Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Iwona Niewiadowska-Patzer

Sędziowie: SSA Marek Borkiewicz

SSA Ewa Cyran /spr./

Protokolant: st.sekr. sąd. Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2015 r. w Poznaniu

sprawy T. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 12 września 2014 r. sygn. akt IV U 2875/13

o d d a l a apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 sierpnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., na podstawie art. 57 ust. 1 i art. 58 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) odmówił T. H. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, podając w uzasadnieniu, że Komisja Lekarska ZUS ustaliła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12 września 2014 r. (sygn. akt IV U 2875/13), w punkcie I wyroku zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 sierpnia 2013 r., przywracając wnioskodawczyni T. H. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 01 sierpnia 2013 r. do 31 października 2016 r. W punkcie II wyroku, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., wniosek T. H. o przyznanie prawa do odsetek

Podstawą powyższego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne.

T. H. (ur. (...)) ma lat (...), posiada zawód wyuczony technik elektronik, pracowała jako technik fizykoterapii, recepcjonistka, sekretarka, specjalistka do obsługi małej poligrafii, a od 07.06.2011 r. do 31.07.2013 r. była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

T. H. w dniu 12.06.2013 r. zgłosiła w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie prawa do pobieranego świadczenia na dalszy okres. Lekarz orzecznik O/ZUS, orzeczeniem z dnia 12.07.2013 r. stwierdził, że wnioskodawczyni nie jest niezdolny do pracy.

Z uwagi na wniesiony w terminie sprzeciw od orzeczenia, sprawa została przekazana do rozpatrzenia Komisji Lekarskiej O/ZUS, która orzeczeniem z dnia 20.08.2013 r. podtrzymała stanowisko lekarza orzecznika O/ZUS. W konsekwencji tego, w dniu 22.08.2013 r., ZUS wydał decyzję odmawiającą wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W przedmiotowej sprawie niespornym było, że T. H. pracowała jako technik fizykoterapii, recepcjonistka, sekretarka, specjalistka do obsługi małej poligrafii.

Sąd Okręgowy przeprowadził dowód w postaci opinii biegłych lekarzy sądowych: neurologa, ortopedy oraz specjalisty medycyny pracy.

Biegli sądowi lekarze - po przeprowadzonym badaniu przedmiotowym, podmiotowym i po zapoznaniu się z całością dokumentacji medycznej stwierdzili, że odwołująca - w aktualnym stanie zdrowia - jest niezdolny do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. U odwołującej rozpoznano zaawansowaną chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z przewlekłym zespołem bólowym (stan po leczeniu skoliozy idiopatycznej), zaawansowaną chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych (stan po wrodzonym zwichnięciu), stan po histerotomii raka szyjki macicy. Biegli sądowi neurolog i ortopeda stwierdzili, że wnioskująca jest nadal częściowo niezdolna do pracy, niezdolność ma charakter okresowy do października 2016 r. Biegli nie podzielili stanowiska ZUS, jako że w stanie zdrowia wnioskodawczyni nie nastąpiła poprawa od 2011 r. Zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych i kręgosłupa wskazali jako przyczynę bólu, nasilającego się podczas przyjmowania wymuszonych pozycji. Wnioskodawczyni nie jest w stanie przemieszczać się bez bólu ani długotrwale wykonywać pracy siedzącej w jednolitej pozycji w ustawowym czasie pracy. Biegli stwierdzili objawy korzeniowe, rozciągowe, odchylenia ortopedyczne, objawy neurologiczne. Istniejące schorzenia powodują istotne ograniczenie sprawności ruchowej, wnioskodawczyni ponadto oczekuje na leczenie operacyjne, co powoduje, że częściowa niezdolność do pracy istnieje do października 2016 r. Zgodnie z opinią biegłych, złożona dokumentacja i stan funkcjonalny w dniu badania przez komisję ZUS był wystarczający do stwierdzenia niezdolności do pracy. W opinii Sądu Okręgowego nowe zaświadczenia i wyniki badań nie mogą być uznane za nową okoliczność w sprawie, gdyż dotyczą one istniejących wcześniej schorzeń. Biegła lekarz specjalista medycyny pracy rozpoznała u wnioskodawczyni zespół bólowy kręgosłupa na tle zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, stan po leczeniu operacyjnym skoliozy idiopatycznej, zaawansowaną chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych- stan po wrodzonym zwichnięciu, stan po histerektomii z powodu raka szyjki macicy. Biegła stwierdziła, że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy okresowo do października 2016 r. i jej stan zdrowia nie poprawił się od 2011 r. Badanie wykazało wzmożenie napięcia mięśni przykręgosłupowych, obecność objawów korzeniowych, istotną dysfunkcję ruchową nie pozwalającą na wykonywanie pracy siedzącej ani fizycznej. Biegła zgodziła się z opiniami wydanymi w sprawie, stwierdzającymi częściową niezdolność do pracy. Biegli podkreślili, iż opinia została ustalona na podstawie tych samych dowodów, na podstawie których swoje orzeczenie wydał orzecznik ZUS.

W ocenie Sądu Okręgowego wydane opinie są jednoznaczne, rzetelne, merytorycznie wnikliwe i pełne, w związku z czym, mimo zarzutów odwołującego, mogły stanowić podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Konkluzja tych ekspertyz nie została subiektywnie zakwestionowana przez pozwany organ rentowy.

Sąd I instancji nie uwzględnił wniosku pozwanego organu rentowego o dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii biegłej specjalisty medycyny pracy, a także o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do rozpoznania organowi rentowemu, bowiem w świetle pozostałego materiału dowodowego w sprawie, nie miał wątpliwości co do prawidłowości wydanych opinii oraz faktu, że nie wystąpiły nowe okoliczności uzasadniające wniosek pozwanego organu rentowego. W ocenie Sądu Okręgowego sam fakt, że strona nie zgadza się z wnioskami jednoznacznej i należycie sporządzonej opinii nie przemawia za uwzględnieniem wniosku, jeżeli we wniosku tym nie wskazano przesłanek pozwalających na powstanie uzasadnionych wątpliwości co do merytorycznej strony opinii.

Uwzględniając więc powyższe i odwołując się do przepisów ustawy z 17.12.1997 r. o emeryturach i rentach z ZUS – art. 57 ust. 1, art. 12, art. 13 ust 1 i art. 61, Sąd Okręgowy stwierdził, że w przypadku odwołującej nie nastąpiła poprawa stanu zdrowia, która uzasadnia przyjęcie, że aktualnie jest ona osobą zdolną do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami formalnymi i rzeczywistymi i biorąc powyższe pod uwagę - na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – Sąd Okręgowy przyznał wnioskodawczyni prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od daty 01.08.2013 r. do 31.10.2016 r.

Powyższy wyrok apelacją zaskarżył w całości organ rentowy, zarzucając Sądowi I instancji nierozpoznanie istoty sprawy poprzez nie ustalenie aktualnego stanu zdrowia wnioskodawczyni, naruszenie prawa procesowego tj. art. 477 § 4 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku organu rentowego o uchyleniu decyzji i przekazaniu sprawy organowi rentowemu i umorzeniu postępowania. Ponadto, naruszenie prawa procesowego poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. Polegającej na ustaleniu, że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy poczynając od dnia 01.08.2013 r. do dnia 31.10.2016 r., pomimo iż zebrany materiał dowodowy nie daje podstaw do takich ustaleń.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest bezzasadna.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było prawo wnioskodawczyni do ponownej renty z tytułu niezdolności do pracy, co było uzależnione od wyjaśnienia kwestii, czy jest ona osobą niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 i art. 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), a więc, czy jest osobą, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną ta, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wbrew zarzutom apelacji, Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe zmierzające do wyjaśnienia spornej kwestii, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Sąd meriti nie naruszył przy tym prawa strony do obrony swych twierdzeń. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania. Przeprowadzone przez Sąd I instancji postępowanie dowodowe wyjaśniło wszystkie istotne okoliczności niniejszej sprawy. Stan zdrowia wnioskodawczyni został oceniony przez biegłych lekarzy o specjalności odpowiedniej do występujących u niej zmian chorobowych, których ocena odgrywa w niniejszej sprawie kluczowe znaczenie. Wyrażone przez nich stanowisko stanowi podstawę zaskarżonego orzeczenia, jak również przedmiot apelacji ZUS. Organ rentowy w wywiedzionej apelacji zarzucił Sądowi I instancji nierozpoznanie istoty sprawy poprzez nie ustalenie aktualnego stanu zdrowi wnioskodawczyni. Niemniej jednak Sąd Apelacyjny analizując opinie sformułowane przez biegłych uznał, iż brak jest podstaw, by uznać zarzuty ZUS za zasadne. Biegli dokonali kompleksowej oceny stanu zdrowia wnioskodawczyni. Opinia została należycie sporządzona. Sformułowane wnioski oparte zostały na uprzednio przeprowadzonych badaniach przedmiotowych i podmiotowych, jak również wnikliwej analizie dostępnej dokumentacji medycznej. Biegli ponadto rzeczowo ustosunkowali się do podniesionych przez organ rentowy zarzutów, odnosząc się do całego przebiegu leczenia stwierdzonych stanów chorobowych, jak również aktualnego stopnia ich nasilenia oraz ich wpływu na stopień naruszenia sprawności organizmu w kontekście istnienia ograniczeń w wykonywaniu pracy zarobkowej. Biegli legitymują się nadto właściwymi kwalifikacjami, umiejętnościami oraz doświadczeniem zawodowym, co sprawia, iż sporządzone przez nich opinie stanowią miarodajny dowód w sprawie.

Sąd Apelacyjny uznał, iż wniosek o ponowne powołanie biegłego z zakresu medycyny pracy nie zasługiwał na uwzględnienie, jak trafnie zauważył Sąd I instancji jak i biegli lekarze sądowi, którzy poprzedzili wydanie opinii badaniem przedmiotowym i podmiotowym całej dokumentacji lekarskiej, w tym uwzględnili zarówno formalne jak i faktyczne kwalifikacje zawodowe wnioskodawczyni. Bezspornie z części opinii „dane badanego” wynika, że z wykształcenia wnioskodawczyni jest technikiem – elektronikiem. W opinii, biegli wyraźnie podkreślili, że oprócz typowo ortopedycznych odchyleń, u wnioskodawczyni występują też objawy neurologiczne, które zapewne nie były wzięte pod uwagę podczas typowego badania ortopedycznego ramienia ZUS. Biegli nadmienili, iż u wnioskodawczyni nie wystąpiła żadna poprawa w stosunku do 2011 r., w którym została uznana za częściowo niezdolną do pracy. Dodali też, że oczekuje ona na poważne zabiegi operacyjne, czego potwierdzeniem opinie zajmujących się nią lekarzy z (...). Sąd Apelacyjny jest zdania, iż nowe ustalenia poczynione przez biegłych nie mogą być uznawane jako nowe okoliczności, gdyż dotyczą schorzeń istniejących już wcześniej. Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że świadczenie przyznane wnioskodawczyni, to renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy zgodnej z posiadaniem kwalifikacji. Tak więc nie jest orzeczona całkowita niezdolność do pracy, która oznacza w istocie stwierdzenie niezdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. W tych okolicznościach należy stwierdzić, że dokonana w postępowaniu przed Sądem I instancji ocena stanu zdrowia wnioskodawczyni jest jasna, wyczerpująca i kompletna. Wszystkie przesłanki, istotne z punktu widzenia orzekania niezdolności do pracy, zostały uwzględnione. Rzetelność opinii sądowo - lekarskiej oraz trafność sformułowanych w nich konkluzji nie budzi żadnych zastrzeżeń. Dlatego też, Sąd Apelacyjny uznał za bezzasadny wniosek ZUS w przedmiocie dopuszczenia dowodu z dodatkowej opinii biegłego lekarza z zakresu medycyny pracy. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 września 2008 r., I UK 91/08 stwierdził, że granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza, podlegająca kontroli instancyjnej, ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy, okoliczność zaś, że opinia biegłego nie ma treści odpowiadającej stronie, nie stanowi dostatecznego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z kolejnych opinii. Potrzeba powołania innego biegłego (instytutu) powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony. Dokonana w niniejszej sprawie ocena stanu zdrowia wnioskodawczyni w sposób jednoznaczny potwierdziła istnienie niezdolności do pracy, i brak jest w tym zakresie jakichkolwiek wątpliwości, co sprawia, iż wniosek organu rentowego nie mógł zostać uwzględniony. Sąd nie powinien bowiem zastępować biegłych, jeżeli chodzi o uzyskanie specjalnych wiadomości medycznych w zakresie podstawowej przesłanki przysługiwania uprawnień rentowych. Taka ocena nie może być abstrakcyjna i oderwana od rodzajów wcześniej wykonywanego zatrudnienia oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych, a także możliwości i celowości przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonego (zob. wyr. SN z dnia 27.10.2005 r., I UK 37/05, Legalis).

Ponadto, Sąd Apelacyjny jest zdania, iż Sąd I instancji nie naruszył art. 477 § 4 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku organu rentowego o uchyleniu decyzji i przekazaniu sprawy organowi rentowemu i umorzeniu postępowania. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, iż w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, nie ma wątpliwości co do prawidłowości wydanych w sprawie opinii oraz faktu, że nie wystąpiły nowe okoliczności uzasadniające wniosek pozwanego organu rentowego. Organ rentowy- po zapoznaniu się z opinia uzupełniającą biegłych lekarzy neurologa i ortopedy, a także po zapoznaniu się z opinia biegłej specjalisty medycyny pracy, nie zgłosił do nich konkretnych i merytorycznych zastrzeżeń. Biegli bowiem w swoich opiniach przedstawili pełną chronologię wydarzeń chorobowych oraz stwierdzony aktualnie u wnioskodawczyni stan przedmiotowy i podmiotowy oraz wynikające z tego wnioski i wyraźnie stwierdzili, że rozpoznane u wnioskodawczyni schorzenia istniały już w dniu badania przez lekarzy orzeczników ZUS, a nadto czynią ją nadal po dniu 31.07.2013 r. na okres do 31 października 2016 r. osobą częściowo niezdolną do pracy.

W związku z powyższym Sąd Apelacyjny w całości podzielił poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne oraz interpretację podstawy prawnej rozstrzygnięcia i przyjął, że rozpoznane przez biegłych: neurologa, ortopedę oraz specjalistę medycyny pracy schorzenia w dalszym ciągu upośledzają w znacznym stopniu zdolność wnioskodawczyni do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Zaskarżony wyrok jest prawidłowy, natomiast podniesione w apelacji zarzuty nie zasługują na uwzględnienie.

Zauważyć bowiem należy, że w postępowaniu, którego przedmiotem jest przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, to stan zdrowia osoby ubezpieczonej jest okolicznością najistotniejszą, albowiem to z ustalonego stanu zdrowia wynika ewentualna niezdolność do pracy stanowiąca przesłankę ustawową prawa do renty, a do ustalenia stanu zdrowia niezbędne są wiadomości specjalne w rozumieniu art.278 § 1 k.p.c. co powoduje w konsekwencji, że zarówno ustalenia co do stanu zdrowia i związanej z tym ustalonym stanem zdrowia zdolności czy też niezdolności do pracy, jak też ewentualnego stopnia i okresu tej niezdolności, nie mogą być czynione przez sąd samodzielnie, czy też na podstawie innych dowodów zgłaszanych przez strony w toku postępowania.

Wobec uznania, że zarzuty apelacyjne były bezzasadne oraz mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne - na podstawie art.385 k.p.c. – należało orzec o oddaleniu złożonej w niniejszej sprawie apelacji.