Pełny tekst orzeczenia

  Sygn. akt II Ca 413/15

II Cz 643/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 sierpnia 2015 roku

  Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski (spr.)

Protokolant Katarzyna Szumiło

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2015 roku w Lublinie na rozprawie

z powództwa C. I. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W.

przeciwko S. D.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w Rykach z dnia 23 marca 2015 roku, sygn. akt I C 69/15

oraz na skutek zażalenia powoda na rozstrzygnięcie zawarte w punkcie II. wyroku Sądu Rejonowego w Rykach z dnia 23 marca 2015 roku, sygn. akt I C 69/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie I. w ten sposób, że uchyla w całości nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy w Rykach w dniu 28 października 2010 roku, sygn. akt I Nc 4596/10 i oddala powództwo w całości,

b)  w punkcie II. w ten sposób, że zasądza od C. I. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. na rzecz S. D. kwotę 692 zł (sześćset dziewięćdziesiąt dwa złote) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  oddala zażalenie powoda w całości;

III.  zasądza od C. I. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. na rzecz S. D. kwotę 400 zł (czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt II Ca 413/15 i II Cz 643/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 12 października 2010 roku powód C. I. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanej S. D. kwoty 3.922,17 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że umową z dnia 24 marca 2010 roku nabył od Banku (...) S. A. wierzytelność z umowy kredytu gotówkowego zawartej przez bank z pozwaną.

W dniu 28 października 2010 roku został wydany przez Sąd Rejonowy w Rykach nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym w sprawie o sygn. akt I Nc 4569/10.

Pozwana wniosła zarzuty od nakazu zapłaty, domagając się oddalenia powództwa w całości.

*

Wyrokiem z dnia 23 marca 2015 roku Sąd Rejonowy w Rykach:

I. utrzymał w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Rejonowy w Rykach w dniu 28 października 2010 roku w sprawie o sygn. akt I Nc 4596/10;

II. nie obciążył pozwanej kosztami postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest utworzonym na czas określony niestandaryzowanym sekurytyzacyjnym funduszem inwestycyjnym zamkniętym, którego celem jest m. in. realizacja należności z wierzytelności.

S. D. w dniu 29 listopada 2006 roku złożyła do (...) Bank S. A. wniosek o przyznanie kredytu gotówkowego w kwocie 7.169,06 zł. Wniosek ten został złożony za pośrednictwem jej zleceniobiorcy (...) Sp. z o. o. w T., z którym pozwana zawarła umowę zlecenia w dniu 29 listopada 2006 roku.

W dniu 30 listopada 2006 roku S. D. zawarła umowę o kredyt gotówkowy nr (...) z (...) Bankiem S. A. z siedzibą w G.. Pieniądze otrzymane z kredytu zostały przelane na wskazane konto pozwanej.

Z uwagi na niespłacenie kredytu, bank w dniu 10 grudnia 2008 roku wypowiedział umowę kredytu.

W dniu 24 marca 2010 roku Bank (...) S. A. z siedzibą w G. (następca prawny (...) Banku S. A. z siedzibą w G.) zbył wierzytelność wynikającą z zawartej w dniu 30 listopada 2006 roku z pozwaną S. D. umowy o kredyt gotówkowy o nr (...). W dniu 1 października 2010 roku powód sporządził wyciąg ze swych ksiąg rachunkowych, stwierdzając, iż w jego księgach rachunkowych na dzień 1 października 2010 roku pod numerem (...) figuruje wymagalna wierzytelność wobec S. D. w kwocie 3.922,17 zł. Na powyższą kwotę składają się: kapitał w kwocie 2.766,89 zł, odsetki karne w kwocie 731,98 zł, odsetki umowne w kwocie 63,46 zł, koszty w kwocie 172,60 zł oraz odsetki ustawowe od kapitału w kwocie 187,24 zł za okres od dnia 25 marca 2010 roku do dnia 1 października 2010 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, na podstawie jakich dokumentów ustalił powyższy stan faktyczny, dodając, że są to wiarygodne dokumenty prywatne, niekwestionowane przez strony co do ich autentyczności.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne.

Strona pozwana w pierwszej kolejności kwestionowała sam fakt zawarcia umowy kredytowej i otrzymania z kredytu środków finansowych. Zdaniem Sądu Rejonowego w świetle przedstawionych dowodów w postaci umowy o kredyt gotówkowy oraz oryginalnych dokumentów w postaci oświadczeń i wniosku podpisanych przez pozwaną, a także informacji od jej zleceniobiorcy (...) Sp. z o. o. z siedzibą w T., iż pieniądze są przekazywane przez bank udzielający kredytu bezpośrednio kredytobiorcy (w przedmiotowej sprawie S. D.) czy to w postaci przelewu, czy czeku, istnienie umowy kredytu pomiędzy pozwaną i Bankiem (...) S. A. w G. zostało udowodnione. Powód wykazał również, że nabył przedmiotową wierzytelność w wysokości żądanej w pozwie.

Sąd Rejonowy przywołał przepisy art. 3 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c. oraz podniósł, że po wykazaniu istnienia zobowiązania, na stronie pozwanej ciążył obowiązek wykazania wszelkimi dostępnymi dowodami braku zasadności dochodzonego w sprawie roszczenia, tak co do zasady, jak i co do wysokości. Pozwana temu obowiązkowi nie sprostała.

Odnosząc się zaś do podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia, Sąd Rejonowy przywołał przepisy art. 117 § 1 k.c. i art. 118 k.c., wskazując że roszczenia dochodzone przez powoda przedawniały się w terminie trzyletnim właściwym dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, przy czym bieg przedawnienia roszczenia z umowy kredytu może zacząć się od chwili wypowiedzenia umowy przez bank lub po zakończeniu okresu, na który umowa ta została zawarta. W niniejszej sprawie bank wypowiedział umowę kredytu w dniu 10 grudnia 2008 roku i z dniem 11 grudnia 2008 roku rozpoczął bieg termin przedawnienia roszczenia. Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia ulega przerwaniu przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Termin przedawnienia uległ przerwaniu, gdyż sprawa do Sądu wpłynęła w dniu 12 października 2010 roku, a tym samym zarzut przedawnienia nie był zasadny.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Rejonowy uzasadnił art. 102 k.p.c.

*

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana S. D., zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości.

Pozwana zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi błąd w ustaleniach faktycznych, sprzeczność tych ustaleń ze zgromadzonym materiałem dowodowym, naruszenie prawa materialnego (art. 6 k.c.), mające istotny wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia, poprzez przyjęcie przez Sąd orzekający, iż pozwana otrzymała jakąkolwiek kwotę z tytułu zawartej w dniu 30 listopada 2006 roku umowy kredytu z (...) Bankiem S. A. z siedzibą w G., tj. w postaci przelewu na rachunek bankowy pozwanej, w sytuacji, gdy zgromadzony materiał dowodowy tego nie wykazał.

Pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Jednocześnie zażalenie na rozstrzygnięcie zawarte w pkt II. przedmiotowego wyroku wniósł powód C. I. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W..

Powód zarzucił zaskarżonemu postanowieniu naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i orzeczenie o nieobciążaniu pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu wskutek błędnego uznania, że w niniejszej sprawie zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności, które powodują, że strona pozwana nie powinna być obciążana kosztami procesu, podczas gdy ciężka sytuacja finansowa oraz dysproporcja majątkowa pomiędzy stronami sporu z całą pewnością nie wyczerpują znamion wypadku szczególnie uzasadnionego, o którym mowa w art. 102 k.p.c.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przez zasądzenie od pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych i zasądzenie od pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się zasadna w całości, a w konsekwencji nie mogło okazać się zasadne zażalenie powoda.

Odnosząc się do ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji zgodzić się bowiem należy ze skarżącą co do zasadniczej okoliczności, że z żadnego z przedstawionych przez powoda dowodów nie wynika, aby pozwanej rzeczywiście wypłacono kwotę kredytu, co z kolei warunkowałoby jej odpowiedzialność za zobowiązania z umowy kredytu.

Dowodem na tę okoliczność nie może być wyciąg z ksiąg rachunkowych powoda (funduszu sekurytyzacyjnego). Art. 194 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2004 roku, Nr 146, poz. 1546, ze zm.) w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta został wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 lipca 2011 roku, sygn. P 1/10, OTK-A 2011/6/53, uznany za niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. W następstwie tego orzeczenia z dniem 20 lipca 2013 roku ustawą z dnia 19 kwietnia 2013 roku o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2013 roku, poz. 777) dodano do art. 194 cyt. ustawy ust. 2 wprost stanowiący, że moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do tych dokumentów w postępowaniu cywilnym.

Oznacza to, że nie jest dowodem istnienia wierzytelności wyciąg z ksiąg funduszu sekurytyzacyjnego, który pozostaje jedynie dokumentem prywatnym świadczącym o tym, że w księgach powodowego funduszu taki zapis istnieje i że powód twierdzi, że przysługuje mu przedmiotowa wierzytelność wobec pozwanej.

O tym zaś, czy tak jest w istocie, decyduje ustalenie, czy przedmiotowa wierzytelność przysługiwała bankowi, który zbył ją powodowi.

Pozwana wprost zaprzeczyła temu, że otrzymała kwotę kredytu wynikającą z przedmiotowej umowy kredytu z dnia 30 listopada 2006 roku, zaś powód mimo to nie przedstawił żadnego dowodu na tę okoliczność.

Nie są takimi dowodami dokumenty świadczące o ubieganiu się przez pozwaną o kredyt (wniosek kredytowy – k. 37-39, potwierdzenie zawarcia umowy – k. 36, sporządzane wówczas oświadczenia pozwanej – k. 40-41,43,49-50, czy harmonogram spłat – k. 42), gdyż nie świadczą one o rzeczywistym uruchomieniu kredytu, ani sama umowa o kredyt (k. 110-115), gdyż przewiduje ona, że kredyt zostanie uruchomiony w dniu 30 listopada 2006 roku, natomiast nie zawiera stwierdzenia, że rzeczywiście do tego doszło. Dodatkowo w § 2 ust. 3 umowy wskazano, że kredytobiorca oświadcza, że nie posiada własnego rachunku bankowego i upoważnia bank do przelania kwoty kredytu na rachunek agenta (tj. (...) Spółki z o. o.). Z umowy zarazem wynikało, że jeżeli kwota kredytu nie zostanie odebrana, umowa kredytu ulega rozwiązaniu (§ 2 ust. 3 umowy).

Wobec powyższego błędne jest ustalenie Sądu Rejonowego, że pieniądze z kredytu zostały przelane na konto pozwanej, gdyż przeczy temu treść umowy kredytu i nie ma na to żadnego dowodu. W świetle postanowień umowy kredytu o wykazaniu faktycznego udzielenia kredytu pozwanej można by mówić wówczas, gdyby powód przedstawił jakikolwiek dowód, że (...) Bank S. A. przelał kwotę kredytu na rachunek (...) Spółki z o. o. (agenta) i środki te zostały wypłacone pozwanej (czy to gotówką, czy przelewem, czy zrealizowanym czekiem). Pośrednio za dowód wypłaty kredytu należałoby zaś uznać rozpoczęcie jego spłaty przez pozwaną (art. 231 k.p.c.).

Wprawdzie powód w piśmie procesowym z dnia 29 lipca 2014 roku podjął próbę udowodnienia, że do rzeczywistego udzielenia kredytu pozwanej doszło, ale nie okazała się ona skuteczna. Powód mianowicie wniósł o to, by Sąd zwrócił się do Banku (...) S. A. o przedstawienie dowodu wypłaty kwoty kredytu oraz dowodów spłaty kredytu przez pozwaną, do Banku (...) S. A. o udzielenie informacji, czy kwota kredytu wpłynęła na rachunek (...) Spółki z o. o., a także do (...) Spółki z o. o. o przedstawienie dowodu wypłaty pozwanej środków z kredytu.

W odpowiedzi banki powołały się na tajemnicę bankową (k. 122, 124), zaś (...) Spółka z o. o. wskazała lakonicznie, że środki z kredytu bank przelewał bezpośrednio na konto wskazane przez klienta bądź klient otrzymywał czek, który sam realizował, a o informacje w tej sprawie należy się zwrócić do (...) Banku S. A. (k. 120).

Żadno z tych pism nie jest zatem dowodem bezpośrednim bądź pośrednim na okoliczność, że pozwana otrzymała kwotę kredytu, a powód dalszych wniosków dowodowych nie składał. Należy przy tym zauważyć, że dla powoda – profesjonalisty działającego na rynku wierzytelności powinno być oczywiste, że w myśl art. 105 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 roku, poz. 128) informacje objęte tajemnicą bankową (o które miał się zwrócić Sąd do Banku (...) S. A. i Banku (...) S. A.) nie mogą być w niniejszej sprawie udzielone sądowi. Nic nie stało natomiast na przeszkodzie temu, aby powód nabywając od Banku (...) S. A. wierzytelność zadbał o przekazanie mu przez zbywcę dokumentów potwierdzających udzielenie kredytu (wypłatę pozwanej kwoty kredytu) bądź jego spłatę (skoro dochodzi kwoty niższej niż kwota kredytu, jaka miała być wypłacona pozwanej).

W konsekwencji Sąd Okręgowy zmienia w tym zakresie ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, gdyż powód nie udowodnił, że pozwanej udzielono kredytu na podstawie umowy zawartej przez nią z (...) Bankiem S. A.

Tym samym roszczenia powoda wywodzone z umowy kredytu i umowy przelewu wierzytelności, a mające mieć uzasadnienie w art. 69 Prawa bankowego, w art. 509 i nast. k.c. oraz w art. 354 § 1 k.c., należało uznać za niezasadne.

Z tego względu zbędne jest odnoszenie się przez Sąd Odwoławczy do kwestii ewentualnego przedawnienia tych roszczeń.

Wobec zmiany zaskarżonego wyroku, uchylenia nakazu zapłaty i oddalenia powództwa w całości (ar. 496 k.p.c.), powód jako strona przegrywająca proces na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. (a w postępowaniu odwoławczym także w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.) jest zobowiązany zwrócić pozwanej koszty procesu za obie instancje, na które złożyły się: przed Sądem Rejonowym: opłata od zarzutów, opłata skarbowa od pełnomocnictwa i wynagrodzenie pełnomocnika – radcy prawnego w stawce minimalnej, zaś przed Sądem Okręgowym: opłata od apelacji i wynagrodzenie pełnomocnika – radcy prawnego w stawce minimalnej.

Zmiana zaskarżonego wyroku w całości na korzyść pozwanej spowodowała także, że całkowicie niezasadne stało się zażalenie powoda na rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w wyroku Sądu pierwszej instancji. Zauważyć jedynie należy, że w tym zakresie treść zaskarżonego wyroku była wewnętrznie sprzeczna, gdyż z jednej strony Sąd Rejonowy utrzymał w mocy nakaz zapłaty (którym zasądzono od pozwanej na rzecz powoda także kwotę 647 zł tytułem zwrotu kosztów procesu), a z drugiej orzekł, że nie obciąża pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu powodowi.

Z tych względów na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.