Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Zamościu I Wydział Cywilny w składzie:

Protokolant: st. sekr. sąd. Grażyna Rozkres

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2015 r. w Zamościu

na rozprawie sprawy

z wniosku (...) Spółdzielni (...) w T.

z udziałem W. S., A. S. (1), Skarbu Państwa reprezentowanego przez Starostę (...) w T., Gminy Miejskiej T., Prokuratora Rejonowego w Tomaszowie Lubelskim

o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Tomaszowie Lubelskim

z dnia 12 marca 2015 r. sygn. akt I Ns 4643/10

postanawia:

I.  oddalić apelację;

II.  stwierdzić, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ca 203/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 12 marca 2015 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Lubelskim oddalił wniosek (...) Spółdzielni (...) w T. o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości nr (...), o pow. 30 m ^{( 2)}, stanowiącej część większej nieruchomości oznaczonej numerem (...), ark. (...) w T..

Sąd I instancji miał na uwadze, że początkowo w dniu 22 lipca 2010 r. (...) Spółdzielnia (...) w T. wnosiła o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie z dniem 25 maja 1979 r. własności części nieruchomości gruntowej oznaczonej nr (...) ark. (...), zabudowanej budynkami o numerze porządkowym (...), o pow. około 0,030 ha, położonej w T. przy ul. (...), objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie Lubelskim. W uzasadnieniu wnioskodawca podał, iż jest nieprzerwanie posiadaczem samoistnym części tej nieruchomości od 25 maja 1959 r. i wykorzystywał działkę zgodnie z celami określonymi w statucie spółdzielni m.in. prowadząc sklep rybny a także sklepy wielobranżowe. Wnioskodawca opłacał podatek od nieruchomości, a żaden z sąsiadów nie rościł sobie pretensji do tej działki.

Pismem z dnia 6 sierpnia 2010 r. wnioskodawca podał, iż w skład nieruchomości będącej przedmiotem zasiedzenia wchodzi działka gruntu zabudowana na całej powierzchni budynkiem murowanym o dwóch kondygnacjach, którego ściany zewnętrzne określają granice działki. Zgodnie z ewidencją gruntów i budynków przedmiotowy budynek oznaczony jest numerem (...) i posiada powierzchnię zabudowy według wnioskodawcy 33 m ². Nieruchomość będąca przedmiotem zasiedzenia położona jest w północno - zachodniej części działki nr (...), od strony wschodniej przylega całą długością do budynku oznaczonego numerem porządkowym ul. (...), znajdującego się na tej samej działce geodezyjnej, od strony północnej całą szerokością przylega do ul. (...) – działka nr (...), a od strony zachodniej i południowej przylega całą długością i szerokością do działki nr (...) ark. (...), oznaczonej nr porządkowym ul. (...).

W toku postępowania wnioskodawca zmodyfikował żądanie i wnosił o stwierdzenie zasiedzenia z dniem 2 stycznia 1985 r. podając, iż początek biegu zasiedzenia rozpoczął się z dniem 25 maja 1959 r. (k. 265, 450v.).

W dalszym toku postępowania wnioskodawca poparł wniosek o zasiedzenie wielkości udziału, która wykracza ponad wielkość udziału wnioskodawcy (k. 372v.). W piśmie z dnia 4 grudnia 2013 r. pełnomocnik wnioskodawcy podał, iż włączenie przedmiotowej nieruchomości w obszar działki nr (...) nastąpiło skutkiem modernizacji ewidencji urzędowej, geodezyjnej (k. 379 - 380). Podniósł również, iż w decyzji z 1959 r. jest napisane użytkowanie, bo według wnioskodawcy Skarb Państwa nie oddawał inaczej nieruchomości, jak w użytkowanie (k. 459v.).

Ostatecznie wnioskodawca sprecyzował przedmiot zasiedzenia podając, iż jest nim działka oznaczona przez biegłego sądowego P. M. na mapie ewidencyjnej, wpisana do ks. rob. Nr (...) w dniu 25 sierpnia 2011 r. jak numer ewidencyjny (...) o pow. 0,0030 ha, zabudowana budynkiem handlowo – usługowym (k. 451v., 459).

Uczestnicy wnosili o oddalenie wniosku.

Sąd Rejonowy ustalił,

że przedmiotem zasiedzenia jest grunt stanowiący część północno - zachodnią działki nr (...), ark. (...), położonej w T. przy ul. (...), na której zlokalizowany jest budynek oznaczony w ewidencji budynków nr (...), o powierzchni zabudowy 30 m ² – w opinii biegłego opisany jako działka nr (...) . Na działce oznaczonej numerem (...) jest również posadowiony m.in. budynek oznaczony w kartotece budynków numerem (...), o powierzchni zabudowy 169m ² .

Dla działki oznaczonej numerem (...), o powierzchni 0,0693 ha prowadzona jest księga wieczysta nr (...), a z wpisów
w niej wynika, że współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości są W. S. i A. S. (1) w udziale 128/336 części oraz (...) Spółdzielnia (...) w T. w udziale 208/336 części.

Przed 1939 r. przedmiotowa nieruchomość była uwidoczniona w wykazie hipotecznym (...) i miała kształt prostokąta o wymiarach: 12 sążni - szerokość przy ulicy (...) oraz 18 sążni wzdłuż ulicy (...). Właścicielami tej nieruchomości byli Jankiel i R. małżonkowie B.. Po II wojnie światowej przedmiotowa nieruchomość była wykazana w wykazie hipotecznym nr (...) jako współwłasność spadkobierców J. B. i jego żony, a także ich syna J. B.. Nieruchomość ta zabudowana była wówczas domem murowanym jednopiętrowym, w którym na parterze mieściły się 2 sklepy, zaś na piętrze było 5 izb. Aktem notarialnym Rep. A (...) z dnia 22 grudnia 1948 r. sporządzonym w Kancelarii Notarialnej J. Z. w Z. (...) Spółdzielnia (...) w T. nabyła od M. – L. B. udział wynoszący 7/42 części nieruchomości (...) i 7/168 części nieruchomości (...). Następnie aktem notarialnym z 7 lipca 1949 r. (...) Spółdzielnia (...) w T. nabyła od A. - L. B. udział wynoszący 7/42 niewydzielonej części nieruchomości (...) i 7/168 niewydzielonej części nieruchomości (...), a także nabyła od K. T. niewydzieloną część wynoszącą 2/14 nieruchomości (...) i 2/56 niewydzielonej części nieruchomości (...). Po sprzedaży pozostałych udziałów w przedmiotowej nieruchomości współwłaścicielami byli: G. i J. K. w 9/42 części, E. W. (1) z domu P. w 7/42 części i (...) T. w 26/42 części. W latach 90 - tych odbywały się wielokrotne transakcje notarialne z udziałem G. i J. K. oraz E. W. (1), a także ich spadkobierców. W transakcjach tych nie operowano numerami ewidencyjnymi działek ani ich powierzchnią.

W 1967 r. przy założeniu ewidencji gruntów T. przedmiotowa nieruchomość była oznaczona numerem (...) ark. (...). Jako właściciel w ewidencji gruntów został wpisany Skarb Państwa – Państwowy Fundusz Ziemi. Po przeprowadzeniu w 1981 r. modernizacji ewidencji gruntów działka nr (...) ark. (...) została oznaczona numerem ewidencyjnym (...) (arkusz mapy nr (...)).

Sąd Powiatowy w T. postanowieniem z dnia 7 grudnia 1961 r. w sprawie I Ns 543/57 stwierdził, że Skarb Państwa przez zasiedzenie nabył przedmiotową nieruchomość oznaczoną nr hip.(...). Odpis tego postanowienia zaginął i P.W.R.N. Wydział Finansowy w L. ponownie wystąpił z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenie tej samej nieruchomości. W związku z nabyciem przez Skarb Państwa nieruchomości oznaczonej nr hip. (...) na mocy postanowienia Sądu w sprawie I Ns 543/57 stwierdzającego nabycie przez zasiedzenie, postanowieniem z dnia 7 grudnia 1961 r. Sąd Powiatowy w T. umorzył postępowanie z wniosku P.W.R.N. Wydział Finansowy w L. o stwierdzenie zasiedzenie tej samej nieruchomości.

Decyzją Kierownika Urzędu Rejonowego w T. z dnia 19 grudnia 1995 r. nr GOŚ.(...)na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, m.in. działka nr (...) ark. (...) położona w T. przy ul. (...) została uznana za mienie gminne. Następnie decyzją Wojewody (...) z dnia 9 kwietnia 1996 r. (...) stwierdzono nabycie własności nieruchomości oznaczonej nr (...) ark. (...), o pow. 715 m ^{( 2 )}przez Miasto T..

W dniu 23 września 2005 r. odbyła się rozprawa administracyjna w Starostwie Powiatowym w T. w sprawie ustalenia stanu posiadania nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) oznaczonej w operacie ewidencji gruntów jako działka numer (...) ark. (...), o pow. 0,0461 ha. W toku rozprawy przedstawiony został wykaz zmian gruntowych, zgodnie z którym działka nr (...) położona przy ul. (...) w T. miała zostać podzielona na działki numer(...), których właścicielem była wykazana Gmina Miejska oraz działkę numer (...), współwłaścicielami której byli wykazani: A. S. (2) – (...), J. O. –(...), L. K. – (...), C. A. – (...), G. P. – (...), W. i A. S. (1) – (...), J. W. –(...), (...) Spółdzielnia (...) w T. – (...). Nieruchomość przedmiotowa (wraz z budynkiem) objęta niniejszym postępowaniem została wykazana pod numerem(...) .

Na skutek wniosku (...) w T. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Z. decyzją z dnia 10 maja 1996 r. nr (...) stwierdziło nieważność decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w T. z dnia 19 grudnia 1995 r. w części dotyczącej działki nr (...), o pow. 715 m ^{( 2)}. Powyższa decyzja S.K.O. w Z. została utrzymana w mocy decyzją z dnia 23 czerwca 2006 r. nr (...).

W 1997 r. działka nr (...) ark.(...) została podzielona na działki: nr (...) ark.(...) - wykazaną w ewidencji gruntów na Gminę Miejską w T. i nr (...) ark. (...) - wykazaną w ewidencji gruntów na E. W. (2), zgodnie z księgą wieczystą nr (...).

Decyzją nr (...) z dnia 13 kwietnia 2007 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji stwierdził nieważność decyzji Wojewody (...) z dnia 9 kwietnia 1996 r. na wniosek (...) Spółdzielni (...) w T., która podnosiła, iż własność przedmiotowego gruntu nabyła w ramach umów zawartych notarialnie od rodziny B.. Działka przedmiotowa jednak nie należała do rodziny B. lecz do C. L..

Po dokonaniu ponownej modernizacji ewidencji gruntów w 2009 r. na podstawie wpisu w księgach wieczystych nr (...) w ewidencji zostali wykazani jako współwłaściciele działki nr (...): (...) w T., A. i W. małż. S., G. P., J. O., C. A., L. K., A. S. (2).

Przedmiotowa nieruchomość zabudowana jest budynkiem trzykondygnacyjnym w postaci nieużytkowanej piwnicy i dwóch kondygnacji nadziemnych. Od strony wschodniej budynek nr (...) sąsiaduje z budynkiem oznaczonym w ewidencji budynków numerem (...), w którym znajduje się klatka schodowa umożliwiająca dojście do pierwszej kondygnacji budynku nr (...). Budynek oznaczony w kartotece budynków numerem (...) stanowił sklep nr (...), natomiast budynek nr (...) stanowił sklep numer (...). Przedmiotowy budynek posiada odrębną elewację, indywidualne wymiary otworów okiennych, niższą o 1 m kalenicę oraz odrębny ciąg kominowy i wentylacyjny. Na parterze budynku prowadzona jest działalność handlowo - usługowa przez najemcę – firmę (...), gdzie znajduje się odrębne przyłącze energetyczne. Najemca korzysta z pomieszczeń sanitarnych znajdujących się w budynku sąsiednim nr (...) za klatką schodową, z uwagi na brak w budynku na przedmiotowej posesji odrębnego przyłącza wodociągowego. Wejście do budynku zorganizowane było od strony ulicy (...). Na I piętrze budynku znajduje się nieużytkowany obecnie lokal, który w latach 1994 - 1995 służył jako biura wnioskodawcy. Budynek nr (...) nie stanowi odrębnej nieruchomości budynkowej.

W latach 50 - tych i 60 - tych XX w. Wojewódzka Spółdzielnia (...) w L. Oddział w T. wynajmowała od E. W. (1) budynek położony w T. przy ul. (...), składający się z lokalu biurowego o pow. 24,04 m ², piwnicy o pow. 15 m ² i podwórza o pow. 97 m ². Wynajmująca E. W. (1) zawierając umowy najmu powołała się na swój tytuł prawny w postaci aktu notarialnego nr (...). Udział E. W. (1) w niewydzielonych częściach przedmiotowej nieruchomości wynosił 7/42. Następnie przedmiotowy lokal był wynajmowany przez spadkobierców E. W. (1). Ponadto pozostała część budynku położonego przy ul. (...) objętego księgą wieczystą nr (...) była wynajmowana przez (...) w T. od G. i J. K., którzy w latach 60 - tych, 70 - tych i 80 - tych XX w. byli współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości w udziale 9/42.

Po śmierci J. K. i G. K. spadek nabyły ich dzieci: A. S. (2), J. O., C. A. i L. K.. Wobec podwyżki czynszu za wynajem umowa najmu zawarta z (...) Spółdzielnią (...) w T. została wypowiedziana z dniem 1 listopada 1990 r. Pomieszczenia przy ul. (...) w T. nie były użytkowana przez (...) Spółdzielnię (...) w T. od dnia 1 lutego 1991r.

W użytkowanym przez wnioskodawcę budynku położonym na nieruchomości przy ul. (...) w T. były prowadzone dwa sklepy – numer (...) - sklep rybny i numer (...) - sklep spożywczy, które (...) w T. ubezpieczała od ognia i innych zdarzeń, zaś od 2005 r. opłacała również podatki.

Po nabyciu udziałów we współwłasności działki nr (...) przez W. S. i A. S. (1) (...) w T. przestała opłacać czynsz za wynajmowaną dawniej część.

Do dawnego sklepu rybnego zostało urządzone odrębne przyłącze energetyczne. W przedmiotowym sklepie nr (...) zostały przeprowadzone remonty .

Na mocy umowy najmu z dnia 2 sierpnia 2004 r. (...) w T. wynajęła firmie (...) Sp. z o.o. lokal przy ul. (...) w T. o pow. 31 m ², który jest do chwili obecnej użytkowany przez tego najemcę. K. wykonał remont lokalu polegający m.in. na wymianie witryny okiennej i drzwiowej oraz umieszczeniu szyldów reklamowych.

Przedmiotowa nieruchomość graniczy od zachodu z działką oznaczoną obecnie numerem ewidencyjnym (...) położoną przy ul. (...), o pow. 0,0037 ha, dla której Sąd Rejonowy w Tomaszowie Lubelskim prowadzi księgę wieczystą nr (...). Nieruchomość ta została nabyta w dniu 1 kwietnia 1947 r. w drodze umowy sprzedaży przez J. i B. małż. N. od właścicieli hipotecznych małż. E. w formie aktu notarialnego rep. not. (...). Następnie J. i B. małż. N. w 1986 r. sprzedali przedmiotową nieruchomość na rzecz E. W. (2).

Postanowieniem z dnia 27 sierpnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Lubelskim stwierdził nabycie przez Gminę Miejską w T. przez zasiedzenie z dniem 30 września 2000 r. własność nieruchomości położonej w województwie (...), obręb (...) w T., powiecie (...), przy ulicy (...), oznaczonej numerem geodezyjnym (...) (Id (...), o powierzchni 0,0101 ha (nieruchomość powyższa jest zabudowana budynkiem o powierzchni zabudowy około 99,45 m ^{( 2 )}posiadającym adres - (...), numer ewidencyjny budynku: (...)) oraz oznaczonej numerem geodezyjnym (...) (Id (...)), o powierzchni 0,0099 ha (nieruchomość powyższa jest zabudowana budynkiem o powierzchni zabudowy około 98,68 m ^{( 2 )}posiadającym adres - (...), numer ewidencyjny budynku: (...)), według mapy z projektem podziału sporządzonym przez biegłego sądowego geodetę P. M., zapisanej w wykazie geodezyjno – kartograficznym Starostwa (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie zgodnych oświadczeń stron oraz zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci:

a)  dowodów z dokumentów: odpisy z księgi wieczystej nr (...) (k. 6 - 15, 123 - 131), wypis z rejestru gruntów (k. 20 - 21), odpisy deklaracji na podatek od nieruchomości (k. 24 - 47), odpis zaświadczenia z dnia 25 maja1959 r. (k. 48), odpis mapy ewidencyjnej (k. 52), odpis protokołu kwalifikacyjnego (k. 79), odpis decyzji L. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w L. (k. 82), odpis polisy (k. 83), odpis wykazu placówek do ubezpieczenia (k. 84), odpis polisy (k. 85), odpis naliczenia składki (k. 86 - 88), odpis protokołu rozprawy administracyjnej z 23 września 2005 r. wraz z wykazem zmian gruntowych (k. 89 - 91), odpis aktu małżeństwa (k. 92), odpis medycznego aktu zgonu G. P. wraz z tłumaczeniem (k. 93 - 95), odpis pełnomocnictwa (k. 96 - 97), odpis aktów USC (k. 99 - 101), odpis protokołu technicznego odbioru (k. 134), odpis umowy o dzieło z 20 listopada 1996 r. (k. 135), odpis protokołu nr (...) (k. 136), odpis zakresu prac remontowych (k. 137), odpis protokołu technicznego odbioru (k. 138), odpis protokołu technicznego odbioru obiektu po remoncie z 28 kwietnia 2005 r. (k.139), odpis umowy o sprzedaż energii elektrycznej i świadczenie usług (k. 140 - 141), odpis decyzji nr (...) (k. 147 i v.), postanowienie o sprostowaniu z dnia 24 kwietnia 2007 r. (k. 148); odpis wniosku z dnia 11 września 2006 r. (k.149-150), odpis decyzji S.K.O. w Z. z dnia 10 maja 2006 r. (k. 151 - 152), odpis postanowienia S.K.O. w Z. z dnia 30 maja 2006 r. (k. 153), odpis wniosku z dnia 7 marca 2006 r. (k. 154 - 155), odpis decyzji S.K.O. w Z. z dnia 23 czerwca 2006 r. (k. 156 i v.), odpis mapy policyjnej przed 1939 r. (k. 320), odpis mapy ewidencyjnej z 1967 r. (k. 321), odpis kartoteki z rejestru gruntów tom XII (k. 322 - 324), odpis mapy ewidencyjnej z 1980 r. (k. 325), odpis operatu technicznego (k. 326 - 327), odpis aktualnej mapy ewidencyjnej (k. 328), odpis wypisu z rejestru gruntów (k. 329), odpis z księgi wieczystej nr (...) (k. 343 - 348), odpis zaświadczenia z dnia 26 stycznia 1955 r. (k. 381), odpis planu sytuacyjnego (k. 382), odpis umów najmu (k. 383 391), odpis mapy sytuacyjnej (k. 392), odpis umowy najmu (k. 428 - 429), pismo Starosty (...) z dnia 26 lutego 2014 r. (k. 447), pismo z Archiwum Państwowego w Z. z dnia 27 listopada 2014 r.(k. 496 - 497), odpis pisma z 1963 r. (k. 511); odpis postanowienia w sprawie I Ns 640/61 (k. 512), odpis pisma z dnia 15 stycznia 2015 r. (k. 513), odpis pisma z dnia 16 października 2009 r. (k. 514), odpis pisma z dnia 6 października 2009 r. (k. 515), odpis pisma z dnia 15 lipca 2009 r. (k. 516), odpis pisma z dnia 22 czerwca 2009 r. (k. 517), odpis pisma z dnia 14 maja 2009 r. (k. 518), odpis pisma z dnia 14 maja 2014 r. (k. 519), odpis pisma z dnia 29 kwietnia 2014 r. (k. 520), odpis pisma z dnia 27 marca 2014 r. (k. 521), odpis pisma z dnia 14 maja 2014 r. (k. 522), odpis pisma Starosty (...) z dnia 23 lutego 2015 r. (k. 525);

b)  dowodów z dokumentów z akt związkowych Sądu Rejonowego w Tomaszowie Lubelskim I Ns 25/10: opinia geodezyjna T. B. z dnia 18 lutego 2013 r. (k. 500 - 509), opinia biegłego sądowego z zakresu geodezji K. K. z dnia 20 grudnia 2013 r. (k. 557 - 560), protokół rozprawy z dnia 5 marca 2014r. (k. 584 - 585); odpis odpowiedzi na wniosek (k. 236 - 237), pismo z 1953 r. (k. 238), odpis pisma (...) z dnia 20 lipca 1972 r. (k. 239), odpisy pism z PZU oraz do G. K. (k. 240), odpis pisma do G. i J. K. z 18 lipca 1979 r. (k. 241), odpis pisma do G. K. (k. 242), odpis pisma G. K. z 22 stycznia 1988 r. (k. 243) odpis zaświadczenia z księgi wieczystej (k. 244), odpis postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 21 lutego 1990 r. (k. 245), odpis zawiadomienia z ksiąg wieczystych (k. 246), odpisy potwierdzeń wpłat (k. 247), odpis wypowiedzenia umowy (k. 248), odpis pisma z dnia 29 listopada 1990 r. (k. 249), odpis decyzji wymiarowej (k. 280), odpis pisma do Urzędu Miejskiego w T. (k. 251), odpis pisma z dnia 6 lipca 1991 r. (k. 252), odpis odpowiedzi na wniosek (k. 253 - 254);

c)  dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach księgi wieczystej nr (...): odpisy aktów notarialnych - nr Rep.(...), nr Rep. (...), nr Rep.(...), nr Rep. (...), Rep. nr (...), Rep. A nr (...), Rep. nr (...) (k. 284 - 299, 301 - 302, 305 - 310); odpisy zezwoleń Wojewody L. (k. 300, 304, 311), odpis postanowienia Sądu Grodzkiego w T. z dnia 10 września 1948 r. (k. 303); odpis zaświadczenia z Urzędu Skarbowego w T. z dnia 21 grudnia 1948 r. (k. 312); odpis postanowienia Sądu Powiatowego w T. z dnia 11 lutego 1974 r. w sprawie I Ns 79/74 (k. 314), odpis postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie z dnia 21 lutego 1990 r., sygn. akt I Ns 2102/89/P (k. 315); odpis umowy darowizny z dnia 11 sierpnia 1999 r. sporządzonej w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) (k. 316 i v.);

d)  dowodu z dokumentów z akt księgi wieczystej nr (...): protokół wprowadzenia w posiadanie (k. 349), postanowienie Sądu Powiatowego w T. z dnia 30 grudnia 1990 r. (k. 350), pismo Wojewódzkiego Urzędu Likwidacyjnego z dnia 20 maja 1947 r. (k. 351), wypis aktu notarialnego nr (...)(k. 352 - 353), wypis aktu notarialnego Rep. A nr (...) (k. 354 i v.), wypis aktu notarialnego Rep. A nr (...) (k. 355 - 356);

e)  dowodów z zeznań świadków: J. G. (k. 143v.), J. R. (k. 144), A. S. (3) (k. 452 i v.);

f)  dowodu z przesłuchania stron: S. P. (k. 157v. - 158), W. S. (k. 158);

g)  dowodu z oględzin miejsca sporu z dnia 12 czerwca 2012 r. (k. 165 - 166);

h)  dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji P. M. z dnia 13 września 2011 r. (k. 114 - 115, 455);

i)  dowodu z pisemnej opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa S. D. (k. 177 - 188) oraz uzupełniającej opinii ustnej z dnia 30 października 2012 r. (k. 205 i v.);

j)  wglądu do ksiąg wieczystych nr: (...) (notatka – k. 271) i nr (...) (notatka – k. 342).

Prawdziwość dokumentów, które stały się podstawą ustalonego w sprawie stanu faktycznego nie budziła wątpliwości Sądu Rejonowego, nie była też kwestionowana przez wnioskodawców ani uczestników postępowania, dlatego zostały one ocenione jako wiarygodne.

Sąd I instancji uznał także za wiarygodne zeznania przesłuchanych w sprawie stron (S. P. i W. S.), gdyż w sposób zbieżny ze sobą, jasny i logiczny przedstawiali oni znane im okoliczności związane ze sposobem użytkowania przedmiotowej nieruchomości przez wnioskodawcę, w tym dzierżawy sklepów nr 4 i 5.

Także zeznania świadków Sąd uznał za prawdziwe i nie budzące wątpliwości. Świadkowie zeznawali w sposób logiczny i spontaniczny. Zeznania świadków były zbieżne, niesprzeczne. Fakty, które zostały podane przez świadków przyczyniły się do dokładnego wyjaśnienia okoliczności faktycznych w sprawie.

W ocenie Sądu Rejonowego opinia biegłego geodety P. M. jest rzetelna i fachowa a strony nie kwestionowały tej opinii. Sporządzona przez biegłego dokumentacja pozwoliła na precyzyjne oznaczenie rzeczywistego zakresu przedmiotu objętego wnioskiem o zasiedzenie, dlatego też Sąd w całości ją uwzględnił.

Również opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa S. D. jest jasna, pełna, niesprzeczna, zaś wnioski z niej płynące - prawidłowe i trafne. Biegły jednoznacznie wskazał na brak samodzielności budynku posadowionego na nieruchomości objętej przedmiotem zasiedzenia, zaś swoje konkluzje wyjaśnił bezpośrednio na rozprawie w dniu 30 października 2012 r.

Dowód z oględzin miejsca sporu z dnia 12 czerwca 2012 r. wyjaśnił głównie zakres aktualnego posiadania.

Sąd Rejonowy dokonał następującej oceny prawnej.

Zasiedzenie jest jednym ze sposobów prowadzących do nabycia prawa własności. Skutkiem nabycia własności przez zasiedzenie jest wygaśnięcie prawa dotychczasowego właściciela.

Pierwszą przesłanką, która musi być spełniona dla nabycia prawa własności rzeczy przez zasiedzenie jest jej posiadanie, które musi mieć charakter posiadania samoistnego.

Drugą - obok posiadania - przesłanką zasiedzenia jest władanie nieruchomością przez posiadacza przez określony w ustawie czas. Art. 172 k.c. (w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny) łączy wymagany dla nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia upływ czasu z kwalifikacją posiadania według kryterium dobrej lub złej wiary posiadacza w chwili uzyskania przez niego posiadania. W zależności od tego, czy samoistny posiadacz uzyskał posiadanie w dobrej czy złej wierze, termin zasiedzenia wynosi 20 lub 30 lat.

Przedmiotem zasiedzenia w niniejszej sprawie jest grunt położony w T. przy ul. (...) oznaczony przez biegłego sądowego P. M. na mapie wpisanej do ks. rob. Nr (...) w dniu 25 sierpnia 2011 r. jako działka nr (...) , o pow. 0,0030 ha, zabudowana budynkiem handlowo – usługowym oznaczonym w ewidencji budynków jako nr (...) (k. 451v., 459, k. 114 - 115). Przedmiotowa nieruchomość jest objęta księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie Lubelskim nr (...), gdzie jako współwłaściciele są wpisani: (...) Spółdzielnia (...) w T. w udziale 208/336 części oraz W. i A. małżonkowie S. w udziale 128/336 części (małżonkowie S. na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej). Działki nr (...) zostały wydzielone geodezyjnie na mapie z projektem podziału sporządzonym przez biegłego sądowego geodetę P. M. z działki oznaczonej dawnym numerem (...), o łącznej powierzchni 0,0529 ha. Postanowieniem z dnia 27 sierpnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Lubelskim stwierdził nabycie przez Gminę Miejską w T. przez zasiedzenie z dniem 30 września 2000 r. własności pozostałych dwóch działek wyodrębnionych geodezyjnie przez w/w biegłego w sprawie I Ns 25/10 przy ulicy (...), oznaczonej numerem geodezyjnym (...) , o powierzchni 0,0101 ha, zabudowanej budynkiem o powierzchni zabudowy około 99,45 m ^{( 2 )}posiadającym adres (...) (numer ewidencyjny budynku: (...)) oraz oznaczonej numerem geodezyjnym (...) , o powierzchni 0,0099 ha, zabudowanej budynkiem o powierzchni zabudowy około 98,68 m ^{( 2)}, posiadającym adres (...) (numer ewidencyjny budynku: (...)).

Od początku obowiązywania kodeksu cywilnego (tj. od 1 stycznia 1965 r.) przepis art. 177 k.c. wyłączał możliwość zasiedzenia nieruchomości państwowych, należących do Skarbu Państwa. Okres posiadania wskazany przez wnioskodawcę zmierzający do nabycia przedmiotowej nieruchomości, tj. od wejścia w życie kodeksu cywilnego w dniu 1 stycznia 1965r. do dnia 2 stycznia 1985 r. obejmuje okres obowiązywania powyższego zakazu; utrata mocy art. 177 k.c. nastąpiła z dniem 1 października1990 r .

Przedmiotowa nieruchomość stanowiła niewydzieloną ewidencyjnie część gruntów objętych w latach 40 – tych XX wieku numerem hipotecznym (...) i zabudowana już wówczas była budynkiem murowanym – w obecnej ewidencji gruntów jako nr (...). Należała ta posesja do C. L.. Cała nieruchomość objęta numerem hipotecznym (...) zabudowana była jeszcze innymi budynkami handlowo – usługowymi, m. in. nr (...) (dawniej należała do rodziny B.). W latach 50 – tych XX w. jako majątek opuszczony stanowiła własność Skarbu Państwa i częściowo (co do terenu wchodzącego w skład działki nr (...) i budynku nr (...)) współwłasność (...) Spółdzielni (...) w T., A. i W. małż. S., G. P., J. O., C. A., L. K., A. S. (2). Skarb Państwa nabył ten grunt jako mienie opuszczone. Taki fakt wynika z rozstrzygnięcia w sprawie I Ns 543/57, stwierdzającego zasiedzenie przedmiotowej nieruchomości przez Skarb Państwa. Pomimo braku dostępu do akt sprawy I Ns 543/57 niewątpliwie Skarb Państwa uzyskał potwierdzenie sądowe tytułu prawnego dla nieruchomości pozostałej po C. L., objętej nr hip. (...) (k. 511 - 522, k. 320 - 328). Pośrednio wynika to także z postanowienia Sądu Powiatowego w T. z dnia 7 grudnia 1961 r. umarzającego postępowanie z wniosku P.W.R.N. o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości z uwagi na wcześniejsze postanowienie w sprawie I Ns 543/57. Skarb Państwa nie zbywał tej nieruchomości a jedynie oddał ją do używania, w zarząd dla (...) Spółdzielni (...) w T. (poprzedników prawnych). (...) Spółdzielnia (...) w T. miała na tej nieruchomości prowadzić działalność zgodnie ze statutem.

Już w okresie, według którego wnioskodawca objął w posiadanie przedmiotową nieruchomość (1959 r.) w ewidencji gruntów miasta T. przedmiotowy grunt wykazany był na Skarb Państwa – Państwowy Fundusz Ziemi – (...) w T.. Wynikało to z tego, że cała nieruchomość objęta wówczas nr hipotecznym (...) była uznana za majątek opuszczony (k. 320 - 328). W 1967 r. przy założeniu ewidencji gruntów przedmiotowa nieruchomość była oznaczona numerem (...) ark. (...). Po przeprowadzeniu w 1981 r. modernizacji ewidencji gruntów działka nr (...) ark. (...) została oznaczona numerem ewidencyjnym (...) (arkusz mapy nr (...)). Dopiero w 2009 r. na podstawie wpisu do księgi wieczystej nr (...) danych z błędnie prowadzonej w tym zakresie ewidencji gruntów zostali wykazani jako współwłaściciele całej działki nr (...): (...) Spółdzielnia (...) w T., A. i W. małż. S., G. P., J. O., C. A., L. K., A. S. (2).

Wnioskodawca ubiega się o stwierdzenie zasiedzenia takiej części nieruchomości oznaczonej wcześniej numerem (...), która przekraczałaby jego udział we współwłasności tej nieruchomości. Według wpisów do księgi wieczystej wnioskodawca domagał się zasiedzenia nieruchomości, co do której był ujawnionym w księdze wieczystej jako współwłaściciel. Współwłasność (...) Spółdzielni (...) w T. odnośnie części działki nr (...) – dawniej działki ewidencyjnej nr (...) ark. (...) (budynek oznaczony w ewidencji gruntów i budynków numerem (...)) powstała w wyniku transakcji notarialnych przeprowadzonych w latach czterdziestych XX wieku, zawartych ze spadkobiercami poprzednich właścicieli: J. i R. małżonków B. oraz J. B.. Wskazane akty notarialne (k. 284 - 313) nie uwzględniały ani powierzchni ani oznaczenia numerycznego przedmiotu praw własności przeniesionych w drodze umów. Wówczas nie była również prowadzona ewidencja gruntów dla Miasta T., zaś po założeniu ewidencji dokonano połączenia poszczególnych nieruchomości w jedną działkę ewidencyjną nr (...) ark. (...) mimo, iż należały te grunty do różnych podmiotów, nie tylko do Skarbu Państwa. Zaewidencjonowanie przedmiotowego gruntu jako jednej nieruchomości wynikało również z faktu, że poszczególne grunty należące dawniej do różnych osób po II wojnie światowej przeszły częściowo na własność Skarbu Państwa, na mocy obowiązujących wówczas przepisów dekretu z dnia 9 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich (Dz. U. Nr 38, poz. 237; dekret ten obowiązywał od 19 kwietnia 1946 r. do 1 sierpnia 1985 r.), w tym przedmiotowy grunt – działka nr (...) zabudowana w całości budynkiem nr (...).

Zgodnie z treścią art. 1 dekretu z dnia 9 marca 1946 r. wszelki majątek (ruchomy i nieruchomy) osób, które w związku z wojną rozpoczętą 1 września 1939 r. utraciły jego posiadanie, a następnie go nie odzyskały, jest majątkiem opuszczonym w rozumieniu tego dekretu. Uważa się również za majątek opuszczony, majątek będący w posiadaniu osób trzecich na podstawie umowy zawartej z właścicielem, jego prawnymi następcami, osobami prawa ich reprezentującymi lub działającymi w interesie tych osób, jeżeli umowa ta miała na celu uchronienie tego majątku od utraty w związku z wojną lub okupacją. Dekret z 9 marca 1946 r. stwierdzał nieważność wszelkich czynności lub aktów prawnych zdziałanych w odniesieniu do majątków opuszczonych celem zapobieżenia ich przejściu na własność Skarbu Państwa lub osób prawa publicznego. Te osoby traktowane są jako posiadacze w złej wiary i nie mają prawa żądania zwrotu dokonanych przez siebie nakładów, choćby przez to wartość majątku wzrosła oraz można od nich poszukiwać dochodu za czas posiadania majątku.

Spadkobiercy poprzednich właścicieli: J. i R. małżonków B. oraz J. B. odzyskali po wojnie swoją nieruchomość a następnie zbywali swoje grunty, udziały na rzecz (...) Spółdzielni (...) w T. oraz A. i W. małż. S.. (...) Spółdzielnia (...) w T. na nabycie nieruchomości potrzebowała uzyskać zgodę Wojewódzkiej Rady Narodowej (taka zgoda na nabycie konkretnych nieruchomości była (...) Spółdzielni (...) w T. udzielana).

Próbę wyjaśnienia państwowego charakteru przedmiotowej nieruchomości na innej podstawie (jednak, wobec braku dokumentu postanowienia sądu, w sposób formalny) stanowiła decyzja wydana przez Kierownika Urzędu Rejonowego w T. z dnia 19 grudnia 1995 r. o uznaniu za mienie gminne na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych m.in. działki nr (...) ark. (...), a następnie wydana przez Wojewodę (...) decyzja z dnia 9 kwietnia 1996 r. stwierdzająca nabycie własności przedmiotowej nieruchomości przez Miasto T.. Brak wydzielenia geodezyjnego gruntów o różnym stanie prawnym (inni właściciele) i błędna podstawa prawna wpłynęły na niepowodzenie tej próby.

Pomimo stwierdzenia nieważności decyzji Wojewody (...) z 9 kwietnia 1996 r. i uchylenia decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w T. z dnia 19 grudnia 1995 r. w części dotyczącej działki nr (...), o pow. 715 m ², charakter władania przedmiotową nieruchomością nie uległ zmianie, nadal prawo własności przysługiwało Skarbowi Państwa. Nieważność bowiem powyższych decyzji wydanych z naruszeniem przepisów była związana z brakiem materiału dowodowego (dokumentu postanowienia ze sprawy I Ns 543/57). W szczególności w tym postępowaniu nie został ujawniony stan prawny wynikający z treści postanowienia Sądu Powiatowego wydanego w sprawie I Ns 543/57. W ocenie Sądu Rejonowego brak dokumentu nie wpływa jednak na prawo własności ani na możliwości przeprowadzenia komunalizacji przedmiotowej nieruchomości w oparciu o art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191 ze zm.).

Odnosząc się do pierwszej przesłanki zasiedzenie, w świetle ustaleń faktycznych Sąd I instancji uznał, iż posiadanie przedmiotowej nieruchomości przez wnioskodawcę jak i jego poprzednika przed 2006 r. nie miało charakteru posiadania samoistnego. Było to posiadanie zależne, wynikające z oddania tej nieruchomości Skarbu Państwa w 1959 r. do używania, w zarząd (...) Spółdzielni (...) w T..

Posiadanie samoistne polega bowiem na faktycznym wykonywaniu wszelkich uprawnień, które składają się na treść prawa własności. Zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel, czyli włada nieruchomością samodzielnie we własnym imieniu i z reguły we własnym interesie. Na zewnątrz – przez otoczenie – postrzegany jest jak właściciel. Z posiadaniem związane są trzy domniemania: posiadania samoistnego (art. 339 k.c.), ciągłości (art. 340 k.c.) i zgodności z prawem (art. 341 k.c.). Domniemania posiadania samoistnego i ciągłości nadają posiadaniu określone kwalifikacje, mające szczególne znaczenie dla kwestii zasiedzenia zarówno przy ustalaniu podstawowej przesłanki, jaką jest posiadanie samoistne, jak i przy obliczaniu czasu posiadania. Domniemanie zgodności z prawem (art. 341 k.c.) legitymuje posiadacza, jako osobę uprawnioną w zakresie zgodnym z treścią wykonywanego posiadania. Nadto zgodnie z art. 7 k.c., jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Istnienie dobrej wiary w sprawie o nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie ocenia się na chwilę objęcia nieruchomości w posiadanie.

W zakresie samoistności posiadania wola posiadacza władania rzeczą dla siebie ( animus rem sibi habendi) przejawia się w czynnościach faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty i niezależny od woli innej osoby stan władztwa. Przedsiębrana w taki sposób dyspozycja posiadacza powinna odpowiadać dyspozycjom właściciela, chociażby posiadacz nie miał przekonania, że jest właścicielem. Świadomość „właścicielska” lub jej brak rzutuje wówczas na dobrą albo złą wiarę posiadania i w konsekwencji oddziałuje tylko na długość okresów zasiedzenia. Posiadanie samoistne może występować nie tylko w sytuacji, gdy posiadacz jest przekonany o swoich uprawnieniach właściciela, lecz także wówczas gdy wie, że właścicielem nie jest, ale chce posiadać rzecz i posiada ją tak, jakby był właścicielem.

Czynnik woli (animus) stanowi kryterium, które pozwala na odróżnienie posiadania samoistnego od posiadania zależnego.

Interpretacja elementu woli ma charakter obiektywny. Rzeczywistą wolę posiadacza, która decyduje o charakterze samego posiadania ustala się na podstawie zamanifestowanych na zewnątrz przejawów władania rzeczą.

Samo przeświadczenie o przysługiwaniu prawa własności nieruchomości w oparciu o błędne zapisy w ewidencji gruntów, powielone w oznaczeniu nieruchomości w dziale I księgi wieczystej nr (...) nie może być przesądzające w okolicznościach, gdy wnioskodawca dysponował wiedzą jakie nieruchomości nabywał na własność w drodze umów oraz w jaki sposób nabył przedmiotową nieruchomość od Skarbu Państwa do używania, w zarząd. Przedstawione przez wnioskodawcę zaświadczenie z dnia 25 maja 1959 r., które według (...) Spółdzielni (...) w T. stanowi moment objęcia w posiadanie przedmiotu zasiedzenia, potwierdza jedynie użytkowanie nieruchomości przez ten podmiot. W zaświadczeniu tym nie wspomina się o prawie (...) Spółdzielni (...) w T. do tej nieruchomości mimo, iż zaświadczenie omawia kwestie własności - dotyczą one poprzednich właścicieli. Grunt ten Skarb Państwa objął jako mienie opuszczone.

Nieruchomość, której zasiedzenia wnioskodawca żąda, stanowiła w pierwszych zapisach ewidencji gruntów część działki oznaczoną numerem (...), a następnie (...) i (...). Budynek oznaczony w kartotece budynków nr (...) posadowiony na działce, której wnioskodawca domaga się zasiedzenia, stanowił i do chwili obecnej stanowi część zabudowy od strony ul. (...) (dawniej ul. (...)) na działce oznaczonej po podziale geodezyjnym numerem (...)i w kartotece budynków nr (...). Brak odrębności budynku posadowionego na działce objętej zasiedzeniem potwierdził biegły sądowy z zakresu budownictwa S. D., jak też oględziny sądowe wykazały te cechy zabudowy.

(...) Spółdzielnia (...) w T. powołuje się po 2006 r. na prawo własności do przedmiotowego gruntu, wynikające z błędnych wpisów w księdze wieczystej. W księdze wieczystej jako tytuły prawne dla (...) Spółdzielni (...) w T. powołane są akty notarialne nabycia udziałów od rodziny J. B. – a ten miał 1 dom, z urządzonymi 2 sklepami na parterze (zaświadczenia - k. 312, k. 480 – 487). (...) Spółdzielnia (...) w T. uzyskała także zezwolenie na zakup tych tylko udziałów (zaświadczenie - k. 311, 295, 300, 304) opiewające na plac z jednopiętrowym domem. Dom przedstawiony został na fotografii znajdującej się na k. 142, z podpisem iż to pierwszy zakupiony budynek (...) Spółdzielni (...) w T.. Odpowiada on fotografii na k. 159 wykonanej przez biegłego. W budynku tym był sklep nr (...)(budynek w ewidencji jako nr (...)). (...) Spółdzielnia (...) w T. nigdy nie nabywała na własność przedmiotowego gruntu (działka nr (...)) i przedmiotowego budynku nr (...) (posesji dawniej C. L.), a więc nie miała nigdy podstaw faktycznych do twierdzenia, iż jest właścicielem (czynność prawna, decyzja właściwego organu). Stan ten zmieniły jedynie błędne zapisy w ewidencji gruntów a potem w księdze wieczystej. (...) Spółdzielnia (...) w T. wystąpiła do Sądu o wpisanie danych z ewidencji wnioskiem z 2009 r. (k. 481 - 484). Błędne zapisy w ewidencji gruntów nie wynikały z działania w tym zakresie (...) Spółdzielni (...) w T. (brak takich wniosków).

W ocenie Sądu Rejonowego, powyższe okoliczności są wystarczające do uznania wnioskodawcy za posiadacza przed 2002 r., ale nie jako samoistnego posiadacza. Tym bardziej, że powyższe przeświadczenie o własności wyłącza fakt, iż nieruchomość ta stanowiła własność państwową. Stan prawny, jaki wynikał ze wskazanych wyżej przepisów, musiał być znany wnioskodawcy, jego ówczesnym władzom, gdyż wynikał z dokumentów – zezwoleń, aktów notarialnych zakupu przez (...) Spółdzielnię (...) w T.. W toku rozprawy administracyjnej w sprawie ustalenia stanu posiadania nieruchomości położonej w T. przy ul. (...), jaka odbyła się 23 września 2005 r. w Starostwie w T., w wykazie zmian gruntowych związanych z proponowanym podziałem gruntów, działka objęta niniejszym postępowaniem była wykazana na Gminę Miejską T..

Sad I instancji miał też na uwadze, że dopuszczalne jest przekształcenie przez posiadacza swego posiadania z zależnego
w samoistne, jednak wymaga się przy tym, ażeby dokonywana zmiana tytułu posiadania została w sposób jednoznaczny zamanifestowana na zewnątrz, bowiem nie można tu uznać za wystarczającą samej intencji posiadacza.

Wymóg ten jest uzasadniony zarówno względami dowodowymi - wielu bowiem posiadaczy zależnych mogłoby dowolnie powoływać się na swoją chęć (animus) posiadania samoistnego, jak i ze względu na ochronę interesu właściciela, który w następstwie zasiedzenia traci prawo własności. Powinna mu być zatem dana możliwość dostrzeżenia, że dotychczasowy posiadacz zależny, pozbawiony szansy nabycia wykonywanego prawa przez upływ czasu, przekształcił się w posiadacza samoistnego i tym samym szansę tę uzyskał. Co więcej, konieczne jest także ustalenie, w jakim momencie rozpoczęło się to uzewnętrznianie zmiany intencji (animus) posiadacza, jest to bowiem potrzebne przy obliczaniu terminu biegu zasiedzenia.

Żadna z okoliczności ustalonych na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, odnośnie stanu istniejącego przed 22 października 2002 r., nie czyni zadość omówionemu wymogowi jednoznacznego manifestowania przez poprzedników prawnych wnioskodawcy cech posiadacza samoistnego, a nie - użytkownika. Dopiero w dniu 22 października 2002 r. (...) Spółdzielnia (...) w T. wystąpiła o wznowienie postępowania administracyjnego i uchylenia decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w T. z dnia 19 grudnia 1995 r. w części dotyczącej działki nr (...) a następnie o stwierdzenia nieważności decyzji Wojewody (...) z 9 kwietnia 1996 r.

Po nabyciu części udziałów przez uczestników W. i A. małżonków S., wnioskodawca zaprzestał płacić czynsz za wynajem, ponosił wydatki na remonty, opłacał podatki od 2005 roku a także ubezpieczał nieruchomość.

Okoliczność, iż wnioskodawca opłacał podatki od przedmiotowej nieruchomości – umieszczał sklep nr (...) w swoich deklaracjach na podatek od nieruchomości, w których prowadził działalność handlową, nie przesądza o samoistnym charakterze posiadania, bowiem zgodnie z ustawą z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych podatnikami podatku od nieruchomości mogą być osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące: nie tylko właścicielami lub samoistnymi posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych nie złączonych trwale z gruntem, ale także posiadaczami zależnymi lub zarządzającymi nieruchomościami albo obiektami budowlanymi nie złączonymi trwale z gruntem, stanowiącymi własność Skarbu Państwa lub gminy, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem albo z zarządu ustanowionego przez właściciela lub posiadają bez tytułu prawnego nieruchomości, lub obiekty budowlane nie złączone trwale z gruntem, stanowiące własność Skarbu Państwa lub gminy.

Ustalony sposób władania przedmiotem zasiedzenia nie wskazuje na czynnik władania tym gruntem mający na celu uzyskanie charakteru tego posiadania jako samoistnego - przed 2002 r.

Władztwo nad nieruchomością wykonywane przez wnioskodawcę i jego poprzedników prawnych wynika jedynie z zarządu. Wolą wnioskodawcy od początku było wykorzystanie budynku posadowionego na obecnie wydzielonej działce nr (...) w celu prowadzenia działalności związanej z funkcjonowaniem spółdzielni. Z tych też względów charakter władania nigdy przed 2002 r. nie przybrał charakteru posiadania samoistnego a ograniczał się jedynie do korzystania z budynku, w którym znajdowały się sklepy nr (...) i (...) (co do sklepu nr (...) w zakresie ustalonym decyzją o oddaniu w zarząd).

Zarząd tą nieruchomością pozwalał wnioskodawcy właśnie na prowadzenie tam sklepu, opłacanie podatku od nieruchomości, remontowanie. Zarząd w sferze corpus – pokrywał się z działaniami właścicielskimi, dawał możliwość korzystania z nieruchomości jak właściciel na cele handlowe, wobec klientów sklepu, dostawców towarów, dostawców mediów - w tym energii elektrycznej, pozwalał ubezpieczać budynki od zdarzeń losowych.

Budynek oznaczony nr (...) (w którym znajdował się sklep nr (...)) nie posiada własnego ciągu kanalizacyjnego, zaś obecni najemcy korzystają z pomieszczeń sanitarnych znajdującym się w sąsiednim budynku nr (...). Natomiast w celu dojścia na I piętro do pomieszczenia wykorzystywanego w latach 70 – tych jako pomieszczenia biurowe służy klatka schodowa umiejscowiona w budynku oznaczonym w kartotece nr (...). Oba budynki, pomimo odrębnego wykazania w kartotece budynków, tworzą jedną całość. Sąd Rejonowy podniósł, iż rzeczą wnioskodawcy było wykazanie okoliczności pozwalających na ustalenie odmiennego niż do budynku oznaczonego obecnie nr (...) (dawniej sklepu nr (...)) jego stosunku do nieruchomości objętej wnioskiem. Niezbędne byłoby wykazanie "manifestowania" wobec organów właścicielskiego charakteru władania tą częścią nieruchomości (ponad udział we współwłasności całej działki nr (...)) tak, aby można było przyjąć, że wnioskodawca i jego poprzednicy prawni traktowali nieruchomość jak własną. Manifestować tę okoliczność należało wobec właściciela – czyli Skarbu Państwa.

Wydanie przez Starostę (...) decyzji o uznaniu tego gruntu za podlegający komunalizacji (choć na innej podstawie), podjęcie próby komunalizacji przez Gminę Miejską T. świadczyło, iż właścicielem tej nieruchomości czuł się Skarb Państwa. Brak udziału w tym postępowaniu prowadzącym do wydania decyzji Wojewody (...) z dnia 9 kwietnia 1996 r. (...) Spółdzielni (...) w T. świadczył, że nie uważano wówczas jeszcze tego podmiotu za właściciela czy samoistnego posiadacza tej nieruchomości .

(...) Spółdzielnia (...) w T. miała pełną możliwość zamanifestowania Skarbowi Państwa swych właścicielskich aspiracji – siedziba władz powiatu była i jest powszechnie znana.

(...) Spółdzielnia (...) w T. uczyniła to dopiero w dniu 22 października 2002 r. wchodząc w spór co do prawa własności odnoszący się do przedmiotowej nieruchomości.

Żadna z okoliczności, na jakie powoływał się wnioskodawca nie czyni zadość omówionemu wymogowi jednoznacznego manifestowania przez niego cech posiadacza samoistnego, a nie administratora i zarządcy nieruchomości, przed dniem 22 października 2002 r.

Realizacja funkcji zasiedzenia nie może uzasadniać "zaskakiwania" podmiotów, przeciwko którym biegnie termin zasiedzenia. W wypadku, gdy według osoby władającej gruntem jest ona posiadaczem w zakresie zbliżonym do użytkowania („bezterminowe prawo użyczenia") i korzysta z gruntu w sposób odpowiadający temu prawu, właściciel nieruchomości nie musi podejmować żadnych działań zmierzających do zachowania swego prawa. Upływ terminu zasiedzenia nie może bowiem spowodować utraty przysługującego mu prawa własności.

Posiadanie samoistne wchodzić może w grę nie tylko w sytuacji, gdy posiadacz jest przekonany o swoich uprawnieniach właściciela, lecz także wówczas gdy wie, że nie jest właścicielem, ale chce posiadać rzecz i posiada ją tak jakby był jej właścicielem. Brak podjęcia odpowiednich czynności zachowawczych, choćby wynikały one jedynie
z zaniedbania lub niestaranności, nie wskazuje na samoistne posiadanie tego gruntu. Podejmując się takich działań, jak ubezpieczenie i remonty przedmiotowej nieruchomości posiadacz winien mieć świadomość, jakie należy podjąć czynności, które skutkowałyby nabyciem nieruchomości w sferze prawnej, wobec ponoszenia nakładów na nieruchomość. Ustalenia faktyczne prowadzą do wniosku, że posiadanie wnioskodawcy od początku objęcia przedmiotowej nieruchomości w użytkowanie miało charakter posiadania zależnego – zarządu mającego na celu prowadzenie sklepu. Fakty remontów budynku nie przesądzają o samoistnym posiadaniu tej nieruchomości, gdyż wynikają one z czynności zarządu, zaś dobrowolne ubezpieczenie od ognia i kradzieży leżało w interesie wnioskodawcy, skoro w budynku jest prowadzona działalność handlowo - usługowa.

Wnioskodawca nie wykazał zatem, zgodnie z zasadą wynikającą z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., faktu samoistnego posiadania przedmiotowej nieruchomości prowadzącego do jej nabycia w drodze zasiedzenia. Żadna z przytoczonych okoliczności nie potwierdziła zaistnienie podstawowej przesłanki do stwierdzenia nabycia prawa własności działki nr (...) wraz z posadowionym na niej budynkiem przez zasiedzenie.

Pomimo, że (...) Spółdzielnia (...) w T. podjęła działania podważające decyzję komunalizacyjną, uznania nieruchomości za mienie wspólnoty gruntowej, wystąpiła z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia na swoją rzecz, jednak te działania podjęte zostały po 22 października 2002 r. Od tego czasu nie upłynął jeszcze okres 30 lat wymagany do zasiedzenia.

Drugą bowiem - obok samoistnego posiadania - przesłanką zasiedzenia jest władanie nieruchomością przez posiadacza przez określony w ustawie czas. Art. 172 k.c. (w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, Dz. U. nr 55, poz. 321) łączy wymagany dla nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia upływ czasu z kwalifikacją posiadania według kryterium dobrej lub złej wiary posiadacza w chwili uzyskania przez niego posiadania. W zależności od tego, czy samoistny posiadacz uzyskał posiadanie w dobrej czy złej wierze, termin zasiedzenia wynosi 20 lub 30 lat.

Wnioskodawca ostatecznie podał, iż okres zasiedzenia w niniejszej sprawie dotyczy czasu od 1959 r. do 2 stycznia 1985r. Sąd Rejonowy badał jednak kwestię posiadania do zamknięcia rozprawy. Użytkowanie przedmiotowej nieruchomości od 1959 r. odbywało się wyłącznie w oparciu o zarząd. Ponadto już w tym okresie prawo własności przedmiotowej nieruchomości przysługiwało Skarbowi Państwa, co wynika jednoznacznie z dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie. Okres wskazany we wniosku rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 1965 r. - data wejścia w życie przepisów kodeksu cywilnego z 23 kwietnia 1964r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Koniecznym stało się więc zastosowanie „przepisów przechodnich” tj. przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz. U. z dnia 18 maja 1964 r.).

Przepis art. XLI § 1 tej ustawy stanowi, iż do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego, stosuje się od tej chwili przepisy tego kodeksu; dotyczy to w szczególności możności nabycia prawa przez zasiedzenie. Z § 2 tego artykułu wynika, że jeżeli termin zasiedzenia według kodeksu cywilnego jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg zasiedzenia rozpoczyna się z dniem wejścia kodeksu w życie; jeżeli jednak zasiedzenie rozpoczęte przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego nastąpiłoby przy uwzględnieniu terminu określonego w przepisach dotychczasowych wcześniej, zasiedzenie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Zgodnie z art. 50 § 1 i 2 Prawa rzeczowego (dekret z dnia 11 października 1946 r. - Dz. U. Nr 57, poz. 319), długość okresów potrzebnych do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie wynosi lat 30 lub 20 w zależności od tego, czy w chwili objęcia nieruchomości w posiadanie posiadacz był odpowiednio: w złej czy dobrej wierze. Na tle regulacji kodeksu cywilnego, przed wejściem w życie ustawy z 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny, tj. przed 1 października 1990 r., dla zasiedzenia nieruchomości obowiązywał termin 10 lat w dobrej wierze, a 20 lat w złej wierze.

Terminy kodeksu cywilnego były więc terminami krótszymi niż te przewidziane w dekrecie - Prawo rzeczowe, a więc w przypadku posiadania prowadzącego do zasiedzenia, bieg rozpocząłby się z dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego, czyli z dniem 1 stycznia 1965 r. Jednakże w tym samym dniu wszedł w życie art. 177 k.c. wprowadzający całkowity zakaz zasiedzenia nieruchomości będących przedmiotem własności państwowej, uchylony następnie z dniem 1 października 1990 r. przez art. 1 pkt. 34 ustawy z 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny. Zatem termin zasiedzenia nie upłynął w chwili wskazanej we wniosku tj. 2 stycznia 1985 r. ani nie osiągnął do zamknięcia rozprawy wystarczającej wartości do zmiany w prawie własności przedmiotowej nieruchomość przez zasiedzenie.

W tych okolicznościach wniosek o zasiedzenie podlegał oddaleniu jako bezzasadny, wobec nie spełnienia się przesłanek zasiedzenia – samoistnego posiadania przez wymagany przez ustawę okres.

Apelację od tego postanowienia złożyła wnioskująca Spółdzielnia, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając:

1/ naruszenie art. 233 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. przez zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów co do wyprowadzonej oceny, w odniesieniu do przedmiotowej nieruchomości oraz momentu objęcia jej w posiadanie przez wnioskodawcę i charakteru tego posiadania;

2/ naruszenie art. 172 k.p.c. skutkiem zakwalifikowania przez Sąd Rejonowy momentu objęcia przez wnioskodawcę w posiadanie przedmiotowej nieruchomości i okresu posiadania do 2002 r., jako posiadania zależnego.

Podnosząc takie zarzuty apelująca wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia przez stwierdzenie nabycia własności przedmiotowej nieruchomości „w trybie zasiedzenia zgodnie z wnioskiem Wnioskodawcy” (k. 550 – 554).

Na rozprawie przed Sądem II instancji pełnomocnik apelującej sprecyzował, że mimo wcześniejszego stanowiska, iż nabycie nieruchomości przez zasiedzenie nastąpiło 2 stycznia 1985 r., obecnie wnosi o stwierdzenie zasiedzenia z dniem 2 stycznia 2005 r. (stanowisko procesowe – k. 578v., 579).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż podniesione w niej zarzuty nie są trafne.

Sąd Rejonowy nie naruszył art. 233 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. Wręcz przeciwnie wszystkie dowody, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy zostały właściwie ocenione, co znalazło wyraz we wnikliwym, obszernym uzasadnieniu. Zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu tylko własnej, korzystnej dla apelującego wersji oceny dowodów, bez odniesienia się do faktów wynikających z dokumentów, które w powiązaniu z obowiązującymi przepisami prawa stanowiły podstawę ustaleń dokonanych przez Sąd I instancji. W szczególności właściwie został oceniony dokument w postaci zaświadczenia (...) w T. z dnia 25 maja 1957 r., w którym (...) wykazana jest jako użytkownik przedmiotowej nieruchomości. Jednak, jak to trafnie wywiódł Sąd Rejonowy, z dokumentu tego nie wynika jaki charakter miało użytkowanie, a w szczególności, że było to posiadanie samoistne. Wręcz przeciwnie, działania Skarbu Państwa, które doprowadziły do stwierdzenia nabycia prawa własności postanowieniem z dnia 7 grudnia 1961 r. w sprawie I Ns 640/61 Sądu Powiatowego w T., a w późniejszym czasie inicjatywa w celu komunalizacji mienia państwowego świadczą o aktywności Skarbu Państwa w kierunku dbałości o własność przedmiotowej nieruchomości. Użytkowanie przez (...) Spółdzielnię (...) budynku oznaczonego nr (...), w którym usytuowane było biuro Spółdzielni oraz sklep wynikało ze statutowej działalności wnioskodawcy i wykonywane było w ramach posiadania zależnego, przy braku przesłanek do nabycia prawa własności przez zasiedzenie. Ustalenia Sądu Rejonowego oparte na wszechstronnym rozważeniu całokształtu materiału dowodowego są prawidłowe i Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne.

Na aprobatę zasługuje także w całości ocena prawna dokonana przez Sąd I instancji, dlatego nie ma potrzeby powielać argumentów wywiedzionych w tej materii. Nie jest więc zasadny zarzut naruszenia prawa materialnego – art. 172 k.c. Wnioskodawca w toku postępowania przed Sądem Rejonowym kilkakrotnie zmieniał stanowisko w kwestii początku biegu zasiedzenia i upływu terminu zasiedzenia. Natomiast przed Sądem Okręgowym pełnomocnik wnioskodawcy ponownie zmienił stanowisko w tym przedmiocie wskazując, że w jego ocenie zasiedzenie nastąpiło z dniem 2 stycznia 2005 r., bez szerszej argumentacji od jakiej daty należy liczyć początek biegu zasiedzenia.

Aprobując ocenę Sądu Rejonowego również w tej kwestii, że wnioskodawca zamanifestował wolę posiadania samoistnego przedmiotowej działki dopiero od 22 października 2002 r., w kontekście terminów przewidzianych do zasiedzenia (zarówno w dobrej, jak też złej wierze), do dnia 2 stycznia 2005 r. termin zasiedzenia nie upłynął. Tym bardziej nie można uznać, że zasiedzenie nastąpiło z dniem 2 stycznia 1985 r., jak to wywodził wnioskodawca przed Sądem I instancji.

Skoro do chwili orzekania zarówno przez Sąd Rejonowy, jak i przez Sąd Okręgowy nie upłynął termin do zasiedzenia określony w art. 172 k.c., apelację należało oddalić na mocy art. 385 k.p.c., jako bezzasadną.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego ma podstawę prawną w art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., przy przyjęciu zasady, że w postępowaniu nieprocesowym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Z tych względów na mocy powołanych przepisów Sąd Okręgowy orzekł, jak w postanowieniu.