Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku – Przemysława Sabata

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2015 r.

sprawy K. B. s. M.

o wydanie wyroku łącznego

z powodu apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 12 marca 2015 r., sygn. akt II K 230/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchyla rozstrzygnięcie o karze łącznej z punktu I i w tej części na podstawie art. 17 §1 pkt 7 k.p.k. postępowanie umarza;

II.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części;

III.  zwalnia skazanego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

K. B. został skazany następujący wyrokami:

1.  Sądu Rejonowego w Biskupcu z dnia 16 października 2012 roku, sygn. akt II K (...), za przestępstwo popełnione w okresie od 15 kwietnia do 26 kwietnia 2012 roku z art. 278 § 1 k.k. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat, postanowieniem Sądu Rejonowego w Mrągowie VI Zamiejscowy Wydział Karny z/s w Biskupcu z dnia 16 kwietnia 2014 roku zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności,

2.  Sądu Rejonowego w Biskupcu z dnia 13 listopada 2012 roku, sygn. akt II K (...), za przestępstwo popełnione w nocy na 21 lipca 2012 roku z art. 279 § 1 k.k. na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat, postanowieniem Sądu Rejonowego w Mrągowie VI Zamiejscowy Wydział Karny z/s w Biskupcu z dnia 16 kwietnia 2014 roku zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności,

3.  Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 26 września 2013 roku, sygn. akt II K (...), za czyny popełnione:

a)  w dniu 10 kwietnia 2013 roku z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. na 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

b)  w okresie od 12 lutego 2013 roku do 14 lutego 2013 roku z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,

c)  w okresie od 18 marca 2013 roku do 19 marca 2013 roku z art. 279 § 1 k.k. na karę 1 roku pozbawienia wolności,

d)  w dniu 10 kwietnia 2013 r. z art. 178a § 2 k.k., na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności,

przy czym orzeczono karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 listopada 2013 r., wobec ustalenia, że przestępstwo z art. 178a § 2 k. k. stanowi zgodnie z art. 12 pkt 3 w zw. z art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw wykroczenie, podlegającą wykonaniu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności zmieniono na karę 30 dni aresztu.

Wyrokiem łącznym z dnia 20 sierpnia 2014 roku Sąd Okręgowy w Olsztynie, sygn. akt II K (...), połączył kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami Sądu Rejonowego w Biskupcu: z dnia 16 października 2012 r. w sprawie II K (...) oraz z dnia 13 listopada 2012 r. w sprawie II K (...) i orzekł wobec skazanego karę łączną 1 roku pozbawienia wolności; nadto połączył jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 26 września 2013 r., sygn. akt II K (...), za przestępstwa z punktów a, b i c i orzekł karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

2.  Sądu Rejonowego w Mrągowie VI Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w Biskupcu z dnia 2 czerwca 2014 roku, sygn. akt VI K (...), za przestępstwo popełnione jesienią 2012 roku z art. 279 § 1 k.k. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 12 marca 2015 w sprawie o sygn. akt II K 230/14:

I.  na podstawie art. 569 § 2 k.p.k. oraz art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. łączy jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami Sądu Rejonowego w Biskupcu z dnia 16 października 2012 roku o sygn. akt II K (...) (pkt 1) i z dnia 13 listopada 2012 roku sygn. akt II K (...) (pkt 2) i wymierza skazanemu K. B. karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności,

II.  na podstawie art. 569 § 1 k.p.k., 570 k.p.k. oraz art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. łączy jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 26 września 2013 roku, sygn. akt II K (...)za przestępstwa z pkt a, b i c oraz Sądu Rejonowego w Mrągowie VI Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w Biskupcu z dnia 2 czerwca 2014 roku, sygn. akt VI K (...) (pkt 4) orzekając wobec skazanego karę łączną 4 (czterech) lat pozbawienia wolności,

III.  na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej w pkt II wyroku kary łącznej pozbawienia wolności zalicza skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 10 kwietnia 2013 r. do 12 grudnia 2013 r. i okres dotychczas odbytej kary od dnia 11 stycznia 2014 r. w ramach wyroku łącznego Sądu Okręgowego w Olsztynie, sygn. akt II K (...),

IV.  w pozostałej części łączone wyroki pozostawia do odrębnego wykonania,

V.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwalnia skazanego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych,

VI.  na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124 ze zm.) oraz § 14 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2002, nr 163, poz. 1348 ze zm.), zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. S. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia) tytułem wynagrodzenia za obronę wykonywaną z urzędu, powiększoną o podatek VAT w stawce 23 % od tego wynagrodzenia.

Apelację od tego wyroku wywiódł zarówno prokurator, jak i obrońca oskarżonego.

Prokurator zaskarżył go w części odnoszącej się do orzeczonej w punkcie I kary łącznej pozbawienia wolności stanowiącej wynik połączenia kar wymierzonych skazanemu wyrokami Sądu Rejonowego w Biskupcu o sygnaturach II K(...) i II K (...) i zarzucił obrazę prawa procesowego, a mianowicie art. 17 §1 pkt 7 k.p.k. i art. 575 §1 k.p.k. polegająca na ponownym połączeniu kar orzeczonych wyrokami: Sądu Rejonowego w Biskupcu o sygn. akt II K (...) oraz II K (...) i orzeczeniu po wtóry kary łącznej w sytuacji, kiedy wobec skazanego na podstawie wskazanych wyroków została już uprzednio orzeczona prawomocnie kara łączna wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 20 sierpnia 2014 roku, sygn. akt II K (...), co sprawia, że wskazane rozstrzygnięcie ze względu na powagę rzeczy osądzonej wymaga uchylenia niezależnie od wpływu wskazanego uchybienia na treść zapadłego orzeczenia.

Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego poprzez uchylenie zawartego w punkcie I rozstrzygnięcia o karze łącznej pozbawienia wolności i na podstawie art. 17 §1 pkt 7 k.p.k. umorzenie postępowania w zaskarżonej części wobec powagi osądzonej.

Z kolei obrońca oskarżonego zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej kary łącznej orzeczonej w punkcie II.

Zarzucił temu wyrokowi rażącą niewspółmierność orzeczonej kary łącznej z punktu II wymiarze 4 lat pozbawienia wolności, polegającą na pominięciu ścisłego związku czasowego i przedmiotowego pomiędzy poszczególnymi czynami skazanego objętymi wyrokami jednostkowymi w sprawach podlegających łączeniu, co sprawie, że zasadnym w realiach sprawy staje się wymierzenie kary 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie kary łącznej przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji, to jest o wymierzenie kary łącznej w wymiarze 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora jest zasadna.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem, pomimo że wyraził je także Sąd Najwyższy w postanowieniu z dniu 30 września 2010 roku, I KZP 14/10, OSNKW, nr 10, poz. 86) że przepis art. 575 §1 k.p.k. rozumieć należy w ten sposób, że w sytuacji, w której zachodzi potrzeba wydania nowego wyroku łącznego, z chwilą wydania takiego wyroku poprzedni wyrok łączny traci moc w całości, bez względu na zakres różnic w treści obu wyroków i bez względu na to, ile kar łącznych wymierzono w poprzednim wyroku łącznym.

Tak jak wyraził to Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 29 października 2012 roku, I KZP 15/12 (OSNKW 2012, z. 11, poz. 111) wyrok łączny stanowi jedynie instytucję procesową, której celem jest realizacja prawa karnego materialnego w zakresie orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby skazanej prawomocnymi wyrokami różnych sądów na kary tego samego rodzaju, albo inne, podlegające łączeniu, albo środki karne, z uwagi na popełnienie ich w układzie temporalnym uzasadniającym stwierdzenie zbiegu realnego. Ponadto wyrok łączny korzysta z przymiotu prawomocności formalnej i materialnej. Przyjęcie poglądu, że przepis art. 575 § 1 k.p.k. rozumieć należy w ten sposób, iż w sytuacji, w której zachodzi potrzeba wydania nowego wyroku łącznego, z chwilą wydania takiego wyroku poprzedni wyrok łączny traci moc w całości, bez względu na zakres różnic w treści obu wyroków i bez względu na to, ile kar łącznych wymierzono w poprzednim wyroku łącznym, wyrażonego w cytowanym wcześniej judykacie, byłoby sprzeczne z materialnoprawnym celem wyroku łącznego, prowadziłoby do zaprzeczenia formalnej i materialnej prawomocności wyroku łącznego oraz skutkowałoby zaakceptowaniem prymatu prawa procesowego nad prawem materialnym. Uznać zatem należy, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w uchwale z dnia 29 października 2012 roku, że użyte w art. 575 §1 k.p.k. wyrażenie „wyrok łączny traci moc” oznacza, iż z chwilą wydania nowego wyroku łącznego tracą moc zawarte w poprzednim wyroku łącznym te jego rozstrzygnięcia o połączeniu kar lub środków karnych, bądź o umorzeniu postępowania na podstawie art. 572 k.p.k., które objęte zostały nowym wyrokiem łącznym, wydanym w związku z powstałą po wydaniu pierwszego wyroku łącznego potrzebą, wynikającą z przesłanek prawnomaterialnych, określonych w art. 85 k.k.

Dlatego też Sąd Okręgowy w Olsztynie nie powinien był łączyć w zaskarżonym wyroku kar pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami Sądu Rejonowego w Biskupcu z dnia 12 października 2012 roku, sygn. akt II K (...)i z dnia 13 listopada 2012 roku, sygn. akt II K (...). Kary te bowiem zostały już połączone w wyroku łącznym z dnia 20 sierpnia 2014 roku, który uprawomocnił się 28 sierpnia 2014 roku. W takiej sytuacji zachodziła powaga rzeczy osądzonej, która zgodnie z art. 17 §1 pkt 7 k.p.k. zobowiązywała do umorzenia postępowania.

Z kolei apelacji obrońcy oskarżonego jest bezzasadna.

Podnieść należy, że ustawodawca obostrzył pojęcie „niewspółmierności kary”, uzasadniającej zmianę orzeczenia o karze w ramach czwartej podstawy odwoławczej, zawężającym znamieniem „rażącej” po to, by pewne różnice w ocenie łagodności lub surowości kary między sądem a stroną skarżącą nie prowadziły w każdym takim przypadku do zmiany w postępowaniu odwoławczym kary, a nawet do wnoszenia odwołania od oceny Sądu pierwszej instancji. Tylko zaś wtedy można uznać, że przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona, jeśli z punktu widzenia nie tylko sprawcy, ale i ogółu społeczeństwa, kara jawi się jako niesprawiedliwa, zbyt drastyczna, przynosząca nadmierną dolegliwość.

W niniejszej sprawie orzeczonej wobec skazanego w punkcie II kary łącznej pozbawienia wolności nie tylko nie można określić jako rażąco surowej, ale nawet nie można jej ocenić jako surowej.

Łącząc kary wymierzone wyrokami Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 26 września 2013 roku w sprawie o sygn. akt II K (...) w punktach a, b i c i Sądu Rejonowego w Mrągowie VI Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w Biskupcu z dnia 2 czerwca 2014 roku w sprawie o sygn. akt VI K (...) można było wymierzyć łączną karę pozbawienia wolności w granicach od 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności do 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Orzeczonej zatem przez Sąd pierwszej instancji w I punkcie zaskarżonego wyroku łącznej kary pozbawienia wolności w wymiarze 3 lat i 6 miesięcy na pewno nie można potraktować jako rażąco surowej, skoro jest ona zaledwie o 6 miesięcy wyższa od minimalnej kary, jaka mogłaby być w tym przypadku orzeczona i jednocześnie aż o 3 lata niższa od kary, jaka byłaby wymierzona przy zastosowaniu zasady kumulacji. Nieporozumieniem byłoby twierdzić, że łączna kara 4 lat pozbawienia wolności jest rażąco surowa, a kara 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności nie posiada takiej cechy, w sytuacji gdy możliwe było orzeczenie nawet łącznej kary 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Niezależnie od tego, podnieść należy, że nie było jakichkolwiek podstaw do zastosowania w zakresie trzech kar jednostkowych wymierzonych cytowanymi wyżej wyrokami zasady pełnej absorpcji. Nawet gdyby przyjąć, jak chce tego obrońca, że przestępstwo, za które K. B. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Mrągowie VI Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w Biskupcu o sygn. akt VI K (...) został popełniony w dniu 22 grudnia 2012 roku, to i tak nie można uznać, że pomiędzy popełnionymi przez oskarżonego przestępstwami, za które orzeczono kary pozbawienia wolności, istnieje taka ścisła więź czasowa, że przemawia ona za wymierzeniem kary łącznej pozbawienia wolności na zasadzie pełnej absorpcji. Wprawdzie wszystkie te przestępstwa są skierowane przeciwko mieniu, ale nie można zapominać, że jedno z nich zostało popełnione z użyciem przemocy. Tym samym nie można też mówić, że wszystkie te przestępstwa cechują się ścisłym związkiem przedmiotowym.

Nie można też podzielić stanowiska obrońcy, że art. 54 §1 k.k. nakazujący przy wymierzaniu kary młodocianemu kierować się przede wszystkim względami wychowawczymi, „uprzywilejowuje” takiego sprawcę. Nieporozumieniem jest twierdzenie, że niezastosowanie zasady pełnej absorpcji uniemożliwi wychowanie K. B., zwłaszcza że orzeczona wobec niego kara łączna przekracza zaledwie o 6 miesięcy karę, jaka zostałaby wobec niego wymierzona na zasadzie pełnej absorpcji.

Wbrew stanowisku obrońcy, Sąd Okręgowy, wymierzając karę łączną, w dostatecznym stopniu wziął pod uwagę to, co wynika z nadesłanej z Aresztu Śledczego w O. opinii o skazanym. To, że był on wielokrotnie nagradzany regulaminowo nie może zaważyć na orzeczeniu tej kary w minimalnej wysokości. Nie sposób też nie zauważyć, że skazany nie angażuje się w leczenie odwykowe, minimalizuje znaczenie zażywania tzw. dopalaczy. Bez skutecznego zakończenia terapii uzależnienia trudno jest się spodziewać u K. B. wymiernego efektu resocjalizacyjnego.

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 437 §2 k.p.k. orzekł jak w sentencji wyroku.

Ponieważ skazany nie osiąga żadnych dochodów i nie posiada majątku, został zwolniony na podstawie art. 624 §1 k.p.k. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.