Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lutego 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku I. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

na skutek apelacji I. W.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 12 października 2011 r. sygn. akt V U 1785/11

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 30 czerwca 2011 r. odmówił I. W. prawa do emerytury na podstawie przepisu art. 88 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela podając na uzasadnienie, że wnioskodawczyni nie spełniła przesłanki 30 lat ogólnego stażu ubezpieczeniowego nadto pozostaje nadal w stosunku pracy.

W następstwie zaskarżenia decyzji sprawę rozpoznał Sąd Okręgowy w Opolu, który wyrokiem z dnia 12 października 2011 r. oddalił odwołanie.

Podstawą rozstrzygnięcia były niżej przedstawione ustalenia faktyczne oraz ich prawna ocena.

Ubezpieczona I. W., ur. 02 kwietnia 1963 r., wniosek o świadczenie złożyła 31 grudnia 2010 r. Niespornie wykazała w postępowaniu przed organem rentowym okres zatrudnienia wynoszący 26 lat i 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz okres 22 lat 7 miesięcy i 20 dni pracy pedagogicznej. Nadal pozostaje w zatrudnieniu jako nauczycielka w Publicznej Szkole Podstawowej Nr (...) w C. z tym, że od 01 września 2007 r. korzysta z urlopu bezpłatnego, pełniąc funkcję zastępczyni wójta Gminy D.. W ogólnym stażu ubezpieczeniowym I. W. organ rentowy nie uwzględnił okresu pracy w gospodarstwie rolnym dziadków wnioskodawczyni od 02 kwietnia 1979 r. do 01 września 1981 r. ze względu na naukę w szkole średniej oraz brak zameldowania w miejscu położenia gospodarstwa.

Wśród opisanych tu w skrócie ustaleń Sąd Okręgowy wskazał, że nauczyciele urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., zachowują prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek, jeżeli w ciągu 10 lat od wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, to jest do końca 2008 r., spełnią warunki stażowe określone w art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, a warunek rozwiązania stosunku pracy - również po tej dacie. Rozwiązanie stosunku pracy przez nauczyciela jest jedną z ustawowych przesłanek nabycia prawa do emerytury. Wobec niespełnienia przez ubezpieczoną tego ostatniego warunku, jak również wobec faktu, że okres pracy w gospodarstwie rolnym był niewystarczający dla uzyskania przez nią 30 lat zatrudnienia, bezprzedmiotowa była analiza pozostałych kryteriów przyznania spornego świadczenia.

I. W. wniosła apelacje od wyroku, domagając się jego zmiany przez przyznanie prawa do emerytury.

Kwestionowała poprawność ustaleń w zakresie stażu ubezpieczeniowego wskazując, że jedynie przez pierwsze trzy miesiące pracy w gospodarstwie rolnym dziadków, liczone od daty ukończenia przez nią 16 lat życia, uczęszczała do szkoły w systemie stacjonarnym, w pozostałym okresie kształciła się zaocznie, co pozwalało jej pogodzić naukę z pracą.

Zarzuciła nieuwzględnienie okresu pracy w administracji od 01 września2007 r. do 31 grudnia 2008 r.

Domagała się dokonania przez Sąd oceny spełnienia wszystkich warunków emerytury nauczycielskiej.

Rozpoznając sprawę Sąd Apelacyjny rozważył niżej przedstawione okoliczności:

Poza sporem pozostaje fakt pozostawania przez I. W. w zatrudnieniu przez okres 26 lat i 13 dni, fakt wykonywania przez nią pracy pedagogicznej przez okres 22 lat 7 miesięcy i 20 dni oraz fakt nierozwiązania nauczycielskiego stosunku pracy. Wnioskodawczyni domaga się ustalenia niektórych przesłanek warunkujących prawo do świadczenia, to jest ogólnego stażu ubezpieczeniowego, przez zaliczenie do niego okresu pracy w gospodarstwie rolnym dziadków w czasie nauki w szkole oraz okresu pracy w administracji, wykonywanej w czasie korzystania z urlopu bezpłatnego udzielonego przez szkołę.

Art. 88 Karty Nauczyciela stanowi wyczerpującą regulację warunków przejścia na emeryturę nauczycieli bez względu na wiek. W świetle unormowania ust. 1 tego artykułu przesłankami nabycia uprawnień do świadczenia są: wykazanie 30-letniego okresu zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze lub 25-letniego okresu zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, nadto rozwiązanie na swój wniosek stosunku pracy. Powołany przepis stanowi przywilej przejścia na emeryturę bez względu na wiek nauczycieli, którzy mają dłuższy niż wymagany przepisami ogólnymi okres zatrudnienia oraz dłuższy okres zatrudnienia w szczególnym charakterze. W świetle tego przepisu, przesłankami uzyskania prawa do emerytury są ponadto: posiadanie statusu nauczyciela w rozumieniu Karty Nauczyciela oraz rozwiązanie stosunku pracy na wniosek nauczyciela względnie przez pracodawcę, ale w warunkach określonych art. 20 tej ustawy.

Wymienione przesłanki prawa do emerytury, jako regulacja szczególna, odbiegająca od systemu powszechnego, muszą być interpretowane w sposób ścisły, co oznacza, że uzyskanie prawa do emerytury na podstawie omawianego przepisu uzależnione jest od spełnienia obu warunków co do wymaganych okresów zatrudnienia przed rozwiązaniem nauczycielskiego stosunku pracy. Wniosek o emeryturę nie musi być złożony bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy, ale prawo do świadczenia nie zostanie przyznane, jeśli w dniu 31 grudnia 2008 r. nie były spełnione pozostałe warunki.

Z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że wnioskodawczyni nie rozwiązała stosunku pracy, zaś sporny okres pracy w gospodarstwie rolnym, abstrahując od merytorycznej oceny wniosku w tym względzie, uzupełniony okresem pracy w administracji, jest niewystarczający dla uzyskania w dniu 31 grudnia 2008 r. – 30 lat zatrudnienia. Skoro zatem apelująca nie rozwiązała stosunku pracy i nie legitymuje się trzydziestoletnim okresem zatrudnienia, nie może skutecznie ubiegać się o prawo do emerytury nauczycielskiej bez względu na wiek.

Z treści apelacji wynika, że zamiarem nadal pozostającej w zatrudnieniu wnioskodawczyni było uzyskanie decyzji stwierdzającej spełnienie przez nią warunków do nabycia świadczenia, z wyjątkiem warunku rozwiązania stosunku pracy. Istota sporu sprowadzałaby się do oceny możliwości zaliczenia pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym dziadków oraz pracy w administracji podczas urlopu bezpłatnego do wymaganego stażu zatrudnienia. W tej kwestii Sąd Okręgowy oraz pozwany ZUS nie wypowiedziały się.

Ubezpieczona złożyła w organie rentowym wniosek o przyznanie prawa do emerytury. W konsekwencji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję, odmawiającą wnioskodawczyni prawa do tego świadczenia.

Kognicję sądu ubezpieczeń społecznych określa art. 476 § 2 kpc w związku z art. 477 ⁹ kpc. W świetle wskazanych unormowań sąd rozpoznaje odwołania od decyzji organów rentowych w wymienionych w powołanych przepisach sprawach, m.in. dotyczących emerytur i rent. W judykaturze utrwalony jest pogląd, w myśl którego zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w tych sprawach wyznaczony jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego determinowanego zakresem odwołania od tejże decyzji. W postępowaniu odrębnym w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, toczącym się z odwołania od decyzji organu rentowego wydanej na wniosek o przyznanie emerytury lub renty, niedopuszczalne jest przedmiotowe przekształcenie roszczenia w trybie art. 193 kpc przez żądanie ustalenia tylko niektórych przesłanek warunkujących prawo do świadczenia.

W sytuacji, gdy wnioskodawczyni nie spełnia jednej z wymienionych w art. 88 ust. 2a w związku z ust. 1 Karty Nauczyciela przesłanek nabycia prawa do emerytury bez względu na wiek (tj. warunku rozwiązania na swój wniosek stosunku pracy) i przez to prawa tego nie może uzyskać, niedopuszczalne jest orzekanie przez sąd ubezpieczeń społecznych o poszczególnych warunkach nabycia prawa do emerytury zamiast rozstrzygnięcia o samym prawie do świadczenia.

Wobec bezzasadności zarzutów, Sąd Apelacyjny z mocy art. 385 kpc orzekł, jak w sentencji wyroku.