Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2015 r. w Słupsku

na rozprawie sprawy

z powództwa B. Z. (1), J. Z., R. Z. i Ż. W.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A w W.

o zapłatę

1. zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A w W. na rzecz:

- B. Z. (1) kwotę 60.000 zł /słownie sześćdziesiąt tysięcy złotych/- z ustawowymi odsetkami od dnia 24 lipca 2015 r. do dnia zapłaty;

- J. Z. kwote 36.000 zł / słownie : trzydzieści sześć tysięcy złotych/- z ustawowymi odsetkami od dnia 24 lipca 2015 r. do dnia zapłaty;

- R. Z. i Ż. W. kwoty po 24.000 zł /słownie: dwadzieścia cztery tysiące złotych/ - z ustawowymi odsetkami od dnia 24 lipca 2015 r. do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo w pozostałej części;

3. nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Słupsku kwotę 9.065,78 złotych tytułem opłaty stosunkowej od zasądzonej kwoty oraz części kosztów opinii biegłej;

4. zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 2.880 złotych tytułem części kosztów zastępstwa prawnego;

5. nie obciąża powodów wydatkami zaistniałymi w sprawie ponad uiszczoną zaliczką na koszty biegłego w kwocie 500 złotych.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt I C 304/14

UZASADNIENIE

Powodowie B. Z. (1), J. Z., R. Z. i Ż. W. domagali się zasądzenia od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. zadośćuczynienia za naruszenie ich dóbr osobistych wywołanych śmiercią ich syna i brata T. Z. na skutek obrażeń doznanych przez niego w wypadku drogowym z 31 sierpnia 1997 r.

Powodowie dochodzili od pozwanego zadośćuczynień w następujących kwotach:

- B. Z. (1) 100.000 złotych;

- R. Z., J. Z. i Ż. W. po 80.000 złotych.

Dodatkowo matka zmarłego B. Z. (1) domagała się 20.000 złotych odszkodowania za znaczne pogorszenie jej sytuacji życiowej.

Jako podstawę zadośćuczynienia powodowie wskazali art. 448 k.c. zaś odszkodowania art. 446 § 3 k.c.

Pozwane Towarzystwo (...) S.A. w W. wniosło o oddalenie powództwa kwestionując swoją odpowiedzialność z art .448 k.c. i z art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych w związku ze śmiercią osoby bliskiej. Zdaniem pozwanego również do odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. prawo ma jedynie osoba poszkodowana a nie członkowie rodziny.

Jedynie z ostrożności procesowej pozwany zakwestionował wysokość dochodzonych kwot wskazując na orzeczenia innych sądów które zadośćuczynienia i odszkodowania przyznawały w ysokości zdecydowanie niższej od żądań powodów. Wreszcie wskazał pozwany na przyczynienie się T. Z. do powstania szkody poprzez podjęcie ryzyka jazdy z pijanym kierowcą i niezapięcie pasów bezpieczeństwa. Zdaniem pozwanego przyczynienie to można ocenić na 90 %.

Pozwane Towarzystwo wniosło również o zawiadomienie o toczącym się postępowaniu sprawcę wypadku Z. C.. Ten ostatni prawidłowo zawiadomiony o procesie w trybie art. 84 k.p.c. nie przystąpił do niego w charakterze interwenienta ubocznego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 31 sierpnia 1997 r. bracia J. i T. Z. pracowali razem na budowie. Po zakończeniu pracy ok. godziny 19.00 wracali do domu rodzinnego w C.. Samochód prowadził J. Z.. W pewnym momencie jadący z J. Z. oświadczyli mu, że pragną sie napić piwa, a ponieważ sklep w C. był nieczynny udali się do nieodległych K.. W miejscowości tej odbywała się dyskoteka a w klubie można było się napić piwa. J. Z. wrócił do domu w C. zaś T. Z. i jego kuzyn pozostali na dyskotece.

Dowód: zeznania powoda J. Z. k.150 akt sprawy.

Uczestnikiem dyskoteki w K. była również powódka Ż. Z./obecnie W./. Bawiła się jednak we własnym towarzystwie.

Dowód: zeznania Ż. W. k. 150v-151 akt sprawy.

W godzinach późnonocnych pijany T. Z. wsiadł do samochodu którego kierowcą był Z. C.. Oprócz kierowcy i T. Z. w samochodzie znajdowali się również P. S., M. G. i A. U.. Kierowca miał w tym momencie we krwi zawartość alkoholu na poziomie 2,5 promilla. Na trasie do C. w miejscowości L. na skutek braku uprawnień do prowadzenia samochodu oraz stanu nietrzeźwości Z. C. utracił panowanie nad kierownicą , nie dostosował prędkości do warunków na drodze po czym zjechał na pobocze i uderzył w przydrożne drzewo na skutek czego T. Z. i A. U. ponieśli śmierć na miejscu zaś pozostali jadący w tym kierowca doznali obrażeń różnego stopnia.

W chwili wypadku T. Z. był pijany/2,2 promille/. Był jednak przypięty pasami bezpieczeństwa.

Dowód: ustalenia dokonane w sprawie II K 832/97 Sądu Rejonowego w (...), Sprawozdanie z badania na zawartość alkoholu we krwi T. Z. k. 36 akt II K 832/97 oraz protokół oględzin miejsca wypadku w którym stwierdzono przypięcie ciała T. Z. pasami bezpieczeństwa k. 3-4 akt II K 832/97 Sądu Rejonowego w (...).

Wyrokiem sądu Rejonowego w (...) z dnia 11 marca 1998 r. wydanym w sprawie II K 832/97 za popełnione przestępstwo z art. 145 § 1,2i 3 k.k. Z. C. skazany został na karę trzech lat i czterech miesięcy pozbawienia wolności oraz orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na 5 lat.

Dowód: wyrok w sprawie II K 832/97 k. 105 akt sprawy karnej.

W chwili śmierci T. Z. liczył sobie bez mała 22 lata. Był żonaty. Mieszkał z rodzicami w C., jednak z bratem J. planowali wspólną budowę domu bliźniaka. J. Z. posiadał już działkę budowlaną. Krótko po śmierci T. Z. jego żona wraz z małym dzieckiem - wnuczką i bratanicą powodów - związała się z innym mężczyzną i wyjechała na stałe do Niemiec. Powodowie nie mają z dzieckiem T. Z. żadnego kontaktu.

Dowód: akt zgonu k.21 akt oraz zeznania powodów k.149-152 i zeznania świadka B. Z. (2) k. 148v

Po zgłoszeniu szkody ubezpieczyciel sprawcy wypadku odmówił wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia.

Dowód: akta szkody k. 97.

Śmierć T. Z. wywołała u powódki B. Z. (1) silny stres, szczególnie ,że łączyła ją ze zmarłym silna więź emocjonalna. Dodatkowo po śmierci syna B. Z. (1) straciła również męża, który po wypadku z roku 1997 zaczął chorować i po kilku latach zmarł. Z powodu powstałego zespołu depresyjnego B. Z. (1) korzystała i nadal korzysta z pomocy psychiatrycznej. Znacząco pogorszył się stan somatyczny powódki co z dużym prawdopodobieństwem wiąże się z jej złym stanem psychicznym wywołanym tragedią rodzinną. Po śmierci syna B. Z. (1) straciła szansę aby mógł się on opiekować nią na starość. Straciła również wnuczkę która po śmierci ojca na stałe z matką wyjechała za granicę. Sposób przeżywania żałoby przez B. Z. (1) wskazuje na żałobę patologiczną, w tym sensie, że jej objawy trwają po dziś dzień.

Dowód: opinia biegłej psycholog k. 123v-124 i zeznanie B. Z. (1) k.149 akt sprawy

W przypadku powoda J. Z. mamy do czynienia z objawami stresu pourazowego z uwagi na wyjątkowo duży stopień zażyłości ze zmarłym bratem. Do chwili obecnej J. Z. odczuwa intensywny żal i pustkę po zmarłym bracie. Utracił on bezpowrotnie szansę na zrealizowanie planów budowy wspólnego domu. Bezpośrednio po wypadku zaczął nadużywać alkoholu. Czuł wyrzuty z powodu pozostawienia brata na dyskotece z której już nie wrócił. Do chwili obecnej powód jest płaczliwy wymaga pomocy i terapii psychologicznej.

Dowód: opinia biegłej psycholog k.129-131 oraz zeznanie J. Z. i B. Z. (2).

R. Z. po śmierci brata T. doznał zaburzeń emocjonalnych, głębokiego poczucia straty jednak sposób przeżywania straty nie spełnia kryteriów, które wskazywałyby na zespół stresu pourazowego i nie wykracza poza żałobę fizjologiczną. Śmierć brata nie wpłynęła negatywnie na funkcjonowanie w życiu zawodowym i społecznym. Występuje u niego natomiast skłonność do somatyzacji problemów emocjonalnych.

Dowód: opinia psychologa k.128 akt sprawy.

U powódki Ż. Z. / w chwili śmierci brata małoletniej/ doszło do wystąpienia zespołu stresu pourazowego. Powódka starała się unikać miejsc i rzeczy związanych ze zmarłym. Na jakiś czas musiała się w związku z tym wyprowadzić z domu rodziców do brata. Nie była w stanie kontynuować nauki. Aktualnie jest na etapie przeżywania zdarzenia sprzed 18 lat, który można określić, jako okres adaptacji do sytuacji i pogodzenia się z nią.

Dowód: opinia biegłej psycholog k.126 v oraz zeznania Ż. W. k. 150 v.

Sąd zważył co następuje:

Wbrew twierdzeniu powoda wskazywane jako podstawa powództwa przepisy art. 448 i 446 § 3 k.c. dają podstawę członkom rodziny zmarłego żądania zadośćuczynienia lub odszkodowania z racji znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. W myśl utrwalonego już orzecznictwa sądowego najbliższym członkom rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu który miał miejsce przed 3 sierpnia 2008 r. Wprowadzenie po tej dacie regulacji wynikającej z art. 446 § 4 k.c. zmieniło jedynie to, że skonkretyzowany został krąg osób uprawnionych do zadośćuczynienia i określono przesłanki jego stosowania / vide: uchwała Sn z 22 X 2010 r. III CZP 76/10; wyrok SN z 10 XI 2010 II CSK 248/10; wyrok SN z 11 V 2011 I CSK 621/10/.

Tragiczna i nagła śmierć T. Z., człowieka młodego, pełnego życia a równocześnie blisko związanego z rodzicami i rodzeństwem była dużym szokiem i zdarzeniem które odbiło się - chociaż w różny sposób - na dalszym życiu powodów. Zerwane zostały silne więzi rodzinne do których mieli prawo i które to więzi pielęgnowali.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy nie sposób było nie zauważyć, iż najboleśniej śmierć T. Z. odczuła i do dziś odczuwa matka B. i to niezależnie od tego że kilka lat po śmierci syna utraciła również męża. Mimo, że trauma związana ze śmiercią dwóch najbliższych osób tj. syna i męża nałożyły się na siebie to niewątpliwie śmierć dziecka była w jej życiu tym zdarzeniem od którego rozpoczęły się jej dolegliwości które trwają do chwili obecnej. Jak zauważyła biegła psycholog B. Z. (1) do dziś przeżywa "żałobę patologiczną", przekraczającą przeciętny w naszym kręgu cywilizacyjnym czas jej trwania. Istnieje przy tym prawdopodobieństwo związku dolegliwości somatycznych ze spadkiem sił obronnych organizmu pod wpływem przeżytej traumy.

Drugą pod względem natężenia negatywnych przeżyć osobą jest brat zmarłego J.. W ocenie biegłej psycholog jak również w ocenie Sądu wyprowadzonej z zachowania się w trakcie procesu, J. Z. najbardziej z rodzeństwa przeżył śmierć brata. Najprawdopodobniej wynikało to z faktu, iż to właśnie J. Z. po całodziennej wspólnej pracy pozostawił młodszego brata bez opieki na dyskotece z której już nie wrócił. Związki (...) z bratem T. były też najsilniejsze wśród rodzeństwa. Dowodem tego były plany wspólnej budowy domu bliźniaka i zamieszkania w bezpośredniej bliskości. Po śmierci brata J. Z. otarł się o nałóg alkoholizmu a do chwili obecnej nie może spokojnie bez płaczu mówić o wydarzeniach sprzed prawie 18 lat.

Pozostali powodowie w sposób mniej bolesny niż matka i brat J. przeżywali traumę związaną ze śmiercią brata, tym nie mniej śmierć ta miała duży wpływ na ich dalsze życie.

Siostra zmarłego przez jakiś czas nie była w stanie mieszkać w domu rodzinnym, w którym wszystko przypominało jej zmarłego, pogorszyły się jej wyniki w szkole której ostatecznie nie ukończyła.

Brat zmarłego R. doznał zaburzeń emocjonalnych, pod postacią ostrej reakcji na stres, w postaci oszołomienia, rozpaczy i niepokoju. Zespół stresu pourazowego nie wykracza jednak poza normę a dolegliwości fizyczne mogą wskazywać na skłonność do somatyzacji problemów emocjonalnych.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu wszyscy powodowie na skutek śmierci T. Z. /syna i brata powodów/ utracili bezpowrotnie prawo do życia w pełnej wspomagającej się wzajemnie rodzinie, a to oznacza naruszenie jednego z podstawowych dóbr osobistych człowieka. Rodzina Z. była rodziną zgodną i wspomagającą sie wzajemnie. Relacje dzieci z rodzicami oraz wzajemne relacje dzieci były bardzo poprawne. Wszyscy mieszkali w domu rodzinnym albo w pobliskiej miejscowości jak R. Z.. Wspólnie obchodzili święta i inne uroczystości rodzinne.

Określając jednak wysokość należnego zadośćuczynienia Sąd wziął pod uwagę stopień natężenia cierpień każdego z powodów oraz skutki śmierci T. Z. występujące tak bezpośrednio po śmierci jak i w chwili obecnej. Kierując się powyższymi zasadami Sąd określił wysokość zadośćuczynienia należnego powodom na podstawie art. 448 k.c. na: 80.000 złotych w przypadku B. Z. (1), 60.000 zł w przypadku J. Z. i po 40.000 złotych w przypadku pozostałych powodów. Jednocześnie biorąc pod uwagę przyczynienie się zmarłego do powstania wypadku i określając to przyczynienie na 40 % Sąd odpowiednio zmniejszył zadośćuczynienie do kwoty 48.000 złotych w przypadku matki zmarłego, 36.000 złotych w przypadku J. Z. i po 24.000 złotych w przypadku pozostałych pozwanych.

Zdaniem Sądu nie do zaakceptowania jest pogląd pozwanego o 90% przyczynieniu się T. Z. do wypadku z powodu stanu jego nietrzeźwości i braku zapiętych pasów bezpieczeństwa. O ile stan nietrzeźwości T. Z. jest oczywisty i potwierdzony wynikami badań, to jednocześnie z akt śledztwa wynika niezbicie iż ciało zmarłego policja znalazła w pojeździe przypięte pasami bezpieczeństwa/k. 4/ co obala twierdzenia pozwanego w tym zakresie. Z drugiej strony odpowiedzialność nawet pijanego pasażera nigdy nie może być surowiej traktowana od odpowiedzialności pijanego kierowcy - sprawcy wypadku. W związku z powyższym za właściwe i odpowiednie do okoliczności sprawy należało przyjąć 40 % przyczynienie się zmarłego.

W zakres roszczenia B. Z. (1) jak wspomniano wcześniej wchodziło również żądanie zasądzenia - na podstawie art. 446 § 3 k.c. - odszkodowania za znaczne pogorszenie jej sytuacji życiowej. Znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej może polegać na utracie wsparcia i pomocy w różnych sytuacjach życiowych, a zwłaszcza na utracie szansy na pomoc w przyszłości.

Biorąc pod uwagę sytuację rodzinną B. Z. (1), choroby jakie u niej występują oraz przedwczesną utratę męża oczywistym jest, że utrata dziecka /mimo że nie jedynego/ zmniejsza jej szanse na pomoc której obecnie i z upływem lat będzie potrzebowała. Za odpowiednie w związku z tym odszkodowanie Sąd uznał kwotę 20.000 złotych oczywiście pomniejszoną o 40 % przyczynienie T. Z..

Łącznie więc zasądzono od pozwanego na rzecz B. Z. (1) kwotę 60.000 złotych/48.000 zł zadośćuczynienia + 12.000 złotych odszkodowania z art. 446 § 3 k.c./

Jednocześnie Sąd nie podzielił poglądu powodów w zakresie terminu od którego należą się im odsetki ustawowe od zasądzonych kwot. Zakres cierpień powodów oraz znaczne pogorszenie sytuacji życiowej B. Z. (1) ustalone zostały przez Sąd na dzień orzekania i od tego właśnie dnia zasądzono odsetki ustawowe. W pozostałym zakresie żądania powodów nie znajdują żadnego uzasadnienia w związku z czym powództwo w części przewyższającej zasądzone kwoty oddalono.

Z powodu częściowego zwolnienia powodów od opłaty stosunkowej od pozwu nakazano ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sadu Okręgowego w Słupsku kwotę 9.065,78 złotych tytułem opłaty sądowej od zasądzonej kwoty i reszty kosztów opinii biegłej psycholog / po uwzględnieniu 500 zł zaliczki uiszczonej przez powodów/.

Z uwagi na charakter sprawy i ostateczny wynik procesu nie obciążono powodów wydatkami na biegłą ponad uiszczoną zaliczkę w wysokości 500 złotych.

Wreszcie koszty zastępstwa prawnego stron rozliczone zostały z uwzględnieniem ostatecznego wyniku sprawy oraz faktu, że jeden pełnomocnik reprezentował aż czworo powodów.

Na oryginale właściwy podpis.