Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 maja 2015 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach Wydział II Cywilny Ośrodek (...) w R.

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Sławomir Łabuz

Protokolant: Izabela Kucza

po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2015 roku w Rybniku

sprawy z powództwa S. G.

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Zakładu Karnego w R.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach – Ośrodka (...) w R. na rzecz adw. K. J. kwotę 147,60 zł
(sto czterdzieści siedem złotych i sześćdziesiąt groszy), w tym 23 % VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Sygn. akt: II C 268/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 5.11.2012 r. powód S. G. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora ZK w R. zadośćuczynienia w kwocie 1 000 000 zł za warunki odbywania kary pozbawienia wolności. W uzasadnieniu wskazał, iż w celach gdzie był osadzony był grzyb i pleśń ścian, sufitów, brak dostatecznej wentylacji, nie odpowiadający standardom kącik sanitarny odgrodzony tylko z parawanem, nieodpowiednie oświetlenie, brak ciepłej wody i tylko jedna kąpiel w tygodniu. Posiłki nie spełniały norm wagowych i kalorycznych, obiady były często zimne. Opieka medyczna była zła, lekarz przyjmował tylko raz na 2 tygodnie, albo 1 raz na miesiąc i to tylko przez 2 godz., co uniemożliwiało zbadanie wszystkich tego wymagających pacjentów. Nie organizowano zajęć kulturalno-oświatowych ani sportowych, nie funkcjonowała świetlica umożliwiająca kształcenie oraz wykonywanie twórczości własnej, nie było zapewnionego dostępu do książek i prasy. Nadto naruszano prawa własności skazanego poprzez dokonywanie podczas nieobecności powoda w celi mieszkalnej przeszukań oraz rozrzucanie przedmiotów należących do powoda. Funkcjonariusze znęcali się psychiczne i fizyczne, stosowali suchą łaźnię tj. rozbierali do naga w obecności kilku osób podczas przeszukania i kontroli osobistej. Wszystkie te okoliczności naruszały dobra osobiste powoda poprzez naruszenie jego godności osobistej i czci oraz zdrowia, prawa do prywatności, nietykalności mienia – art. 23 kc oraz były sprzeczne z przepisami prawa.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Podniósł zarzut przedawnienia części roszczeń tj. za okres od 1.07.2009 r. do 4.11.2009 r. Wskazał, iż w sprawie prawomocnie zakończonej przed SR w Gliwicach I C 796/12 rozstrzygnięto kwestię przeludnienia oraz, iż to na powodzie spoczywa ciężar dowodu gdzie winien udowodnić istnienie działania lub zaniechania sprawcy krzywdy niemajątkowej oraz związek przyczynowy między krzywdą a działaniem lub zaniechaniem sprawcy tej krzywdy. Wskazał, iż Sąd cywilny nie jest powołany do dokonywania oceny kwestii zastrzeżonych do wyłącznej kognicji Sędziego penitencjarnego, który sprawuje nadzór nad legalnością i prawidłowością wykonywania kary pozbawienia wolności. W kwestii sanitariatów zarzucił, iż zgodnie z § 28 rozp. MS z 25.08.2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno - porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności – dopuszczalne jest nawet wiaderko w celi. Brak pełnej zabudowy kącika sanitarnego podyktowany jest kwestią bezpieczeństwa -zapobieganie próbom samobójczym i przemocy pomiędzy osadzonymi oraz podyktowane jest ograniczeniami natury architektonicznej (zabytkowy budynek z XIX wieku). Brak ciepłej wody (nie ma możliwości technicznych do poprowadzenia takich instalacji) łagodzony jest zgodą na posiadanie przez osadzonych własnych grzałek oraz możliwością otrzymania ciepłej wody od osadzonych porządkowych. Zgodnie zaś z § 30 rozp. MS z 25.08.2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności osadzonym przysługuje 1 kąpiel w tygodniu i było to zapewnione. W przedmiocie warunków panujących w celach pozwany zaprzeczył występowaniu pleśni, grzyba i robactwa, nieszczelności okien, niespełnianiu norm oświetlenia, ogrzewania, wadliwości systemy wentylacyjnego wskazując, iż dowód przeciwny obciąża powoda. Ponadto powód nie zwracał się w tych sprawach do żadnego z funkcjonariuszy pomimo takich możliwości. Zarzut niewłaściwej opieki medycznej ogranicza się jedynie do przypuszczenia, że lekarze dysponują zbyt małą ilością czasu do zbadania wszystkich pacjentów – nagłe przypadki przyjmowane są codziennie, a ponadto powód nie przytacza żadnych faktów lub zdarzeń, które spowodowały jakikolwiek uszczerbek na zdrowiu powoda. Co do kwestii kulturalno-oświatowych pozwany wskazał, iż osadzeni mogą uczestniczyć w zajęciach rekreacyjno-sportowych (siatkówka, zajęcia lekkoatletyczne, tenis stołowy) oraz korzystać z biblioteki (ponad 15 000 woluminów) w czasie wolnym, zależy to jednak od woli osadzonego

Sąd ustalił

Powód przebywał w zakładzie karnym w R. dwukrotnie, pierwszy raz w okresie od 1 lipca 2009 r. do 27 maja 2011 r. oraz po raz drugi od dnia 18 kwietnia 2012 r. do 30 stycznia 2013 r. (k. 94-95). Powód po raz kolejny odbywał karę pozbawienia wolności. Po przybyciu do pozwanej jednostki z AŚ w G. powód początkowo otrzymał negatywną ocenę okresową. Powód karany był 5 krotnie za niszczenie mienia ZK, wielokrotnie dokonywał samouszkodzeń. Nie przejawiał szerszych zainteresowań a czas wolny przeznaczał na oglądanie programów i filmów TV. Uczestniczył z zajęciach KO. (k. 71 w aktach I C 796/12). Z czasem jednak powód zaadaptował się do sytuacji w zakładzie karnym. Powód został zatrudniony w Państwowym Przedsiębiorstwie (...) gdzie stał się cenionym pracownikiem i był wielokrotnie nagradzany za zdyscyplinowanie i należytą realizację zadań pracowniczych. Dbał o czystość w celi mieszkalnej i swój wygląd zewnętrzny. Oceniany był jako bezkonfliktowy, wobec przełożonych wykazywał należytą postawę. Karę odbywał w systemie zwykłym, nie przejawiał zainteresowania odbywania kary w systemie programowego oddziaływania (k. 72-74 w aktach I C 796/12).

Budynki penitencjarne zakładu karnego są obiektami zabytkowymi wpisanymi w rejestr zabytków, nie są możliwe zmiany elewacji bądź przebudowy wnętrza cel. Cele mieszkalne posiadają dostęp do światła dziennego ponadto są standardowo wyposażone w oświetlenie jarzeniowe 2*40 W - co spełnia wymagania dotyczące natężenia oświetlenia oraz oświetlenie żarowe do kontroli celi w porze nocnej. Za zgodą Dyrektora osadzeni mogą posiadać lampki nocne. Natężenie oświetlenia w celi jest prawidłowe. W zakładzie karnym były również przeprowadzane badania natężenia oświetlenia w kąciku sanitarnym i 4 rożnych miejscach celi. Wykazały one prawidłowość oświetlenia cel (k. 118).

Cele wyposażone są w niezbędne sprzęty kwaterunkowe zgodne z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.10.2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Każdy osadzony ma do swojej dyspozycji łóżko więzienne, miejsce przy stoliku oraz szafkę więzienną, taboret oraz możliwość korzystania z miski plastikowej. Osadzeni otrzymują do użytku przedmioty wyposażenia, odzież , bieliznę pościel i koce stanowiące własność jednostki. Po ich użyciu poddaje się je praniu lub czyszczeniu, obuwie zaś dezynfekcji. Osadzony ma możliwość wymiany rzeczy przy okazji kąpieli lub w magazynie uszkodzonych lub zabrudzonych składników wyposażenia. Do utrzymania czystości w celi oraz higieny osobistej osadzony otrzymuje środki czystości i higieny. Do utrzymania czystości celi osadzeni otrzymują comiesięczne czyściki i płyn do mycia naczyń. Do utrzymania higieny osobistej otrzymują comiesięcznie mydło toaletowe, papier toaletowy, proszek do prania, nożyk do golenia a wg zgłaszanych potrzeb krem do golenia, pastę i szczoteczkę do zębów – co potwierdzają własnoręcznym podpisem. Cela mieszkalna wyposażona jest w szczotkę WC, zmiotkę z szufelka i kosz na śmieci. Wg zgłaszanych potrzeb osadzeni otrzymują szmaty do mycia podłóg i urządzeń sanitarnych. Za stan czystości celi odpowiedzialni są osadzeni którzy w niej przebywają. Osadzonym wydawane były co miesiąc środki higieny zgodnie z rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.10.2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych przy czym, kolejne należności pasty do zębów kremu do golenia szczoteczki do zębów wydaje się według kolejności zgłaszanych potrzeb. Natomiast na utrzymanie porządku w celi co miesiąc wydaje się proszek do czyszczenia oraz raz na trzy miesiące płyn do mycia naczyń (k. 100). Powód otrzymywał środki czystości (k. 101 – 102).

Raz w tygodniu osadzony korzysta z kąpieli w łaźni gdzie jest do dyspozycji ciepła woda. Po kąpieli osadzony ma możliwość wymiany bielizny osobistej a co dwa tygodnie pościeli. W zakładzie od 22.06.2009 r. wprowadzono nowe zasady korzystania z łaźni ustalając iż z łaźni jednorazowo mogą korzystać grupa 18 osadzonych oraz 2 osoby korzystające z fryzjera (k. 99). Ustalono czas przebywania osadzonych w łaźni na 10 minut zgodnie z komunikatem z 13.07.2009 r. (k. 98).

Powód nigdy nie zgłaszał administracji Zakładu Karnego by w celach gdzie przebywał osadzony było zagrzybienie lub „robactwo”. W przypadku pojawienia się w celi insektów i potwierdzenia tego faktu przez wyznaczoną osobę wzywana jest firma specjalistyczna do przeprowadzenia stosownej procedury celem usunięcia w/w zagrożenia. Cele mieszkalne są okresowo malowane przez administrację a w przypadkach jej znacznego zabrudzenia następuje jej malowanie poza wyznaczonym terminem. Wszystkie cele w ZK posiadają instalację CO. Ilość żeberek grzejnikowych została dla każdej celi indywidualnie określona przez projektanta instalacji. Temperaturę czynnika grzewczego reguluje stosownie do temperatury zewnętrznej automatyczny regulator firmy (...). Instalacja CO pracuje prawidłowo. Natomiast ewentualne usterki są usuwane na bieżąco. W 2011 r. wymieniono całość instalacji CO oddziałach I, II, III, VII i IX 2012 całość instalacji w oddziałach VII, VIII i IX. Wszystkie cele po wymianie instalacji były malowane i remontowane w niezbędnym zakresie. Przeprowadzono również kontrolę temperatury celi mieszkalnych która wahała się od 19,5 przy wyjściu z celi do 21 przy oknie (k.119).

Cele mieszkalne posiadają sprawną wentylację grawitacyjną. Wyposażoną w kratki wentylacyjne poprzez które odbywa się wymian powietrza w celach. Wietrzenie cel można prowadzić te poprzez otwarcie okna które można otwierać o każdej porze. Drożność kanałów wentylacyjnych jest sprawdzana co najmniej raz w roku przez kominiarza. Przeprowadzone kontrole w tym zakresie nie wykazały nieprawidłowości - co potwierdzone jest corocznie protokołem z okresowej kontroli przewodów kominowych wykonanych przez uprawnionego mistrza kominiarskiego. W zakładzie Karnym w R. dokonuje się okresowych przeglądów przewodów kominowych, wentylacyjnych. Przewody były sprawne technicznie (k. 115-117).

W większości cel są okna drewniane z podwójna szybą. Okna są w dobrym stanie technicznym. Ewentualne usterki usuwane są na bieżąco po zgłoszeniu. Stolarka okienna oddziałów XI, XII oraz części oddz. VII wykonana jest z PCV. Par 30 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15.08.2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno – porządkowego kary pozbawienia wolności gwarantuje osadzonym co najmniej raz w tygodniu ciepłą kąpiel. Codzienny dostęp do ciepłej wody gwarantuje tylko kobietą. Pozwana placówka jest zakładem karnym typu zamkniętego i z uwagi na to sanitariaty umieszczone są wewnątrz cel. W kąciku sanitarnym znajduje się muszla z umywalką i bieżącą zimną, wodą. W większości cel kąciki mają powierzchnię 1,4 * 0,9 m i zabudowane są nieprzeźroczystym materiałem do wysokości min. 1,2 m co zapewnia minimum intymności. Nie jest możliwa zabudowa kącika do pełnej wysokości ze względu na brak dodatkowych kanałów wentylacyjnych. Sama wysokości kącika wynika z przepisów ochronnych oraz ze względów architektonicznych. W pozwanym zakładzie miały miejsce liczne kontrole sanepidu gdzie nie zakwestionowano umiejscowienia kącika WC jak i warunków panujących w celach (k. 135-147).

Skład i kaloryczność wyżywienia osadzonych określona został w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 2.09.2003 r. w sprawie określenia wartości dziennej normy wyżywienia oraz rodzaju diet wydawanych osobą osadzonym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w każdej normie żywieniowej zachowana jest kaloryczność , skład chemiczny oraz temperatura wydawanych posiłków. Jednostka posiada opracowany i wprowadzony system (...) w służbie żywieniowej który eliminuje wszystkie zagrożenia począwszy od przyjęcia towaru do magazynu aż do wydania gotowej potrawy. Prowadzony jest pełny monitoring wydawanych posiłków, ocena organoleptyczna pomiar temperatury oraz zgodność z jadłospisem. Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny z R. prowadzi okresowe kontrole służby żywnościowej i stanu sanitarnego pomieszczeń kuchennych. Warzywa są dostarczane do jednostki raz w tygodniu, chleb codziennie do godz. 12, świeży i wydawany jest w danym dniu na kolację i śniadanie dnia następnego. Jedynie w przeddzień świąt dowożony jest na dwa dni. Posiłki wydawane są osadzonym w godzinach określonych w zarządzeniu wewnętrznym Dyrektora. Pobranie posiłku z przeznaczeniem na wydanie stwierdza oddziałowy w książce wydawanych posiłków. Posiłki roznoszone są na oddziałach w termosach przez porządkowych posiadających stosowne ubrania i wymagane badania sanitarno – epidemiologiczne pod nadzorem oddziałowego. Podczas wydawania niepełtych dań bezpośrednio nieuniknione jest otwieranie termosów i spadek temperatury o kilka stopni. (k. 121-123, k. 135-147). Posiłki każdorazowo były kontrolowane wg zgodności z jadłospisem, zupełności i stanu (k. 103-107).

W pozwanym zakładzie karnym zatrudnionych jest 14 lekarzy o specjalnościach dermatolog- wenerolog, ortopeda, neurolog, dwóch radiologów, psychiatra, okulista, dwóch stomatologów w tym chirurg szczękowy, chirurg, laryngolog, trzech lekarzy ogólnych. (k. 124).

Na oddziałach odbywają się imprezy kulturalno – oświatowe i sportowe, turnieje sportowe, koncerty występy grup teatralnych turnieje siłowe, warsztaty komputerowe, plastyczne, poetyckie, wystawy okresowe. W zakładzie działa K. R. Katolicki, Związek (...), Kościół (...) i Kościół (...). Realizowane są programy z zakresu kultury fizycznej i sportu oraz ekologiczne (k. 125-133). W pozwanym zakładzie działa radiowęzeł gdzie nadawane są programy od 7.00 do 1.30 Działalność KO prowadzona jest przez wychowawców i psychologów i odbywa się na świetlicach oddziałowych lub świetlicy centralnej. W świetlicy centralnej odbywają się spotkania, warsztaty, turnieje i koncerty. W okresie od wiosny do jesieni osadzeni odbywają zajęcia rekreacyjne na wyznaczonych spacerniakach a to z uwagi na brak boiska sportowego. Spotkania wyznaniowe prowadzone są w kaplicy i w dodatkowym pomieszczeniu w różnych dniach tygodnia wg harmonogramu. (k.134).

Po zakończeniu pierwszego pobytu w pozwanej jednostce, powód okresowo przebywała w AŚ w G. gdzie podjął dnia 8.03.2012 r. próbę samobójczą poprzez powieszenie. W związku z tym, po przetransportowaniu go dnia 17.04.2012 r. na powrót do pozwanej jednostki w R. został skierowany na rozmowę z psychologiem mającą na celu kontrolę jego stanu psychicznego. Powód wskazał wówczas, iż nie przyświecała mu intencja pozbawienia się życia natomiast akt ten miał być argumentem w sporze z administracją. Wskazał również, iż zależy mu na dobrym zachowaniu gdyż chce podjąć pracę a podczas pobytu w ZK w R. może liczyć na pomoc i wsparcie rodziny. Psycholog zalecił kontakt z personelem w przypadku pogorszenia się stanu psychicznego i wystąpienia jakichkolwiek problemów. Sytuacja uległa jednak unormowaniu (k. 75 w aktach I C 796/12 w zał).

Powód podjął ponownie zatrudnienie jednakże dnia 10.10.2012 r kategorycznie odmówił przystąpienia do pracy która została mu przedzielona. W związku z tym zawnioskowano o jego wycofanie z zatrudnienia. Powodowi została wymierzona kara dyscyplinarna wycofania z zatrudnienia (k. 109, k. 113). Następnie powód pismem z dnia 26.10.2012 r. zwrócił się ze skargą do Ministra Sprawiedliwości odnośnie braku możliwości podjęcia przez niego pracy chałupniczej – składanie długopisów (k. 109-112). Wcześniej nie zwracał się jednak w ogóle do administracji. Skarga została załatwiona negatywnie (k. 114).

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 23.04.2013 r. w sprawie I C 796/12 oddalono powództwo S. G. w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w R. o zapłatę. Powód dochodził w tym postępowania zadośćuczynienia za to, iż w okresie przybywania w pozwanym zakładzie karnym naruszono jego dobra osobiste albowiem przebywał w przeludnionych celach tj. w metrażu poniżej 3m2 (k. 270-280, akta I C 796/12 w załączeniu).

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda. Należy zauważyć, iż pismem z dni 26.10.2012 r. powód zwracał się do Ministra Sprawiedliwości ze skargą na niemożliwość podjęcia pracy chałupniczej. W swej skardze nic nie wspominał o warunkach osadzenia a jedynie skupił się na braku pracy. Sam wskazuje w nim, iż przebywa w ZK jako recydywista tj. był wielokrotnie karany. Powód wskazywał, iż w celach dwuosobowych podłogi były zgniłe a na ścianach był grzyb a nadto iż funkcjonariusze zastraszali osadzonych. Powód wskazał, iż zgłaszał to wychowawcy ale ten nic nie robił. Po pierwsze w celi 532 która była 17 osobowa powód przebywał jedynie przez 1 dzień co wynika z historii rozmieszczenia. Trudno jest jednak dać wiarę powodowi iż został zastraszony i nie potrafił napisać skargi na warunki w celach, jakość posiłków opieki medycznej, KO, naruszenie jego własności czy tez znęcanie się nad nim skoro potrafił napisać skargę na to, iż nie może chałupniczo składać długopisów i to do Ministra to tym bardziej potrafiłby napisać skargę na znacznie bardziej mu doskwierające niedogodności. Powód wskazał, iż sami remontowali sobie cele jednakże trudno dać mu wiarę, iż poza sprzątaniem mogli wykonać remont. Pozwana dołączyła protokoły natężenia światła, pomiaru temperatury sprzed osadzenia powoda w zakładzie karnym nie mniej jednak wskazuje to to fakt, iż okoliczności te były poddawane kontroli i przedmiotem uwagi jeszcze przed osadzeniem powoda. Skoro więc były przedmiotem starań to w przypadka jakichkolwiek prawidłowości zgłoszenie powoda musiałoby skutkować interwencją. Odnośnie opieki medycznej powód wskazał, iż wielokrotnie korzystał z pomocy medycznej, na przeziębienia otrzymywał leki. Trudno dać mu wiarę iż dostał przeterminowane lekarstwa. Powód wskazuje, iż nie uczestniczył w zajęciach kulturalno – oświatowych bo nikt go nie informował o nich . Jednak informacje były ogólno-dostępne dla wszystkich, wywieszone na tablicy. Poza tym z ocen okresowych wynika wprost, iż powód nie wykazywał zbytniego zainteresowania ofertą KO oglądając programy i filmy w TV. Z woli osadzonych – a więc i powoda – należało więc czy będzie w uczestniczył w zajęciach KO czy też nie. Nadto należy zwrócić uwagę, iż powód otrzymał karę dyscyplinarną za odmowę wykonywania pracy – świadczył bowiem prace w przedsiębiorstwie przy zakładzie karnym. Skoro więc powód potrafił rozwiązać sprawę zatrudnienia i odmówić jej świadczenia – narażając się na karę dyscyplinarną to trudno uwierzyć, iż funkcjonariusze znęcali się nad nim a on nie zareagował i nie napisał skargi. Skoro nie bał się odmówić pracy to tym bardziej nie bał by się poinformować o jakichkolwiek nieprawidłowościach czy też warunkach osadzenia. W tym zakresie zeznania powoda są całkowicie niewiarygodne. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, iż żaden ze świadków nie potwierdził twierdzeń powoda. Świadkowie zgodnie zeznali, iż nie kojarzą powoda ze wspólnej celi i to nawet – jak zeznała świadek J. Ł. – oglądając zdjęcie powoda - nie kojarzył go. W szczególności świadek R. P. podał iż przebywał w ZK od 2003 do 2013 ale powoda nie kojarzy. Świadkowie zostali zaś poinformowani – w związku z pismem pełnomocnika – w kwestii nazwiska powoda.

Nadto biorąc pod uwagę całokształt materiału dowodowego zwrócić należy uwagę, iż do czasu odmowy wykonywania pracy przez powoda co miało miejsce 10 października 2012 powód w pozwanym zakładzie miał (po początkowym negatywnym okresie) dobre opinie, wskazywano na zaangażowanie w pracy bezkonfliktowość, dbanie o porządek w celi, otrzymywał nagrody. Z opinii psychologicznej wynikało wręcz iż na kłopoty narzekał w związku z pobytem w AŚ w G. gdzie miał próbę samobójczą. Jak wskazał w rozmowie psychologicznej chciał wywrzeć nacisk na administrację. Natomiast po tym zdarzeniu powód wniósł pozew gdzie zaczął kwestionować kwestię warunków osadzenia na które wcześniej nie narzekał a wręcz domagał się powrotu do zakładu w R. z AŚ w G. bo mógł mieć większy kontakt z rodziną. Dalej, wystosował skargę do Ministra 26.10.2012 r. Zatem biorąc pod uwagę całokształt materiału dowodowego, Sąd nie dał tym zeznaniom wiary.

Sąd zważył

Roszczenie powoda jest bezzasadne i jako takie podlegało oddaleniu , powód nie wykazał, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych.

W pierwszej jednak kolejności należy wskazać, iż w postępowaniu tym powód wywodził swe roszczenia z warunków osadzenia tj. warunków panujących w celi, jakość podawanych posiłków, jakość opieki medycznej, niedociągnięcia w sferze kulturalno – oświatowej, naruszanie własności pozwanego, znęcanie się nad nim przez funkcjonariuszy. Natomiast w sprawie I C 796/12 toczącej się przed Sądem Rejonowym w Gliwicach powód wywodził swe roszczenie tylko i wyłączenie z faktu braku odpowiedniego metrażu. Zatem obie sprawy nie są tożsame, dochodzone w tym postępowaniu roszczenia nie były jeszcze przedmiotem rozpoznania.

Należy również zauważyć – w związku z wnioskiem pełnomocnika powoda o zwolnienie go z obowiązku zastępowania i wyznaczenie innego adwokata - iż ustanowienie adwokata przez sąd jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego, adwokat jest zaś obowiązany zastępować stronę do prawomocnego zakończenia postępowania. Z ważnych przyczyn adwokat może wnosić o zwolnienie od obowiązku zastępowania strony w procesie. Pełnomocnik wskazuje, iż powód poinformował go że przebywa na wolności wskakując swe dane. Powód nie odpowiada jednak na telefony (jest nieaktualny) oraz przesłaną mu korespondencję. Należy jednak zauważyć, iż pełnomocnik z urzędu został wyznaczony już w październiku 2013 r. i wielokrotnie kontaktował się z powodem. Co więcej powód sam informował Sąd o zmianie miejsca pobytu (k. 172, k. 237 ). Powód zna pełnomocnika skoro pozostawił swe dane. Brak jednak kontaktu ze strony powoda jest okolicznością obciążająca samego powoda, nie został bowiem pozbawiony możliwości działania.

Zgodnie z treścią art. 24 § 1 i art. 448 k.c., ten czyje dobro osobiste zostało naruszone, może żądać od osoby, która dopuściła się naruszenia, aby dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Może także żądać zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Ustawodawca w artykule 24 k.c. wprowadził domniemanie bezprawności naruszenia dobra osobistego, które strona pozwana może obalić przez wykazanie, że jej działanie miało miejsce w warunkach obowiązującego porządku prawnego, stanowiło wykonywanie prawa podmiotowego, było za zgodą pokrzywdzonego, lub wynikało z potrzeby ochrony uzasadnionego interesu lub wartości nadrzędnych.

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż pozwana zgłosiła skuteczny zarzut przedawnienia części roszczeń powoda o wypłatę zadośćuczynienia za okres od dnia osadzenia tj. od 1.07.2009 r. do 4 listopada 2009 r. (pozew został nadany w adm. ZK do Sądu 5.11.2012 r.). Zgodnie bowiem z art. 442 1 par 1 k.c. okres przedawnienia wynosi 3 lata od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Powód w momencie odbywania kary miał możliwość dochodzenia swoich praw, miał świadomość wyrządzenia szkody i wiedział kto jest zobowiązany do jej naprawienia.

Ciężar udowodnienia okoliczności z których powód wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne obciąża go zgodnie z art 6 k.c. powoda. Powód jednak w żaden sposób nie wykazał okoliczności warunków panujących w celi, złej jakości podawanych posiłków, jakości opieki medycznej, niedociągnięć w sferze kulturalno – oświatowej, naruszanie jego własności i znęcania się nad nim przez funkcjonariuszy (albowiem pozwany konsekwentnie zaprzeczał tym twierdzeniom powód nie przeprowadził więc skutecznego przeciwdowodu).

W kwestii zgodności z prawem warunków osadzenia należy wskazać, iż nadzór nad legalnością i prawidłowością wykonywania kary pozbawiania wolności a także zastosowania kar porządkowych i środków przymusu sprawuje sędzia penitencjarny. Ocenia on między innymi warunki bytowe skazanych, stan opieki medycznej, stan sanitarny jak również stan zabezpieczenia technicznego i wyposażenia pomieszczeń w których przebywają osadzeni. Do oceny kwestii tych jest powołany sędzia penitencjarny. Abstrahując od kwestii braku wykazania podnoszonych twierdzeń należy wskazać, iż w niniejszym postępowaniu sąd nie może ocenić czy funkcjonariusz wszczynając postępowanie dyscyplinarne działa zgodnie z prawem czy bezprawnie jak również czy stosowanie wobec skazanego kary dyscyplinarnej było uzasadnione i zgodne z prawem czy też nie. Sąd w postępowaniu cywilnym nie ma uprawnienia do ceny legalności czy prawidłowości nakładania kar albowiem uprawnienia te przysługują sędziemu penitencjarnemu.

W niniejszej sprawie trzeba mieć na uwadze, że powód odbywał karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym – jak sam wskazał – po raz kolejny. Osadzenie powoda miało na celu ochronę interesu społecznego i wartości nadrzędnych jakimi są izolacja przestępców od społeczeństwa i osiągnięcie celów probacji. Rzeczą oczywistą jest, iż pozbawienie wolności niesie za sobą określoną dozę ograniczeń i niedogodności. Kara spełnia bowiem funkcję represyjną jako odpłata za dokonane przestępstwo i dolegliwość dla skazanego (dyskomfort) stanowi jej istotę. Odczuwanie niedogodności i dyskomfortu, nawet znacznych rozmiarów, w przypadku kary pozbawienia wolności nie ogranicza się jedynie do braku możności opuszczenia zakładu karnego. Odbywanie kary pozbawienia wolności nie stanowi bowiem pobytu w zakładzie o charakterze zbliżonym do pensjonatu lub sanatorium, tyle tylko że w warunkach pozbawienia wolności, lecz oznacza także obniżenie standardu życiowego. Stworzenie warunków pobytu w zakładzie karnym, poniżej poziomu typowego dla życia na wolności, które powód mógł odczuwać jako uciążliwe, nie są przez to bezprawne. Unia Europejska, jak i Komitet do Spraw Przeciwdziałania Torturom i Poniżającemu Traktowaniu i Karaniu nie narzuca ujednolicenia powierzchni celi przypadającej na jednego osadzonego. Warunki odbywania kary, normy powierzchni, wyżywienia i innych określa każdy kraj w swoich przepisach prawnych. Z orzecznictwa do art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wynika, że powierzchnia celi przypadająca na jednego osadzonego nie jest samoistną i wystarczającą przesłanką do oceny, czy doszło do naruszenia praw zagwarantowanych w Konwencji. Odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 24 k.c. i art. 448 k.c. powstaje wówczas, gdy występuje jednocześnie przeludnienie celi, brak oddzielenia urządzeń sanitarnych od reszty celi i niezapewnienie wszystkim skazanym miejsca do spania. O bezprawnym naruszeniu dóbr osobistych, w szczególności godności może być mowa dopiero, gdy dochodzi do poniżającego i nieludzkiego traktowania, sprzecznego z zasadą humanitaryzmu, tj. gdy pozbawi się więźniów jakiejkolwiek intymności przy spełnianiu potrzeb fizjologicznych, gdy brak wyżywienia będzie powodował głód u więźniów, lub nie zapewni się im niezbędnych składników odżywczych, gdy niewykonywanie obowiązków przez służbę zdrowia spowoduje permanentny stan chorobowy u osadzonego, gdy w celach będzie panowało zimno. Takich sytuacji jednak nie było. Oddział na którym przebywał powód posiadał wymienioną instalację CO co związane było z częściowym pomalowaniem cel. Jak sam pozwany wskazuje, obiekt jednostki jest zabytkowy i remonty wykonywane są na bieżąco. Nie mniej jednak nie dość iż powód nigdy nie skarżył się na warunki bytowe w celi to otrzymywał właśnie za porządek pozytywne oceny. Niezależnie od tego, ocena czy nastąpiło naruszenie dobra, jakim jest godność osobista winna być dokonana przez pryzmat całokształtu okoliczności, w zgodzie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Powód nie wykazał by doszło do jakiegokolwiek znęcania się nad nim przez funkcjonariuszy. Przeciwnie, z okresowych opinii wynika iż był nagradzany za prawidłowy stosunek do przełożonych, obowiązkowość i posłuszeństwo.

Z przedstawionych dokumentów wynika, że pozwany zapewniał powodowi warunki odbywania kary zgodne z obowiązującymi normami i których w żadnym razie nie można poczytywać za przejaw nieludzkiego, poniżającego traktowania. Cele w jednostce pozwanego w czasie osadzenia powoda były wyposażone zgodnie z obowiązującymi przepisami penitencjarnymi w niezbędny sprzęt kwaterunkowy, a kąciki sanitarne, na które składa się muszla klozetowa i umywalka z bieżącą wodą z mocy przepisu art. 110 § 3 k.k.w. usytuowane są wewnątrz cel mieszkalnych, ale od reszty pomieszczenia odgradza je przegroda, która jest dość niska, ale zapewnia minimum intymności. Rzeczą oczywistą jest, że przebywanie w miejscu, gdzie załatwia się potrzeby fizjologiczne, je i śpi do przyjemnych nie należy, ale zabudowa tych kącików do pełnej wysokości w pozwanym zakładzie karnym nie jest możliwa ze względów architektonicznych, a w orzecznictwie powszechnie akceptowany jest pogląd, że ewentualne całkowite nie zabudowanie kącików sanitarnych wynika z wymogów bezpieczeństwa więźniów. Za utrzymanie higieny osobistej i czystości w celach odpowiadają osadzeni i otrzymują w tym celu stosowne środki, korzystają z kąpieli, sanitariatów oraz wymiany bielizny pościelowej i odzieży. Osadzeni w Zakładzie Karnym w R. mają możliwość korzystania biblioteki, na terenie jednostki działa radiowęzeł. Powyższe warunki odbywania kary trudno więc uznać za niehumanitarne i uwłaczające godności powoda, choć faktem oczywistym jest, że samo pozbawienie wolności i przebywanie wraz z innymi osobami w zamkniętym pomieszczeniu, stanowi znaczną dolegliwość. Cele podlegają regularnym remontom ale za czystość i porządek odpowiadają już osadzeni – w tym i powód który był za porządek nagradzany. W świetle art. 24 k.c. niedogodności wskazane w apelacji wpisują się w konieczne warunki wykonywania kary pozbawienia wolności i w niczym nie naruszają godności osadzonego, by można przyjąć bezprawność działań pozwanego warunkującą uwzględnienie na podstawie art. 448 k.c. prawa powoda do zadośćuczynienia.

Powód nie wykazał ponadto zgodnie z ciążącym na nim w myśl art. 6 k.c. obowiązkiem, że funkcjonariusze pozwanego dopuścili się względem niego zachowań niezgodnych z prawem. Sąd w postępowaniu o naruszenie dóbr osobistych skazanego nie jest władny ocenić, czy funkcjonariusz służby więziennej działał zgodnie z prawem czy bezprawnie. Do oceny tej uprawniony jest jedynie sędzia penitencjarny lub sąd penitencjarny w sytuacji odwołania się skazanego od takich decyzji lub podjęcia działania z urzędu. Takich skarg powoda jednak nie było. Na początku osadzenia były natomiast działania samego powoda takie jak niszczenie sprzętu z jednostki czy też samookaleczenia. Dodatkowo w 2012r. próba samobójcza w AŚ w G. gdzie po powrocie powód stwierdził, iż był to akt wywarcia nacisku na administrację. Jednakże do października 2012 r. w samej pozwanej jednostce w doświadczonym okresie powód funkcjonował pozytywnie, nie skarżył się a wychowawcy go chwalili. Sytuacja się zmieniła od dnia odmowy dalszej pracy. Wówczas zaczął pisać skargi. Jednak nawet wówczas skarżył się na brak możliwość podjęcia pracy chałupniczej a nie warunki czy znęcanie. Osobno należy zauważyć, iż był to kolejny pobyt powoda w zakładzie karnym zatem winien posiadać stosowną wiedzę o warunkach osadzenia. To jednak nie powstrzymało go od popełnienia czynach karalnych.

Przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego decydujące znaczenie ma nie subiektywne odczucie osoby, jej indywidualne wartości uczuć i stanu psychicznego, ale to, jaką reakcję wywołuje to naruszenie w społeczeństwie. Wyłącznie subiektywne przekonanie powoda, że nastąpiło naruszenie jego dóbr osobistych, nie może znaleźć ochrony prawnej przewidzianej w art. 23 i 24 k.c., jak również być podstawą przyznania mu zadośćuczynienia przewidzianego w art. 448 k.c. Polaryzacja zarzutów podnoszonych przez powoda, które nie znajdują poparcia w ustalonym stanie faktycznym przemawia za uznaniem, że powód został zmotywowany do złożenia pozwu przez współwięźniów i kierując się jedynie chęcią uzyskania korzyści majątkowej powielił zarzuty, które już niejednokrotnie były przez tutejszy Sąd uznane za bezzasadne.

O kosztach Sąd rozstrzygnął w pkt 2 orzeczenia gdzie orzeczono o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu na którą złożyła się kwota 120 zł powiększona o kwotę VAT - łącznie 147,60 zł - a to zgodnie z z § 11 ust.1 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu