Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SA Marcjanna Górska

Sędziowie: SA Maria Gleixner-Dyk (spr.)

SO del. Danuta Malec

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2015 r. w Warszawie

sprawy A. B.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o wysokość policyjnej renty rodzinnej

na skutek apelacji A. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 17 lutego 2014 r. sygn. akt XIII U 4388/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 i 3 i poprzedzającą go decyzję Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. z dnia 15 kwietnia 2013 r. znak: (...) w ten sposób, że przyznaje A. B. od dnia 1 marca 2010 r. prawo do wypłaty policyjnej renty rodzinnej liczonej za okres od 1 lipca 1968 r. do 15 kwietnia 1990 r. po 2,6 % podstawy wymiaru za każdy rok służby J. B.;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie.

Sygn. akt III AUa 809/14

UZASADNIENIE

Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. decyzją z dnia 15 kwietnia 2013 r. odmówił A. B. ponownego ustalenia wysokości policyjnej renty rodzinnej. W uzasadnieniu wskazano, iż decyzją z dnia 26 października 2009 r. dokonano ponownego ustalenia wysokości policyjnej renty rodzinnej od dnia 1 stycznia 2010 r. w oparciu o nadesłaną przez Instytut Pamięci Narodowej w R. informację o przebiegu służby J. B., z której wynikało, iż w okresie od 1 lipca 1968 r. do 15 kwietnia 1990 r. pełnił on służbę w organach bezpieczeństwa państwa. Od decyzji tej A. B. nie wnosiła odwołania, zatem decyzja stała się prawomocna. Wniosek A. B. o ponowne przeliczenie renty rodzinnej rozstał rozpatrzony negatywnie w oparciu o art. 33 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) oraz ich rodzin.

Od powyższej decyzji odwołała się A. B., podnosząc iż w jej przekonaniu ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. w sprawie zmiany ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz o zaopatrzeniu emerytalnym byłych funkcjonariuszy Policji i pozostałych służb mundurowych, w związku z którą obniżono jej świadczenie rentowe, odnosi się wyłącznie do byłych wojskowych i funkcjonariuszy i nie zawiera uregulowań odnoszących się do rodzin żołnierzy i funkcjonariuszy.

Organ emerytalny w odpowiedzi na odwołanie wniósł o umorzenie postępowania w zakresie uwzględnionym decyzją z dnia 6 września 2013 r. o ponownym ustaleniu wysokości renty rodzinnej, oddalenie odwołania w pozostałym zakresie i zasądzenie od odwołującej na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 120.00 zł.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 17 lutego 2014 roku:

1.  umorzył postępowanie w zakresie objętym decyzją z dnia 6 września 2013 roku,

2.  oddalił odwołanie w pozostałym zakresie,

3.  zasądził od A. B. na rzecz Dyrektora Zakładu (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

A. B. ma ustalone, w oparciu o decyzję z dnia 25 kwietnia 2006 r., prawo do policyjnej renty rodzinnej po zmarłym mężu J. B.. Emerytura, od której liczona była renta rodzina stanowiła 80% podstawy wymiaru.

Instytut Pamięci Narodowej w dniu 9 lipca 2009 r. wystawił informację (...) o przebiegu służby męża odwołującej J. B. w organach bezpieczeństwa państwa, z której wynika, że w okresie od 1 lipca 1968 r. do 15 kwietnia 1990 r. pełnił on służbę w takich organach. W oparciu o tę informację organ emerytalny ponownie ustalił wysokość przysługującej A. B. policyjnej renty rodzinnej. Odwołująca nie zaskarżyła tej decyzji i stała się ona prawomocna.

Z dalszych ustaleń Sądu wynika, ze A. B. w dniu 25 marca 2013 r. złożyła wniosek o ponowne ustalenie wysokości policyjnej renty rodzinnej twierdząc, że obniżenie jej świadczenia nie znajduje uzasadnienia w świetle orzecznictwa sądowego.

Zaskarżoną decyzją z dnia 15 kwietnia 2013 r. organ emerytalny odmówił odwołującej ponownego ustalenia wysokości policyjnej renty rodzinnej zaś kolejną decyzją z dnia 6 września 2013 r. ustalił ponownie wysokość renty rodzinnej od dnia 1 marca 2013 r., tj. od miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek, częściowo uwzględniając roszczenie odwołującej.

W tak ustalonym, na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz aktach rentowych stanie faktycznym Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Organ emerytalny w dniu 6 września 2013 roku wydał decyzję uwzględniającą w części żądanie odwołującej się, zawarte we wniesionym przez nią odwołaniu. W/w decyzją ustalono od dnia 1 marca 2013 r. prawo do pobierania policyjnej renty rodzinnej w wysokości przysługującej przed dniem 1 stycznia 2010 r.

Wobec powyższego, stwierdził Sąd, w sprawie zostały spełnione przesłanki umorzenia postępowania na podstawie art. 477 ¹³ k.p.c. ze względu na zmianę przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. ( winno być Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) zaskarżonej decyzji, przez wydanie decyzji uwzględniającej w części żądanie odwołującej się zawarte w odwołaniu.

W pozostałym zakresie, w ocenie Sądu I instancji, odwołanie A. B. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Według Sądu I instancji spór sprowadzał się do ustalenia, czy przez odwołującą zostały przedstawione nowe okoliczności i dowody mające wpływ na ponowne ustalenie wysokości policyjnej renty rodzinnej.

Zgodnie z art. 32 ust. 1. ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2013 r., poz. 667 ze zm.), wywodzi Sąd, prawo do zaopatrzenia emerytalnego i wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia ustala w formie decyzji w stosunku do funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz członków ich rodzin - organ emerytalny określony przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Z treści art. 32 ust. 4 tej ustawy wynika, że od decyzji organu emerytalnego przysługuje osobie zainteresowanej odwołanie do właściwego sądu na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Zatem zakwestionowanie prawidłowości wydanej decyzji następuje poprzez poddanie jej kontroli sądu powszechnego.

Stosownie zaś do art. 33 powoływanej ustawy, prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu zaopatrzenia emerytalnego lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej albo z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w tej sprawie zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawnione nowe okoliczności, które mają wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość.

Nowe okoliczności i nowe dowody, o których mowa w art. 33 ustawy, kontynuuje Sąd, to okoliczności i dowody, które istniały w dacie wydania decyzji przyznającej prawo do świadczeń z ubezpieczenia (zabezpieczenia) emerytalnego, lecz nie zostały uwzględnione przez organ rentowy. Chodzi zatem analogicznie, jak w przypadku ponownego ustalania prawa do świadczeń lub ich wysokości na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), o ujawnienie okoliczności, które istniały przed wydaniem decyzji przyznającej świadczenia, co zobowiązuje lub uprawnia organ rentowy do wszczęcia postępowania o ponowne ustalenie prawa do świadczeń na podstawie tego przepisu, jeżeli okoliczności te mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Nie muszą to być okoliczności, na które osoba ubiegająca się o świadczenia nie mogła powołać się w poprzednim postępowaniu, co odnosi się także do organu rentowego (vide uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2004 r., sygn. II UK 228/03). Tym samym, kontynuuje Sąd Okręgowy, warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń na podstawie art. 33 ustawy jest ujawnienie nowych okoliczności lub nowych dowodów, które istniały w dacie wydania decyzji przyznającej prawo do emerytury, a nie zostały uwzględnione przez organ rentowy, który wydał taką decyzję (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2001 r., sygn. II UKN 182/00).

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie zachodzą okoliczności, które można uznać za nowe, uzasadniające ponowne ustalenie wysokości policyjnej renty rodzinnej.

Dodatkowo Sąd wskazał, że z dniem 16 marca 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2009 r. Nr 24, poz. 145), która wprowadziła do powoływanej ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. przepis art. 15b, określający zasady obliczania wysokości emerytury dla osób, które pozostawały w służbie przed 2 stycznia 1999 r. i pełniły służbę w charakterze funkcjonariusza w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze zm.).

Zgodnie z brzmieniem art. 15b ust. 1 powołanej wyżej ustawy, w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944/1990 oraz treści tych dokumentów i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:

1) 0,7% podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990;

2) 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, la oraz pkt 2-4.

Z kolei art. 15b ust. 2 stanowi, że przepisy art. 14 i 15 stosuje się odpowiednio.

Pozwany, podaje Sąd, właśnie na podstawie tego przepisu ponownie ustalił wysokość emerytury J. B. na poziomie 40,20 % podstawy wymiaru za lata służby, która przypadała na służbę w organach bezpieczeństwa państwa, zważywszy na treść informacji o przebiegu służby Nr (...), przedstawioną przez Instytut Pamięci Narodowej oraz przy uwzględnieniu okresów tzw. wysługi zachowanej.

Sąd zauważył również, że świadczenia rentowe po byłych funkcjonariuszach Służby Bezpieczeństwa stanowiły przedmiot wielu rozważań Sądu i początkowo niespójna była linia orzecznicza ich dotycząca. Sąd podzielił stanowisko odwołującej, iż przepisy przedmiotowej ustawy, na podstawie których obniżono wysokość świadczeń emerytalnych, nie znajdują zastosowania do świadczeń rentowych rodzin funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa. Jednak z uwagi na niespełnienie przesłanek umożliwiających wznowienie postępowania, tj. brak ujawnienia nowych okoliczności lub nowych dowodów, które istniały w dacie wydania decyzji przyznającej prawo do emerytury, a nie zostały uwzględnione przez organ rentowy, który wydał taką decyzję, zaskarżona decyzja jest w ocenie Sądu prawidłowa.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzeczono jak w punkcie 2 sentencji wyroku. O kosztach zastępstwa prawnego Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 11 ust. i § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 3 października 2002 r. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).

Apelację od tego wyroku złożyła A. B. domagają się przywrócenia jej policyjnej renty rodzinnej w wysokości jaka obowiązywała przed 1 stycznia 2010 r. podnosząc, iż decyzja z dnia 6 września 2013 r. uwzględniająca jej wniosek o ponowne przeliczenie renty rodzinnej po zmarłym mężu, obejmuje okres od dnia 1 marca 2013 r., a nie jak wnioskowała cały okres tj. od dnia 1 stycznia 2010 r. do dnia wniesienia wniosku.

Według skarżącej, wykonanie przez Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych zapisów ustawy z 23 stycznia 2009 roku w zakresie stosowania jej przepisów do rent rodzinnych po byłych funkcjonariuszach organów bezpieczeństwa państwa, pozostaje w sprzeczności z intencją Parlamentu Rzeczypospolitej Polskiej, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego oraz wyrokami Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego w Warszawie.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył co następuję:

Apelacja częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie jednak Sąd Apelacyjny zauważa, że wprawdzie A. B. wskazała w apelacji, że zaskarża wyrok w całości to jednak jej żądanie dotyczyło przywrócenia wysokości policyjnej renty rodzinnej od dnia 1 stycznia 2010 r. do końca lutego 2013 r., bowiem decyzją dnia 6 września 2013 r. uwzględniającą jej wniosek o ponowne przeliczenie renty rodzinnej po zmarłym mężu, świadczenie to przeliczono od dnia 1 marca 2013 r. Tym samym Sąd II instancji uznał, że apelacja dotyczy punków drugiego i trzeciego wyroku z dnia 17 lutego 2014 r. Z drugiej jednak strony nie można pominąć, że w konsekwencji organ emerytalny uwzględnił żądanie A. B. (decyzją z dnia 6 września 2013 r.) i przywrócił jej sposób obliczenia wysokości renty rodzinnej od daty złożenia wniosku o ponowne jej ustalenie.

Sąd Okręgowy rozpoznając odwołanie od zaskarżonej decyzji z dnia 15 kwietnia 2013 r. uznał, iż brak podstaw, w oparciu o art. 33 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (obecnie tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. 667, z późn. zm.) do ponownego ustalenia wysokości policyjnej renty rodzinnej zgodnie z żądaniem zawartym we wniosku złożonych w organie rentowym. Przepis ten stanowi „Prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu zaopatrzenia emerytalnego lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej albo z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w tej sprawie zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawnione nowe okoliczności, które mają wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość.”. W orzecznictwie i literaturze przyjmuje się, że warunkiem ponownego ustalenia wysokości świadczenia jest więc ujawnienie nowych okoliczności lub nowych dowodów, które istniały, lecz nie zostały uwzględnione, przez organ rentowy, który wydał taką decyzję. Mogą to być okoliczności, które powinny być znane, przy dołożeniu minimum staranności, jednak na skutek błędu, przeoczenia, zaniedbania, nieznajomości przepisów nie zostały uwzględnione w poprzednim postępowaniu. Błąd organu rentowego rozumiany jest w judykaturze szeroko, zgodnie z tzw. obiektywną błędnością decyzji (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1995 r., II UZP 28/94, OSNAPiUS 1995 nr 19, poz. 242) i obejmuje sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Za takie przyczyny należy uznać wszelkie zaniedbania organu, każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2012 r. w sprawie II UK 130/12, Lex nr 1388723, OSNP 2013/21-22/258 zapadły wprawnie na tle art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze. zm. ale wobec tożsamości tego przepisu z zasadą wyrażoną w art. 46 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) mający w rozpoznawanej sprawie też zastosowanie.).

Niewątpliwie w niniejszej sprawie błędem organu rentowego – Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. - było zastosowanie w stosunku do A. B. przepisów ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2009 r. Nr 24, poz. 145), która wprowadziła do powoływanej ustawy z dnia 18 lutego 1994r. przepis art. 15b, określający zasady obliczania wysokości emerytury dla osób, które pozostawały w służbie przed 2 stycznia 1999 r. i pełniły służbę w charakterze funkcjonariusza w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze zm.) przyjmując, iż renta rodzinna jest świadczeniem pochodnym od policyjnej emerytury męża wnioskodawczyni a zatem świadczenie to także według tych zasad podlega przeliczeniu.

A. B. od wielu lat miała przyznane prawo do policyjnej renty rodzinnej po zmarłym mężu a więc przede wszystkim należy zważyć, że takie ponowne ustalenie wysokości policyjnej renty rodzinnej, zwłaszcza ze skutkiem jej obniżenia, bezwzględnie musi mieć oparcie w przepisie ustawowym.

Organ emerytalny przeliczenia wysokości renty rodzinnej skarżącej od dnia 1 stycznia 2010 r. dokonał stosując przepis art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r., który stanowi - „W przypadku osób, w stosunku do których z informacji, o której mowa w art. 13a ustawy, o której mowa w art. 2, wynika, że pełniły służbę w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, i które w dniu wejścia w życie ustawy otrzymują świadczenia przyznane na podstawie ustawy, o której mowa w art. 2, organ emerytalny właściwy według przepisów ustawy, o której mowa w art. 2, wszczyna z urzędu postępowanie w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń, przy czym złożenie do sądu odwołania od decyzji organu emerytalnego nie wstrzymuje wykonania decyzji.”

Wykładnia literalna tego przepisu prowadzi do wniosku, że ponowne - z urzędu - ustalenie wysokości świadczenia z zaopatrzenia emerytalnego może nastąpić jedynie w stosunku do osób, do których z informacji IPN wynika, że pełniły służbę w organach bezpieczeństwa państwa, i które w dniu wejścia w życie ustawy otrzymują świadczenia z ustawy zaopatrzeniowej. Ustawodawca nie przewidział zatem takich działań w stosunku do uprawnionych członków rodzin, którzy po śmierci funkcjonariusza, co do którego ujawniono, że pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, pobierają renty rodzinne, uprzednio przyznane w wysokości nieobniżonej w związku ze służbą w organach bezpieczeństwa zmarłego emeryta.

Taki wynik wykładni literalnej znajduje potwierdzenie w wykładni historycznej.

Ustawodawca w art. 58 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. (wyżej powoływanej) zupełnie inaczej określił krąg podmiotowy osób, których świadczenia, pobierane przez nich w dniu wejścia w życie ustawy, podlegały przeliczeniu. Przepis ten stanowi, że osobom, którym w dniu wejścia w życie ustawy przysługują emerytury i renty na podstawie przepisów dotychczasowych, wysokość tych świadczeń ustala się na nowo z urzędu. W art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. jest mowa tylko o osobach, które, według informacji IPN, pełniły służbę w organach bezpieczeństwa państwa i które w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej otrzymują świadczenia. Wykładnia rozszerzająca przepisu prawa zabezpieczenia społecznego, który ingeruje w uprzednio stwierdzone prawomocną decyzją prawa jednostki, uszczupla je, pozbawia prawa nabytego według dotychczas obowiązujących przepisów, jest niedopuszczalna.

Nie można takiej wykładni dokonać przy przyjęciu, że policyjna renta rodzinna to świadczenie o charakterze pochodnym, a więc uzależnione od świadczenia własnego, które przysługiwałoby zmarłemu. Owszem orzecznictwo jest zgodne co do pochodnego charakteru renty rodzinnej, ale sytuacja ustalania prawa do tego pochodnego świadczenia, czyli ustalania i prawa, i wysokości świadczenia, jakie przysługiwało bądź przysługiwałoby zmarłemu, już miała miejsce w związku ze złożeniem wniosku o przyznanie renty rodzinnej. Jeżeli odbyło się to prawidłowo i nie zachodzi podstawa do tzw. wznowienia postępowania przed organem emerytalno – rentowym, to ponowne ustalenie wysokości renty rodzinnej wymaga wyrażonej wprost woli ustawodawcy. Takiej woli nie da się odnaleźć w ustawie z dnia 23 stycznia 2009 r. i nie dopatrzył się jej też Trybunał Konstytucyjny, który rozważając zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. stwierdził, że ustawodawca obniżył świadczenia emerytalne członkom Wojskowej Rady (art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych, dodany przez art. 1 ustawy z 23 stycznia 2009 r.) oraz osobom, które pełniły służbę w organach bezpieczeństwa państwa wskazanym w art. 2 ustawy o ujawnianiu informacji (art. 13 ust. 1 pkt 1b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, zmieniony przez art. 2 pkt 1 lit. b ustawy z 23 stycznia 2009 r. oraz art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy dodany przez art. 2 pkt 3 ustawy z 23 stycznia 2009 r.). Taki wynik wykładni znowelizowanych przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy oraz art. 3 ustawy z 23 stycznia 2009 r. znajduje, zdaniem Trybunału, potwierdzenie w stenogramach z prac ustawodawczych (Biuletyn Sejmu nr 1575/VI kadencja, s. 4; Sprawozdanie Stenograficzne z 32. posiedzenia Sejmu 16 grudnia 2009 r., s. 17-18; Biuletyn Sejmu nr 1655/VI kadencja, s. 6; Sprawozdanie Stenograficzne z 25. posiedzenia Senatu 14 stycznia 2009 r., s. 60-61).

Ustawa z 23 stycznia 2009 r. nie dotyczy także świadczeń innych niż emerytalne przewidzianych dla członków Wojskowej Rady oraz funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej odpowiednio w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, czyli świadczeń z tytułu renty inwalidzkiej, renty rodzinnej, dodatków do emerytur i rent oraz zasiłków i świadczeń pieniężnych.

Ponadto przy dokonywaniu oceny zgodności art. 15b ustawy zaopatrzeniowej z art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny jeszcze raz wyraźnie stwierdził, że: „ (…) ustawodawca obniżył sposób naliczania podstawy wymiaru emerytury członków Wojskowej Rady oraz funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, którzy pozostawali w służbie przed dniem 2 stycznia 1999r. i którzy wysłużyli co najmniej 15 lat, z 2,6 % podstawy wymiaru za każdy kolejny rok tej służby do 0,7%. Trybunał jednocześnie stwierdza, że ustawodawca utrzymał na dotychczasowych zasadach:

1) prawo do świadczenia emerytalnego już po 15 latach służby,

2) prawo do podwyższonej emerytury po spełnieniu dodatkowych przesłanek określonych w art. 15 ust. 2-4 w związku z art. 15b ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy,

3) uprzywilejowany w stosunku do powszechnego systemu ubezpieczenia sposób liczenia podstawy wymiaru emerytury funkcjonariuszy,

4) zasady i terminy waloryzacji emerytur i podstaw ich wymiaru,

5) świadczenia z tytułu renty inwalidzkiej,

6) świadczenia z tytułu renty rodzinnej,

7) dodatki do emerytur i rent oraz zasiłki i świadczenia pieniężne określone w art. 25 i art. 26 odpowiednio ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy,

8) świadczenia i uprawnienia określone w art. 27-31 odpowiednio ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy,

9) świadczenia emerytalne i rentowe byłych pracowników organów bezpieczeństwa państwa, którzy nie byli funkcjonariuszami,

10) świadczenia emerytalne i rentowe żołnierzy Informacji Wojskowej, Wojskowej Służby Wewnętrznej, Zarządu II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i innych służb Sił Zbrojnych prowadzących działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.”.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, powyższe rozważania nie pozostawiają wątpliwości, że to na skutek błędu organu emerytalnego niewłaściwie (błędnie) dokonano interpretacji przepisu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. (wyżej cytowanej) przyjmując, że obniżenie policyjnych emerytur w ramach wszczynanych z urzędu postępowań w przedmiocie ponownego ustalenia prawa i wysokości świadczeń, dotyczy nie tylko emerytur pobieranych w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej ale i policyjnych rent rodzinnych obliczonych jako pochodne tych świadczeń (emerytur). W przedmiotowym przepisie występuje koniunkcja dwóch warunków, jeśli chodzi o wyznaczenie kręgu osób, w stosunku do których organ emerytalny jest zobligowany wszcząć postępowania o ponowne ustalenie wysokości świadczeń. W świetle przedmiotowego unormowania nie ma żadnej możliwości ponownego ustalania wysokości policyjnej emerytury, do której prawo ustało w związku ze śmiercią uprawnionego (art. 39 ust. 1 pkt 4 ustawy zaopatrzeniowej) przed wejściem w życie ustawy nowelizującej. Art. 24 pkt 2 ustawy zaopatrzeniowej stanowi o obliczeniu renty rodzinnej po zmarłym emerycie lub renciście od kwoty świadczenia, które przysługiwało zmarłemu. Ponowne ustalenie wysokości świadczenia, które przysługiwało zmarłemu, jeśli nie odbywa się w trybie art. 33 ustawy zaopatrzeniowej, wymaga wyraźnego upoważnienia ustawowego.

Jeżeli na skutek błędu organu emerytalnego polegającego na nieprawidłowej interpretacji przepisu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2009 r. Nr 24, poz. 145) doszło do przeliczenia wysokości policyjnej renty rodzinnej przy zastosowaniu art. 15b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (obecnie tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. 667, z późn. zm.) to Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. ma obowiązek wypłaty zaległej kwoty policyjnej renty rodzinnej mając na uwadze przepis art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…).

W rozpoznawanej sprawie skarżąca ma zatem prawo do ponownego ustalenia wysokości świadczenia liczonego za okres od 1 lipca 1968 r. do 15 kwietnia 1990 r. po 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok służby jej męża i do wypłaty zaległej renty rodzinnej od dnia 1 marca 2010 r., albowiem wniosek o skorygowanie wysokości renty, zgodnie z prawem, został zgłoszony w marcu 2013 r. (trzy lata wstecz). Cytowana ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji i innych służb mundurowych nie daje zaś możliwości wypłaty przeliczonej renty rodzinnej za okres dłuższy niż orzekł to Sąd Apelacyjny w swoim wyroku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny w Warszawie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i na mocy art. 385 k.p.c. orzekł jak w wyroku.

Sędziowie: Przewodniczący:

(...)

(...)