Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek

Sędzia SO Gabriela Sobczyk

SR (del.) Roman Troll (spr.)

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 3 września 2015 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 15 stycznia 2015 r., sygn. akt I C 1547/13

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1 w części zasądzającej od pozwanej na rzecz powoda odsetki ustawowe od kwoty 89,13 zł i w tym zakresie umarza postępowanie;

2.  uchyla zaskarżony wyrok w punktach 2 i 3 oraz w punkcie 1 w części zasądzającej od pozwanej na rzecz powoda kwotę 89,13 zł i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Wodzisławiu Śląskim do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Roman Troll SSO Leszek Dąbek SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III Ca 922/15

UZASADNIENIE

Powód K. K. domagał się zasądzenia od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 1.362,30 zł z ustawowymi odsetkami od 11 stycznia 2011r. oraz kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 10 grudnia 2010r. uszkodzony został samochód marki K. (...)’d nr rej. (...), a sprawca kierował samochodem ubezpieczonym - w zakresie odpowiedzialności cywilnej - przez pozwaną, która wypłaciła powodowi kwotę 3.744,77 zł, jednakże wysokość szkody w pojeździe wynosi 5.107,07 zł, a wierzytelność została przelana przez poszkodowanych na powoda mocą umowy cesji. Powód pismem z dnia 1 września 2014r. rozszerzył powództwo o kwotę 89,13 zł.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów postępowania. Nie odniósł się do powództwa rozszerzonego.

Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2015r. Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.451,43 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 stycznia 2011r. do dnia zapłaty (pkt 1); zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 770 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2), nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim kwotę 28 zł tytułem nieuiszczonych kosztów procesu (pkt 3).

Rozstrzygnięcie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych: w dniu 10 grudnia 2010r. w wyniku zdarzenia drogowego uszkodzony został pojazd marki K. (...)’d o nr rej. (...) stanowiący własność M. C. (1) oraz M. C. (2), sprawca szkody kierował pojazdem, który posiadał polisę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego wykupioną u pozwanej, szkoda została zgłoszona i pozwana ostatecznie wypłaciła na ich rzecz kwotę 3.744,77 zł tytułem odszkodowania, a dnia 10 grudnia 2010r. poszkodowani dokonali przelewu wierzytelności na powoda, który dokonał przeliczenia wysokości szkody w pojeździe wyceniając ją na kwotę 5.107,07 zł i wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 1.362,30 zł w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. Koszt naprawy biegły ustalił na kwotę 5.196,20 zł brutto podkreślając, że użycie nowych części nie powoduje wzrostu wartości pojazdu.

W świetle powyższych okoliczności Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na całościowe uwzględnienie, gdyż powodowi przysługuje uprawnienie do żądania odszkodowania z tytułu ubezpieczenia OC sprawcy kolizji, które stosownie do art. 361 k.c. ma stanowić pełną kompensatę doznanego uszczerbku majątkowego, niezależnie od faktycznego zakresu i kosztów przeprowadzonej naprawy. W konsekwencji, na podstawie powołanych przepisów (art. 361 k.c., art. 822 k.c., art 363 k.c., art. 36 ust. 1 ustawy ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych i art. 19 tej ustawy) zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.451,43 zł, jako różnicę pomiędzy szkodą ustalona przez biegłego (5.196,20 zł brutto) i dotychczas wypłaconym przez pozwanego odszkodowaniem (3.744,77 zł). O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na mocy art. 481 § 1 i 2 kc i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych uznając, iż w dniu 11 stycznia 2011 r. pozwany był w opóźnieniu z zapłatą odszkodowania, w związku z upływem 30 dni od zgłoszenia szkody, a kosztach zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od tego wyroku złożyła pozwana zaskarżając go w części w punkcie 1 zasądzającym ponad kwotę 1.362,30 zł i zarzuciła mu naruszenie prawa procesowego, a to: art. 193 § 3 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powód skutecznie rozszerzył żądanie pozwu ponad kwotę 1.362,30 zł; art. 321 k.p.c. poprzez zasądzenie kwoty 89,13 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 stycznia 2011r. ponad żądanie pozwu. Zarzuciła także naruszenie prawa materialnego, a to art. 481 k.p.c. przez zasądzenie ustawowych odsetek od kwoty 89,13 zł od dnia 11 stycznia 2011r. w sytuacji kiedy powód nie żądał zasądzenie odsetek od rozszerzonego powództwa. Przy tak postawionych zarzutach wniosła o zmianę wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwoty 1.362,30 zł oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Niezależnie od zarzutów apelacji w toku prowadzonego przez Sąd Rejonowy postępowania doszło do nieważności w zakresie orzekania w przedmiocie żądania zasądzenia 89,13 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty.

Zasada oficjalności doręczeń uregulowana w art. 131 § 1 k.p.c. wskazuje, że obowiązek doręczenia pisma spoczywa na sądzie będącym organem postępowania. Dodatkowo przepisy regulujące doręczenia mają charakter obligatoryjny. W art. 132 § 1 k.p.c. przewidziano odstępstwo od zasady oficjalności doręczeń (doręczenia autonomiczne – bez udziału sądu), natomiast wyjątki od tego ustępstwa reguluje art. 132 § 1 ¹ k.p.c. Rzeczywiście w tym ostatnim przepisie nie zostało wymienione pismo rozszerzające powództwo, ale nie został też tam wymieniony pozew. Natomiast doręczenia autonomiczne mogą być dokonywane dopiero w toku sprawy (por. art. 132 § 1 k.p.c.), a co za tym idzie nie mogą one zaistnieć przed doręczeniem pozwu (por. art. 132 § 1 k.p.c. i art. 192 k.p.c.). Jeżeli nie doszło do zawisłości sporu, to nie można dokonywać doręczeń autonomicznych w tym zakresie. Wyrażenie w „toku sprawy” wskazuje, że pierwotnie musiało dojść do prawidłowego doręczenia pozwu.

Rolę pozwu spełnia pismo powoda dotyczące rozszerzenia powództwa – takie pismo wywołuje skutek dopiero z chwilą jego doręczenia pozwanemu (por. art. 193 § 3 k.p.c.). Bez tego doręczenia nie dochodzi do skutków z art. 192 k.p.c, a więc do zawisłości sporu, nie ma sprawy w toku.

W rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdy Sąd Rejonowy nie doręczył pozwanej odpisu pisma procesowego powoda z dnia 1 września 2014r. rozszerzającego powództwo o kwotę 89,13 zł. Pismo to zostało dołączone do akt bez odpisu dla strony przeciwnej z dowodem nadania pełnomocnikowi pozwanej jego odpisu. Pozwana ostatecznie pismo to otrzymała, ale w trybie doręczenia autonomicznego, ponieważ zawiera ono także oświadczenie co do złożonej przez biegłego opinii. Nie zachowano więc w zakresie pisma rozszerzającego powództwo zasady oficjalności doręczeń, a przy pozwie i jego rozszerzeniu ta zasada nie zna wyjątków. Z tego powodu nie mogło dojść także do zawisłości sporu w zakresie kwoty 89,13 zł – w tej części działając nieprawidłowo – nie wdrożono postępowania wynikającego z art. 130 k.p.c., albowiem złożone pismo procesowe rozszerzające powództwo zawiera braki formalne w postaci braku odpisu tego pisma dla drugiej strony. Dopiero wdrożenie tego postępowania może spowodować nadanie sprawie, w zakresie rozszerzenia powództwa, prawidłowego biegu i doręczenie pisma zgodnie art. 193 § 3 k.p.c.

Specyfika sytuacji zaistniałej w rozpoznawanej sprawie wynika z tego, że w piśmie procesowym z dnia 1 września 2014r., oprócz rozszerzenia powództwa, jest także odniesienie się do opinii biegłego i oświadczenie w tym zakresie powinno być doręczone pełnomocnikowi pozwanej w trybie autonomicznego doręczenia, ale nie dotyczy to rozszerzenia powództwa, czyli pisma, co do którego Sąd Rejonowy musi wdrożyć postępowanie kontrolne, aby ustalić, czy spełnia ono wymogi pozwu i czy jest przesłane do sądu w wystarczającej ilości egzemplarzy. Tych czynności zaniechano.

Należy dodać, że w literaturze wskazuje się wyraźnie na to, że zarówno pozew, jak i pismo rozszerzające pozew nie mogą być zaliczone do pism wymienionych w art. 132 § 1 k.p.c., a więc nie dotyczy tych pism zasada autonomiczności doręczeń (por. K. Weitz: [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, pod red. T. Erecińskiego, Warszawa 2012 r., s. 612; Ł. Piebiak: [w:] Postępowania odrębne. Komentarz. Bartosz Draniewicz, Łukasz Piebiak, Warszawa 2007, s. 105). Podobne stanowisko zajął także Sąd Apelacyjny w Katowicach (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2013r., sygn. akt ACa 673/12, LEX 1267289), które Sąd Okręgowy w pełni akceptuje.

Z powyższych względów nie mogło w sprawie dojść do zawiśnięcia sporu w zakresie kwoty 89,13 zł – pismo rozszerzające powództwo w tym zakresie nie zostało bowiem skutecznie doręczone zgodnie z zasadą oficjalności doręczeń. Naruszono przepisy postępowania dotyczące doręczeń.

Doszło więc do nieważności postępowania, gdyż Sąd Rejonowy – naruszając przepisy postępowania – nie doręczył stronie pozwanej pisma rozszerzającego powództwo, a przez to uniemożliwił jej obronę praw i orzekł w zakresie żądania, które nie zawisło pomiędzy stronami (por. art. 379 pkt 5 k.p.c.). Skutki bowiem pisma rozszerzającego powództwo powstają dopiero, gdy zostało ono w sposób prawidłowy doręczone zgodnie z zasadą oficjalności (art. 131 § 1 k.p.c. w związku z art. 193 § 3 k.p.c.).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w związku z art. 108 § 2 k.p.c., należało orzec jak w sentencji, przy czym uchylenie wyroku co do odsetek ustawowych od kwoty 89,13 zł i umorzenie w tym zakresie postępowania ma swoją podstawę w treści art. 386 § 3 k.p.c., gdyż w piśmie rozszerzającym powództwo powód nie wnosił o zasądzenie odsetek ustawowych od kwoty 89,13 zł.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy podejmie czynności kontrolne zgodnie z art. 130 k.p.c. i w stosownym terminie oraz pod właściwym rygorem wezwie stronę powodową do usunięcia braków formalnych pisma z dnia 1 września 2014r. poprzez dołączenie jego odpisu, a następnie – w przypadku prawidłowego wykonania tego zobowiązania – dokona czynności doręczenia pisma rozszerzającego powództwo stronie pozwanej zgodnie z zasadą oficjalności doręczeń. Dopiero takie doręczenie pisma rozszerzającego powództwo umożliwi nadanie sprawie w tej części prawidłowego biegu. Następnie Sąd Rejonowy rozpozna sprawę w zakresie rozszerzonego powództwa orzekając o kosztach całego postępowania łącznie z kosztami wywołanymi postępowaniem odwoławczym (por. art. 108 § 2 k.p.c.).

SSR (del.) Roman Troll SSO Leszek Dąbek SSO Gabriela Sobczyk