Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2015 roku

Sąd Rejonowy w Oleśnicy w Wydziale II Karnym,

w składzie :

Przewodniczący : SSR Justyna Ponikowska

Protokolant : Małgorzata Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2015 roku w Oleśnicy

przy udziale ---

Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Oleśnicy

sprawy karnej z oskarżenia publicznego :

M. M.

ur. (...) w S.

syna R. i G. zd. Sztaba

PESEL (...)

oskarżonego o to, że :

w dniu 25 października 2014 roku w miejscowości S. powiatu (...), kierował na drodze publicznej samochodem osobowym m-ki O. (...) nr rej. (...), będąc w stanie nietrzeźwości- pierwsze badania 0,90 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, drugie badania 0,86 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, co odpowiada stężeniu alkoholu we krwi, przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio karany za czyn z art. 178a § 1 k.k. przez Sąd Rejonowy w Oleśnicy wyrokiem z dnia 5 czerwca 2012r. sygn. akt II K 481/12, czym naraził pasażera F. Ż. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,,

tj. o czyn z art. 178a § 1 i 4 k.k. i art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

* * *

I.  uznaje oskarżonego M. M. za winnego tego, że w dniu 25 października 2014 roku w miejscowości S. powiatu (...), kierował na drodze publicznej samochodem osobowym m-ki O. (...) nr rej. (...), będąc w stanie nietrzeźwości- pierwsze badanie 0,90 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, drugie badanie 0,86 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, co odpowiada stężeniu alkoholu we krwi, przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio karany za czyn z art. 178a § 1 k.k. przez Sąd Rejonowy w Oleśnicy wyrokiem z dnia 5 czerwca 2012r. sygn. akt II K 481/12, tj. popełnienia czynu stanowiącego występek z art. 178a § 4 k.k. i za to na podstawie art. 178a § 4 k.k. wymierza mu karę 6 ( sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzeka w stosunku do oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 4 (czterech) lat, zobowiązując jednocześnie oskarżonego na podstawie art. 43 § 3 k.k. do zwrotu prawa jazdy właściwemu miejscowo Wydziałowi Komunikacji;

III.  na podstawie art. 49 § 2 k.k. orzeka od oskarżonego na rzecz Funduszu Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 200 (dwustu) złotych;

IV.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 17 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa, w tym odstępuje od wymierzenia mu opłaty.

— SSR Justyna Ponikowska —

UZASADNIENIE

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd ustalił następujący stan faktyczny, istotny dla rozstrzygnięcia :

W nocy 25 października 2014 roku około godziny 22.35 w miejscowości S. na wysokości budynku nr (...) funkcjonariusze Policji zatrzymali do kontroli drogowej kierującego samochodem osobowym marki O. (...) o nr rej. (...).

Kierującym okazał się być M. M..

M. M. został poddany badaniu alkosensorem, które wykazało, że kierował on pojazdem w stanie nietrzeźwości. W pierwszym badaniu stwierdzono 0,90 mg/l, a w drugim 0,86 mg/l alkoholu w wydychanym przez niego powietrzu.

W trakcie zatrzymania pojazdu na przednim fotelu dla pasażera siedział właściciel samochodu F. Ż.. Pasażer samochodu także wcześniej spożywał alkohol.

dowód :

wyjaśnienia oskarżonego k. 13, 45 ,

zeznania świadka K. K. k. 5v., 46,

zeznania świadka F. Ż. k. 14v., 45,

protokół użycia urządzenia pomiarowego, k. 2-3.

Oskarżony M. M. był uprzednio karany sądownie, za czyn z art. 178a § 1 k.k.

dowód :

dane o karalności z K., k. 20.

Oskarżony jest kawalerem, z zawodu jest mechanikiem samochodowym, utrzymuje się z prac dorywczych osiągając zarobek miesięczny około 1.300zł.

dowód :

dane osobo-poznawcze k. 17,

wyjaśnienia oskarżonego k. 13, 45 ,

*****

Oskarżony w postępowaniu przygotowawczym przyznał się zarzuconego mu czynu. Wyjaśnił, że w dniu 25 października 2014r. spożywał alkohol w postaci piwa, wspólnie z F. Ż. w swoim miejscu zamieszkania, następnie około godz. 22:30, pojechał wraz z F. do S.. Wsiadł do samochodu, jako kierujący, samochód zaś należał do F. Ż.. Wskazał, iż miał świadomość wsiadając za kierownicę samochodu, że jest pod wpływem alkoholu, był już wcześniej karany za czyn z art. 178a § 1 k.k., wyjaśnił, iż nigdy nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi. Dodał także, iż F. Ż. wiedział że był on pod wpływem alkoholu, bowiem razem ten alkohol spożywali, wyjaśnił iż jechał drogą polną bardzo powoli – ok. 20 km/h.

*****

Prokurator zaproponował kwalifikację prawną zarzuconego oskarżonemu czynu, przez przyjęcie kumulatywnego zbiegu przepisów ustawy (w rozumieniu art. 11 § 2 k.k.) pomiędzy przepisem art. 178a § 1 i 4 k.k. a art. 160 § 1 k.k.

Sąd nie zgodził się z takim stanowiskiem i to z kilku powodów.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że zachowaniem swym oskarżony M. M. w pełni wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa art. 178 a § 4 k.k. - a jego wina w tym zakresie nie budzi żadnych wątpliwości.

Powyższa konstatacja Sądu wymaga niezbyt obszernej argumentacji.

Po pierwsze, występek stypizowany w art. 178 a § 4 kk polega na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, będąc uprzednio prawomocnie skazanym za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (...) albo gdy dopuścił się czynu określonego w § 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo. Jest to zatem typ przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Po drugie, zgodnie natomiast z 115 § 16 k.k. stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 ‰ albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość, lub zawartość alkoholu w 1 dm ³ wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

Na podstawie przeprowadzonych w sprawie dowodów, w tym protokołu pomiarowego (k. 2-3), nie ulega żadnej wątpliwości, że oskarżony dopuścił się tak stypizowanego występku.

Sam oskarżony bowiem od samego początku konsekwentnie, logicznie i wiarygodnie w swoich wyjaśnieniach przyznawał się do zarzutu prowadzenia samochodu osobowego pod wpływem alkoholu. Fakt ten potwierdzili również kontrolujący oskarżonego policjant i świadek F. Ż. , których to zeznaniom w zakresie potrzebnym do oceny Sąd dał w pełni wiarę jako logicznym, konsekwentnym i niesprzecznym wzajemnie.

Wracając do poglądu Prokuratora, że oskarżony wyczerpał swoim czynem - w kumulatywnym zbiegu przepisów ustawy - także znamiona występku z art. 160 § 1 k.k. wskazać należy, że przepis art. 160 § 1 k.k. określa ogólny typ przestępstwa narażenia człowieka na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Podstawą penalizacji jest tu działanie albo zaniechanie, które stwarza bezpośrednie niebezpieczeństwo, tzn. zmienia sytuację z bezpiecznej na taką, w której występuje niezwłoczne zagrożenie dla życia lub zdrowia człowieka w zakresie ciężkiego uszczerbku.

W orzecznictwie wskazuje się, że o bezpośredniości zagrożenia przesądza wysoki stopień prawdopodobieństwa zaistnienia wymienionych w art. 160 § 1 skutków - bez dalszych czy dodatkowych czynności ze strony sprawcy lub innych osób (por. wyrok z dnia 29 listopada 1973 r., Rw 902/73, OSNPG 1974, nr 2, poz. 24 oraz wyrok z dnia 27 października 1983 r., II KR 219/83, OSNKW 1984, nr 5, poz. 54).

Przestępstwo to należy do grupy tzw. przestępstw z narażenia konkretnego. Niebezpieczeństwo oznacza sytuację - pewien szczególny układ rzeczy lub zjawisk odrębny od samego czynu, charakteryzujący się dynamicznym rozwojem - która ma właściwość przechodzenia w inny stan (Zoll, Narażenie... (w:) System, 1985, s. 467).

Pamiętać tu należy, że umyślne naruszenie dobra prawnego z natury rzeczy przechodzi przez etap umyślnego narażenia tego dobra na niebezpieczeństwo, jak również przez etap usiłowania. Zanim bowiem dojdzie do naruszenia dobra prawnego, zostało ono narażone na niebezpieczeństwo, a jednocześnie samo naruszenie jako przestępstwo dokonane musiało przejść przez stadium jego usiłowania. Nie jest łatwo rozstrzygnąć, która z obu form poprzedzających naruszenie dobra prawem chronionego jest od niego mniej oddalona. W obu przypadkach karnoprawna ochrona występuje bowiem na etapie bezpośrednio poprzedzającym spowodowanie uszczerbku dla dobra prawnego.

Przestępstwo stypizowane w art. 160 § 1 k.k. ma charakter skutkowy (materialny) i należy do kategorii przestępstw z konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo.

Skutkiem jest w tym przypadku sprowadzenie przez sprawcę określonego stanu rzeczy, który charakteryzuje się tym, że towarzyszy mu pewien obiektywnie istniejący potencjał bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy w żadnej mierze nie wykazał bezpośredniego, niezwłocznego, blisko poprzedzającego niebezpieczeństwa utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu dla pasażerów auta. Niebezpieczeństwo oczywiście było, ale nie takie, o którym mowa w dyspozycji art. 160 k.k. Penalizacja niebezpieczeństwa dla dobra prawnego – na gruncie tej sprawy – znajduje pełną ochronę w przepisie art. 178 a § 4 k.k.

Zaprezentowanie odmiennego poglądu skutkowałoby w istocie koniecznością przyjęcia, że w każdym przypadku wyczerpania znamion ze 178a kk sprawca realizuje zarazem znamiona ze 160 kk.

Takie stanowisko jest nie do zaakceptowania także z tego powodu, że przestępstwo z art. 178a k.k. ma charakter abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo, zaś 160 k.k. kreuje odpowiedzialność za przestępstwo skutkowe z narażenia konkretnego.

Należy zatem przyjąć, że zbieg omawianych przepisów ustawy karnej jest wyłączony.

Zbieżną kwestią zajmował się już Sąd Najwyższy, który stwierdził wprost w uchwale 7 sędziów z 15 lutego 1977 roku o sygn. VII KZP 22/76, wpisanej do księgi zasad prawnych, że „ kierujący pojazdem mechanicznym, który naruszając zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, nie odpowiada na podstawie art. 160 k.k.”

Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie V KK 313/07.

Nawet gdyby przyjąć pogląd odmienny od kategorycznie zaprezentowanego w powyższych judykatach Sądu Najwyższego, koniecznym jest rozważenie jeszcze jednej kwestii, tj. kwestii wyłączania wielości ocen w prawie karnym.

Z punktu widzenia wzajemnych relacji między omawianymi przepisami (art. 178a § 4 k.k. i art. 160 § 1 k.k.), których jednoczynowy zbieg zamierzał Prokurator ustalić, stwierdzić należałoby, że zachodzi tu zbieg niewłaściwy, pomijalny. Tym samym czynem sprawca realizuje bowiem znamiona określone w dwóch przepisach karnych, ale ze względu na relacje miedzy nimi, zbyteczna jest kwalifikacja kumulatywna. O charakterze zbiegu przepisów decydują bowiem przede wszystkim ich stosunki merytoryczne, a nie tylko logiczne.

O ile ustalimy, że mamy do czynienia ze zbiegiem pozornym rozumiemy przez to sytuację, gdy jeden czyn wyczerpuje wprawdzie znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach, ale przepisy te pozostają wobec siebie w stosunku nadrzędności, podrzędności lub „zawierania się”. Dlatego też faktu zbiegu przepisów nie uwzględnia się w kwalifikacji prawnej, na podstawie reguł wyłączających wielość ocen. Tak więc wielość przepisów sprowadzamy do jednego przepisu, stosując przyjęte w doktrynie i orzecznictwie zasady specjalności, pochłaniania i subsydiarności. I w konsekwencji, w tym konkretnym wypadku, stosowanie do zasady subsydiarności, wyłączyć należałoby zastosowanie art. 160 § 1 k.k., poprzestając jedynie na przepisie art. 178a § 4 k.k..

*****

Z uwagi na to, że dolegliwość kary, zgodnie z dyrektywą art. 53 § 1 k.k. nie może przekraczać stopnia winy Sąd, wymierzając karę oskarżonemu, zwrócił na to szczególną uwagę.

Przy wymiarze kary Sąd uwzględnił między innymi postać zamiaru sprawcy, który działając w zamiarze bezpośrednim, a więc rozpoznając możliwość realizacji znamion przestępstwa z art. 178a §4 k.k., chciał je popełnić.

Poza tym, przy wymiarze kary Sąd miał na uwadze znaczną społeczną szkodliwość zarzucanego oskarżonemu czynu, który godzi w porządek prawny, autorytet i dobro wymiaru sprawiedliwości, będąc jednocześnie wyrazem wzgardliwej postawy wobec prawa, organów je stosujących, jak i społecznego poczucia sprawiedliwości.

Z tych też przyczyn – biorąc pod uwagę (co wynika z załączonej do akt karty karnej), że skrajne lekceważenie porządku prawnego nie jest oskarżonemu obce – Sąd uznał, że orzeczona kara winna być surowa i efektywnie wychowawcza, jakkolwiek oczywiście współmierna do stopnia zawinienia. Oskarżony jest osobą stosunkowo młodą, ma 23 lata, w ocenie Sądu, koniecznym jest uświadomienie mu konsekwencji takiego bezprawnego działania, bowiem pozostawanie oskarżonego w poczuciu bezkarności prowadziło będzie do eskalowania takich jego zachowań, skoro realnie nie niosą one dla niego żadnych negatywnych konsekwencji, szczególnie, że oskarżony już kolejny raz decyduje się na prowadzenie pojazdu mechanicznego będąc w stanie nietrzeźwości.

Dlatego też Sąd wymierzył oskarżonemu karę sześciu miesięcy pozbawienia wolności.

W ocenie Sądu powyższa kara nie jest nazbyt represyjna, przeciwnie spełni cele wychowawcze, polegające na kształtowaniu u oskarżonego właściwej postawy wobec własnego czynu, jak i przestępstwa w ogóle, a także umocni u oskarżonego postawę poszanowania porządku prawnego, której aktualnie zupełnie nie przejawia. Cel zapobiegawczy orzeczonej kary zrealizuje się w odstraszeniu oskarżonego od powrotu na drogę przestępstwa.

Kierując się szczegółowymi dyrektywami wymiaru kary Sąd ocenił także warunki osobiste sprawcy, rozważając przy tym stopień rozwoju psychospołecznego oskarżonego, jego warunki rodzinne, materialne i stan zdrowia. Sąd przeanalizował więc postawę oskarżonego, a także charakter wcześniej wymierzanej mu kary i stwierdził, że z postępowania oskarżonego wywieść można, iż kary z elementem probacji nie powstrzymały go od ponownego wejścia na drogę bezprawia, a tym samym nie ukształtowały właściwej jego postawy. Okoliczności czynu i dotychczasowy sposób życia stanowią przesłankę negatywną w wysunięciu pozytywnej prognozy kryminologicznej, która pozwoliłaby na warunkowe zawieszenie wymierzonej kary pozbawienia wolności.

Konkludując, stwierdzić należy, że w ocenie Sądu tylko kara bezwzględna będzie dostatecznie wychowawcza, a oskarżony w pełni odczuwając jej dolegliwość będzie się w przyszłości zastanawiał nim ponownie naruszy prawo, a tym samym zostaną osiągnięte cele w zakresie prewencji szczególnej.

Sąd wymierzając karę miał też na uwadze potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Wyjątkowo negatywny zjawiskiem w państwie prawa jest bowiem lekceważenie i niestosowanie się do prawomocnych orzeczeń sądowych, co godzi nie tylko w sam wymiar sprawiedliwości, ale i inne filary praworządności w państwie. Dlatego też, takie zachowania winny być przykładnie napiętnowane.

Zdaniem Sądu, kara ta spełni swój cel w zakresie prewencji indywidualnej, przede wszystkim w zakresie zapobieżenia jego powrotowi do przestępstwa, nadto na podstawie art. 42 § 2 k.k. Sąd orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 4 ( czterech) lat, uznając iż środek karny w tym wymiarze spełni pokładane w nim cele. Nadto, Sąd orzekł od oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w wysokości 200zł.

Sąd na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ust.1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.