko nie nabyła żadnych uprawnień pracowniczych, ale i nie podlegała w tym czasie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Tym samym nie spoczywał na niej obowiązek poinformowania pozwanego organu rentowego o toczącym się postępowaniu sądowym i jego ostatecznym rozstrzygnięciu skoro postępowanie to nie miało wpływu na ustanie prawa odwołującej do zasiłku chorobowego wypłacanego jej z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Skoro w niniejszej sprawie nie zostały spełnione przesłanki z art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych, to na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zwolnił odwołującą z obowiązku zwrotu zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego od dnia 7 kwietnia 2013 roku do dnia 24 sierpnia 2013 roku, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego od dnia 25 sierpnia 2013 roku do dnia 5 października 2013 roku oraz za okres urlopu rodzicielskiego od dnia 6 października 2013 roku do dnia 25 stycznia 2014 roku w łącznej kwocie 40.856,34 zł.

Pozwany proces przegrał, a odwołująca reprezentowana była przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego. Tym samym z mocy art. 98 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 490) Sąd zasądził od pozwanego organu rentowego na rzecz odwołującej kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W sprawie o zwrot przez ubezpieczonego nienależnego świadczenia stosuje się stawkę minimalną, taką jak w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego (§ 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu) – postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2012 roku, I UZ 102/12, OSNP 2013/23-24/290.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, w oparciu o powołane przepisy prawa orzeczono jak w sentencji.

SSR Małgorzata Sąsiadek