Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Jadwiga Szumielewicz

Protokolant starszy sekretarz sądowy Maria Jamroz

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2015 roku w Lublinie

sprawy J. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 4 lutego 2014 roku znak: (...)

odwołanie oddala

Sygn. akt VIII U 383/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 lutego 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (t.j. Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił J. Z. prawa do emerytury wskazując, iż wnioskodawczyni wykazała 25 lat, 3 miesiące i 20 dni okresów składowych i nieskładkowych, ale nie udowodniła 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych, a jedynie 13 lat,6 miesięcy i 6 dni tego rodzaju pracy (decyzja k. 26 t.III akt ZUS).

W odwołaniu od wskazanej decyzji J. Z. zakwestionowała jej trafność, wnosiła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury. Wniosła o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu od 1 lipca 1975 roku do 31 października 2000 roku (odwołanie k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wskazał, jednocześnie, że zaliczył do pracy w warunkach w warunkach szczególnych okresy wymienione w świadectwie wykonywania prac tego rodzaju (odpowiedź na odwołanie k. 3-4 a.s.).

Na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2015 roku J. Z. wniosła o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych także okresu nauki zawodu od 1 września 1973 roku do dnia 30 czerwca 1975 roku (k.34-34v a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

J. Z. urodziła się w dniu (...).

W dniu 20 stycznia 2014 roku złożyła wniosek o prawo do emerytury(k. 1-6 t. III akt ZUS). W jej aktach rentowych znajdowało się między innymi świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych wystawione w dniu 31 października 2000 roku przez Zakład Produkcji (...) Sp. z o.o. , z którego wynikało, iż skarżąca była zatrudniona w (...) S.A. od 1 września 1973 roku do 2 stycznia 2000 roku, a od dnia 3 stycznia 2000 roku do 31 października 2000 roku w Zakładzie Produkcji (...) Sp. z o.o., w tym w okresach:

od 1 lipca 1975 roku do 31 grudnia 1980 roku, od 22 sierpnia 1983 roku do 22 lipca 1984 roku, od 15 października 1990 roku do 30 grudnia 1990 roku, od 15 stycznia 1991 roku do 30 grudnia 1991 roku, od 6 lutego 1992 roku do 30 grudnia 1992 roku, od 11 stycznia 1993 roku do 30 grudnia 1993 roku, od 6 lutego 1994 roku do 30 grudnia 1994 roku, od 15 lutego 1995 roku do 30 grudnia 1995 roku, od 6 lutego 1996 roku do 30 grudnia 1996 roku, od 6 lutego 1997 roku do 30 grudnia 1997 roku, od 3 stycznia 1998 roku do 30 grudnia 1999 roku, od 1 września 1999 roku do 30 września 1999 roku, od 1 kwietnia 2000 roku do 12 lipca 2000 roku w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace w związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego wymienione w Wykazie A, Dział VII, poz. 14 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (t.j. Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 ze zm.) na stanowisku obuwnika wymienionym w Wykazie A, Dział VII, poz. 14 pkt 1-4 stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (świadectwo pracy k. 8 t.III akt ZUS).

Na podstawie wyżej wymienionego dokumentu organ rentowy uznał, iż wnioskodawczyni wykazała na dzień 1 stycznia 1999 roku łącznie 13 lat,6 miesięcy i 6 dni pracy w warunkach szczególnych.

Decyzją z dnia 4 lutego 2014 roku organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do emerytury z uwagi na brak udowodnienia 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych (decyzja k.26 t.III akt ZUS).

Sąd ustalił, od dniu 1 września 1973 roku do dnia 30 czerwca 1975 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) Zakładach (...) w Ł. (następnie (...) S.A, Zakład Produkcji (...) Sp. z o.o.) na podstawie umowy o naukę zawodu na stanowisku obuwnika przemysłowego. W tym okresie przez 2 dni w tygodniu miała zajęcia teoretyczne w szkole, a przez 4 dni w tygodniu po 7 godzin pracowała w zakładzie pracy. Zajmowała się jako uczennica nanoszeniem kleju na elementy obuwia i ich sklejaniem oraz przyszywaniem na maszynie podszewek oraz ozdób. Przeszła przez wszystkie cykle produkcji w wydziale szwalni. Pracowała również przy maszynie ścieniającej skórę i wykonywała czynności polegające na tzw. szarfowaniu (umowa nauki zawodu k. 1 cz.B a.o., zeznania wnioskodawczyni k. 34-34v, 42v-43 a.s.).

Od dnia 1 lipca 1975 roku została zatrudniona w charakterze obuwnika na czas nieokreślony(umowa o pracę k.5 cz.B a.o..).

Z kolei od dnia 22 sierpnia 1981 roku do dnia 21 sierpnia 1983 roku i od dnia 20 grudnia 1984 roku do dnia 19 grudnia 1986 roku przebywała na urlopach wychowawczych (karty urlopowe k. 9-10,14 cz. B a.o.).

Od dnia 20 grudnia 1986 roku została zatrudniona na podstawie umowy o pracę nakładczą w charakterze obuwnika i wykonywała prace chałupnicze (k. 17 cz.B a.o. zeznania wnioskodawczyni k. 34-34v, 42v-43 a.s.). Od dnia 15 października 1990 roku ponownie wykonywała obowiązki na stanowisku obuwnika bezpośrednio w zakładzie pracy (umowa o pracę k.25 cz.B a.o.) Wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) Zakładach (...) w Ł. do dnia 31 października 2000 roku (świadectwo pracy k. 4 cz.C a.o.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane dowody z dokumentów oraz zeznania wnioskodawczyni.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania wnioskodawczyni odnośnie okresu pracy w (...) Zakładach (...) w Ł., zeznania są wewnętrznie spójne, logiczne i znajdują potwierdzenie w dowodach z dokumentów.

Sąd obdarzył także wiarą zgromadzone w sprawie dowody nieosobowe w postaci dokumentów z akt osobowych. Ich treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron, nie budziły one również wątpliwości Sądu tak co do ich formy, jak i treści.

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd uwzględnił zeznania świadków B. G. i H. R., mając jednakże na uwadze, że dotyczyły niespornych okresów pracy w warunkach szczególnych uznanych przez organ rentowy. Podkreślić, należy, że świadkowie nie mieli wiedzy na temat okresu pracy wnioskodawczyni w charakterze uczennicy w (...) Zakładach (...) .

Odwołanie wnioskodawczyni nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.), zwanej dalej ustawą FUS, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Ustęp 2 artykułu 32 stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Zgodnie z ustępem 4 wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z § 2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie, przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury wnioskodawczyni musiała spełnić łącznie następujące przesłanki:

1)  osiągnąć obniżony do 55 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa

3)3  na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnić:

a)  co najmniej 15-letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz

b)  staż pracy w wymiarze co najmniej 20 lat.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że brak jest podstaw do zaliczenia wnioskodawczyni do okresu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia od 1 września 1973 roku do dnia 30 czerwca 1975 roku, kiedy pobierała naukę zawodu.

W myśl art. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz. U. z 1958 rokuNr 45, poz. 226 z późn. zm.) młodocianymi w rozumieniu tej ustawy są osoby, które ukończyły 14 lat, a nie przekroczyły 18 lat życia, a zatem w okresie zatrudnienia w celu nauki zawodu wnioskodawczyni miała status prawny osoby młodocianej.

Z art. 12 ust. 1 i 3 ustawy o nauce zawodu wynika, że młodociani zatrudnieni w celu nauki zawodu obowiązani są do dokształcania się w zakresie obranego zawodu do czasu ukończenia 18 lat życia. Jeżeli młodociany nie zakończył nauki zawodu przewidzianej w art. 4 ust. 1 do ukończenia 18 lat życia, obowiązek dokształcania się jego może być przedłużony nie więcej niż o 1 rok, o ile dokształcanie dotyczy obranego zawodu.

Stosownie do treści art. 13 ust. 1 i 2 ustawy o nauce zawodu czas pracy młodocianych w wieku od lat 15 do 16 wynosi 6 godzin na dobę i 36 godzin tygodniowo, natomiast w wieku powyżej 16 lat obowiązuje ich normalny czas pracy stosowany w zakładzie pracy.

Treść przepisu art. 13 ust. 3 ustawy o nauce zawodu wskazuje, że do czasu pracy młodocianych, o których mowa w ust. 1 i 2 wlicza się czas dokształcania określonego w art. 12 ust. 2 i 3 bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy, czy poza godzinami pracy, jednakże w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo.

Uwzględniając treść powołanych wyżej przepisów ustawy o nauce zawodu, brak jest zatem podstaw do przyjęcia, że w okresie nauki zawodu od
1 września 1973 roku do dnia 30 czerwca 1975 roku wnioskodawczyni w pełnym wymiarze czasu wykonywała prace w szczególnych warunkach.

W kwestii kwalifikowania pracy wykonywanej na podstawie umowy o naukę zawodu Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że okres nauki zawodu odbywanej przed 1 stycznia 1975 roku w ramach umowy zawartej na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. Nr 45, poz. 226) był w rozumieniu prawa ubezpieczeń społecznych okresem zatrudnienia w ramach stosunku pracy, ale nie jest to wystarczające do uznania tego okresu za wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu §2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 stycznia 2011 roku, II UK 69/10, publik. LEX nr 786387, wyrok z dnia 24 kwietnia 2009 roku, II UK 334/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 294).

Z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, wynika, iż wykazanie zatrudnienia młodocianego na podstawie umowy zawartej na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy, nie jest wystarczające do uznania tych okresów za okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach w myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ponieważ nie można przyjąć, aby pracownicy młodociani wykonywali tę pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (8 godzin dziennie), a co najwyżej w normie czasu pracy przewidzianej dla pracowników młodocianych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 sierpnia 2012 roku, I UK 130/12, Lex nr 1265553, wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2012 roku, II UK 96/11, Lex nr 1215433, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 9 maja 2013 roku, III AUa 280/13, Lex nr 1314810).

Zauważyć należy, że wnioskodawczyni w okresach od dnia 22 sierpnia 1981 roku do dnia 21 sierpnia 1983 roku i od dnia 20 grudnia 1984 roku do dnia 19 grudnia 1986 roku przebywała na urlopach wychowawczych. Potwierdza to w pełni dokumentacja z akt osobowych w postaci kart urlopowych. Zgodnie zaś z ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwem i doktryną, nie stanowi okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okres urlopu wychowawczego. Pogląd taki wyraził m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 6 czerwca 2006 roku, I UK 338/05, LEX 375608, postanowieniu z dnia 6 maja 2008 roku, I UK 1/08, LEX nr 829086, wyroku z dnia 23 kwietnia 2013 roku, I UK 561/12, LEX nr 1324260 i wyroku z dnia 24 października 2013 roku, II UK 127/13, LEX nr 1451525). Sąd Okręgowy podziela powyższe stanowisko.

Brak jest również podstaw do zaliczenia jako pracy w warunkach szczególnych okresu od 20 grudnia 1986 roku do 14 października 1990 roku, kiedy wnioskodawczyni pracowała na podstawie umowy o pracę nakładczą. Kwestia możliwości zaliczenia okresu wykonywania pracy nakładczej do okresów zatrudnienia w warunkach szczególnych była już także przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 21 stycznia 2010r. II UK 162/09 (LEX nr 583806) wprost wskazał, iż prawo do emerytury w niższym wieku przysługuje wyłącznie pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a nie przysługuje ubezpieczonym z tytułu zatrudnienia na podstawie innych stosunków prawnych (np. umów o pracę nakładczą), choćby wykonywali zatrudnienie w szczególnych warunkach (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2008r. I UK 354/07 (OSNP 2009/17-18/237).

W związku z powyższym bezprzedmiotowe okazało się w niniejszym postępowaniu dokonywanie ustaleń, co do pozostałych okresów zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w Ł., nie uznanych przez organ rentowy za pracę w szczególnych warunkach , to jest okresów: od dnia 1 stycznia 1981 roku do 21 sierpnia 1981 roku, od 31 grudnia 1990 roku do 14 stycznia 1991 roku, od 31 grudnia 1991 roku do 5 lutego 1992 roku , od 31 grudnia 1992 roku do 10 stycznia 1993 roku, od 31 grudnia 1993 roku do 5 lutego 1994 roku , od 31 grudnia 1994 roku do 14 lutego 1995 roku, od 31 grudnia 1995 roku do 5 lutego 1996 roku ,od 31 grudnia 1996 roku do 5 lutego 1997 roku, od 31 grudnia 1997 do 3 stycznia 1998 roku - łącznie rok i 3 miesiące, bowiem nawet pozytywna odpowiedź na powyższe pytanie, nie mogła skutkować żądaną przez wnioskodawczynię zmianą zaskarżonej decyzji. Podnieść należy, że po odliczeniu okresów okresu nauki zawodu, pracy nakładczej i urlopów wychowawczych, jej staż pracy w szczególnych warunkach wynosi wraz z okresami uznanymi przez organ rentowy (13 lat, 6 miesięcy i 6 dni) jedynie 14 lat, 9 miesięcy i 6 dni ,zamiast wymaganych 15 lat.

Jedynie na marginesie Sąd Okręgowy wskazuje, iż niemożliwe było zaliczenie ubezpieczonej do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 31 października 2000 roku. Z cytowanego bowiem wyżej przepisu art. 184 ust. 1 ustawy w związku z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia wynika, iż wymóg wykazania 15 lat pracy w warunkach szczególnych musi być spełniony przez ubezpieczonego ubiegającego się o świadczenie w dniu wejścia w życie ustawy, zgodnie z art. 196 ustawy przypadającym na dzień 1 stycznia 1999 roku. Powyższe uniemożliwia zaś zaliczenie do w/w stażu pracy okresów zatrudnienia i wykonywania pracy w warunkach szczególnych po dacie 31 grudnia1998 roku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku