Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2015 r.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze V Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 06 sierpnia 2015 r. w Jeleniej Górze

na rozprawie

sprawy z powództwa R. B., T. B.

przeciwko H. G.

o zapłatę

I.  powództwo oddala w całości,

II.  zasądza od powodów na rzecz pozwanego kwotę (...).617,00 zł tytułem kosztów postępowania, w tym kwotę (...).600,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

III.  zasądza od powodów na rzecz Skarbu Państwa – kasa Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze kwotę 602,85 zł tytułem kosztów opinii biegłego tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Sygn. akt V GC 86/14

UZASADNIENIE

R. B. i T. B. reprezentowani przez radcę prawnego w pozwie oraz piśmie z dnia 15.06.2014 r. skierowanym przeciwko H. G. wnieśli o zasądzenie kwoty 57.109,54 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 54.900,00 zł od dnia 01.12.2010 r. do dnia zapłaty, od kwoty (...).209,54 zł od dnia 12.04.2011 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości (...).600,00 zł.

W uzasadnieniu wskazali, że strony dnia 02.11.2009 r. zawarły umowę o wykonanie robót budowlanych, której przedmiotem była realizacja przez powodów budynku mieszkalno-usługowego na nieruchomości położonej w B. przy ul. (...) działka nr (...) w zakresie przewidzianym w dokumentacji projektowej. Z § (...) umowy wynikało, że zakres robót ogólnobudowlanych i terminy ich wykonania określa oferta z dnia 02.11.2009 r. stanowiąca załącznik do umowy. W ofercie wyceniono konkretny zakres robót opisując je w 14 punktach z podaniem technologii ich wykonania, która była czynnikiem cenotwórczym przy kalkulacji ceny. Protokołem z dnia 17.11.2010 r. roboty zostały odebrane. Z treści protokołu wynika wprost, że zostały wykonane i odebrane roboty zamienne, które zostały ustnie zlecone przez pozwanego w trakcie budowy a następnie zaakceptowane i odebrane. Za wykonane i odebrane roboty strona powodowa wystawiła fakturę VAT nr (...) z dnia 16.11.2010 r. w wys. 54.900,00 zł. Podnieśli również, że miedzy stronami toczyło się już postępowanie o zapłatę wynagrodzenia tytułem wykonania robót zamiennych w sprawie o sygn. V GC 210/11, które zostało prawomocnie zakończone. Niniejszym pozwem powodowie domagają się zapłaty 54.900,00 zł z odsetkami od dnia wymagalności spornej faktury do dnia zapłaty oraz skapitalizowanych odsetek za okres od dnia 01.12.2010 r. do dnia 23.03.2011 r. w wysokości 2.209,54 zł do dnia zapłaty. Podnieśli, że wzywali pozwanego do zapłaty lecz bezskutecznie, zapłaty nie uzyskali również w trybie zawezwania do próby ugodowej.

Pozwany reprezentowany przez radcę prawnego w odpowiedzi na pozew (k.53) wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu zarzucił brak właściwości sądu gospodarczego w Jeleniej Górze, a nadto brak legitymacji procesowej powodów z uwagi na fakt zawarcia przez pozwanego umowy ze spółką (...) s.c. Wywiódł również dwa zarzuty potrącenia : jeden na kwotę 56.400 zł, a drugi na kwotę 48.000 zł w związku z karami umownymi nałożonymi przez pozwanego na powodów wobec niedotrzymania przez powodów terminu wykonania przedmiotu umowy (§ (...) umowy) i nieusunięcia usterek w terminie tj. przecieków przy obróbkach blacharskich kominów (§ (...) umowy). Podniósł, że jego wierzytelności z tytułu kar umownych objęte notami odsetkowymi z wierzytelnością powodów przedstawił pisemnie do potrącenia, stąd umorzyły się wzajemnie. Zarzucił również, że od kwoty dochodzonej pozwem należy odjąć wynagrodzenie za roboty niewykonane przez powodów tj. tytułem ścianek działowych z których wykonania pozwany zrezygnował.

W dalszych pismach procesowych strony podtrzymały dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Podczas rozprawy w dniu 18.09.2014 r. pozwanego rozpoczął reprezentować również adwokat.

Podczas rozprawy w dniu 06.08.2015 r. każdy z pełnomocników pozwanego wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w kwocie (...).600,00 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strony w dacie zawarcia umowy z dnia 02.11.2009 r. prowadziły działalność gospodarczą. Powodowie prowadzili ją pod firmą (...) s.c., natomiast pozwany pod firmą (...).

(bezsporne, wydruki z CEIDG k.62-63)

Powodowie są braćmi. Przed 2009 r. wykonywali prace budowlane na terenie Republiki Federalnej Niemiec i z czasem postanowili rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w tej branży na ternie RP. Założyli więc spółkę cywilną (...) s.c. i wykonywali prace budowlane pod jej firmą. Prowadzili z pozwanym rozmowy w zakresie wykonania budynku mieszkalno-usługowego na nieruchomości położonej w B. przy ul. (...) działka nr (...). Pozwany planował lokale w obiekcie tym wynająć lub sprzedać. Po negocjacjach strony doszły do porozumienia i miały zawrzeć umowę w formie pisemnej. Powodowie sporządzili przy pomocy prawnika projekt umowy, który pozwany zaakceptował.

W dniu 02.11.2009 r. strony zawarły umowę o wykonanie robót budowlanych, której przedmiotem była realizacja przez powodów budynku mieszkalno-usługowego na nieruchomości położonej w B. przy ul. (...) działka nr (...) w zakresie przewidzianym w dokumentacji projektowej.

Z § (...) umowy wynikało, że zakres robót ogólnobudowlanych i terminy ich wykonania określa oferta z dnia 02.11.2009 r. stanowiąca załącznik do umowy. W ofercie wyceniono konkretny zakres robót opisując je w 14 punktach z podaniem technologii ich wykonania, w tym m.in. stropy T., ścianki działowe na zaprawie cementowo-wapiennej z pustaka ceramicznego 11.(...), pokrycie dachu dachówką ceramiczną zakładkową L-15. W ofercie wskazano także 6 etapów fakturowania robót z wartością robocizny netto :

1. Stan (...) z terminem (...) tygodnie 03.12.2009 r. - 30.000,00 zł,

2. Murowanie ścian nad ziemią parter z terminem 6 tygodni 31.03.2010 r. - 40.000,00 zł,

(...). Murowanie ścian I piętra z terminem (...) tygodni 10.05.2010 r. – 27.500,00 zł,

(...). Murowanie ścian II piętra z terminem (...) tygodni 15.06.2010 r. - 27.500,00 zł,

(...). Murowanie ścian poddasza z terminem (...) tygodni 20.07.2010 r.- 30.000,00 zł,

6. Dach konstrukcja z terminem (...) tygodnie 15.08.2010 r. – 45.000,00 zł.

W § (...) strony postanowiły, że rozpoczęcie budowy nastąpi w dniu 03.11.2009 r. i w tym dniu zostanie przekazany plac budowy. Natomiast za termin zakończenia przedmiotu umowy uważa się datę wpisu przez kierownika budowy do dziennika budowy oznaczającą wykonanie wszystkich prac związanych z budową stanu surowego otwartego.

§ (...) wskazywał, że strony ustaliły za wykonanie przedmiotu umowy wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 200.000,00 zł + VAT. Zasady rozliczeń wynagrodzenia uregulowano w § (...) umowy stanowiącym, że strony będą się rozliczać fakturami przejściowymi wystawianymi raz w miesiącu na podstawie dostarczonych protokołów zaawansowania, sprawdzonych i potwierdzonych przez zamawiającego, przy czym suma wartości faktur przejściowych nie może przekroczyć 90% wynagrodzenia określonego w § (...) oraz 10% wynagrodzenia fakturą końcową, która zostanie wystawiona po odbiorze końcowym. Termin płatności faktur miał wynosić 14 dni od daty otrzymania faktury przez zamawiającego wraz zatwierdzonym przez zamawiającego protokołem odbioru zaawansowania.

Zgodnie z § (...) umowy wykonawca zapłaci zamawiającemu kary umowne w następujących przypadkach i wysokościach :

1.1  za opóźnienie w zakończeniu przedmiotu umowy w wysokości 0,3% wynagrodzenia netto wykonawcy – za każdy dzień opóźnienia,

1.2  za opóźnienie w usunięciu wad, usterek lub braków stwierdzonych przy odbiorze lub w okresie gwarancji lub rękojmi – w wysokości 0,2% wynagrodzenia netto wykonawcy za każdy dzień opóźnienia.

Jak stanowił § (...) umowy wszelkie zmiany umowy wymagają formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności.

(umowa z dnia 02.11.2009 r. k.9-11)

Powodowie wykonywali w pięciu początkowych etapach objętych umową prace zgodnie z umową i harmonogramem robót, za co zgodnie z postępem prac wystawiali faktury VAT częściowe. Za wykonanie :

1. stanu O fakturę VAT wystawili dnia 16.12.2009 r. na kwotę 36.600,00 zł i zapłacona została przez pozwanego w dniu 18.12.2009 r.,

2. murowania ścian nad ziemią parter fakturę VAT wystawili dnia 24.03.2010 r. na kwotę 48.800,00 zł i zapłacona została przez pozwanego w dniu 07.04.2010 r.,

3. murowania ścian I piętra fakturę VAT wystawili dnia 11.05.2010 r. na kwotę 33.550,00 zł i zapłacona została przez pozwanego w dniu 24.05.2010 r.,

4. murowania ścian II piętra fakturę VAT wystawili dnia 18.06.2010 r. na kwotę 33.550,00 zł i zapłacona została przez pozwanego w dniu 02.07.2010 r.,

5. murowania ścian poddasza fakturę VAT wystawili dnia 29.07.2010 r. i na kwotę 36.600,00 zł zapłacona została przez pozwanego w dniu 04.08.2010 r.

Powodowie w toku prowadzonych prac na polecenie pozwanego nie wykonywali ścianek działowych. Wartość realizacji wszystkich ścianek działowych w budynku wynosiła 23.253,72 zł.

Ostatni etap prac dotyczący wykonania konstrukcji dachu z terminem 4 tygodni do dnia 15.08.2010 r. i robocizną netto o wartości 45.000,00 zł nie został wykonany w terminie. Powodowie przy wykonywaniu tegoż etapu posługiwali się podwykonawcami. Więźbę dachową wykonywała firma (...) z B., a pokrycie dachowe firma (...) z B.. Pozwany widywał osoby z tych firm na budowie. Bracia M. byli mu znani osobiście. Podwykonawcom powodów H. G. zwracał uwagę w związku z tym, że spożywali alkohol na budowie i raz nie dopuścił ich do wykonywania prac. Wiedział, że nie są to pracownicy powodów. W okresie ostatniego etapu prac pozwany w związku z powolnym tempem robót zwracał powodom uwagę, że zbliża się umowny termin ich zakończenia.

Powodowie w czasie prowadzenia ostatniego etapu prac przez w/w podwykonawców rozpoczęli już wykonywanie innego zadania inwestycyjnego na innej budowie.

W dniu 16.11.2010 r. wystawili fakturę VAT za ostatni etap prac na kwotę 45.000,00 zł netto (54.900,00 zł brutto) z terminem płatności 14 dniowym.

Dnia 17.11.2010 r. roboty zostały odebrane co stwierdzono protokołem końcowym odbioru robót (k.12) przez strony. Prace wymienione w punktach 1 - 13 protokołu zostały odebrane przez inwestora bez uwag, natomiast w punkcie 14 protokołu stwierdzono przecieki przy obróbkach blacharskich kominów, które należy uszczelnić w terminie do dnia 30.11.2010 r.

Usunięcie rzeczonych przecieków powodowie zlecili B. B., który udał się na teren budowy wraz z dwoma pracownikami powodów i w ciągu 2-3 dni usunęli przecieki używając przy tym m.in. silikonu dekarskiego Po kilku dniach od wykonania tych prac B. B. pojechał tam jeszcze raz sprawdzić czy wszystko zostało dobrze uszczelnione. Zgłosił to powodom. Po około miesiącu wymieniony pojechał jeszcze raz sprawdzić czy poprawnie dokonano uszczelnienia i stwierdził, iż nie było zacieków. Wówczas powodowie zdemontowali ogrodzenie budowy i opuścili plac budowy.

(protokół końcowego odbioru robót k. 12-13, , faktura k.14, pismo z 23.03.2011 r. k.15-16, odpowiedź k.17, faktury k.64-73, projekt zamienny k.202 (koperta), decyzje k.203 (folia), opinia biegłego k.214-237, zeznania świadków : B. B. k.191-192, J. K. k.193-194v, B. S. k.194v-195, A. P. k.192-193, przesłuchanie : powodów k.276-276v, pozwanego k.276v)

Pozwany dnia 25.11.2010 r. wystawił dla powodów notę księgową nr (...) tytułem kary umownej na podstawie § (...) umowy o wykonanie robót budowlanych z dnia 02.11.2009 r. na kwotę 56.400,00 zł. Została ona doręczona powodom wraz z pismem przewodnim z dnia 30.11.2010 r. wskazującym, iż karę naliczono w związku z nie ukończeniem robót w terminie umownym tj. 15.08.2010 r. i ukończeniem ich w dniu 17.11.2010 r. co dawało 94 dni opóźnienia co przy karze umownej w wysokości 0,3% wynagrodzenia wykonawcy za każdy dzień opóźnienia daje kwotę 56.400 zł. Równocześnie zostali wezwani do zapłaty tej kwoty w terminie 7 dni. Pismo to powodowie odebrali 14.12.2010 r.

W odpowiedzi z dnia 27.12.2010 r. powodowie odmówili zapłaty w/w kary umownej twierdząc, że pozwany przyczynił się do opóźnienia zakończenia procesu inwestycyjnego poprzez dokonywanie zamian umówionego zakresu robót. Równocześnie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 54.900,00 zł i 1.960,35 zł do dnia 04.01.2011 r.

Pismem z dnia 23.12.2010 r. doręczonym powodom dnia 28.12.2010 r. pozwany złożył oświadczenie o potrąceniu wierzytelności z tytułu kary umownej w wysokości 56.400,00 zł z wierzytelnością powodów w łącznej kwocie 56.860,35 zł i stwierdził że umorzyły się one wzajemnie do kwoty 56.400,00 zł zatem H. G. zobowiązany jest zapłacić powodom kwotę 460,35 zł.

(nota księgowa z dnia 25.11.2010 r. k.74, wezwanie do zapłaty k.75-78, pismo powodów z dnia 27.12.2010 r. k.79, oświadczenie o potrąceniu z dnia 22.12.2010 r. k.80-82, pisma pełnomocników k.83-84)

W dalszym okresie strony prowadziły korespondencję w zakresie rozliczenia umowy stron, w tym powodowie sporządzili kosztorys powykonawczy.

Pozwany dnia 05.05.2011 r. wystawił dla powodów notę księgową nr (...) tytułem kary umownej na podstawie § (...) umowy o wykonanie robót budowlanych z dnia 02.11.2009 r. na kwotę 48.000,00 zł. Została ona doręczona powodom wraz z pismem przewodnim z dnia 06.05.2011 r. wskazującym iż karę naliczono w związku z nie usunięciem usterek stwierdzonych protokołem z dnia 17.10.2010 r. do dnia 31.03.2011 r. co dawało 120 dni opóźnienia co przy karze umownej w wysokości 0,2% wynagrodzenia wykonawcy za każdy dzień opóźnienia daje kwotę 56.400 zł. Równocześnie zostali wezwani do zapłaty tej kwoty w terminie 7 dni. Pismo to powodowie odebrali 16.05.2011 r.

Pozwany zlecił w sierpniu 2011 r. rzeczoznawcy budowlanemu A. P. sporządzenie opinii budowlanej w sprawie nieprawidłowo wykonanych obróbek blacharskich przy kominach. Rzeczoznawca po dokonaniu wizji lokalnej sporządził opinię i wydał ją pozwanemu.

W dniu 24.08.2011 r. M. B. wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT tytułem obróbki kominów.

(pisma pozwanego k.85-86, opinia budowlana A. P. k.93 (koperta), rachunek z dnia 24.08.2011 k.87, dowody wpłaty k.88-89, pismo z dnia 06.05.2011 i nota księgowa z 05.05.2011 k.90-92, kosztorys powykonawczy k. 133-149, przesłuchanie : powodów k.276-276v, pozwanego k.276v)

Przed Sądem Rejonowym w Jeleniej Górze Wydział V Gospodarczy pomiędzy stronami toczyło się postępowanie pod sygn. V GC 210/11 o zapłatę tytułem wykonania przez powodów na w/w inwestycji robót zamiennych, w tym wykonania innych niż w ofercie stropów oraz dachówki. W toku postępowania w celu określenia wartości robót zamiennych przeprowadzony został dowód z opinii biegłego. Tytułem wynagrodzenia za wykonanie robót zamiennych Sąd prawomocnie zasądził ich rzecz kwotę 24.600,00 zł.

(wyroki Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze i Sądu Okręgowego w Legnicy k.18-30, opinie biegłego L. K. ze sprawy V GC 210/11 k. 159-168,198-204,235-236v akt V GC 210/11)

Przed Sądem Rejonowym w Bolesławcu pod sygn. akt I GCo 688/12 z wniosku powodów pomiędzy stronami toczyło się postępowanie o zawezwanie do próby ugodowej, które nie doprowadziło do zawarcia ugody na terminie posiedzenia w dniu 29.06.2012 r.

(zawezwanie do próby ugodowej k.41-43,176)

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd uznał za wiarygodne wszystkie dowody zgromadzone w sprawie albowiem brak było podstaw do zdeprecjonowania tegoż ich waloru. Zastrzec jednak trzeba, że dowodowi z przesłuchania stron Sąd dał wiarę w zakresie w jakim treść przesłuchań była spójna z innymi dowodami tj. z dokumentów lub zeznań świadków, albowiem twierdzenia stron z racji zainteresowania uzyskaniem korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia były subiektywne.

Bezsporne było, że strony łączyła umowa z dnia 02.11.2009 r. o wykonanie robót budowlanych, której przedmiotem była realizacja przez powodów budynku mieszkalno-usługowego na nieruchomości położonej w B. przy ul. (...) działka nr (...) w zakresie przewidzianym w dokumentacji projektowej.

Zgodnie z treścią art. 354 § 1 k.c. dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. Natomiast jak stanowi § (...) tegoż przepisu w taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel.

Z powyższego wynika, że dłużnik powinien wykonać zobowiązanie przede wszystkim zgodnie z treścią tegoż zobowiązania. Kryterium to odgrywa najdonioślejszą rolę. Dlatego określone w treści art. 354 k.c. mierniki wykonania zobowiązania trzeba rozumieć w ten sposób, iż podstawowym kryterium, według którego należy oceniać zachowanie dłużnika, spełniającego świadczenie jest treść zobowiązania. Dopiero wtedy, gdy na tej podstawie nie będzie możliwe ustalenie, jak ma wyglądać powinne zachowanie się dłużnika, można odwołać się do dalszych wskazanych w przepisie kryteriów. Przy ustalaniu należytego sposobu wykonania zobowiązania w pierwszej kolejności sięgnąć należy do treści samego zobowiązania (zob. K. Zagrobelny, Glosa do wyroku SN z dnia 18 stycznia 2001 r., V CKN 1840/00).

W ocenie Sądu umowa stron w sposób kompleksowy uregulowała stosunek prawny łączący strony, stąd zarówno roszczenie z tytułu wynagrodzenia jak i z tytuł kar umownych znajdowały podstawę w treści kontraktu z dnia 02.11.2009 r. Podkreślić przy tym trzeba, że powodowie przy tworzeniu zapisów umownych wykazali się podwyższoną starannością w rozumieniu art. 355 § 2 k.c. albowiem w celu sporządzenia pisemnego projektu umowy stron korzystali z pomocy prawnika, a przedłożony przez nich projekt umowy pozwany zaakceptował.

Powodowie domagali się zapłaty kwoty 54.900,00 zł tytułem faktury VAT nr (...) za ostatni etap prac z odsetkami od dnia wymagalności spornej faktury do dnia zapłaty oraz skapitalizowanych odsetek za okres od dnia 01.12.2010 r. do dnia 23.03.2011 r. w wysokości 2.209,54 zł do dnia zapłaty. Powodowie niewątpliwie ostatni etap prac wykonali, czemu pozwany nie przeczył i co zostało stwierdzone protokołem odbioru z dnia 17.11.2010 r. Zatem przysługiwało im roszczenie o zapłatę umówionej, ostatniej części wynagrodzenia i z tej przyczyny zasadnie wystawili sporną fakturę VAT.

Pozwany podniósł jednak w odpowiedzi na pozew zarzut potrącenia powołując się na oświadczenie o potrąceniu złożone powodom w dniu 28.12.2010 r. Istotne przy tym jest, że pozwany zgodnie z dyspozycją art. 484 § 1 k.c. dnia 25.11.2010 r. wystawił dla powodów notę księgową nr (...) tytułem kary umownej na podstawie § (...) umowy o wykonanie robót budowlanych z dnia 02.11.2009 r. na kwotę 56.400,00 zł. Została ona doręczona powodom wraz z pismem przewodnim z dnia 30.11.2010 r. wskazującym, iż karę naliczono w związku z nie ukończeniem robót w terminie umownym tj. 15.08.2010 r. i ukończeniem ich w dniu 17.11.2010 r. co dawało 94 dni opóźnienia co przy karze umownej w wysokości 0,3% wynagrodzenia wykonawcy za każdy dzień opóźnienia daje kwotę 56.400 zł. Równocześnie zostali wezwani do zapłaty tej kwoty w terminie 7 dni. Pismo to powodowie odebrali 14.12.2010 r. Następnie w odpowiedzi z dnia 27.12.2010 r. powodowie odmówili zapłaty w/w kary umownej twierdząc, że pozwany przyczynił się do opóźnienia zakończenia procesu inwestycyjnego poprzez dokonywanie zamian umówionego zakresu robót. Równocześnie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 54.900,00 zł i 1.960,35 zł do dnia 04.01.2011 r. W odpowiedzi pismem z dnia 23.12.2010 r. doręczonym powodom dnia 28.12.2010 r. pozwany złożył oświadczenie o potrąceniu wierzytelności z tytułu kary umownej w wysokości 56.400,00 zł z wierzytelnością powodów w łącznej kwocie 56.860,35 zł i stwierdził że umorzyły się one wzajemnie do kwoty 56.400,00 zł zatem H. G. zobowiązany jest zapłacić powodom kwotę 460,35 zł.

Jak stanowi art. 498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Jak stanowi § 2 tegoż przepisu wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Zgodnie natomiast z art. 499 k.c. potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Mając na uwadze powyższe stwierdzić trzeba, że aby mogło dojść do potrącenia muszą być spełnione łącznie cztery przesłanki: wzajemność wierzytelności, jednorodzajowość świadczeń, wymagalność wierzytelności i zaskarżalność wierzytelności. Nade wszystko jednak o potrąceniu wierzytelności można mówić jedynie wówczas, gdy wierzytelność taka istnieje. Nadto podkreślić trzeba, że w materialnym oświadczeniu o potrąceniu właściwym mieści się uznanie roszczenia powoda w sytuacji, gdy pozwany, przyznaje okoliczności faktyczne przytoczone przez powoda, powołując się na fakt dokonania potrącenia i wynikające z niego skutki prawne, obejmujące trwałe zniweczenie żądania powoda ( vide : wyroki S.A.: w Białymstoku z dnia 12.02.2015 r. I ACa 773/14, w Katowicach z dnia 01.04.2015 r. V A Ca 678/14).informacje o jednostcorzeczenia sorzeczenia administracji

tezy z piśmiennictwa

pisma urzędowe

komentarze

wzory i zestawienia

W ocenie Sądu zarzut potrącenia na kwotę 56.400,00 zł był skuteczny. Istotne bowiem jest, że przedstawiony powyżej chronologicznie tok korespondencji stron wskazywał, iż spełnione zostały wszystkie przesłanki uprawniające do potrącenia wzajemnych wierzytelności stron. Były one bowiem pieniężne, jednorodzajowe, wymagalne, zaskarżalne, wierzytelność przedstawiona do potrącenia rzeczywiście istniała.

Nadto w ocenie Sądu kara została prawidłowo obliczona. Zważyć bowiem trzeba na zapis § (...) umowy stron zgodnie z którym wykonawca zapłaci zamawiającemu kary umowne w następujących przypadkach i wysokościach : za opóźnienie w zakończeniu przedmiotu umowy w wysokości 0,3% wynagrodzenia netto wykonawcy – za każdy dzień opóźnienia. Zważywszy na cytowany zapis kontraktu stron Sąd miał na uwadze, że termin umowny zakończenia robót upływał z dniem 15.08.2010 r., natomiast zakończenie robót nastąpiło dopiero 17.11.2010 r. Tym samym doszło do 94 dni opóźnienia co przy karze umownej w wysokości 0,3% wynagrodzenia wykonawcy (200.000 zł netto) tj. 600 zł za każdy dzień opóźnienia co daje kwotę 56.400 zł (94 x 600 zł).

Sąd miał na uwadze, że strony w umowie wyraźnie odwołały się do pojęcia „opóźnienia” a nie „zwłoki” zatem element zawinienia w ogóle przy naliczaniu kary umownej nie powinien być badany. Pojęcia te bowiem nie mają tego samego charakteru i należy je od siebie odróżniać. Opóźnienie i zwłoka oraz związane z nimi skutki dla stron umowy regulują przepisy kodeksu cywilnego. Określeń tych nie należy używać zamiennie. Uprawnienia strony dotkniętej zwłoką bądź tylko opóźnieniem znacznie się różnią. W obu przypadkach mamy do czynienia z nieterminowością wykonania przyjętych zobowiązań wynikających np. z umowy. Jednak zwłoki, niekiedy nazywanej opóźnieniem kwalifikowanym, dopuszcza się tylko ten dłużnik, który nie wykonał umowy w terminie z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność, czyli od niego zależnych, w przeciwieństwie do tzw. opóźnienia zwykłego, które następuje już wówczas, gdy termin nie zostanie dotrzymany z przyczyn niezależnych od opóźniającego się. Zarówno zwłoka, jak i opóźnienie oznacza niewykonanie zobowiązania w terminie wnikającym z czynności prawnej (zazwyczaj ustalonym w umowie). Jednak pojęcie opóźnienia jest szersze od pojęcia zwłoki. Opóźnienie to każdy przypadek niewykonania zobowiązania w terminie, a zwłoka to szczególny przypadek opóźnienia jako działania lub zaniechania zawinionego. Działanie zawinione to działanie, za które strona ponosi odpowiedzialność. Skoro więc strony, w tym powodowie przy pomocy prawnika, w zapisach umownych dotyczących kary umownej odwołały się do pojęcia „opóźnienia”, to brak było podstaw do zakwestionowania prawidłowości naliczenia kary umownej na kwotę 56.400,00 zł albowiem bez wątpienia opóźnienie w ilości 94 dni zaistniało.

Tym samym również zasadności naliczenia tejże kary umownej nie mogły podważyć twierdzenia powodów jakoby do opóźnienia doszło bez ich winy (podnieśli, że ekskulpuje ich okoliczność, iż na życzenie powoda wykonywali roboty zamienne a nadto prace dodatkowe). Zważyć nadto trzeba, że początkowo terminy realizacji etapów prac były dotrzymywane w toku prowadzonej inwestycji przez powodów, w umownych terminach wystawiali oni faktury VAT częściowe i pozwany je opłacał. Dopiero ostatni etap prac z racji posługiwania się przez powodów podwykonawcami oraz z racji rozpoczęcia przez wymienionych robót na innej inwestycji nie został ukończony w terminie umownym tj. do 15.08.2011 r. Skoro powodowie twierdzili, że terminy realizacji umowy przedłużyły się z uwagi na roboty zamienne i prace dodatkowe, to winni dążyć do zmiany treści umowy w zakresie zmiany terminu końcowego w drodze aneksu (§ 12 umowy w zw. z art. 355 § 2 k.c.). Tego jednak nie uczynili.

Sąd miał przy tym na uwadze, że powodowie podnieśli zarzut miarkowania kary umownej. Zgodnie z art. 484 § 2 k.c. jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Przesłankę rażącego wygórowania kary umownej ocenia się w praktyce dokonując porównania wysokości kary z wysokością poniesionej przez wierzyciela szkody tzn. mniejsza szkoda daje dłużnikowi większe szanse na obniżenie wysokości wyrażonej w umowie kary ( vide : wyrok SN z 20 czerwca 2008 r., sygn. akt IV CSK 49/2008). Natomiast przesłankę czy zobowiązanie zostało przez dłużnika w znacznej części wykonane należy oceniać przez pryzmat realizacji całej inwestycji i planów inwestora jakie miał po zakończeniu umowy w terminie. Dodać przy tym trzeba, że brzmienie art. 484§2 k.c. przesądza o tym, iż sędzia nie ma obowiązku miarkować kary, nawet jeżeli zaistnieje jedna z dwóch przesłanek, które to miarkowanie uzasadniają. Przepis ten poprzez wyrażenie „może” pozostawia swobodę w decydowaniu o skorzystaniu z tej instytucji. Mogą bowiem istnieć inne okoliczności, które będą przemawiały za tym aby pomimo wystąpienia ww. przesłanek nie miarkować kary (np. umyślne działanie dłużnika i spowodowanie szkody, niezachowanie odpowiednich reguł ostrożności wymaganych przy działaniu dłużnika). Chodzi tu o te okoliczności, które składają się na wysoki stopień winy dłużnika.

Mając na uwadze powyższe oraz materiał dowodowy zgromadzony w sprawie Sąd doszedł do jednoznacznego przekonania, że brak było podstaw do miarkowania kary umownej. Zważyć bowiem trzeba, że na skutek ponad 3 miesięcznego opóźnienia w realizacji umowy stron całość inwestycji przy ul. (...) nie mogła zostać została ukończona, a pozwany lokale na niej znajdujące się miał zamiar wynająć lub sprzedać, a zatem osiągać z tych tytułów korzyści majątkowe. Opóźnienie w ostatnim etapie prac (na dachu) budynku uniemożliwiało przeprowadzenie kolejnych robót i w efekcie zakończenie całej inwestycji, a zatem inwestor lokali nie mógł ani wynająć ani sprzedać. Nadto istotne jest, że powodowie zawinili zdaniem Sądu za powstałe opóźnienie ponieważ zaistniało ono na ostatnim etapie prac z uwagi brak stosownego nadzoru nad wykonywaniem robót przez podwykonawców, a nadto z uwagi na podjęcie przez powodów robót na innej inwestycji. O braku nadzoru nad podwykonawcami świadczyły okoliczności, że H. G. zwracał im uwagę w związku z tym, że spożywali alkohol na budowie i raz nie dopuścił ich do wykonywania prac. Nadto zwracał on powodom uwagę, że zbliża się umowny termin zakończenia robót. Zdaniem Sądu lekceważące podejście do wykonania ostatniego etapu prac musiało skutkować zaistnieniem opóźnienia i w konsekwencji naliczeniem kary umownej w wysokości 600 zł za każdy dzień opóźnienia.

Dodać przy tym trzeba, że Sąd nie podzielił zarzutu przedawnienia kary umownej podniesionego przez powodów ponieważ (zważywszy, że obowiązuje w tym zakresie 3 letni termin przedawnienia - art. 118 k.c.) powyżej opisana już prawidłowość naliczenia kary umownej na kwotę 56.400.00 zł z datą 28.12.2010 r. umorzyła wzajemne roszczenia stron w tej właśnie dacie do kwoty wierzytelności niższej. Oświadczenie o potrąceniu ma bowiem moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Zatem reasumując, Sąd doszedł do przekonania, iż wobec skutecznego złożenia przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu w dniu 28.12.2010 r. na kwotę 56.400,00 zł wierzytelność powodów na kwotę 54.900,00 zł umorzyła się z wierzytelnością pozwanego do wysokości kwoty niższej.

Skuteczna również zdaniem Sądu była obrona pozwanego w zakresie w jakim podnosił, że powodowie nie wybudowali ścianek działowych na przedmiotowej inwestycji stąd należne im wynagrodzenie należy obniżyć o wartość tych prac. Wymienieni nie przeczyli okoliczności nie wybudowania ścianek działowych. Jak zaś wynikało z opinii biegłego L. K. ze sprawy V GC 210/12 wartość ścianek działowych na poddaszu wynosiła 2.299,09 netto, natomiast jak wyliczył biegły w niniejszej sprawie wartość wszystkich ścianek w całym obiekcie wynosiła 23.253,72 zł. Zatem wynagrodzenie powodów w tym zakresie podlegało obniżeniu.

Tym samym kumulacja dwóch powyżej opisanych zarzutów pozwanego doprowadziła do stwierdzenia przez Sąd bezzasadności powództwa.

Sąd miał również na uwadze okoliczność, że pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł drugi zarzut potrącenia. Wywodził go z faktu, że dnia 05.05.2011 r. wystawił dla powodów notę księgową nr (...) tytułem kary umownej na podstawie § (...) umowy o wykonanie robót budowlanych z dnia 02.11.2009 r. na kwotę 48.000,00 zł. Została ona doręczona powodom wraz z pismem przewodnim z dnia 06.05.2011 r. wskazującym iż karę naliczono w związku z nie usunięciem usterek stwierdzonych protokołem z dnia 17.10.2010 r. do dnia 31.03.2011 r. co dawało 120 dni opóźnienia co przy karze umownej w wysokości 0,2% wynagrodzenia wykonawcy za każdy dzień opóźnienia daje kwotę 56.400 zł. Równocześnie zostali wezwani do zapłaty tej kwoty w terminie 7 dni. Pismo to powodowie odebrali 16.05.2011 r.

Sąd nie podzielił zasadności tegoż zarzutu ponieważ był on bezskuteczny z racji nie istnienia zgłoszonej do potrącenia wierzytelności. Sąd ustalając skuteczność oświadczenia o potrąceniu, musi bowiem m.in. zbadać, czy przedstawiona do potrącenia wierzytelność istniała w zgłoszonym rozmiarze ( vide : wyrok S.A. w Warszawie z dnia 20.02.2015 r. I A Ca 1251/14). Zgromadzone dowody w sprawie wskazywały, że usterki stwierdzone protokołem z dnia 17.10.2010 r. zostały usunięte przez B. B. i pracowników powodów w kilka dni po sporządzeniu protokołu. Prace te wykonane były ze starannością bowiem B. B. dwukrotnie sprawdzał czy uszczelnienia wykonano prawidłowo i brak było przecieków. Istotne jest, że zgłosił to powodom a następnie powodowie opuścili plac budowy i zdemontowali ogrodzenie. Zatem po tym czasie nie mieli tam dostępu. Dowody zgromadzone w sprawie nie wskazywały co w następnym okresie działo się na budowie, a w szczególności kto wykonywał prace na dachu w zakresie obróbek blacharskich. Pozwany nie zgłaszał pisemnie też powodom wystąpienia żadnych nowych przecieków ani nieprawidłowości w zakresie usunięcia usterek. Fakt, że na wiosnę i w okresie letnim następnego roku stwierdzono przecieki na które w swej opinii wskazał świadek A. P. oraz że pozwany otrzymał fakturę w sierpniu na kwotę 2000 zł tytułem obróbek kominów nie może świadczyć zdaniem Sądu, że powodowie nie usunęli usterek w terminie. Zatem stwierdzić trzeba, że karą umowną w kwocie 48.000,00 zł pozwany bezpodstawnie obciążył powodów. Równoznaczne to jest z bezskutecznością jego oświadczenia o potrąceniu w tym zakresie, a także zarzutu potrącenia tej kwoty podniesionego w odpowiedzi na pozew.

Wobec powyższego orzeczono jak w punkcie I wyroku.

O kosztach postępowania w punkcie II wyroku Sąd orzekł w oparciu o treść art. 98 § 1 i 3 k.p.c. stanowiącego o obowiązku uiszczenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego przez stronę przegrywającą spór, co w niniejszym postępowaniu obligowało powodów do ich uiszczenia. Wysokość zasądzonych kosztów opiewała na łączną kwotę 4.617,00 zł albowiem na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) koszty zastępstwa procesowego wynosiły 3.600,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa opiewała na 17,00 zł, zaś tytułem kosztów wynagrodzenia biegłego pozwany wydatkował sumę 1.000,00 zł. Brak było podstaw prawnych do zasądzenia wynagrodzenia tytułem zastępstwa procesowego dwóm pełnomocnikom pozwanego w kwotach każdy po 3.600,00 zł.

W punkcie III wyroku Sąd zasądził od powodów jako strony przegrywającej niniejszy spór sądowy na rzecz Skarbu Państwa kwotę 602,85 zł tytułem kosztów opinii biegłego poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa. Zgodnie bowiem z art. 113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (...) osztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Sąd podczas rozprawy w dniu 18.09.2014 r. (k.190) oddalił wnioski pozwanego o :

- przekazanie sprawy do Wydziału I Cywilnego Sądu Rejonowego w Bolesławcu albowiem Sąd podzielił argumentację powodów wywiedzioną w odpowiedzi na zarzut braku właściwości (k.127),

- przeprowadzenie dowodu z protokołów zeznań stron ze sprawy V GC 210/11 ponieważ przeprowadzenie tegoż dowodu naruszyłoby zasadę bezpośredniości procesu cywilnego ustanowioną w art. 235 k.p.c.