Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 805/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia

20 maja 2014r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący

SSO Ireneusz Płowaś

Sędziowie

SO Janusz Kasnowski (spr.)

SO Wojciech Borodziuk

Protokolant

sekr. sądowy Tomasz Rapacewicz

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2014r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa B. L. i M. L.

przeciwko Gminie (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Świeciu VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego w Tucholi

z dnia 25 marca 2013r. sygn. akt. VI C 372/13

I/ oddala apelację,

II/ zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 300 zł (trzysta)

tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 805/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 marca 2013r. w sprawie VI C 372/13 Sąd Rejonowy w Świeciu VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Tucholi:

- zasądził od pozwanej Gminy (...) na rzecz powodów B. L. i M. L. uprawnionych solidarnie kwotę 2170 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5 października 2012r. (w punkcie 1);

- oddalił powództwo w pozostałej części (w punkcie 2);

- zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 1326,80 zł tytułem zwrotu kosztów postepowania ( w punkcie 3);

- nadał wyrokowi w punkcie 1, ale jedynie do kwoty 1930,15 zł rygor natychmiastowej wykonalności (w punkcie 4 wyroku).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 02.11.1981r. powodowie B. i M. L., w związku z objęciem w najem lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...), dokonali wpłaty kwoty 13171 zł z tytułu kaucji mieszkaniowej oraz kwoty 9182 zł z tytułu nabycia i podłączenia urządzeń kąpielowych. W dniu 17.10.2011r. powodowie nabyli od pozwanej własność tego lokalu mieszkalnego, po uiszczeniu ceny zakupu z zastosowaniem 65% bonifikaty. W styczniu 2012r. zwrócili się do pozwanej o zwrot uiszczonej kaucji mieszkaniowej oraz wpłaty na urządzenia kąpielowe, odpowiednio zwaloryzowanych. Pozwana Gmina odmówiła zwrotu.

Dokonując oceny prawnej tych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że pozwana Gmina (...) powinna zwrócić powodom wpłaconą przez nich kaucję mieszkaniową i to w wysokości zwaloryzowanej. Odwołał się do treści art.36 ust.1 ustawy z dnia 21.06.2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. 71 poz.733 ze zm.), z którego wynika, że kaucja wpłacona przez najemcę przed dniem 12.11.1994r., pomniejszona o ewentualne należności wynajmującego z tytułu najmu, podlega zwrotowi w ciągu miesiąca od dnia opróżnienia lokalu lub nabycia jego własności przez najemcę. Sąd podzielił zapatrywanie Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 26.09.2002r. w sprawie III CZP 58/02, że tego rodzaju kaucja może być zwaloryzowana, co zresztą nie było przedmiotem sporu między stronami, a jedynie wysokość kaucji po przeprowadzeniu waloryzacji. Dowodem tego jest częściowe uznanie roszczenia przez pozwaną, do wysokości, w jakiej zaskarżony wyrok opatrzony został rygorem natychmiastowej wykonalności (punkt 4 wyroku). Waloryzacji kaucji mieszkaniowej Sąd dokonał z pomocą miernika w postaci wysokości przeciętnego wynagrodzenia z chwili dokonania jej wpłaty oraz z chwili nabycia własności mieszkania przez powodów. Przyjmując ostatecznie, że w chwili wpłaty kaucja mieszkaniowastanowiła równowartość 1,71 przeciętnego wynagrodzenia, ustalił jej wysokość na dzień nabycia mieszkania na kwotę 4 340 zł (1,71 x 2 537,91 zł wynagrodzenia netto). Uznał jednak – zgodnie z zaleceniem zawartym w art.358 ( 1) ∫ 3 kc, że przy dokonywaniu waloryzacji świadczenia skutki spadku wartości pieniądza powinny obciążać obie strony stosunku prawnego w równym stopniu, stąd też zasądził ostatecznie od pozwanej na rzecz powodów uprawnionych solidarnie kwotę 2 170 zł z ustawowymi odsetkami od daty wskazanej w pozwie. Zatem nie uwzględnił żądania powodów w zakresie zwrotu wyższej kwoty z tytułu kaucji mieszkaniowej.

Nie uwzględnił też żądania powodów w części dotyczącej zwrotu kwoty uiszczonej na poczet nabycia i podłączenia urządzeń kąpielowych (w ujęciu Sądu łazienkowych). Powodowie dokonali wpłaty na urządzenia kąpielowe zgodnie z wymogami ∫ 9 i 10 wówczas obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.03.1975r. w sprawie pobierania od najemców lokali mieszkalnych kaucji zabezpieczającej utrzymanie lokali w należytym stanie, które nie przewidywały zwrotu tych wpłat w przypadku nabycia mieszkania przez dotychczasowego najemcę. Poza tym nabycie mieszkania przez powodów poprzedzone było prowadzeniem rokowań z pozwaną, w ramach których ustalana była także kwota nakładów poniesionych przez powodów w lokalu, a zatem także kwestia nakładów na zakup i montaż urządzeń kąpielowych mogła być przedmiotem wzajemnych ustaleń. Sąd zwrócił też uwagę, że z chwilą nabycia mieszkania powodowie stali się właścicielami tych urządzeń, a zatem nie można uznać, że nie zwracając wpłaty poczynionej na ich zakup pozwana Gmina stała się bezpodstawnie wzbogacona (w ujęciu art.405 kc, jak wywodzili powodowie). O kosztach postępowania w sprawie Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art.100 kpc orazprzepisów rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i przy uwzględnieniu, że powodowie utrzymali się ze swoim roszczeniem jedynie częściowo (w około 20%).

W apelacji od wyroku powodowie B. L. i M. L. domagali się jego zmiany w punktach 2 i 3 (drugim i trzecim) poprzez zasądzenie na ich rzecz od pozwanej dalszej kwoty 3751 zł wraz z kosztami postepowania za obie instancje według norm przepisanych.

Skarżący zarzucili Sądowi Rejonowemu naruszenie prawa materialnego, a dokładniej:

- art.358 1 ∫ 3 kpc poprzez niewłaściwe jego zastosowanie, a polegające na równym rozłożeniu na strony ciężaru spadku siły nabywczej pieniądza, podczas gdy powodowie powinni byli je ponieść w mniejszym stopniu (w 25%) niż pozwana (75%), a poza tym na niezasadnym dokonaniu waloryzacji z uwzględnieniem daty wykupu lokalu przez pozwanych, a nie daty wyrokowania;

- art.405 kc w związku z art.358 1 ∫ 3 kc poprzez ich niezastosowanie do roszczenia powodów o zwrot wpłaconej kwoty z tytułu kosztów nabycia i instalacji urządzeń kąpielowych, w sytuacji, gdy najem lokalu mieszkalnego wygasł w związku z jego nabyciem przez powodów, a ∫ 10 wówczas obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.03.1975r. w sprawie pobierania od najemców lokali mieszkalnych kaucji zabezpieczającej utrzymanie lokali w należytym stanie utracił moc obowiązującą i zachodziły podstawy do zwaloryzowania kwoty należnej z tego tytułu.

W dalszej części apelacji skarżący przestawili szersze uzasadnienie stawianych w niej zarzutów (k.85-88).

W odpowiedzi na apelację pozwana Gmina (...)wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od powodów zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych (k.118 – 119).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów B. L. i M. L. nie znajduje uzasadnienia.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w sprawie, których skarżący nie kwestionowali, a zatem Sąd odwoławczy przyjął te ustalenia także za podstawę swego orzeczenia. Podzielił też w zupełności ocenę prawną tych ustaleń, którą powodowie starali się kwestionować w części, w jakiej doprowadziła do niekorzystnego dla nich rozstrzygnięcia.

W szczególności nie można zgodzić się z zarzutem pierwszym apelacji. Powodowie nie kwestionowali samego sposobu waloryzacji kaucji mieszkaniowej, której zwrotu dochodzili, wynikającej z przyjęcia do rozliczenia miernika w postaci przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Uważali jedynie, że przy dokonywaniu przeliczenia (waloryzacji) Sąd Rejonowy winien był w większym stopniu obciążyć pozwaną Gminę skutkami spadku siły nabywczej pieniądza, która co do zasady warunkuje możliwość dokonania waloryzacji (na podstawie art.358 1 ∫ 3 kc). Kaucja mieszkaniowa pobrana został od powodów na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.03.1975r. w sprawie pobierania od najemców lokali mieszkalnych kaucji zabezpieczającej utrzymanie lokali w należytym stanie (Dz.U. nr 8 poz.43 ) i z istoty swej służyła pokryciu należności wynajmującego z tytułu najmu lokalu istniejących w chwili jego opróżnienia. Taki jej charakter i niewielka wysokość, bo sięgająca 1,71 przeciętnego wynagrodzenia z chwili wpłaty - wbrew twierdzeniom apelujących - nie dawały realnych możliwości takiego jej wykorzystania przez pozwaną Gminę (wynajmującą), by mogła uchronić spadek jej wartości wywołany hiperinflacją w roku 1989 i w latach kolejnych. Te okoliczności w powiązaniu z faktem, że żadna ze stron umowy najmu nie miała wpływu na zmiany siły nabywczej pieniądza, przemawiają za zachowaniem zasady, że skutki tych zmian powinny obciążać strony stosunku prawnego w równym stopniu. Zatem przy dokonywaniu waloryzacji kaucji mieszkaniowej Sąd Rejonowy – wbrew zapatrywaniu apelujących – nie naruszył istoty art.358 1 ∫ 3 kc. Nie było też błędem przyjęcie do waloryzacji wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (netto) z chwili ustania najmu lokalu wskutek nabycia jego własności przez powodów (najemców). Zarówno przepis art.36 ust.1 aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 21.06.2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. 71 poz.733), jak i ∫ 7 ust.1 uprzednio obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.03.1975r. (Dz.U. jw.), na podstawie którego kaucja została pobrana, przewidywały obowiązek jej zwrotu najemcy w terminie miesiąca od dnia zwolnienia lokalu lub nabycia jego własności przez najemcę. Zatem przyjęcie przez Sąd Rejonowy do przeliczenia wartości kaucji przeciętnego wynagrodzenia (netto) z daty ustania najmu lokalu wskutek nabycia jego własności przez najemców (powodów) nie było nieprawidłowością, tym bardziej, że zwaloryzowaną kaucję Sąd zasądził z ustawowymi odsetkami już od daty wniesienia pozwu, a nie od daty wyrokowania. Pamiętać też należy, że sądowa waloryzacja świadczenia pieniężnego przewidziana w art.358 1 ∫ 3 kc ma na celu przywrócenie jego realnej wartości, co nie wymaga jednak zachowania drobiazgowej dokładnościami (w znaczeniu wyliczenia co do złotówki).

Nie znajduje uzasadnienia także zarzut drugi apelacji. Powtórzyć należy za Sądem Rejonowym, że ani przepisy w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.03.1975r., na podstawie których pobrano od powodów (najemców) wpłaty na zakup i podłączenie w lokalu urządzeń kąpielowych, nie przewidywały zwrotu tych wpłat w przypadku nabycia przez najemcę własności lokalu mieszkalnego, ani nie przewiduję tego żadne przepisy obecnie obowiązujące. Przepis ∫ 10 ust.1 przywołanego rozporządzenia przewidywał jedynie zwrot najemcy (nie właścicielowi lokalu) kosztów nabycia i podłączenia tych urządzeń w razie wygaśnięcia stosunku najmu (dodać należy i zwrotu lokalu). Nie byłoby żadnej logiki w unormowaniu, które nakazywałoby zwrócić koszty zakupu i podłączenia urządzeń kąpielowych (wanny, baterii oraz pieca kąpielowego, jeżeli był on zainstalowany w łazience) najemcy, który wskutek zakupu stał się właścicielem lokalu i urządzeń, z których sam korzystał. Tym bardziej w sytuacji, że przy nabyciu lokalu mieszkalnego skorzystał z bardzo wysokiej ulgi, która w przypadku powodów sięgała aż 65% ceny. Poza tym zwrócić należy uwagę, choć nie ma to istotnego znaczenia w sprawie, że gdyby kierować się datą uiszczenia przez powodów wpłaty na zakup i podłączenie urządzeń kąpielowych w ich lokalu (02.1.1981r), to do czasu wykupu mieszkania upłynęło prawie 30 lat. Gdyby w tym okresie powodowie nie dokonywali ich wymiany, to wskutek tak długiej eksploatacji utraciłyby one jakąkolwiek wartość.

Mając zatem na uwadze wskazane okoliczności i podzielając w pełnym zakresie argumenty przywołane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd odwoław3czy oddalił apelacją powodów, jako nieuzasadniona (na podstawie art.385 kc). O kosztach postepowania apelacyjnego należnych pozwanej od powodów zobowiązanych solidarnie Sąd odrzekł po myśli art.98 ∫ 1 i 3 kpc oraz art.108∫1 kpc, a ich wysokość wyznaczyło wynagrodzenie pełnomocnika ustalone zgodnie z ∫ 12 ust.1 pkt 1 i ∫ 6 pkt 3 rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych…(Dz.U. 490 z 2013r.).