Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Curzydło

Sędziowie SO: Wanda Dumanowska (spr.), Andrzej Jastrzębski

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Zadrożna

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2015 r. w S.

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) (...) z siedzibą w W.

przeciwko K. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego
w S. z dnia 5 grudnia 2014r., sygn. akt IX C 375/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza
od pozwanego K. Z. na rzecz powoda (...) (...) z siedzibą w W. kwotę 33 891,40 zł (trzydzieści trzy tysiące osiemset dziewięćdziesiąt jedne 40/100 złotych)
z ustawowymi odsetkami od dnia 17 maja 2014 r. do dnia zapłaty oraz 4112 zł (cztery tysiące sto dwanaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu,

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2895 zł (dwa tysiące osiemset dziewięćdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 353/15

UZASADNIENIE

Powód (...) (...)w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego K. Z. w elektronicznym postępowaniu upominawczym kwoty 33.891,40 złotych, z odsetkami ustawowymi od dnia 17 maja 2014 roku i kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że wierzytelność wynika z umowy kredytowej o numerze (...) z dnia 16 października 2007 roku, zawartej przez pozwanego z (...) Bankiem Spółką Akcyjną w G. umowy i w wyniku umowy sprzedaży wierzytelności nabył ją powód. Na dochodzone roszczenie składają się: kwota kapitału 14.527,04 złotych tytułem należności głównej, kwota 335,50 złotych tytułem odsetek umownych naliczonych przez poprzednika prawnego powoda, kwota 18594,48 złotych stanowiąca odsetki karne, koszty w wysokości 30 złotych, odsetki ustawowe od kapitału, naliczone przez powoda w wysokości 739,88 złotych za okres od dnia 24 grudnia 2013 roku do dnia wniesienia pozwu.

Pozwany K. Z. odebrał osobiście odpis pozwu z załącznikami, ale nie stawił się posiedzenie sądu i nie zajął stanowiska w sprawie.

Wyrokiem zaocznym z dnia 5 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy w S. oddalił powództwo. Z uzasadnienie tego wyroku wynika, iż został on oparty na następujących ustaleniach faktycznych:

Pozwany w dniu 16 października 2007 roku zawarł z (...) Bankiem Spółką Akcyjną w G. umowę kredytu gotówkowego o numerze (...), w wysokości 22.105,26 złotych, udzielonego za pośrednictwem (...) Sp. z o.o.

W dniu 23 grudnia 2013 roku pomiędzy Bankiem (...) Spółką Akcyjną w G. (dawniej (...) Bank SA) i powodem (...) (...)w W. została zawarta umowa sprzedaży wierzytelności, na mocy której powód nabył wierzytelności pieniężne wskazane w Załączniku nr (...) do umowy. W dniu 22 kwietnia 2014 roku pomiędzy tymi samymi stronami został zawarta umowa - Aneks numer (...) do powyższej umowy wierzytelności, w którym została wskazana wierzytelność wobec pozwanego K. Z. z tytułu umowy kredytu gotówkowego nr (...).

Pismem z dnia 27 stycznia 2014 roku Bank (...) S.A. w G. wysłał do pozwanego zawiadomienie o przelewie wierzytelności z tytułu umowy numer (...) z dnia 16.10.2007 w kwocie 33.151,52 złotych. Natomiast pismem z dnia 27 stycznia 2014 roku powód także wysłał do pozwanego zawiadomienie o nabyciu wierzytelności, w łącznej kwocie 33.327,44 złotych z tytułu wyżej powołanej umowy oraz wezwał pozwanego do zapłaty niniejszej kwoty w terminie 7 dni. W piśmie tym wskazano, że na wierzytelność składają się: kapitał w kwocie 14527,04 złotych, koszty w kwocie 30 złotych, odsetki karne w kwocie 18594,48 złotych oraz odsetki ustawowe w kwocie 175,92 złotych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy, odwołując się do art. 6 kc, uznał, że powód nie udowodnił swojego roszczenia względem pozwanego ani co do zasady, ani co do wysokości. Wskazał, iż z dokumentów przedstawionych przez powoda wynika bowiem jedynie, że w dniu16 października 2007 roku pozwany zawarł z (...) Bankiem Spółką Akcyjną w G. umowę kredytu gotówkowego o numerze (...), w wysokości 22.105,26 złotych, udzielonego za pośrednictwem (...) Sp. z o.o. Powód wykazał także, że w dniu 23 grudnia 2013 roku została zawarta powoływana przez powoda umowy sprzedaży wierzytelności wynikającej z umowy kredytu gotówkowego nr (...). Nadto powód wykazał, że zostały wysłane pozwanemu K. Z. zarówno przez powoda, jak też przez Bank (...) SA w G. zawiadomienia o cesji wierzytelności, dokonanej umową z dnia 23 grudnia 2013 roku, bez dowodu doręczenia go pozwanemu.

Dalej Sąd Rejonowy zważył, że w myśl art. 194 ustawy z dnia 27.05.2004r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z dnia 28 czerwca 2004r., z późn. zm.) księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych. Jednakże zgodnie z ust. 2 powołanego przepisu moc prawna dokumentów urzędowych nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym. Zatem w ocenie Sądu Rejonowego powód nie wykazał w sposób dostateczny przejścia uprawnień na jego rzecz. Zaznaczyć należy, że wyciągi z ksiąg rachunkowych funduszy z uwagi na treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 lipca 2011 r. (sygn. akt P 1/10) oraz stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uzasadnieniu uchwały z 7 października 2009 r. (sygn. akt III CZP 65/09) nie korzystają z mocy dowodowej dokumentu urzędowego oraz wpis do tych ksiąg nie rodzi domniemania istnienia wierzytelności. Utrata mocy powołanego przepisu dotyczy konsumentów w rozumieniu przepisu art. 22 z ind.1 k.c, którym niewątpliwie jest pozwany w niniejszej sprawie. Podobnie nie korzystają z mocy dowodowej dokumentu urzędowego w odniesieniu do konsumentów wyciągi z ksiąg rachunkowych banków, co wynika z postanowienia Trybunał Konstytucyjnego z dnia 15 marca 2011 roku (sygn. P/07/09), w którym Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepis art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku (o wyciągach z ksiąg rachunkowych banku w postępowaniu cywilnym) jest niezgodny z art. 2, art. 20 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy uznał, iż powód nie może skutecznie w niniejszym procesie powoływać się na wyciąg z ksiąg rachunkowych banku zarówno co do zasady istnienia wierzytelności, jak i co do jej wysokości, gdyż taki wyciąg ma jedynie moc dokumentu prywatnego. Oznacza to, że to na powodzie w niniejszym procesie ciążył ciężar wykazania zarówno istnienia wierzytelności, jak i jej wysokości. Dokument prywatny dowodzi bowiem jedynie tego, że w określonej dacie oświadczenie woli określonej treści dana osoba złożyła (vide: art. 245 kc).

W konsekwencji Sąd I instancji uznał, iż przedstawione przez powoda dokumenty prywatne nie dowodzą ani istnienia wierzytelności względem pozwanego co do zasady, ani też jej wysokości, chociaż taki obowiązek obciążał powoda zgodnie z ogólną regułą dowodową wynikającą z treści art. 6 kc.

Apelację od tego wyroku wywiódł powód. Zaskarżając wyrok w całości zarzucił naruszenie art. 233 § 1 w zw. z 227 kpc polegające na dowolnej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy ocenie materiału dowodowego oraz naruszenie art. 339 § 2 w zw. z art. 253 kpc przez uznanie, że twierdzenia powoda budzą uzasadnione wątpliwości. Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie roszczenia oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Pozwany nie złożył odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż zgodnie z art. 382 k.p.c., sąd II instancji ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (vide: uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1998 r., II CKN 704/97 - Lex). Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed sądem I instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest przedłużeniem postępowania przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił Sądowi rozpoznającemu apelację na konstatację, że dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia stanu faktycznego stanowiące podstawę wydania zaskarżonego wyroku są prawidłowe, dlatego Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne, natomiast wyciągnięte na ich podstawie wnioski nie były prawidłowe.

Za zasadny należy uznać zarzut naruszenia art. 339 kpc. W przepisie tym ustawodawca sankcjonuje brak udziału pozwanego w sporze w postaci niestawiennictwa na posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę lub niebrania udziału w rozprawie. Przyjęta koncepcja wyroku zaocznego jest wynikiem próby pogodzenia nieobecności pozwanego i braku kontradyktoryjności sporu. Podstawowa cecha wyrokowania zaocznego wynika z bezczynności pozwanego.

Przepis art. 339 § 2 kpc przewiduje domniemanie zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistym stanem rzeczy (vide: wyr. SN z 6.6.1997 r., I CKU 87/97, L.). Oznacza to, że sąd wydając wyrok zaoczny nie dokonuje weryfikacji prawdziwości twierdzeń o faktach przytoczonych przez powoda, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Regulacja ta zrównuje w skutkach brak zajęcia stanowiska przez pozwanego z przyznaniem przez niego okoliczności faktycznych (art. 230 kpc). W doktrynie przyjmuje się, że jest to domniemanie mające swoisty charakter, u którego podstaw leży właśnie fikcja przyznania. Substrat faktyczny wyroku zaocznego w tym ujęciu stanowią twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą. Nie chodzi zatem o ustalanie faktów przez sąd na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego. Inaczej mówiąc, sąd nie dokonuje żadnych operacji poznawczych (vide: komentarz do art. 339 KPC, pod red. Piaseckiego, Legalis). Zatem domniemanie to dotyczy wyłącznie strony faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego, zastępuje jedynie postępowanie dowodowe. Ten wyjątkowy przepis nie może być wykładany rozszerzająco (vide: wyr. SN z 18.2.1972 r., III CRN 539/71, L.).

Jednocześnie podkreślić należy, iż uznanie za prawdziwe twierdzeń podniesionych przez powoda nie zwalnia jednak sądu od oceny zasadności żądania opartego na tych twierdzeniach. Sąd rozpoznający sprawę w warunkach zaoczności ma obowiązek rozważyć, czy w świetle przepisów prawa materialnego twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądania (vide: wyr. SN z 31.3.1999 r., I CKU 176/97; wyr. SN z 15.3.1996 r., I CRN 26/96; wyr. SN z 15.9.1967 r., III CRN 175/67 - L.). Kontrola w tym przedmiocie powinna dotyczyć zwłaszcza tego, czy czynność prawna nie jest bezwzględnie nieważna, czy dochodzone roszczenie nie jest przedawnione, czy nie wchodzi w grę nadużycie prawa podmiotowego, czy nie ma zmowy stron, działania w celu obejścia prawa (vide: komentarz do art. 339 KPC, pod red. Piaseckiego, Legalis).

Z brzmienia przepisu wynika, że chodzi tu o kwalifikowaną postać wątpliwości, a mianowicie muszą być one uzasadnione. Te uzasadnione wątpliwości mogą powstać, np. gdy podane w pozwie okoliczności stają w sprzeczności z faktami powszechnie znanymi (art. 228 § 1 kpc) lub faktami znanymi sądowi urzędowo (art. 228 § 2 kpc). Uzasadnione wątpliwości mogą też powstać w wypadku, kiedy twierdzenia powoda zawarte w pozwie odnośnie do stanu faktycznego sprawy są ze sobą sprzeczne, nie zawierają pełnego stanu faktycznego pozwalającego na rozstrzygnięcie sprawy, wskazują na brak legitymacji procesowej powoda lub pozwanego itp. W takim wypadku postępowanie dowodowe powinno być przeprowadzone, choć w istocie będzie się ono ograniczało jedynie do dowodów zawnioskowanych przez powoda i ewentualnie dopuszczonych przez sąd z urzędu.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zaocznego bark jest odniesienia się Sądu Rejonowego do przesłanek wskazanych w art. 339 kpc. Sąd Rejonowy nie wskazał, jakie okoliczności jego zdaniem budziły na tyle uzasadnione wątpliwości aby przeprowadzić postepowanie dowodowe.

Dalej wskazać należy, iż ocena przedstawionych przez powoda dowodów, winna być przeprowadzona z uwzględnieniem faktu, iż pozwany odebrał osobiście pozew wraz z załącznikami. Zapewne większą ostrożność, w ocenie przytaczanych przez powoda faktów, należałoby zachować gdyby pozwany nie odebrał osobiście przesyłki lub doręczona byłaby w sposób zastępczy. Dodać należy, iż pozwany odebrał osobiści też odpis apelacji i również nie zajął stanowiska w sprawie.

Z załączonych do pozwu dokumentów wynika nadto, iż powód nadał na adres pozwanego, listem poleconym, informację o zawarciu umowy zakupu wierzytelności, w której treści wskazane były składniki zadłużenia, wynikające z zawartej, przez pozwanego z (...) Bankiem Spółką Akcyjną w G., umowy kredytu gotówkowego o numerze (...).

Zdaniem Sądu Okręgowego, powyższe pozwala na przyjęcie, iż zostały spełnione przesłanki z art. 339 kpc, do przyjęcia twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych pozwu za prawdziwe i uwzględnienia powództwa wyrokiem zaocznym.

Nadto stwierdzić należy, iż w światle przeprowadzonych dowodów, nie budzi wątpliwości zasadność roszczenia a ocena dowodów przeprowadzona przez Sąd Rejonowy narusza zasadę wynikającą z art. 233 § 1 kpc, bowiem jest ocena dowolną, przekraczającą granice w tym przepisie wskazane.

Sąd Rejonowy uznał, iż powód nie przedstawił dowodu doręczenia pozwanemu zawiadomienia o cesji. Tymczasem, zdaniem Sądu Okręgowego wystarczającym jest złożenie dowodu nadania na adres pozwanego przesyłki poleconej, zawierającej pism z dnia 27 stycznia 2014r.

Zgodnie z art. 61 § 1 kc oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. W sprawie składania oświadczenia woli ustawodawca przyjął bowiem teorię doręczenia. Według tej teorii dla przyjęcia, że oświadczenie woli zostało złożone innej osobie, istotna jest chwila dojścia treści tego oświadczenia do wiadomości tej osoby. Przepis ten koreluje z artykułem 165 kpc, zgodnie z którym oddanie pisma w polskim urzędzie pocztowym jest równoznaczne z wniesieniem go do Sądu. Wprawdzie z przepisu tego nie wynika wprost, iż wyłącznym dowodem oddania pisma w polskim urzędzie pocztowym jest dowód nadania przesyłki listem poleconym, ale okoliczność ta jest powszechnie akceptowana w praktyce życia codziennego, przyjmowana w postępowaniu sądowym i administracyjnym. Reguluje on co prawda zasady obliczania terminów procesowych, ale posiłkowo może być stosowany do oceny czy powód udowodnił fakt podjęcia próby doręczenia pozwanemu pism zawierających oświadczenie o dokonaniu przelewu wierzytelności ze wskazaniem jej tytułu i wysokości.

Podkreślić przy tym należy, iż adres nadania przez powoda przesyłki jest tożsamym, pod którym skutecznie doręczono pozwanemu odpis pozwu z załącznikami i odpis apelacji. Pozwany nie podjął obrony i nie zakwestionował faktu otrzymania przesyłki.

Wobec powyższego, na mocy art. 386 § 1 kpc, należało orzec jak w punkcie 1 sentencji, w którym zawarto również rozstrzygniecie o kosztach procesu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 i 98 kpc oraz § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia MS z dnia 28 września 2002r. o opłatach za czynności adwokackie.