Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Tomasz Skowron (spr.)

Sędziowie SO Edyta Gajgał SO Barbara Żukowska

Protokolant Konrad Woźniak

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze Zbigniewa Jaworskiego

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2015 roku

sprawy P. F. ur. (...) w K.

s. E. i A. z d. M.

oskarżonego z art. 226 § 1 kk i art. 190 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk w związku z art. 64 § 1 kk i inne z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze

z dnia 26 marca 2015 r. sygn. akt II K 1276/14

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok wobec oskarżonego P. F.,

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. D. - S. 420 złotych tytułem kosztów nieopłaconej obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym oraz 96,60 złotych tytułem zwrotu podatku od towarów i usług,

III.  zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

P. F. został oskarżony o to, że:

1.  w dniu 01 maja 2014 roku w J. na terenie Aresztu Śledczego znieważył funkcjonariusza publicznego K. S. podczas i w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych, w ten sposób, że kierował wobec wymienionego słowa powszechnie uznane za obelżywe, a nadto groził pozbawieniem życia jemu i jego rodzinie, przy czym groźby te wzbudziły w pokrzywdzonym uzasadnioną obawę, iż zostaną spełnione, przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazanym przez Sąd w (...) wyrokiem z dnia 02 marca 2011 r. za umyślne przestępstwo podobne polegające na użyciu przemocy wobec funkcjonariusza policji, na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w(...) nr (...) z dnia 11 października 2011 r., którą odbył w okresie od 23 lutego 2011 r. do 21 grudnia 2011 r.,

to jest o czyn z art. 226 § 1 k.k. i art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

2.  w dniu 11 maja 2014 roku w J. na terenie Aresztu Śledczego znieważył funkcjonariusza publicznego G. C. (1) podczas i w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych, w ten sposób, że kierował wobec wymienionego słowa powszechnie uznane za obelżywe, a nadto groził pozbawieniem życia, przy czym groźby te wzbudziły w pokrzywdzonym uzasadnioną obawę, iż zostaną spełnione, przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazanym Sąd w(...) wyrokiem z dnia 02 marca 2011 r. za umyślne przestępstwo podobne polegające na użyciu przemocy wobec funkcjonariusza policji, na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w (...) nr (...) z dnia 11 października 2011 r., którą odbył w okresie od 23 lutego 2011 r. do 21 grudnia 2011 r.

to jest o czyn z art. 226 § 1 k.k. i art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

3.  w dniu 11 maja 2014 roku w J. na terenie Aresztu Śledczego groził pozbawieniem życia funkcjonariuszowi publicznemu G. C. (1) w celu zmuszenia go do odstąpienia sporządzenia wniosku o jego ukaranie, przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazanym Sąd w A. wyrokiem z dnia 02 marca 2011 r. za umyślne przestępstwo podobne polegające na użyciu przemocy wobec funkcjonariusza policji, na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w(...) nr (...) z dnia 11 października 2011 r., którą odbył w okresie od 23 lutego 2011 r. do 21 grudnia 2011 r.,

to jest o czyn z art. 224 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 26 marca 2015r. w sprawie sygn. akt IIK 1276/14:

I.  oskarżonego P. F. uznał za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów opisanych w pkt 1 i 2 części wstępnej wyroku przy przyjęciu, że stanowią one elementy ciągu przestępstw w rozumieniu art. 91 § 1 k.k., tj. występków z art. 226 § 1 k.k. i art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności;

II.  oskarżonego P. F. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt 3 części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 224 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 224 § 1 w zw. z § 2 k.k. wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

III.  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 2 k.k. połączył orzeczone wobec oskarżonego P. F. kary pozbawienia wolności i wymierzył mu karę łączną roku i miesiąca pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art. 29 ustawy Prawo o adwokaturze zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. D. - S. kwotę 619,92 zł tytułem nieopłaconych kosztów obrony z urzędu, w tym kwotę 115,92 zł tytułem podatku od towarów i usług;

V.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego P. F. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego, zaskarżonemu

orzeczeniu zarzucając:

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mających wpływ na jego treść, polegający na niesłusznym przyjęciu, że oskarżony P. F. swoim zachowaniem popełnił przestępstwa z art. 226 § 1 kk i art. 190 § 1 kk i art. 224 § 2 kk wszystkie w zw. z art. 64 § 1 kk, tj. popełnił czyny opisane w pkt 1,2 i 3 części wstępnej wyroku – mimo, iż w świetle zebranego materiału dowodowego takiego kategorycznego ustalenia nie można dokonać, ustalenia te są wątpliwe i powinny być rozpatrywane przy uwzględnieniu zasady wyrażonej w art. 5 § 2 kk,

2.  Obrazę przepisu postępowania mającego istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 7 kpk poprzez dowolną i wadliwą ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, według której to oceny oskarżony dopuścił się wszystkich zarzucanych mu czynów, w sytuacji gdy materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie winy oskarżonego oraz w sytuacji braku obiektywnych dowodów przemawiających za taką oceną,

3.  Obrazę przepisu postępowania mającego istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 7 kpk poprzez dowolną i wadliwą ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w szczególności poprzez dokonanie dowolnej oceny zeznań pokrzywdzonych K. S. i G. C. (2) zeznających na temat dwóch różnych zdarzeń z udziałem oskarżonego, pomimo, iż nie były one zweryfikowane, a tym bardziej nie poparte innymi wiarygodnymi dowodami, a materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie jest wystarczający do określenia pewnej i niewątpliwej winy oskarżonego,

4.  Obrazę przepisów postępowania – art. 7 kpk poprzez uznanie zeznań oskarżonego za niewiarygodne, nie wskazując przy tym miarodajnych powodów takiego twierdzenia,

5.  Obrazę przepisu postępowania – art. 424 § 1 pkt 1 kpk poprzez niewyjaśnienie w sposób dostateczny powodów dla których Sąd orzekający nie uznał wyjaśnień oskarżonego za wiarygodne,

6.  Obrazę przepisu postępowania – art. 7 kpk poprzez uznanie zeznań świadka K. F. za niewiarygodne, bowiem zeznania te potwierdzały relację oskarżonego, nadto w zakresie jego zeznań Sąd wysnuł zbyt daleko idący wniosek, polegający na nieuprawnionym przyjęciu, że zeznania te były uzgodnione z oskarżonym.

Na wypadek nieuwzględnienia wyżej wskazanych zarzutów, zaskarżonemu wyrokowi

nadto zarzucił:

7.  Rażącą niewspółmierność kary orzeczonej wobec oskarżonego, polegającej na wymierzeniu oskarżonemu za czyn wskazany w pkt I dyspozytywnej wyroku kary 1 roku bezwzględnego pozbawienia wolności, wymierzeniu kary łącznej w wysokości 1 roku i 1 miesiąca pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, podczas gdy karą wystarczającą dolegliwą byłaby kara orzeczona w niższym wymiarze.

W oparciu o postawione zarzuty obrońca oskarżonego wniosła o:

1.  Zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego P. F. od wszystkich zarzucanych mu czynów

ewentualnie

2.  Zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu P. F. za przypisane mu czyny – kary łagodniejszej, oscylując w dolnych granicach ustawowego zagrożenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Art. 7 k.p.k. stanowi, iż organy postepowania kształtują swoje przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia to błąd, który wynika bądź to z niepełności postępowania dowodowego, bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów. Może on więc być wynikiem nieznajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów ( art. 7 k.p.k. ), np. błąd logiczny w rozumowaniu, zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonującym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych itd. W orzecznictwie trafnie podnosi się, że zarzut ten jest słuszny tylko wówczas „gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania”, nie może on natomiast sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu ( wyrok Sądu Najwyższego z 24.03.1975r., II KR 355/74, OSNPG 9/1995 poz. 84 ), przy czym jest to aktualne jedynie przy zarzucie błędu o charakterze dowolności. Tego typu zarzut co do błędu w ustaleniach faktycznych to bowiem, jak zasadnie się wskazuje, nie sama odmienna ocena materiału dowodowego przez skarżącego lecz wykazanie , jakich konkretnych uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd w dokonanej ocenie materiału dowodowego ( wyrok Sądu Najwyższego z 22.01.1975r., I KR 197/74, OSNKW 5/1975 poz. 58).

Należy podkreślić, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku jest słuszny tylko wówczas, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania. Zarzut ten nie może sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu, lecz musi prowadzić do wykazania jakich konkretnie uchybień w zakresie zasad logicznego rozumowania dopuścił się Sąd I instancji w ocenie zebranego materiału dowodowego. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom Sądu I instancji odmiennego poglądu nie może zaś prowadzić do wniosku o popełnieniu przez ten Sąd błędu w ustaleniach faktycznych. (por. wyrok SN z dnia 20 lutego 1975r. w sprawie II KR 355/4, OSNPG 1975/9/84). Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może również sprowadzać się wyłącznie do odmiennej oceny materiału dowodowego. Jak wyżej zostało to podkreślone powinien polegać na wykazaniu, jakich uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd w dokonanej przez siebie ocenie materiału dowodowego.
(por. wyrok SN z dnia 22 stycznia 1975 r., I KR 197/74, OSNKW 1975 r., z. 5, poz. 58). Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych może zaś być wywodzony z błędnej oceny materiału dowodowego, a nie odwrotnie. (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 21 maja 2009 r., sygn. akt II AKa 120/09, Prok. I Pr. – wkł. 2010/4/28; wyrok SA w Krakowie z dnia 19 maja 2009 r., sygn. akt II AKa 73/09, KZS 2009/9/52).

Wywiedziona apelacja nie wykazuje jakim kryteriom ocen nie odpowiada ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego, jakich uchybień w zakresie wskazań wiedzy i doświadczenia dopuścił się sąd meriti ferując zaskarżone orzeczenie.

Dokonana przez sąd rejonowy ocena zeznań świadków K. S. i G. C. (2) wbrew twierdzeniom skarżącej jest oceną odpowiadającą kryteriom wspomnianego art. 7 k.p.k. zupełnie nieprzekonywujący jest zawarty w apelacji argument, iż zeznania świadków K. S. dotyczące dwóch różnych zdarzeń nie zostały poparte innymi wiarygodnymi dowodami. Przede wszystkim skarżąca w apelacji nie wskazuje jakimi dowodami nie zostały zweryfikowane zeznania pokrzywdzonych. Fakt, że sąd odmówił wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego i zeznaniom świadka K. F. zaś został przez sąd meriti prawidłowo i wyczerpująco umotywowany w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Faktycznie brak jest w zebranym w sprawie materiale dowodowym jakichkolwiek okoliczności, które świadczyłyby, że świadkowie K. S. i G. C. (1) mieliby fałszywie pomawiać oskarżonego o popełnienie zachowań, których ten w rzeczywistości nie popełnił. Rację ma sąd rejonowy, iż świadek K. F. przed rozprawą miał możliwość kontaktowania się z oskarżonym, a nadto, że jego zeznania są wewnętrznie sprzeczne w zakresie w jakim mówi on o tym, że nie widywał się wcześniej z oskarżonym.

Tym samym uznanie relacji składanych przez świadków K. S. i G. C. (1) za wiarygodne i odmówienie tego waloru relacjom samego oskarżonego i świadka K. F. wbrew twierdzeniom autorki apelacji nie narusza dyspozycji art. 7 k.p.k. tym bardziej, iż jak wyżej już wskazano sąd I instancji swoje stanowisko w sposób wyczerpujący i przekonywujący umotywował.

W ocenie sądu odwoławczego Sąd I instancji nie dopuścił się obrazy przepisu art.424§1k.p.k. przepis ten obliguje sąd pierwszoinstancyjny do sporządzenia pisemnego uzasadnienia, w którym należy wskazać jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, a także wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku. Wyżej już wskazano, iż sporządzone w niniejszej sprawie pisemne uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia odpowiada kryteriom cytowanego przepisu umożliwiając sądowi odwoławczemu dokonanie kontroli instancyjnej. Tym samym zarzut obrazy tego przepisu sformułowany w apelacji obrońcy oskarżonego należało uznać za nieuzasadniony.

Sąd Odwoławczy nie znalazł również podstaw do skutecznego formułowania zarzutu obrazy art.5§2k.p.k. przedstawionego w apelacji obrońcy oskarżonego. Przypomnieć trzeba, że zasada wyrażona w przepisie art.5§2k.p.k. ma zastosowanie wówczas jedynie, gdy nie można było wyjaśnić występujących w sprawie wątpliwości. Podkreślenia wymaga nadto, że żądane przez przepis art.5§2k.p.k. wątpliwości muszą mieć obiektywne uwarunkowania i muszą być stwierdzone przez sąd rozstrzygający sprawę. Naruszenie wyżej wskazanej zasady jest możliwe bowiem tylko i wyłącznie wówczas, gdy sąd orzekający rzeczywiście powziął wątpliwości , co do treści ustaleń faktycznych lub wykładni prawa, a wobec niemożności ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego. Wyrażona w art.5§2k.p.k. zasada nie nakłada w żadnej mierze na sąd obowiązku przyjęcia wersji najkorzystniejszej dla oskarżonego, lecz zakaz czynienia niekorzystnych domniemań w sytuacji, gdy stan dowodów nie pozwala na ustalenie faktów. Stanowczo trzeba stwierdzić, że tego rodzaju sytuacja nie wystąpiła w przedmiotowej sprawie, a zatem brak było podstaw do formułowania zarzutu obrazy powołanego przepisu.

Dla oceny, czy nie został naruszony zakaz in dubio pro reo nie są miarodajne wątpliwości zgłaszane przez stronę, ale jedynie to, czy orzekający w sprawie sąd ( nie zaś strona procesu ) rzeczywiście powziął wątpliwości, co do treści ustaleń faktycznych lub wykładni prawa i wobec braku możliwości ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego, względnie czy w świetle realiów konkretnej sprawy wątpliwości takie powinien powziąć. Powyższe wątpliwości odnoszą się więc między innymi do sytuacji, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynikają różne wersje, a żadnej z nich nie daje się wyeliminować drogą dostępnej weryfikacji. Nie należą natomiast do nich wątpliwości związane z problemem oceny dowodów, a więc który z wzajemnie sprzecznych dowodów zasługuje na wiarę, a który takiego waloru nie ma ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 22.12.1010r. sygn. akt IIKK 308/10; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 23.03.2011r. sygn. akt IIKa 468/10 ). Innymi słowy, stosowanie art.5§2k.p.k. znajduje zastosowanie dopiero wtedy, gdy możliwość pewnych ustaleń za pomocą swobodnej oceny dowodów zostaje wyczerpana. Sytuacja równoznaczna z „ nie dającymi się usunąć wątpliwościami” jest kategorią obiektywną w tym sensie, że zasady logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego lub wiedzy nie pozwalają ustalić określonego faktu. Nie ma to zatem nic wspólnego z subiektywnymi ocenami strony procesowej ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 31.01.2012r. sygn. akt II AKa 403/11 ).

Nie zasługuje na uwzględnienie zdaniem sądu odwoławczego również kolejny z zarzutów apelacji, a mianowicie rażąca niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary.

Rażąca niewspółmierność kary w rozumieniu art.438 pkt 4 k.p.k. zachodzi wówczas, gdy orzeczona kara bądź suma zastosowanych kar zasadniczych i środków karnych wymierzonych przez sąd za przypisane oskarżonemu przestępstwo nie uwzględnia należycie stopnia szkodliwości społecznej czynów oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma uczynić w stosunku do osoby skazanej. Innymi słowy, tylko wtedy można uznać, że przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona, jeśli z punktu widzenia nie tylko sprawcy, ale i ogółu społeczeństwa, kara jawi się jako niesprawiedliwa, zbyt drastyczna, przynosząca nadmierną dolegliwość.

Oczywistym jest, iż zmiana kary w instancji odwoławczej nie może następować w każdym przypadku, lecz wyłącznie wówczas, gdy kara orzeczona nie daje się akceptować z powodu różnicy między nią a kara sprawiedliwą, różnicy o randze zasadniczej rażącej. Taka sytuacja – w ocenie sądu okręgowego, nie ma miejsca w niniejszej sprawie, co czyni bezzasadnym podniesiony w apelacji przez jej autorkę zarzut rozpatrywany na gruncie wspomnianego art.438 pkt 4 k.p.k. Zarówno wymierzone kary jednostkowe, jak i kara łączna ( przy zastosowaniu praktycznie całkowitej absorpcji ) nie razi nadmierną, rażącą surowością. Oskarżony P. F. był już bowiem uprzednio karany sądownie, a w niniejszej sprawie odpowiada w warunkach recydywy z art. 64§1 k.k. Nie można też stracić z pola widzenia , że przypisanych mu przestępstw dopuścił się odbywając karę pozbawienia wolności. Nie przekonująca jest argumentacja autorki apelacji, iż groźby oskarżonego były „gołosłowne” i z tego też powodu zasługuje on na łagodniejsze potraktowanie. Pokrzywdzonymi są bowiem funkcjonariusze służby więziennej, którzy na co dzień maja styczność z osobami odbywającymi kary w warunkach zakładu zamkniętego bądź tymczasowo aresztowanymi. Konieczne jest zatem dla takich osób, jak i ogółu społeczeństwa wykazanie, że wszelkie naruszanie ich praw, dóbr i czci w związku z wykonywaną pracą spotka się z surową reakcją wobec takich sprawców.

Z uwagi na udział w postępowaniu odwoławczym obrońcy ustanowionego z urzędu sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. S. kwotę 420zł. i 96,60zł. z tytułu podatku od towarów i usług albowiem koszty tej obrony nie zostały opłacone ( art. 29 ust.1 ustawy z dnia 26 maja 1982r. prawo o adwokaturze ).

Sąd odwoławczy zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze z uwagi na jego sytuację materialną ( art. 624§1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. )