Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 grudnia 2011 roku nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: „Prezes UOKiK”) działając na podstawie art. 26 ust. 1 w związku z art. 24 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) (dalej jako: „uokik”) po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: „(...)”), uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie polegające na:

I. nie niezawieraniu w umowie kredytu przeznaczonego na zakup samochodu następujących danych dotyczących:

- zasad i terminów spłaty kredytu;

- informacji o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta;

- informacji o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta;

- informacji o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu,

co narusza art. 4 ust. 2 pkt 3, 10, 11 i 12 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (dalej „ukk”) i nakazał zaniechanie jej stosowania;

II. stosowaniu postanowień zobowiązujących konsumentów, w przypadku realizacji prawa do odstąpienia od umowy, do zwrotu środków kredytu do Banku, w sytuacji gdy spełnienie świadczenia przez kredytodawcę nastąpiło na rzecz podmiotu, od którego konsument nabył rzecz lub usługę, i między tym podmiotem a kredytodawcą istnieje umowa regulująca zasady udzielania kredytu konsumenckiego na nabycie rzeczy lub usługi, co narusza art. 11 ust. 4 ukk i nakazał zaniechanie jej stosowania.

W punkcie III decyzji Prezes UOKiK umorzył postepowanie wszczęte z urzędu przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów polegających na niezwracaniu konsumentowi opłaty przygotowawczej oraz opłat pobranych w związku z ustanowieniem zabezpieczenia, w razie skorzystania przez konsumenta z prawa do odstąpienia od umowy kredytowej zawartej na odległość, co mogło naruszać art. 16c ust. 4 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.

W kolejnym punkcie decyzji Prezes UOKIK nałożył na (...) karę pieniężną w wysokości 93.579,00 zł płatną do budżetu państwa z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. 1 i 2 uokik w zakresie opisanym w punkcie I sentencji decyzji oraz w wysokości 187.157,00 zł płatną do budżetu państwa z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. 1 i 2 uokik w zakresie opisanym w punkcie II sentencji decyzji.

Odwołaniem od powyższej decyzji, w zakresie punktów I, II i IV decyzji, (...) S.A. domagał się jej uchylenia w zaskarżonej części, podnosząc, zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego i procesowego poprzez:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu, iż w stosowanych wzorcach umów kredytu samochodowego brakuje zapisów dotyczących możliwości przedterminowego spłacenia kredytu, informacji o terminie i sposobie wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta, a także informacji o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu, podczas gdy przedmiotowe postanowienia się w nich znajdują;

2.  naruszenie art. 4 ust. 2 pkt 3, 10, 11 i 12 ukk poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na uznaniu, iż realizacja obowiązku zawarcia w umowie kredytu konsumenckiego regulacji wskazanych w powyższych przepisach nie może przybrać postaci zawarcia ich w harmonogramie spłaty oraz w regulaminie bądź w innych wzorcach umownych;

3.  naruszenie art. 4 ust. 2 pkt 3, 10, 11 i 12 ukk poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na dokonaniu rozszerzającej wykładni tych przepisów poprzez przypisanie literalnemu ich brzmieniu konieczności wypełnienia obowiązków, które wprost z nich nie wynikają;

4.  naruszenie art. 11 ust. 4 w zw. z ust. 3 ukk poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na uznaniu, iż przepisy powyższe zakazują nakładania na konsumenta, w sytuacji w nich wskazanej, obowiązku zwrotu kwoty kredytu konsumenckiego po odstąpieniu od umowy kredytowej, podczas gdy funkcja ust. 4 przedmiotowego przepisu sprowadza się wyłącznie do rezygnacji z realnego charakteru oświadczenia o odstąpieniu;

5.  naruszenie art. 11 ust. 4 ukk poprzez jego błędne zastosowanie, polegające na uznaniu, iż umowy zawierane pomiędzy (...) a dealerami samochodowymi stanowią umowy regulujące zasady udzielania kredytu w rozumieniu art. 11 ust. 4 ukk tj. że przywołany przepis ma zastosowanie w sytuacji, gdy umowy między (...) a dostawcą towaru nabywanego przez konsumenta dotyczące – jak stwierdza Prezes UOKIK - „informowania o kredytach Banku, ich promocji, przygotowania dokumentów oraz wykonania czynności niezbędnych do podjęcia przez (...) decyzji o zawarciu umowy o kredyt” w sytuacji, gdy żadne z powyższych nie stanowi regulacji „zasad udzielenia kredytu”, o czym stanowi przedmiotowy przepis;

6.  naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 oraz art. 26 ust. 1 uokik poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że nawet, gdyby kwestionowany zapis umowy kredytowej wskazany w pkt II zaskarżonej decyzji naruszał art. 11 ust. 4 ukk to stosowanie go w umowie z konsumentami skutkuje jego nieważnością (art. 58 § 1 k.c.), a zatem nie wpływa na sytuację prawną konsumentów, co pozbawia stosowaną przez (...) praktykę charakteru naruszenia zbiorowych interesów konsumentów;

7.  naruszenie art. 66 ust. 1 ukk a contrario polegającego na nałożeniu na (...) w pkt I i II zaskarżonej decyzji abstrakcyjnego (działającego na przyszłość) obowiązku zaprzestania stosowania praktyk niezgodnych z nieobowiązującymi już w dacie ewentualnego uprawomocnienia się zaskarżonej decyzji przepisów ukk;

8.  naruszenie art. 106 uokik poprzez jego niewłaściwe zastosowanie przejawiające się w nałożeniu na przedsiębiorcę kary pieniężnej w sytuacji, gdy rozstrzygnięcie Prezesa UOKIK, co do uznania praktyki wskazanej w pkt II zaskarżonej decyzji za naruszającą zbiorowy interes konsumentów ma charakter precedensowy i – jeżeli w ogóle pozostaje w granicach obowiązującego prawa – opiera się na nowej jego interpretacji.

W oparciu o podniesione zarzuty powód wniósł o zmianę decyzji w punkcie I i II sentencji i orzeczenie co do istoty poprzez umorzenie postępowania oraz zmianę decyzji w punkcie IV sentencji poprzez odstąpienie od wymierzenia kar pieniężnych. Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie od Prezesa UOKIK na jego rzecz zwrotu kosztów niniejszego postępowania oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes UOKIK wniósł o jego oddalenie w całości i zasądzenie kosztów postępowania. Ustosunkowując się do treści powyższych zarzutów Prezes UOKIK podniósł, iż są one nietrafione a w związku z tym odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie (odpowiedź na odwołanie k. 49 – 63).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., jest przedsiębiorcą zarejestrowanym w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem (...) i prowadzi działalność gospodarczą m. in. w zakresie udzielania kredytów i pożyczek.

W ramach prowadzonej działalności, zawiera z konsumentami umowy o kredyt konsumencki w rozumieniu art. 2 w zw. z art. 3 ukk - umowy, na mocy których udziela kredytu na zakup auta (w tym w wysokości do 80 tysięcy złotych), konsumenci zaś zobowiązani są do zapłaty oprocentowania bądź innych kosztów związanych z udzieleniem kredytu np. opłaty przygotowawczej (dowód: umowy kredytowe zawarte przez (...) z konsumentami).

Umieszczanie we wzorcach umownych stosowanych przez (...) przy zawieraniu z konsumentami umów kredytu konsumenckiego obligatoryjnych danych dotyczących kredytu wskazanych w art. 4 ust. 2 pkt 3, 10, 11, 12 ukk.

Przy zawieraniu wskazanych powyżej umów, (...) posługuje się wzorcami umownymi. W stosowanym, od 1 maja 2009 r. do 28 czerwca 2010 r., wzorcu umowy kredytu na zakup pojazdu samochodowego (karty: 206-207) (...) zamieszczał postanowienie dotyczące zasad i terminów spłaty kredytu o treści: „Spłata kredytu samochodowego wraz z odsetkami nastąpi zgodnie z Harmonogramem stanowiącym integralną część Umowy. Wszelkie płatności należy kierować do (...) S.A. nr rachunku…”(pkt 9 wzorca).

Natomiast, we wzorcu umowy kredytu na zakup pojazdu samochodowego stosowanym, od 28 czerwca 2010 roku do chwili obecnej (karty: 496-498), (...) zamieszcza postanowienie dotyczące zasad i terminów spłaty kredytu o treści:

„Spłata kredytu samochodowego wraz z odsetkami nastąpi zgodnie z Harmonogramem stanowiącym integralna część Umowy. Wszelkie płatności należy kierować do (...) S.A. nr rachunku…Pierwsza rata kredytu w wysokości …zostanie spłacona …. dnia miesiąca następującego po miesiącu podpisania niniejszej Umowy lub w dacie późniejszej wskazanej w Harmonogramie, który zostanie przesłany do Klienta na zasadach określonych w Regulaminie” (pkt 9 wzorca).

W Regulaminie świadczenia usług dla konsumentów, stosowanym w okresie od 1 maja 2009 r. do 28 czerwca 2010 r. (karty: 80-99) (...) zamieszczał postanowienie regulujące zasady i terminy spłaty kredytu o treści:

„Spłata Kredytu Samochodowego wraz z odsetkami nastąpi w ratach płatnych nie później niż tego samego dnia kalendarzowego każdego miesiąca, w którym nastąpiła wypłata Kredytu Samochodowego zgodnie z Harmonogramem. Jeżeli termin płatności przypada na dzień, którego nie ma w danym miesiącu, to termin płatności za ten miesiąc następuje w ostatnim dniu kalendarzowym danego miesiąca. Jeżeli termin płatności przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za termin płatności przyjmuje ssie pierwszy Dzień Roboczy przypadający po tym dniu.” (pkt 11.14 wzorca).

Natomiast w Regulaminie świadczenia usług dla konsumentów, stosowanym od 28 czerwca 2010 r. (karty: 1109-1142) (...) zamieszcza postanowienie regulujące zasady i terminy spłaty kredytu (pkt 11.14 wzorca) o treści tożsamej z postanowieniem zawartym w Regulaminie obowiązującym uprzednio.

Informacje o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta (dane wskazane w art. 4 ust. 2 pkt 10 ukk).

W stosowanym, w okresie od 1 maja 2009 r. do 28 czerwca 2010 r., wzorcu umowy kredytu na zakup pojazdu samochodowego (karty: 206-207) (...) nie zamieszczał informacji o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta. Natomiast we wzorcu stosowanym od dnia 28 czerwca 2010 r. (karty:496-498) (...) zamieszcza informacje o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta o treści:

„Pozostałe warunki Umowy, w tym m. in.: (…) (c) zasady i skutki spłaty Kredytu w tym możliwość dokonania przedterminowej spłaty Kredytu, (…) określa Regulamin stanowiący integralną część Umowy” (pkt 15 wzorca).

Z kolei w Regulaminie świadczenia usług dla konsumentów, stosowanym w okresie od 1 maja 2009 r. do 28 czerwca 2010 r., (karty: 80-99) (...) zamieszczał informacje o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta o treści:

„ Klient jest uprawniony do całkowitej spłaty Kredytu Samochodowego przed terminem określonym w Umowie Kredytu Samochodowego. Termin dokonania spłaty powinien odpowiadać terminom wnoszenia rat określonych w Harmonogramie” (pkt 11.51 wzorca).

W nowym Regulaminie obowiązującym od 28 czerwca 2010 roku (karty: 1109-1142) (...) zamieszcza informacje o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta (pkt 11.51 wzorca) o treści zacytowanej powyżej.

Informacje o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta (dane wskazane w art. 4 ust. 2 pkt 11 ukk).

W stosowanym, w okresie od 1 maja 2009 r. do 28 czerwca 2010 r., wzorcu umowy kredytu na zakup pojazdu samochodowego (karty: 206-207) (...) zamieszczał informacje o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta o treści:

„Od umowy niniejszej Klient może odstąpić bez podania przyczyn składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie czternastu dni od dnia jej zawarcia. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem na adres Banku. Klient wyraża jednak zgodę by (...) rozpoczął świadczenie usług przed upływem powyższego terminu.” (pkt 13 wzorca).

Natomiast we wzorcu stosowanym od dnia 28 czerwca 2010 r. (karty: 496-498) (...) zamieszcza informacje o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta (pkt 15 wzorca) o treści tożsamej z informacją zawartą we wzorcu umowy kredytu na zakup pojazdu samochodowego stosowanym we wcześniejszym okresie.

W stosowanym, od 1 maja 2009 r. do 28 czerwca 2010 r., Regulaminie świadczenia usług dla konsumentów (stosowanym -karty: 80-99) (...) zamieszczał informacje o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta o treści:

„Klient może bez podania przyczyny odstąpić od Umowy Kredytu Samochodowego, w terminie 14 dni od jej zawarcia. Termin odstąpienia jest zachowany, jeżeli Klient przed jego upływem złoży pod adresem Banku wskazanym w Umowie Kredytu Samochodowego oświadczenie o odstąpieniu od Umowy. W razie spełnienia świadczenia przez (...) przed upływem terminu odstąpienia, odstąpienie staje się skuteczne, jeżeli świadczenie zostanie zwrócone Bankowi łącznie z oświadczeniem o odstąpieniu od Umowy Kredytu Samochodowego. (…) (pkt 11.65 wzorca).

„W razie odstąpienia od Umowy Kredytu Samochodowego, (...) obowiązany jest niezwłocznie zwrócić poniesione przez Klienta na rzecz Banku koszty jej udzielenia, z wyjątkiem prowizji i pobranych przez Bank opłat związanych z ustanowieniem Zabezpieczenia Spłaty Kredytu Samochodowego” (pkt 11.67 wzorca).

Z kolei w Regulaminie świadczenia usług dla konsumentów stosowanym, od 28 czerwca 2010 r. (karty: 1109-1142) (...) zamieszcza informacje o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta o treści: „Klient może bez podania przyczyny odstąpić od Umowy Kredytu Samochodowego w terminie czternastu dni od jej zawarcia. Termin odstąpienia jest zachowany, jeżeli Klient przed jego upływem złoży pod adresem Banku wskazanym w Umowie Kredytu Samochodowego oświadczenie o odstąpieniu od Umowy. W razie spełnienia świadczenia przez (...) przed upływem terminu odstąpienia, odstąpienie staje się skuteczne, jeżeli świadczenie zostanie zwrócone Bankowi łącznie z oświadczeniem o odstąpieniu od Umowy Kredytu Samochodowego” (…) (pkt 11.65 wzorca).

„W razie odstąpienia od Umowie Kredytu Samochodowego, (...) obowiązany jest niezwłocznie zwrócić poniesione przez Klienta na rzecz Banku koszty jej udzielenia, z wyjątkiem opłaty przygotowawczej i pobranych przez Bank opłat związanych z ustanowieniem Zabezpieczenia Spłaty Kredytu Samochodowego. W przypadku kredytów udzielnych na odległość Bank zobowiązany jest zwrócić również opłatę przygotowawczą” (pkt 11.67 wzorca).

Informacje o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu

spłaty kredytu (dane wskazane w art. 4 ust. 2 pkt 12 ukk)

W stosowanym, od 1 maja 2009 r. do 28 czerwca 2010 r., wzorcu umowy kredytu na zakup pojazdu samochodowego (karty: 206-207) (...) zamieszczał informacje o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu o treści:

„Pozostałe warunki Umowy, w tym między innymi:

(…) (d) uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad o terminów spłaty Kredytu, określa Regulamin stanowiący integralna część Umowy” (pkt 13 wzorca).

W stosowanym przez (...), od dnia 28 czerwca 2010 r., wzorcu umowy kredytu na zakup pojazdu samochodowego (karty: 496-498) (...) zamieszcza informacje o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta (pkt 15 wzorca) o treści tożsamej z informacjami zawartymi we wzorcu umowy obowiązującym uprzednio.

Z kolei w stosowanym przez (...), w okresie od 1 maja 2009 r. do 28 czerwca 2010 r., Regulaminie świadczenia usług dla konsumentów (karty: 80-99) (...) zamieszczał następujące informacje o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu.

(...)k jest uprawniony do wypowiedzenia Umowy Kredytu Samochodowego i postawienia Kredytu Samochodowego wraz należnymi odsetkami, opłatami i prowizjami w stan natychmiastowej wymagalności w wypadku:

(a) niezapłacenia przez Klienta w terminie wskazanym w Umowie Kredytu Samochodowego i Harmonogramie co najmniej dwóch rat, po uprzednim wezwaniu Klienta przez (...) do zapłaty, zastrzegającego możliwość wypowiedzenia Umowy Kredytu Samochodowego w razie niedokonania wpłaty w terminie nie krótszym niż 7 dni wskazanym w wezwaniu;”(…) (pkt 11.64 wzorca).

W stosowanym od 28 czerwca 2010 roku Regulaminie świadczenia usług dla konsumentów (karty: 1109-1142) (...) zamieszcza informacje o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu (pkt 11.64 (a) wzorca) o treści tożsamej z informacjami zawartymi w Regulaminie świadczenia usług dla konsumentów stosowanym przez (...) w okresie od dnia 1 maja 2009 r. do dnia 28 czerwca 2010 roku.

Ustalenia dotyczące stosowania przez (...) postanowień zobowiązujących konsumentów, będących strona umowy kredytu konsumenckiego, do zwrotu środków kredytu do Banku w przypadku realizacji przez konsumenta uprawnienia do odstąpienia od umowy, w sytuacji gdy spełnienie świadczenia przez Bank nastąpiło na rzecz podmiotu, od którego konsument nabył rzecz lub usługę.

(...) zawiera z konsumentami umowy kredytu konsumenckiego przeznaczonego na pokrycie kosztów zakupu auta, zgodnie z których treścią spełnienie świadczenia przez (...) następuje na rzecz sprzedawcy ww. auta (dowód: umowy zawarte przez (...) z konsumentami – karty 1004-1006, 1015-1017, 1046-1048, 1057-1059). W umowach tych (...) zamieszczał następujące postanowienie regulujące zasady przekazywania środków kredytu bezpośrednio na rzecz sprzedawców aut. „Wypłata Kredytu nastąpi przelewem na rachunek bankowy Sprzedawcy Samochodu.”(pkt 10 umowy).

(...) posiada zawarte umowy o współpracy, których przedmiotem jest m. in. świadczenie przez sprzedawców samochodów na rzecz Banku, za wynagrodzeniem, usług obejmujących informowanie o kredytach Banku, ich promocje, przygotowywanie dokumentów oraz wykonywanie czynności niezbędnych do podjęcia przez (...) decyzji o zawarciu umowy o kredyty na zakup oferowanych przez nich aut (dowód: umowy o współpracy zawarte przez (...) – karty: 921-971), w których (...) zawiera następujące postanowienia regulujące zasady przekazywania środków kredytu bezpośrednio na rzecz sprzedawców aut:

(...)k zobowiązuje się niniejszym do tego, że (…) h) przeleje na rachunek wskazany przez Dealera lub konto (...). Ltd. Sp. z o.o., środki z Kredytu, zgodnie z pkt. 4

niniejszej umowy”.

(...)k przeleje środki z Kredytu najpóźniej w następnym dniu roboczym po podpisaniu przez (...) Umowy Kredytowej – na rachunek wskazany przez Dealera lub (...). Ltd. Sp. z o.o., w zależności od tego, który z tych podmiotów wystawił fakturę jako sprzedawca Samochodu”.

Umowy o współpracy zawarte pomiędzy (...) a sprzedawcami aut nie zawierają żadnych postanowień regulujących warunki zwrotu świadczenia przekazanego przez (...) sprzedawcom na pokrycie kosztów zakupu oferowanych przez nich aut, w sytuacji skorzystania przez konsumenta z uprawnienia do odstąpienia od umowy kredytu przeznaczonego na pokrycie kosztów niniejszego zakupu.

W zawieranych z konsumentami umowach kredytu konsumenckiego (tj. w Regulaminie świadczenia usług dla konsumentów stanowiącym integralną część umowy kredytu na zakup auta - karty: 1109-1142) (...) zamieszcza informacje o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta o treści:

„Klient może bez podania przyczyny odstąpić od Umowy Kredytu Samochodowego w terminie 14 dni od jej zawarcia. Termin odstąpienia jest zachowany, jeżeli Klient przed jego upływem złoży pod adresem Banku wskazanym w Umowie Kredytu Samochodowego oświadczenie o odstąpieniu od Umowy. W razie spełnienia świadczenia przez (...) przed upływem terminu odstąpienia, odstąpienie staje się skuteczne, jeżeli świadczenie zostanie zwrócone Bankowi łącznie z oświadczeniem o odstąpieniu od Umowy Kredytu Samochodowego.” (…) (pkt 11.65).

Ustalenia dotyczące sposobu rozliczeń dokonywanych przez (...) z konsumentem w razie skorzystania przez konsumenta z prawa do odstąpienia od umowy kredytowej zawartej na odległość.

(...) zawiera z konsumentami na odległość (za pomocą korespondencji listownej) umowy kredytu przeznaczonego na pokrycie drugiej (ostatniej) raty kredytu na zakup auta (tzw. kredytu 50/50). W trakcie zawierania umów kredytu konsumenckiego przeznaczonego na zakup auta (...) posługiwał się m. in. następującymi wzorcami umownymi:

1. Regulaminem świadczenia usług dla konsumentów ( w okresie od 1 maja 2009 r. do 28 czerwca 2010 r.), w którym zamieszczał informacje o skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta o treści:

„W razie odstąpienia od Umowy Kredytu Samochodowego, (...) obowiązany jest niezwłocznie zwrócić poniesione przez Klienta na rzecz Banku koszty jej udzielenia, z wyjątkiem prowizji i pobranych przez Bank opłat związanych z ustanowieniem Zabezpieczenia Spłaty Kredytu Samochodowego.” (pkt 11.67 wzorca).

2. Regulaminem świadczenia usług dla konsumentów ( stosowanym od 28 czerwca 2010 r. do chwili obecnej), w których zamieszcza informacje o skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta o treści:

„W razie odstąpienia od Umowy Kredytu Samochodowego, (...) obowiązany jest niezwłocznie zwrócić poniesione przez Klienta na rzecz Banku koszty jej udzielenia, z wyjątkiem opłaty przygotowawczej i pobranych przez Bank opłat związanych z ustanowieniem Zabezpieczenia Spłaty Kredytu Samochodowego. W przypadku kredytów udzielanych na odległość Bank zobowiązany jest zwrócić również opłatę przygotowawczą.” (pkt 11.67 wzorca).

(...) nie pobierał od konsumentów korzystających z prawa do odstąpienia od umowy kredytowej zawartej na odległość opłaty przygotowawczej.

Ponadto, umowy kredytu na zakup samochodu (w pkt. 7 wzorca umowy kredytu samochodowego stosowanego w chwili obecnej przez (...)) przewidują następujące sposoby zabezpieczenia kredytu:

a) przewłaszczenie samochodu przez (...);

b) cesja praw z polisy ubezpieczeniowej;

c) depozyt karty pojazdu samochodu;

d) zastaw rejestrowy.

W sytuacji skorzystania przez konsumenta z uprawnienia do odstąpienia od umowy kredytowej zawartej na odległość obciążany jest on kosztem opłaty za ustanowienie na rzecz Banku zastawu rejestrowego na pojeździe. Ustanowienie ww. zabezpieczenia wiąże się dla konsumenta z koniecznością opłacenia wniosku do sądu o dokonanie wpisu do rejestru. Zgodnie z art. 60 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sadowych w sprawach cywilnych koszt złożenia niniejszego wniosku wynosi 200 złotych. Konsument zobowiązany jest również ubezpieczyć pojazd w ramach tzw. polisy AC (tak pkt 11.6 (d) Regulaminu świadczenia usług dla konsumentów stosowanego przez (...) od dnia 28 czerwca 2010 r.). Posiada on jednak swobodę wyboru ubezpieczyciela, z którym zawrze umowę ubezpieczenia. (...) nie ingeruje w kwestie związane z rozliczeniami pomiędzy ubezpieczającym konsumentem a ubezpieczycielem, w szczególności nie uczestniczy w pobieraniu od konsumentów składki tytułem świadczenia wskazanej powyżej ochrony ubezpieczeniowej.

Wskazane powyżej opłaty związane z ustanowieniem zabezpieczenia spłaty kredytu nie były przedmiotem rozliczeń pomiędzy (...) a konsumentem w sytuacji odstąpienia przez niego od umowy kredytowej zawartej na odległość. Jednocześnie, konsument nie ponosił innych opłat związanych z ustanowieniem zabezpieczenia kredytu.

W dniu 22 lipca 2009 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie wstępnego ustalenia, czy (...) dopuścił się naruszenia przepisów uzasadniających wszczęcie postepowania w sprawie zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Z informacji będących w posiadaniu Prezesa Urzędu wynikało m.in., iż (...):

1. nie zawiera w umowie kredytu przeznaczonego na zakup samochodu wszystkich

obligatoryjnych danych przewidzianych w art. 4 ust. 2 ukk,

2. zawiera we wzorcu umownym „Ogólne warunki umowy o udzielenie kredytu na zakup samochodu” postanowienie zobowiązujące konsumentów, w przypadku realizacji prawa do odstąpienia od umowy, do zwrotu środków kredytu do Banku, w sytuacji, gdy spełnienie świadczenia przez kredytodawcę nastąpiło na rzecz podmiotu, od którego konsument nabył rzecz lub usługę, i miedzy tym podmiotem a kredytodawca istnieje umowa regulująca zasady udzielania kredytu konsumenckiego na nabycie rzeczy lub usługi, co w opinii Prezesa Urzędu wskazywało na naruszenie art. 11 ust. 4ukk,

3. nie zwraca konsumentowi opłaty przygotowawczej oraz opłat pobranych w związku z ustanowieniem zabezpieczenia, w razie skorzystania przez konsumenta z prawa do odstąpienia od umowy kredytowej zawartej na odległość.

W związku z powyższym, Prezes UOKiK wezwał (...) do przekazania informacji i dokumentów niezbędnych dla ustalenia stanu faktycznego sprawy, w szczególności wzorców umownych stosowanych przez (...) przy zawieraniu umów kredytowych z konsumentami. Pismami z dnia 10 oraz 24 sierpnia 2009 r. (...) przekazał dokumenty i wyjaśnienia. (...) wyjaśnił, iż cześć obligatoryjnych danych dotyczących umowy kredytowej wskazanych w art. 4 ust. 2 ukk zamieszcza we wzorcach umownych załączanych do dokumentu umowy. W opinii Banku, wskazana praktyka stoi w zgodzie z regulacją zawartą w ukk, zaś zamieszczenie niektórych informacji wymaganych przez art. 4 ust. 2 ukk we wzorcach umownych innych niż wzorzec umowy nie narusza obowiązujących regulacji prawnych. Ponadto, (...) odniósł się do kwestii zobowiązywania konsumentów do zwrotu środków kredytu do Banku, w sytuacji gdy spełnienie świadczenia przez kredytodawcę nastąpiło na rzecz podmiotu, od którego konsument nabył rzecz lub usługę, i miedzy tym podmiotem a kredytodawcą istnieje umowa regulująca zasady udzielania kredytu konsumenckiego na nabycie rzeczy lub usługi. W opinii Banku, art. 11 ust. 4 ukk nie znajduje zastosowania do działalności Banku z uwagi na znajdujące się w jego treści odniesienie do umowy regulującej zasady udzielania kredytu pomiędzy (...) a podmiotem, od którego konsument nabył rzecz lub usługę. Zdaniem Banku, umowy zawarte pomiędzy (...) a dealerami aut, na pokrycie których kosztów zakupu udzielany jest kredyt, nie regulują zasad udzielania kredytu konsumenckiego na nabycie rzeczy lub usługi.

W trakcie postępowania wyjaśniającego, Prezes Urzędu pismem z dnia 11 stycznia 2010 r. wezwał (...) do przekazania kolejnych dokumentów i informacji niezbędnych do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. W odpowiedzi na niniejsze wezwanie, (...) pismem z dnia 18 lutego 2010 r. przekazał dokumenty i wyjaśnienia.

Po dokonaniu analizy otrzymanych od Banku informacji i materiałów, Prezes Urzędu w dniu 19 maja 2010 r., na podstawie art. 49 ust. 1 w związku z art. 24 ust. 1 uokik, wszczął wobec (...) S.A. z siedzibą w W. postepowanie w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów polegających na:

1. nie niezawieraniu w umowie kredytu przeznaczonego na zakup samochodu następujących danych dotyczących:

- zasad i terminów spłaty kredytu;

- informacji o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta;

- informacji o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta;

- informacji o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu,

co narusza art. 4 ust. 2 pkt 3, 10, 11 i 12 ustawy z dnia (...) lipca 2001 r. ukk,

2. stosowaniu postanowień zobowiązujących konsumentów, w przypadku realizacji prawa do odstąpienia od umowy, do zwrotu środków kredytu do Banku, w sytuacji gdy spełnienie świadczenia przez kredytodawcę nastąpiło na rzecz podmiotu, od którego konsument nabył rzecz lub usługę, i miedzy tym podmiotem a kredytodawca istnieje umowa regulująca zasady udzielania kredytu konsumenckiego na nabycie rzeczy lub usługi, co narusza art. 11 ust. 4 ukk,

3. niezwracaniu konsumentowi opłaty przygotowawczej oraz opłat pobranych w związku z ustanowieniem zabezpieczenia, w razie skorzystania przez konsumenta z prawa do odstąpienia od umowy kredytowej zawartej na odległość, co narusza art. 16c ust. 4 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.

Jednocześnie, Prezes Urzędu, pismem z dnia 19 maja 2010 r., wezwał (...) do przekazania dalszych wyjaśnień i dokumentów niezbędnych do ustalenia stanu faktycznego sprawy. (...), pismem z dnia 25 czerwca 2010 r., przekazał wyjaśnienia i dokumenty, informując jednocześnie, iż podjął decyzje o zmianie obowiązujących wzorców polegającą m. in. na uzupełnieniu postanowienia regulującego zasady odstąpienia od umowy kredytowej o postanowienie, zgodnie z którym, konsument odstępujący od umowy zawartej na odległość nie jest zobowiązany do ponoszenia opłaty przygotowawczej. Na dowód powyższego, (...) przesłał uchwałę zarządu wprowadzającą zmieniony wzorzec, zaznaczając przy tym, iż opisana powyżej zmiana wejdzie w życie z dniem 28 czerwca 2010 r. (...) wyjaśnił również, iż jedyną funkcjonująca w Banku umowa zawieraną na odległość jest umowa, której przedmiotem jest kredytowanie drugiej (ostatniej) raty tzw. kredytu 50/50. W ocenie Banku, art. 11 ust. 5 ukk, regulujący skutki odstąpienia od umowy kredytowej, jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 16 ust. 4 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, zwanej dalej: „uonpk”. Ponadto, (...) wskazał, iż z uwagi na przyjęte rozwiązanie polegające na wliczaniu opłaty przygotowawczej do kwoty kredytu, konsumenci odstępujący od umowy kredytowej nie uiszczali pierwszej raty kredytu, a tym samym opłaty przygotowawczej. W rezultacie, jak wynika z wyjaśnień Banku, konsumenci nie byli w takiej sytuacji obciążani ww. opłatą. Jednocześnie, (...) wskazał, iż w sytuacji odstąpienia przez konsumenta od umowy zawartej na odległość, konsumentowi nie są zwracane koszty ustanowienia zabezpieczenia kredytu w postaci ustanowienia na nabywanym przez konsumenta aucie zastawu rejestrowego. (...) wskazał, iż ww. koszt ustanowienia zastawu rejestrowego wynika z konieczności opłaty wniosku do sądu o dokonanie wpisu do rejestru zastawów, a jego wysokość ustalona jest w art. 60 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i wynosi 200 złotych.

Ponadto, (...) podtrzymał, przedstawiane podczas postepowania wyjaśniającego stanowisko dotyczące kwestii wskazanych w pierwszym oraz w drugim zarzucie zawartym w postanowieniu Prezesa Urzędu o wszczęciu postepowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Kolejnym z pism (...) wniósł o wydanie decyzji w trybie art. 28 ust. 1 uokik zobowiązującej (...) do zamieszczenia informacji wskazanych w art. 4 ust. 2 pkt. 3, 10, 11 i 12 ukk bezpośrednio we wzorcu umowy kredytu samochodowego (w swojej praktyce (...) zamieszczał ww. informacje w innych wzorcach umownych stosowanych przy zawieraniu umów kredytowych z konsumentami) w terminie 4 miesięcy od dnia wydania przedmiotowej decyzji.

Ponadto, (...) podtrzymując stanowisko przedstawione w trakcie postępowania, poinformował Prezesa o wprowadzeniu z dniem 28 czerwca 2010 r. w życie zmiany wzorca opisanej w piśmie Banku z dnia 25 czerwca 2010 r. Z uwagi na powyższe, jak również wcześniejsze wyjaśnienia dotyczące trzeciego z zarzutów sformułowanych w postanowieniu Prezesa Urzędu z dnia 19 maja 2010 r., (...) wniósł o umorzenie postepowania jako bezprzedmiotowego w zakresie wskazanego powyżej zarzutu. Odnosząc się zaś do zarzutu wskazanego w pkt 2 ww. postanowienia Prezesa Urzędu, (...) podtrzymał stanowisko wyrażane w trakcie postępowania.

Pismem z dnia 10 października 2011 r. (...) został poinformowany o zakończeniu zbierania materiału dowodowego, jak również o możliwości zapoznania się z materiałem zgromadzonym w aktach sprawy przed wydaniem decyzji oraz wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów.

W dniu 7 grudnia 2011 roku Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał zaskarżoną decyzję.

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów zgromadzonych w toku postępowania administracyjnego i sądowego. Powyższy materiał dowodowy z uwagi na wzajemną spójność i logiczność uznano za wiarygodny.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Przechodząc do oceny zarzutów naruszenia przez Prezes UOKiK przepisów prawa materialnego, należy wskazać, że zgodnie z przepisami ukk umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta na piśmie i zawierać:

1)  zasady i terminy spłaty kredytu (art. 4 ust. 2 pkt 3)

2)  informację o uprawieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta (art. 4 ust. 2 pkt 10)

3)  informację o terminie, sposobie i skutkach wykonania uprawienia do odstąpienia od umowy przez konsumenta (art. 4 ust. 2 pkt 11)

4)  informację o skutkach uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty kredytu (art. 4 ust.2 pkt 2 i 9).

Zdaniem Prezesa UOKiK, treść umów zawieranych przez Powoda z konsumentami nie zawiera wszystkich wymaganych przez ustawę o kredycie konsumenckim informacji, do których podania (...) zobligowany jest treścią art. 4 ust. 2 pkt 3, 10, 11 i 12 ukk. Z ustaleń poczynionych w trakcie postępowania wynika, iż ww. informacje (...) zamieszcza w regulaminie świadczenia usług (dane wskazane w pkt. 10, 11,12 artykułu 4 ust. 2 ukk) oraz harmonogramie spłaty kredytu (dane wskazane w pkt 3 artykułu 4 ust. 2 ukk). W ocenie Prezesa Urzędu, zawieranie obligatoryjnych danych dotyczących umowy kredytowej we wzorcach umownych, nie zaś w dokumencie umowy kredytowej, nie czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z art. 4 ust. 2 ukk.

Sąd w pełni podziela stanowisko Prezesa UOKiK wyrażone w uzasadnieniu do zaskarżonej decyzji. Ustawa o kredycie konsumenckim nakłada obowiązek zamieszczenia informacji o zasadach i terminach spłaty kredytu w umowie, a nie w załączniku do niej w postaci haromonogramu spłat, również zapisy mające charakter informacyjny, a odnoszące się do zasad i terminów spłaty kredytu winny znaleźć się w samym dokumencie umowy, a nie w innym, stanowiącym załącznik do niej.

W tym względzie, Sąd w pełni argumentację zawartą w uzasadnieniu do wyroku Sądu Najwyższego z dnia (...) czerwca 2006 roku (sygn. akt III SK 7/06, (...)), w którym stwierdzono, iż obligatoryjne postanowienia umowy o kredyt konsumencki powinny być w umowie uzgodnione wyraźnie, wyczerpująco i bezpośrednio, a nie przez odesłanie do informacji zawartych we wzorcach umownych, regulaminach lub inaczej nazwanych ogólnych warunkach stosowanych przy zawieraniu umów kredytowych. Umowa o kredycie konsumenckim, która nie została skonstruowana i zawarta z indywidualnym i bezpośrednim uzgodnieniem wszystkich obligatoryjnych postanowień wymienionych w art. 4 ust. 2 ukk, ale w tych istotnych sprawach (uzgodnieniach) odsyła do postanowień wzorca umownego (regulaminu), traktując go jako „integralną” część umowy, nie spełnia wymagań określonych w tym przepisie, który ma jednoznaczną wymowę normatywną. Wymusza on bezpośrednie uwzględnienie w umowie konsumenckiej wszystkich informacji ważnych z punktu widzenia ochrony konsumenta, kreując prawo kredytobiorcy do pełnej wiedzy o jego prawach i obowiązkach bez konieczności poszukiwania tych istotnych informacji w załącznikach do umowy lub wzorcach umownych. Należy z całą mocą podkreślić, że określając katalog informacji, które musi zawierać umowa o kredyt konsumencki, ustawodawca wyszedł z założenia, że ich przekazanie zrównoważy deficyt informacji konsumenta w stosunkach z profesjonalistą. Pozwoli tym samym na zrealizowanie podstawowego celu nałożenia na przedsiębiorców obowiązków informacyjnych, mianowicie umożliwienia dokonania racjonalnego wyboru.

Mając na uwadze powyższe rozważania, nie można zgodzić się ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Powoda w toku postępowania administracyjnego oraz w odwołaniu, iż wzorce umowy i Regulaminy zawierały wszystkie wymagane prawem informacje i stanowiły integralną część umowy. Przyjęcie stanowiska prezentowanego przez Powoda podważałoby sens istnienia przepisu art. 4 ukk, ponieważ posługiwanie się regulaminami (wzorcami) kredytowania jako załącznikami do umowy kredytowej było od dawna dopuszczalne w świetle art. 384 kc. Nie można jednak zapominać, że wzorce umowy i regulamin nie może być utożsamiany z pojęciem umowy. Ustawodawca w imię postulatu zrozumiałości tekstu posługuje się w kodeksie cywilnym potocznym określeniem "postanowienie umowy" obejmując nim zarówno postanowienie umowy w ścisłym znaczeniu tego terminu (czyli postanowienie treści czynności prawnej, objęte konsensem stron), jak i postanowienie wzorców, które wprawdzie "postanowieniami umowy" w ścisłym znaczeniu nie są, ale kształtują, obok nich treść stosunku zobowiązaniowego. O jurydycznej odrębności wzorca umowy od umowy świadczy przede wszystkim norma art. 385 k.c. przyznająca priorytet treści umowy w razie jej sprzeczności z postanowieniami wzorca umowy (tak Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 29 listopada 2011 roku, sygn. aktV ACa 546/11 LEX nr 1120399).

Można sformułować tezę, że wzorzec umowy jest szczególną czynnością konwencjonalną (lub kwalifikowanym oświadczeniem woli) proponenta, która na mocy obowiązujących przepisów, poza konsensem, kształtuje treść stosunku prawnego wynikającego z umowy. Taka kwalifikacja wzorca umownego oznacza, że wzorzec nie jest częścią umowy, a mimo to ma moc wiążącą bez względu na wiedzę drugiej strony o jego istnieniu i treści. Jednocześnie ta odrębność wzorca od umowy umożliwia jego zaistnienie poza konkretnym stosunkiem obligacyjnym i jego kontrolę abstrakcyjną. Wzorzec współkształtuje treść stosunku obligacyjnego, tak jak czynniki wskazane w art. 56 k.c., lecz obok nich (tak Adam Olejniczak w „Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, Lex 2010)

Z kolei przepisy ukk stanowią lex specialis w stosunku do ogólnych przepisów dotyczących zawierania umów, a ich celem jest zagwarantowanie konsumentom wzmożonej ochrony prawnej poprzez umieszczenie wszystkich istotnych informacji, o których mowa w art. 4 uokik w jednym dokumencie umowy . Wolą ustawodawcy było zagwarantowanie konsumentowi prawa do przejrzystej, kompletnej i jednoznacznej informacji w sprawach mających istotne znaczenie dla zabezpieczenia jego interesu prawnego w warunkach masowości i wielości ofert na rynku, które nie zawsze posługują się prawdziwymi i pełnymi informacjami.

Dodatkowo należy podnieść, że obecne brzmienie ustawy o kredycie konsumenckim, jak również załączników zawierających wzory formularzy informacyjnych dotyczących kredytu konsumenckiego, wskazuje, iż interpretacja przepisu art. 4 uokik dokonana przez Sąd Najwyższy w powołanym orzeczeniu oraz Prezesa UOKiK w uzasadnieniu do zaskarżonej decyzji w pełni uwzględniała wolę ustawodawcy.

Z powyższych powodów nie sposób uznać za właściwe rozwiązanie przyjęte przez (...) polegające jedynie na sygnalizowaniu w umowach kredytowych, iż szczegółowe informacje dotyczące kredytu wskazane w art. 4 ust. 2 pkt 3, 10, 11, 12 ukk zamieszczone są w załączanych do niej regulaminie świadczenia usług oraz harmonogramie spłaty kredytu.

Prezes UOKiK nie negował faktu umieszczania w umowach zawieranych od dnia 28 czerwca 2010 r. wybranych informacji dotyczących zasad i terminów spłaty kredytu (tj. wskazania terminu wpłaty oraz wysokości pierwszej raty spłaty kredytu). Jednakże zauważył, że informacje o terminach spłaty i wysokości rat kredytowych (z wyjątkiem pierwszej raty kredytowej) nie są umieszczane w umowie kredytowej, lecz w regulaminie oraz harmonogramie spłaty kredytu. Tymczasem wykładnia literalna art. 4 ust. 2 ukk bezsprzecznie wskazuje, iż powołany przepis zobowiązuje kredytodawcę do umieszczenia wszystkich danych dotyczących kredytu w nim wskazanych bezpośrednio w dokumencie umowy kredytowej.

Za niezasadny należało również uznać zarzut Powoda, iż wobec braku umów o współpracy łączących (...) ze sprzedawcami rzeczy będących przedmiotem kredytowania, warunkiem skutecznego odstąpienia od umowy przez konsumenta było złożenie oświadczenia wraz ze zwrotem świadczenia.

Przede wszystkim należy podkreślić, że ustawodawca wskazując w art. 11 ust. 4 ukk, iż warunki zwrotu świadczenia kredytodawcy określa umowa zawarta między sprzedawcą rzeczy a kredytodawcą, zdecydował równocześnie, iż rozliczenie przekazanej kwoty kredytu nastąpić ma pomiędzy stronami tej umowy. Biorąc pod uwagę, iż powołany przepis ma charakter normy iuris cogentis, za niedozwolone należy uznać zobowiązywanie kredytobiorcy do dokonania zwrotu kwoty kredytu bezpośrednio Bankowi, w sytuacji gdy kwota ta została bezpośrednio przekazana sprzedawcy rzeczy. Należy zgodzić się z Pozwanym, że odmienna interpretacja ww. przepisów prowadziłaby do sytuacji, w której dwa podmioty gospodarcze, poza wolą i wiedzą konsumenta, decydowałyby o obowiązku zwrotu przez konsumenta przedmiotu świadczenia. Fakt, że Powód nie zawarł w umowach regulujących zasady współpracy ze sprzedawcami samochodów postanowień regulujących warunki zwrotu świadczenia Banku przekazanego na rzecz sprzedawców, nie może stawiać konsumentów w stanie permanentnej niepewności co do ich sytuacji prawnej w zakresie spoczywających na nich obowiązków wynikających ze skorzystania z uprawnienia do odstąpienia od umowy kredytu. Konsumenci nie mają bowiem dostępu do umów o współpracy łączących przedsiębiorców. Brak zamieszczenia wskazanych postanowień w umowach o współpracy łączących go ze sprzedawcami aut będących przedmiotem kredytowania wiązałby się z koniecznością zwrotu przez konsumentów kwoty kredytu bezpośrednio na rzecz Banku. Za niedozwolone należało zatem uznać zobowiązywanie kredytobiorcy do dokonania zwrotu kwoty kredytu bezpośrednio Bankowi, w sytuacji gdy kwota ta została bezpośrednio przekazana sprzedawcy rzeczy.

Powód zarzucił również, że Prezes UOKIK naruszył przepis art. 24 ust. 1 i 2 poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że nawet, gdyby kwestionowany zapis umowy kredytowej, opisany w punkcie II zaskarżonej decyzji, naruszał art. 11 ust. 4 ukk to stosowanie go w umowie z konsumentami skutkuje jego nieważnością, a zatem nie wpływa na sytuację prawną konsumentów. Podniesiony zarzut nie zasługuje na uwzględnienie. Należy wskazać, że art. 58 kc wyznacza od strony negatywnej ogólne ramy dopuszczalnej treści oraz celów czynności prawnych. Funkcja tego przepisu zasadniczo polega na tym, aby zapobiegać powstawaniu stosunków społecznych sprzecznych z porządkiem prawnym i uznanymi normami moralnymi. Sprzeczność z ustawą (art. 58 § 1) oznacza sprzeczność z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawnymi zarówno Kodeksu cywilnego, jak i ustaw szczególnych, a nie wszystkie przepisy mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Zatem naruszenie jedynie bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa może skutkować nieważnością z mocy prawa, w innych przypadkach taki skutek nie występuje. Ponadto Powód zdaje się nie zauważać, że zgodnie z przepisem art. 24 ust. 2 uokik przez praktykę naruszająca zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, a zatem warunkiem niezbędnym do zastosowania wspomnianego przepisu jest udowodnienie przedsiębiorcy, że jego działanie miało charakter bezprawny. Z kolei bezprawność to sprzeczność z obowiązującym porządkiem prawnym.

Reasumując, Prezes UOKiK w sposób prawidłowy zagotował przepis art. 24 ust. 1 i 2 uokik.

Powołując się na naruszenie przez Prezesa UOKIK art. 66 ust. 1 ukk powód zakwestionował nałożenie na (...) abstrakcyjnego (działającego na przyszłość) obowiązku zaprzestania stosowania praktyk niezgodnych z nieobowiązującymi już w dacie ewentualnego uprawomocnienia się zaskarżonej decyzji przepisów ustawy z dnia (...) lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 uokik Prezes UOKIK wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazującą zaniechanie jej stosowania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu określonego w art. 24. W niniejszym stanie faktycznym Prezes UOKIK zobowiązany był do wydania decyzji zawierającej nakaz zaprzestania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, albowiem w chwili jej wydawania (...) nie zaniechał stosowania tej praktyki.

Z powyższym zarzutem nie sposób się zgodzić, albowiem zgodnie z przepisem art. 66 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim do umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, a zatem zasadnym było nałożenie na (...) obowiązku zaniechania praktyki sprzecznej z przepisami ustawy z dnia (...) lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim do umów zawartych w okresie jej obowiązywania.

Sąd podzielił również stanowisko Prezesa UOKiK, iż nałożone kary pieniężne w sposób adekwatny uwzględniają okoliczności niniejszej sprawy oraz ich wysokości - biorąc za podstawę cały przychód osiągnięty w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary - uwzględniają funkcje prewencyjne, represyjne i edukacyjne. Wyważony sposób ustalenia kwoty bazowej i okoliczności wpływających na ich zaostrzenie zasługuje na aprobatę.

Kwestionując co do zasady nałożenie kar powód wskazywał, że kary nakładane przez organy ochrony konkurencji nie mogą dotyczyć spraw precedensowych, czyli takich, w których organ antymonopolowy dokonuje nowej i nieznanej dotychczasowemu orzecznictwu wykładni przepisów. W ocenie powoda nakładanie na przedsiębiorcę kar za zachowanie, które w dotychczasowym orzecznictwie nie było zakazywane, stanowi oczywiste naruszenie zasady Nulla poena / nullum crimen sine lege. Z argumentem tym nie zgodził się pozwany, który wskazywał, że praktyka polegająca na naruszeniu przez kredytodawców art. 11 ust. 4 ukk była już przedmiotem trzech decyzji Prezesa UOKIK, a mianowicie: decyzji z dnia 31 stycznia 2007 roku Nr (...), decyzji z dnia 31 grudnia 2007 roku Nr (...) oraz decyzji z dnia 11 grudnia 2009 roku Nr (...). W związku z powyższym zasadne było nałożenie na powoda kary pieniężnej za naruszenie zarówno art. 4 ust. 2 pkt 3, 10, 11 i 12 ukk, jak i art. 11 ust. 4 ukk, zwłaszcza wobec faktu, że stosowane przez (...) naruszenie zbiorowych interesów konsumentów ma miejsce na etapie zawierania kontraktu oraz trwa przynajmniej od dnia 01 maja 2009 roku.

Ustalając wysokość kary za naruszenie art. 4 ust. 2 pkt 3, 10, 11 i 12 ukk Prezes UOKiK nie dostrzegł okoliczności mogących mieć wpływ na obniżenie kary. Wyjściowy poziom kary pieniężnej ustalono na (...) % przychodu uzyskanego przez (...) w zakończonym w dniu 31 marca 2011 roku. Z kolei jako okoliczność obciążającą uznano stosowanie niedozwolonych praktyk na terenie całego kraju, co uzasadniało zwiększenie wyjściowego poziomu kary za stosowanie praktyki o (...) %.

Ustalając z kolei wysokość kary za naruszenie art. 11 ust. 4 ukk Prezes UOKiK również nie dostrzegł okoliczności mogących mieć wpływ na obniżenie kary. Wyjściowy poziom kary pieniężnej ustalono na (...) % przychodu uzyskanego przez (...) w zakończonym w dniu 31 marca 2011 roku. Jako okoliczność obciążającą uznano stosowanie niedozwolonych praktyk na terenie całego kraju, co uzasadniało zwiększenie wyjściowego poziomu kary za stosowanie praktyki o (...) %.

Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie nie było żadnych szczególnych okoliczności uzasadniających odstąpienie od wymierzenia kary. Należy podkreślić, że kara pieniężna powinna przede wszystkim spełniać funkcję prewencyjną tzn. powstrzymywać przedsiębiorcę stosującego praktykę oraz innych przedsiębiorców przed stosowaniem w przyszłości tego typu praktyk w obrocie z konsumentami. Zatem kara powinna być wymierzona w takiej wysokości, która zniechęci przedsiębiorców do stosowania postanowień umownych sprzecznych z obowiązującym prawem, a tym samym zobliguje ich do bieżącego uaktualniania, stosowanych przez siebie wzorców. Jeśli kara będzie zbyt niska nie odniesie zamierzonego przez ustawodawcę skutku. Uzależnienie wysokości kary od przychodu uzyskanego przez przedsiębiorcę miało na celu jej zindywidualizowanie. Dlatego też kary nakładane na poszczególnych przedsiębiorców mogą się bardzo różnić w liczbach bezwzględnych.

Mając na uwadze wszystkie okoliczności uwzględnione i szczegółowo opisane w uzasadnieniu decyzji oraz wysokość przychodu uzyskanego przez powoda w 2011 roku ((...) zł), Sąd uznał, że kary pieniężne nałożona na powoda w wysokości 93.579,00 zł (za naruszenie art. 4 ust. 2 pkt 3, 10, 11 i 12 ukk) oraz 187.157,00 zł (za naruszenie art. 11 ust. 4 ukk) są adekwatne do stopnia i zakresu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów oraz uwzględniają funkcje prewencyjne, represyjne i edukacyjne.

Z tych względów odwołanie należało oddalić jako bezzasadne na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c.

Uznając odwołującego za przegrywającego sprawę stosownie do przepisu art. 98 k.p.c. w związku z art. 98 § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. zaliczono do niezbędnych kosztów procesu poniesionych przez Prezesa UOKiK wynagrodzenie radcy prawnego należne stosownie do 14 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2002r., Nr 163, poz. 1349 ze zm.) w wysokości 360,00 zł.

SSR (del.) Anna Maria Kowalik

(...).