Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2015 roku

Sąd Okręgowy we Włocławku I Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSO Aneta Sudomir – Koc

Sędzia : SO Mariusz Nazdrowicz ( spraw. )

Sędzia : SO Hanna Wujkowska

Protokolant : sekr. sąd. Katarzyna Domańska

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2015 roku we Włocławku

na rozprawie

sprawy z powództwa K. L.

przeciwko M. Z., A. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego we Włocławku z dnia 30 grudnia 2014r., sygn. akt I C 1816/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych M. Z. i A. Z. na rzecz powódki K. L. kwotę 600 ( sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję.

SSO M. Nazdrowicz SSO A. Sudomir - Koc SSO H. Wujkowska

Sygn. I Ca 93/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2014r. Sąd Rejonowy we Włocławku zasądził solidarnie od pozwanych M. Z. i A. Z. na rzecz powódki K. L. kwotę 6800 zł (z bliżej wskazanymi odsetkami ustawowymi); oddalił powództwo w pozostałej części i orzekł o kosztach procesu.

U podstaw tego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne i ich ocena prawna:

Strony zawarły w dniu 28 września 2011 r. na czas określony (do 16 października 2012 r.) umowę najmu lokalu mieszkalnego (będącego własnością powódki) nr (...) przy ul. (...) we W.. Najemcy zobowiązali się uiszczać (z góry) miesięczny czynsz w kwocie 900 zł oraz tytułem eksploatacji kwotę 460 zł, a także pokryć koszty zużytych mediów. Wpłacili także kaucję w kwocie 1500 zł, która miała zostać rozliczona po opuszczeniu przez nich lokalu. Małżonkowie Z. wypowiedzieli umowę pismem z 27 lutego 2012 r. podając jako przyczynę przepis art. 682 kc. Następnego dnia się wyprowadzili i od tego czasu zaprzestali płacenia jakichkolwiek należności związanych z lokalem. W kwietniu 2012 r. wezwali K. L. do zwrotu kaucji. Ponieważ spotkali się z odmową wystąpili w dniu 26 lipca 2012 r. do Sądu Rejonowego we Włocławku z powództwem o zasądzenie na ich rzecz kwoty 1500 zł. Wyrokiem z 6 marca 2013 r. Sąd ten oddalił powództwo podkreślając w uzasadnieniu, że przedmiotowa umowa nie została skutecznie wypowiedziana. Apelację od tego wyroku Sąd Okręgowy we Włocławku oddalił (wyrokiem z 4 listopada 2013 r.) podzielając ustalenia faktyczne Sądu I instancji i ocenę, że umowa trwała w dalszym ciągu, co rodziło po stronie najemców obowiązek płacenia czynszu i innych świadczeń. W oparciu o powyższe ustalenia Sąd a quo uznał, że powództwo w przeważającej części zasługiwało na uwzględnienie. Zaakcentował, że to na pozwanych – zgodnie z ogólną regułą dowodową wyrażoną w art. 6 kc – spoczywał ciężar wykazania, że stan lokalu uzasadniał wypowiedzenie umowy. Niewystarczające były tu jednak ich zeznania oraz zeznania 2 świadków (rodziców pozwanego). Decydujące znaczenie miałby dowód z opinii biegłego, o przeprowadzenie którego pozwani wnioskowali. Nie uiścili jednak niezbędnej zaliczki, co skutkowało zastosowaniem przepisu art. 130 ⁴ § 5 kpc. W konsekwencji należało przyjąć, że materiał dowodowy nie dawał podstaw do wniosku, iż stan lokalu będącego przedmiotem sporu dawał najemcom uprawnienie prawnokształtujące do wypowiedzenia umowy najmu. Tym samym na pozwanych aż do 16 października 2012 r. spoczywał obowiązek uiszczenia czynszu, mimo że przez kilka miesięcy z tego lokalu już nie korzystali. Jednakże nie można było pominąć, że powódka przejściowo (na okres wrzesień- październik 2012 r.) zajęła lokal, co świadczy (per facta concludenta) o wypowiedzeniu przez nią umowy. Powództwo było więc zasadne za okres od kwietnia do sierpnia 2012 r. Nie została wskazana jego podstawa prawna w postaci przywołania konkretnych przepisów.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc („błędnie przyjmując, że powódka wygrała proces w całości pomijając fakt oddalenia jej żądań ponad kwotę 6800 zł tj. w ok. 25%”) w zw. z § 6 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych…(tekst jedn.: Dz. U. 2013.490).

Apelację od powyższego wyroku wnieśli pozwani kwestionując go w całości. Rozstrzygnięciu temu zarzucili zarówno obrazę prawa procesowego (art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzącą do wadliwej konkluzji, iż nie został udowodniony fakt występowania w lokalu nadmiernej wilgoci oraz art. 328 § 2 kpc wskutek dokonania ustaleń faktycznych w oparciu o akta sprawy I C 1743/12 mimo nieprzeprowadzenia jakiegokolwiek dowodu z dokumentów zgromadzonych w tej sprawie) jak i prawa materialnego (art. 682 kc poprzez jego niezastosowanie mimo istniejących ku temu podstaw). Powołując się na powyższe skarżący wnieśli o zmianę wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna, aczkolwiek nie sposób odmówić słuszności części zarzutów apelacyjnych.

Wprawdzie skarżący zanegowali dokonane przez Sąd meriti ustalenia faktyczne, jednak z przyczyn, o których za chwilę będzie mowa ocena ich zasadności w ogóle nie była potrzebna. Ustalenia te – jako wystarczające do wydania orzeczenia apelacyjnego – Sąd odwoławczy przyjął jako własne.

Niewątpliwie trafnie apelujący zarzucili, że Sąd I instancji dokonując niektórych ustaleń odwołał się do sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt
I C 1743/12. Słusznie oddalił wniosek dowodowy powódki (postanowieniem na rozprawie w dniu 23 października 2014 r. k. 77v) o przeprowadzenie dowodu z akt tej sprawy, gdyż taki dowód nie jest znany procedurze cywilnej. Nie powołał się jednak na znajomości określonych faktów z urzędu zwracając stronom uwagę na zamiar wykorzystania ich w takim charakterze (art. 228 § 2 kpc). Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika również, by określone fakty przyjął za bezsporne (art. 229 kpc). W rezultacie nie miał podstaw w podstawie faktycznej przywołać wyroków (i uzasadnień) wydanych we wspomnianej sprawie. Ponieważ jednak ma to decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd Okręgowy sanując wskazane uchybienia dopuścił dowód z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. I C 1743/12 oraz w postaci wyroku tego Sądu z
6 marca 2013 r. k.83, uzasadnienia tego wyroku (k.89-94v) oraz z wyroku Sądu Okręgowego we Włocławku z 4 lipca 2013 r., k.122 i z uzasadnienia tego orzeczenia (k.128-130). Ustalenia poczynione na podstawie w/w dokumentów są tożsame z ustaleniami w tym zakresie Sądu a quo.

Zarówno stronom jak i Sądowi Rejonowemu całkowicie umknęła uwagi okoliczność, że kwestia tego, czy strony łączyła umowa najmu mimo próby jej wypowiedzenia przez pozwanych była przedmiotem oceny w sprawie I C 1743/12 upr. Szczególnie uwypuklił to Sąd Okręgowy we Włocławku oddalając apelację od wyroku z 6 marca 2013 r. jednoznacznie stwierdzając, że najemcy obowiązani byli płacić umówiony czynsz zgodnie z warunkami umowy z 28 września 2011 r. To bowiem umożliwiało rozstrzygnięcie o zasadności podniesionego przez wynajmującą zarzutu potrącenia. W orzecznictwie za ugruntowany należy przyjąć pogląd, że przewidziana w art. 365 § 1 kpc moc wiążąca prawomocnego orzeczenia (prawomocność materialna) przejawia się min. w tym, że w każdym kolejnym postępowaniu Sąd ma obowiązek przyjąć, że istotna z punktu widzenia zasadności żądania kwestia kształtuje się tak, jak zostało to ustalone w prawomocnym wyroku. Konsekwencją mocy wiążącej jest tym samym niedopuszczalność ponownej oceny prawnej co do okoliczności objętych prawomocnym wcześniejszym rozstrzygnięciem (z bogatego orzecznictwa przykładowo: uchwała Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2009 r. III CZP 97/09 OSNC 2010/6/88, postanowienie Sądu Najwyższego z 21 października 1989 I CKN 169/98 OSNC 2000/5/86, wyroki Sądu Najwyższego: z 26 marca 2006 r. IV CSK 89/05 OSNC 2007/1/15, z 23 czerwca 2009 II PK 302/08 OSNP 2011/3-4/34, z 11 lutego 2011 I CSK 249/10 OSN – ZD 2012/1/6, z 23 stycznia 2014 r. II CSK 239/13 nie publ. LEX nr 1441473 i z 23 stycznia 2015 r. V CSK 192/14 nie publ., LEX nr 1663143. Instytucja związana polega na niemożności kwestionowania poczynionych ustaleń, choćby wydawały się one niewłaściwe i dotyczą prawomocnego orzeczenia wydanego w innym postępowaniu (postanowienie Sądu Najwyższego z 21 października 2005 r. III CK 125/05 nie publ., LEX nr 371483). Inaczej mówiąc niedopuszczalna jest w innej sprawie o innym przedmiocie dokonanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami inny spór muszą przyjmować, iż dana kwestia prawna kształtuje się tak jak przyjęto to we wcześniejszym, prawomocnym wyroku. W kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia nie może ona już być ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza więc zakaz dokonania ustaleń sprzecznych z uprzednio już osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego (wyroki Sądu Najwyższego z 15 lutego 2007 II CSK 452/06 OSNC – ZD 2008/1/20 i z 16 maja 2013 r. IV CSK 624/12 nie publ., LEX nr 1353259, przywołana uchwała (7) Sądu Najwyższego z 17 listopada 2008 r. III CZP 72/08 OSNC 2009/2/20, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 12 listopada 2014 r. I A Ca 854/14 nie publ., LEX nr 1630592).

Wprawdzie co do zasady mocą wiążącą (i powagą rzeczy osądzonej) objęta jest jedynie sentencja wyroku, a nie jej uzasadnienie jednakże nie sposób pominąć motywów wyroku – zwłaszcza w orzeczeniach oddalających powództwa – w takich granicach w jakich stanowią one koniczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne do określenia jego zakresu (wyroki Sądu Najwyższego: z 15 marca 2002 r. II CKN 1415/00 nie publ., LEX nr 53284, z 29 marca 2006 r. II PK 163/05 OSNP 2007/5-6/71 nie publ., LEX nr 232587 i z 27 czerwca 2014 r. V CSK 433/13 nie publ., LEX nr 1514746).

Przenosząc powyższe uwagi o charakterze teoretycznym na grunt rozpoznawanej sprawy należało uznać, że skoro – jak już wyżej była o tym mowa - w sprawie I C 1743/12 upr. przesądzona została kwestia, że strony łączyła w dalszym ciągu umowa najmu, gdyż dokonane przez najemców wypowiedzenie pozbawione było prawnej skuteczności to obecnie Sąd nie mógł przyjąć odmiennie. Tym samym całkowicie zbędne było przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków i z opinii biegłego, gdyż obrona pozwanych sprowadzała się jedynie właśnie do powoływania się na ustanie łączącego strony stosunku prawnego wskutek jego wypowiedzenia przez małżonków Z.. A to zostało już uprzednio w sposób wiążący rozstrzygnięte. Automatycznie bezprzedmiotowa była kwestia oceny wiarygodności świadków pod kątem ustalenia, czy w mieszkaniu panowała wilgoć skutkująca wystąpieniem wady uzasadniającej dokonanie wypowiedzenia na podstawie art. 682 kc. Nie istniała zatem - co już zasygnalizowano potrzeba ustosunkowania się do pozostałych zarzutów naruszenia prawa procesowego. Oczywiście nietrafny był w tych okolicznościach także zarzut obrazy prawa materialnego.

Jeżeli chodzi o rozstrzygnięcie o kosztach procesu za pierwszą instancję to przede wszystkim trzeba zauważyć, że sam Sąd meriti dostrzegł, iż błędnie zastosował zasadę odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 kpc) w sytuacji gdy powództwo zostało uwzględnione w części i należało koszty stosunkowo rozdzielić (art. 100 kpc).

Powódka dochodziła kwoty 8840 zł, a zasądzono na jej rzecz 6800 zł. Oznacza to, że wygrała sprawę w 77%. Jej koszty sprowadzały się do opłaty od pozwu (300 zł), opłaty od pełnomocnictwa (17 zł) i wynagrodzenia reprezentującego ją radcę prawnego. Ustalając jego wysokość Sąd Rejonowy uznał, że powinno ono odpowiadać stawce minimalnej określonej w § 6 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych … (tekst jedn.: Dz.U 2013.490). Jednak zdaniem Sądu Okręgowego w tym przypadku powinien znaleźć zastosowanie przepis § 2 ust.2 w/w rozporządzenia, a wynagrodzenie powinno wynosić dwukrotność tej stawki. Zasądzenie wynagrodzenia wyższego niż w stawce minimalnej nie jest uzależnione od wyraźnego wniosku pełnomocnika, podobnie jak i żądanie zasądzenia wynagrodzenia „według norm przepisanych” nie upoważnia do wnioskowania o rezygnacji z wynagrodzenia podwyższonego (postanowienie Sądu Najwyższego z 7 marca 2013 r. II Cz 165/12 nie publ., LEX nr 1314402). Wyższe wynagrodzenie adwokata (radcy prawnego) jest przede wszystkim uzależnione od niezbędnego nakładu pracy pełnomocnika. Rozpatrywana sprawa powinna się zakończyć na pierwszym posiedzeniu. Wszelkie dalsze czynności ( w tym udział w rozprawach) nie powinny mieć miejsca i stanowiły ekstraordynaryjny nakład pracy, powodujący jego zwiększenie w stosunku do rzeczywistej potrzeby. Przemawia to za wyżej wskazanym podwyższeniem przedmiotowego wynagrodzenia, co w równym stopniu odnosi się do wynagrodzenia radcy prawnego reprezentującego pozwanych.

Podwójna wysokość stawki minimalnej odpowiada kwocie 2400 zł. Łącznie więc koszty powódki zamykały się kwotą 2717 zł. Powinna więc ona otrzymać od pozwanych 77% tej sumy, czyli 2092,09 zł. Z kolei koszty pozwanych to wspominanie wynagrodzenie i opłaty od pełnomocnictw – razem 2434 zł (2400 zł +17zł + 17zł). Powódkę obciążał zwrot 23% tych kosztów , czyli 559,82 zł. Łącznie więc na rzecz powódki powinna zostać zasądzona różnica w wysokości 1532,27 zł (2092,09 zł – 559,82 zł). Biorąc jednak pod uwagę zakaz orzekania na niekorzyść skarżącego (art. 384 kpc) nie zaistniały podstawy do ingerencji w treści orzeczenia o kosztach.

W oparciu o powyższe Sąd Okręgowy we Włocławku oddalił apelację.

O kosztach procesu za drugą instancję orzeczono w myśl przepisu art. 98 § 1 kpc. Sprowadzały się one do wynagrodzenia radcy prawnego powódki ( § 12 ust 1 pkt. 1 w zw. z § 6 pkt. 4 wspomnianego rozporządzenia). W postępowaniu apelacyjnym nie wystąpiły jakiekolwiek okoliczności wskazujące na konieczność zastosowania innej stawki niż minimalna.