Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący –Sędzia SO Małgorzata Kowalska

Protokolant prot. sądowy Agnieszka Goluch

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2015 roku w Lublinie

sprawy W. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania W. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 20 sierpnia 2014 roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala W. B. prawo do emerytury od dnia (...)roku

VII U 2171/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 20 sierpnia 2014 roku odmówił W. B. przyznania prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.) oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.). W uzasadnieniu podano, że wnioskodawca nie udokumentował wymaganego, co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ponieważ świadectwo pracy w warunkach szczególnych jakie przedstawił zawiera nieprawidłowe nazwy stanowisk oraz nie wpisano w nim daty wydania (k. 39 a.e.).

Odwołanie od tej decyzji złożył W. B.. Z jego treści wynika, że nie zgadza się z zaskarżoną decyzją, wnosi o przyznanie emerytury i uznanie, iż wykonywał pracę w warunkach szczególnych przez okres i na stanowiskach wskazanych w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych wydanym przez Masę Upadłości Zakładu (...) S.A. w B. (k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, w całości podtrzymując argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (k. 3 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

W. B., urodził się w dniu (...) i jest uprawniony do zasiłku przedemerytalnego (bezsporne). W dniu (...) roku złożył wniosek o emeryturę (k. 2-4 a.e.). Na podstawie przedłożonych wraz z wnioskiem dokumentów tj. świadectw pracy, świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych organ emerytalny ustalił, na dzień 1 stycznia 1999 roku, łączny okres ubezpieczenia wnioskodawcy wynoszący 28 lat, 3 miesiące i 3 dni, w tym 28 lat, 2 miesiące i 9 dni okresów składkowych oraz 24 dni okresów nieskładkowych.

Ze świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych wystawionych przez Masę Upadłości Zakładu (...) S.A. w B. (k. 11 a.e.) oraz adnotacji w świadectwie pracy z dnia 21 grudnia 2001 roku (k. 7 a.e.) wystawionym przez ten sam podmiot wynikało, że W. B. zatrudniony był w tym zakładzie w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 1 września 1970 roku do 27 grudnia 2001 roku, na stanowiskach pomoc barwiarza, barwiarz, podmistrz i mistrz, w tym do dnia 31 lipca 1972 roku jako uczeń zawodu. Przez cały okres zatrudnienia wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowiskach barwiarza podmistrza oraz mistrza i podmistrza, wyłączając okres nauki zawodu od dnia 1 września 1970 roku do 31 lipca 1972 roku oraz okres służby wojskowej i okresu po jej odbyciu od 26 kwietnia 1974 roku do 14 maja 1976 roku.

Stanowiska te wymienione były, według świadectwa w Wykazie A, Dziale VII, poz. 4, pkt. 21, 48 stanowiącym załącznik Nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Organ rentowy nie uznał wyżej wymienionego okresu jako zatrudnienia w warunkach szczególnych wskazując, iż określone w przedłożonych świadectwach pracy i świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowiska nie są zgodne ze stanowiskami wymienionymi w resortowych aktach prawnych, a ponadto świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie zawiera daty wystawienia.

W toku postępowania Sąd ustalił, iż wnioskodawca od dnia 1 września 1970 roku został uczniem(...) Szkoły (...)przy Zakładzie (...) w zawodzie wykańczalnik – farbiarz i jednocześnie pracownikiem młodocianym tego zakładu. W dniu 24 czerwca 1972 roku wnioskodawca ukończył szkołę i od dnia 1 sierpnia 1972 roku został zatrudniony na zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w B. (późniejszy Zakład (...) S.A.) na stanowisku płuczkarz – pomoc barwiarza, w dziale (...). Na stanowisku tym skarżący pracował do dnia 30 kwietnia 1973 roku. Od dnia 1 maja 1973 roku otrzymał angaż na stanowisko barwiarza rezerwowego, gdzie pracował do czasu powołania go do odbycia służby wojskowej tj. do 25 kwietnia 1974 roku. Po powrocie z wojska wnioskodawca w dniu 15 maja 1976 roku ponownie podjął prace w (...) na stanowisku barwiarz tkanin i surowca na Wydziale (...) Od lutego 1986 roku wnioskodawca otrzymał angaż na stanowisko nastawiacza maszyn włókienniczych (zamiennie używano nazwy: podmistrz). Od tego czasu kilkakrotnie zmieniano wnioskodawcy stanowiska, co związane było ze zmianami organizacyjnymi na wydziałach i kondycją finansową zakładu. Do 16 lipca 2000 roku wnioskodawca zajmował na zmianę stanowiska barwiarza i podmistrza. Dopiero w dniu 17 lipca 2000 roku otrzymał angaż na stanowisko mistrza w Wydziale (...) (vide akta osobowe k. 15 a.s.).

Skarżący od czasu ukończenia nauki w przyzakładowej szkole zawodowej zajmował się barwieniem tkanin i surowca trwałego. Proces ten wnioskodawca rozpoczynał od wlania do aparatu barwiarskiego barwników, gdzie były one mieszane bądź mieszał je ręcznie w wiaderkach. Po rozmieszaniu barwników i chemikaliów wkładał tkaniny lub luźny surowiec do farbowania. Jednocześnie obsługiwał kilka aparatów farbiarskich. Takich procesów farbiarskich było 5-10 w ciągu 8 godzin. Po skończonym procesie wyciągał tkaniny z aparatu i przekazywał na stanowisko wirówek. Dostawał dodatek za pracę w szczególnych warunkach. Pracował w ubraniu roboczym, używał rękawic i fartucha ochronnego przy rozrabianiu farb. Praca była szkodliwa ze względu na opary techniczne, środki chemiczne. Na stanowisku podmistrza wnioskodawca w dalszym ciągu zajmował się procesem barwienia, inaczej mówiąc zajmował się nastawianiem maszyn farbiarskich, o czym świadczą angaże znajdujące się w tych aktach. Polegało to na nadzorowaniu urządzeń służących do barwienia wirowania płuczki i suszarki. Nastawiacz pilnował parametrów, pilnował procesów technologicznych, pilnował czy barwiarz prawidłowo nastawił maszynę czy dał prawidłową temperaturę. Ewentualnie dokonywał korekty. Podmistrz (nastawiacz maszyn) nadzorował pracę barwiarzy wirówkarzy, suszarzy, belowarzy. Podobnie jak na stanowisku barwiarza jako nastawiacz maszyn - podmistrz pracował w odzieży ochronnej, miał okulary ochronne, rękawice gumowe, ubranie kwasoodporne, jak trzeba było dodać kwasu siarkowego do barwienia wełny. Dostawał dodatek za prace w szczególnych warunkach, mleko i cukier. Praca była szkodliwa z uwagi na dużą ilość środków chemicznych (akta osobowe wnioskodawcy k. 15 a.s., zeznania świadków H. O. k. 27v a.s. oraz J. C. k. 27 a.s., wyjaśnienia wnioskodawcy k. 9v a.s.).

W tym okresie wnioskodawca nie korzystał z urlopów bezpłatnych.

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zawarte w aktach sprawy tj. akta osobowe W. B. (k. 15 a.s.) i akta organu rentowego, które Sąd obdarzył wiarą w całości. Zostały one sporządzone w przepisanej formie, w oparciu o obowiązujące w dacie ich wydania przepisy prawne oraz wydane przez kompetentne osoby w ramach przysługujących im uprawnień. Ich autentyczność nie była kwestionowana przez strony.

Świadkowie przesłuchani w sprawie: J. C. i H. O. są osobami obcymi dla skarżącego. Byli zatrudnieni razem z wnioskodawcą w spornym okresie na analogicznych stanowiskach. Tym samym mieli możliwość dokonania bezpośrednich i trafnych spostrzeżeń w zakresie charakteru pracy i rodzaju wykonywanych przez niego czynności. Z zeznań wszystkich świadków wynika bezspornie, że w spornych okresach odwołujący pracował na wydziale tkalni jako barwiarz oraz podmistrz - nastawiacz maszyn. Zdaniem świadków stanowisko podmistrza było równoznaczne z nastawiaczem maszyn bowiem wnioskodawca wykonywał cały czas te same czynności fakt ten potwierdzają zawarte w aktach osobowych dokumenty wskazujące, że w sporym okresie używano raz nazwy podmistrz a innym razem nastawiacz maszyn dla określenia tych samych czynności. W tym zakresie ich zeznania są spójne i pokrywają się z wyjaśnieniami wnioskodawcy w charakterze strony. Ponadto znajdują one pełne potwierdzenie w dokumentach zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy tj. w angażach.

Odwołanie wnioskodawcy jest zasadne.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227), zwanej dalej ustawą FUS, kobietom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura, taka przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy, w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Według art . 32. ust. 2 cytowanego artykułu za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ustęp 4 cytowanej normy prawnej stanowi natomiast, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Jednocześnie przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury wnioskodawca musiał spełnić łącznie następujące przesłanki:

1)  osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego;

3)  na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnić:

)a  co najmniej 15-letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz

)b  staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat.

Bezspornym jest, że skarżący nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, ukończył 60 lat i na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymował się ponad 25-letnim stażem pracy.

Dokonując oceny, czy wykonywaną przez skarżącego pracę
w spornym okresie, można zakwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach, należy podkreślić, że występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia przedłożył on świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach. Zostały one jednak zakwestionowane przez organ rentowy ze względu na nieścisłości w nazwach stanowiska jakie zajmował wnioskodawca oraz brak daty ich wydania. Taka sytuacja nie może jednak dyskwalifikować możliwości ubiegania się wnioskodawcy o przedmiotowe świadczenie.

Zgodnie z § 2 ust. 2 wskazanego Rozporządzenia Rady Ministrów, szkodliwość warunków pracy stwierdzają pracodawcy w świadectwie pracy lub świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionych według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie tego aktu prawnego. Dokument ten jest dla organu rentowego wiążący w tym sensie, że stanowi on dowód wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z § 21 ust. 1 oraz § 22 rozporządzenia Rady Ministrów
z 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dacie złożenia wniosku, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia.

W przeciwieństwie do postępowania przed organem rentowym, Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi. Zasadniczym celem tego postępowania jest, bowiem rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. Ułatwia to art. 473 kpc, który stanowi, iż w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron. Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Z kolei ustalenie przez Sąd w toku postępowania odwoławczego, że dana praca była wykonywana w szczególnych warunkach jest wystarczającą podstawą do uznania wykonywanej pracy za pracę tego rodzaju.

Sąd ustalając stan faktyczny oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach emerytalnych i osobowych skarżącego oraz zeznaniach świadków, co pozwoliło na ustalenie charakteru zatrudnienia. Jak bowiem wspomniano wyżej w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych określone w § 20 cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, OSNP z 1998 roku, Nr 11, poz. 342, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku, III UZP 48/84, LEX nr 14630, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, LEX nr 14625).

Zgromadzony materiał dowodowy pozwala na pełne przyjęcie, iż wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych w całym spornym okresie na oddziale wykonując czynności określone jako praca w warunkach szczególnych w wykazie stanowisku barwiarza i podmistrza w oddziale Wykańczalni i Farbiarni wykonując czynności określone jako praca w warunkach szczególnych w wykazie A w dziale VII pozycja 4 „prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych ” pkt. 21 „barwiarz” i pkt. 48 „nastawiacz maszyn i urządzeń” stosowanego pomocniczo Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (DZ. U. MPChiL z 1987 roku, Nr 4), co odpowiada pracom wymienionym w wykazie A w dziale VII, w pozycji 4 „prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych” cytowanego Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku,

Powyższy okres zatrudnienia na wymienionych stanowiskach daje łącznie z zaliczonym uprzednio przez ZUS okresem ponad 15 lat okresów pracy w szczególnych warunkach.

Podkreślić w tym miejscu należy w odniesieniu do stanowiska podmistrz-nastawiacz maszyn, iż o tym czy dana osoba wykonuje prace w warunkach szczególnych stanowi nie nazwa stanowiska jakie zajmuje, a charakter czynności jakie faktycznie wykonuje będąc zatrudnionym na tym stanowisku (tak: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 r., sygn. I PK 194/08, OSNP 2010/23-24/281)

Uwzględnienie wskazanych powyżej okresów powoduje, że W. B. spełnia warunek co najmniej 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Legitymuje się on również ponad 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, ma ukończone 60 lat życia, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, a tym samym spełnia wszelkie przesłanki ustalenia prawa do emerytury od dnia 30 czerwca 2014 roku tj. od daty złożenia wniosku o to świadczenie.

Z tych względów Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w sentencji.