Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Kala

po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2015 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w I.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 26 marca 2015 r., sygn. akt VIII GC 2112/14 upr

1. oddala apelację;

2. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 300 zł. (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

,Sygn. akt VIII Ga 150/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 22 kwietnia 2014 r. powód spółka (...) Sp. z o. o. wniosła do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie w elektronicznym postępowaniu upominawczym o zasądzenie od pozwanego (...) Sp. z o. o. kwoty 1.845 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 07.03.2014 do dnia zapłaty. Nadto powód wniósł o zasądzenie kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że jako operator serwisu (...), w dniu 19.06.2012 r. zawarł z pozwanym na odległość umowę o świadczenie usług, polegających na wykonaniu strony internetowej, pozycjonowania wykonanej strony internetowej oraz utrzymania powyższej strony na serwerach powoda. Powód podał, że świadczył wobec powoda w/w usługi. Powód wyjaśnił, że pozwany po zalogowaniu się na swoje konto zmienił pakiet usług, z którego korzystał i w związku z powyższym został zobligowany do zapłaty na rzecz powoda kwoty 1845,00 zł, który w dniu 27.02.2014 r. wystawił pozwanemu fakturę nr (...) obejmującą w/w kwotę. Powód podkreślił, że termin płatności przedmiotowej faktury upłynął w dniu 06.03.2014 r. Powód podniósł, że po upływie terminów płatności wielokrotnie wzywał pozwanego do uiszczenia zapłaty, lecz mimo wezwań pozwany do dnia wniesienia pozwu nie uiścił należnej zapłaty.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 6 maja 2014 r., sygn. akt VI Nc-e 546047/14 Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Sprzeciw od powyższego orzeczenia wniósł pozwany domagając się oddalenia powództwa w całości, przekazania sprawy do rozpoznania Sądowi Rejonowemu VIII Wydział Gospodarczy w Bydgoszczy oraz zasądzenia kosztów procesu i zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany zakwestionowała w całości roszczenie dochodzone w pozwie. Pozwany podniósł, że nie zawierał z powodem umowy o świadczenie usług będącej przedmiotem pozwu.

Postanowieniem z dnia 9 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy.

Zaskarżonym wyrokiem z dn. 26.03.2015 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 690,55 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 19.06.2012 r. powód na skutek otrzymanego zgłoszenia utworzył stronę dla pozwanej spółki. Wybrany pakiet początkowy obejmował pozycjonowanie stron zewnętrznej firmy powoda.

W dniu 2 września 2013 r. nieustalona osoba, korzystająca z serwera pozwanego dokonała zmiany pakietu usług.

Powód wykonał dla powoda stronę internetową zgodnie z otrzymanym w dniu 2 września 2013 r. zgłoszeniem. Za przedmiotową usługę wystawił fakturę VAT na kwotę 1845,00 zł.

Według ustaleń Sądu Rejonowego, zlecaniem usług związanych z reklamą pozwanej spółki zajmuje się P. R. (1). Spółka nie korzysta z reklam o zakresie ogólnopolskim, poza kontem na portalu (...). Firma od lat posiada swoją stronę internetową. W pozwanej Spółce do zawierania umów umocowany jest prezes oraz wiceprezes spółki. Nikt w firmie nie zlecał polecenia dokonania zamówienia usługi u powoda. W pozwanej spółce funkcjonuje około 15-20 komputerów, które posiadają jeden wspólny adres IP. Wcześniej w pozwanej spółce nie dochodziło do sytuacji żeby ktoś bez porozumienia dokonywał jakichkolwiek zamówień.

W pozwanej spółce pracownicy, którzy zamawiają produkty do sprzedaży w ramach rutynowych działań mają upoważnienia. Zakupy za większe ceny wymagają zgody zarządu. Poza powyższymi umowami pracownicy spółki nie mogą zawierać żadnych umów. Pozwana spółka nie zleciła powodowi stworzenia i pozycjonowania strony internetowej. Pozwana spółka prowadzi lokalną działalność i nie potrzebuje reklamy ogólnopolskiej.

Sąd Rejonowy dokonał powyższych ustaleń faktycznych na podstawie okoliczności bezspornych, dokumentów prywatnych, zeznań świadka P. R. (1) oraz reprezentanta pozwanej spółki.

Następnie Sąd Rejonowy zauważył, że przedmiotem sporu był fakt zawarcia umowy między powodem i pozwaną. Powód podnosił, że w dniu 19.06.2012 r. zawarł z pozwanym na odległość umowę o świadczenie usług, polegających na wykonaniu strony internetowej, pozycjonowania wykonanej strony internetowej oraz utrzymania powyższej strony na serwerach powoda. Ponadto powód podnosił, że pozwany po zalogowaniu się na swoje konto zmienił pakiet usług, z którego korzystał i w związku z powyższym został zobligowany do zapłaty na rzecz powoda kwoty 1845,00 zł, który w dniu 27.02.2014 r. wystawił pozwanemu fakturę nr (...) obejmującą w/w kwotę. Pozwany zanegował fakt podpisania z powodem jakiejkolwiek umowy o świadczenie usług oraz wskazał, że nie ma podstaw do przyjęcia, że wyświetlenie na ekranie powoda danych pozwanego świadczy o zawarciu umowy.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy podkreślił, iż w procesie cywilnym ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania i to one są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). Strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Istota zasady dotycząca ciężaru dowodów sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem. Samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą.

Zdaniem Sądu Rejonowego, w przedmiotowej sprawie nie ma podstaw do przyjęcia, że między stronami doszło do zawarcia ważnej umowy o świadczenie usług, za wykonanie których powód domaga się obecnie wynagrodzenia. Nawet, bowiem jeżeli przyjąć, że zamówienia na usługę będącą przedmiotem sporu dokonano z któregokolwiek komputerów należących do pozwanej spółki, to powód nie udowodnił, że przedmiotowego zamówienia dokonała osoba umocowana do zawierania tego rodzaju umów. Wobec powyższego zawarta umowa jest nieważna i nie wywołuje skutków prawnych. Sąd Rejonowy odwołał się do treści art. 103 § 1 k.c., z którego wynika, że jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Pozwany nie dokonał zaś potwierdzenia przedmiotowej umowy. Sąd Rejonowy zauważył też, że reprezentant pozwanego, będący jedną z dwóch osób umocowanych do zawierania umów w imieniu pozwanej spółki na rozprawie oświadczył, iż nigdy nie dokonał zamówienia u powodowa stworzenia i pozycjonowania strony internetowej, takiego zamówienia nie dokonał też nikt inny w firmie. Pozwana spółka prowadzi lokalną działalność i nie potrzebuje reklamy ogólnopolskiej.

W przedmiotowej sprawie powód przedłożył wydruki z rzutów z ekranu komputera, które według Sądu Rejonowego nie mogą stanowić dowodu na to, że zamówienia usługi dokonała osoba upoważniona do tego typu czynności, a więc powód nie udowodnił, że pozwany zawarł z powodem przedmiotową umowę.

Wobec powyższego brak było, podstaw do uznania, iż pomiędzy stronami istniał stosunek obligacyjny, a powód był wierzycielem pozwanej.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy na podstawie art. 6 k.c. powództwo oddalił.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego złożył powód.

Wyrokowi temu zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego to jest art. 97 kodeksu cywilnego, poprzez jego niezastosowanie

- naruszenie prawa materialnego to jest art. 103 § 1 kodeksu cywilnego poprzez jego błędną wykładnię;

Mając powyższe na względzie, powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie żądania pozwu w całości i dodatkowo o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji powód podniósł, iż do opisanej sytuacji prawnej należy zastosować art 97 k.c., który konstruuje domniemanie pełnomocnictwa dla osób czynnych w lokalu przedsiębiorcy. Powód wskazał, że zamówienie zostało złożone przez osobę czynną w lokalu przedsiębiorcy, a okolicznością stwierdzoną przez Sąd I instancji jest fakt, że zamówienie zostało złożone na odległość z lokalu pozwanej za pomocą jednego z komputerów podłączonych do jej serwera w zwyczajowo przyjętych godzinach pracy.

Co prawda Sąd I instancji nie ustalił, który z pracowników powoda złożył zamówienie jednak ze względu na ekonomię postępowania przesłuchiwanie wszystkich pracowników obecnych w dniu zamówienia w pracy nie było zdaniem powoda konieczne.

Skarżący dodał też, że sam proces zamówienia zgodnie z przyjętym w sieci Internet zwyczajem handlowym przebiega w sposób w pełni automatyczny przy użyciu formularzy.

Ponadto, zdaniem powoda, zgodnie z interpretacją art. 97 k.c, nie ma mowy o żadnym związku osoby czynnej w lokalu z przedsiębiorcą, wymogiem jest tylko by była ona czynna w lokalu. Osobą taką może być także osoba trzecia pod warunkiem, że sprawia wrażenie działania dla przedsiębiorcy. W tym przypadku (gdy bezspornym było złożenie zamówienia z adresu IP pozwanej, z użyciem adresu e-mail pozwanej) zlecając wykonanie usługi poprzez internet z serwera pozwanej, ktokolwiek to zrobił sprawiał odpowiednio silne wrażenie bycia osobą czynną w lokalu. Przy kontakcie na odległość jest faktycznie niemożliwym w pełnie pewne ustalenie tożsamości rozmówcy o ile nie zna się go osobiście. Wykładnia ta jest zgodna z ratio legis art. 97 polegającym na zapewnieniu pewności obrotu gospodarczego.

Dodatkowo, zdaniem powoda, zlecenie reklamy mieści się w ramach prowadzonej działalności przedsiębiorstwa. Nie ma znaczenia tutaj fakt powołania się przez pozwaną w I instancji na brak konieczności reklamy ogólnokrajowej.

Powód zwrócił też uwagę, że w każdym wypadku zawarcia umowy na odległość w zgodzie z przepisami art. 60 i następnymi kc, nie ma żadnej możliwości weryfikacji umocowania osoby składającej zamówienie.

Nadto powód podkreślił, że przy zawieraniu umów przestrzega powszechnie obowiązujących zwyczajów handlowych dotyczących zawierania umów w internecie co dowodził przed sądem I instancji.

Tak więc, zdaniem powoda, zamówienie zostało złożone z urządzenia w lokalu pozwanego przez osobę sprawiającą uzasadnione wrażenie osoby czynnej. Zgodnie z celem nakreślonym przez prawo wspólnotowe jak i aktualną wykładnią Sądu Najwyższego pojęcie usługi należy interpretować szeroko także jako złożenie zamówienia u innego podmiotu a nie tylko świadczenie usługi. Złożenie zamówienia usługi reklamowej mieści się w działalności przedsiębiorstwa.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie i zwrócił uwagę, że dokonana czynność prawna musi mieścić się w zakresie czynności zazwyczaj dokonywanych z osobami korzystającymi z usług przedsiębiorstwa. Przedmiot działalności przedsiębiorstwa pozwanego określa m.in. odpis z Krajowego Rejestru Sądowego znajdujący się w aktach sprawy. W pojęciu czynności zazwyczaj dokonywanych z klientami korzystającymi z usług pozwanego mieszczą się umowy sprzedaży hurtowej i detalicznej materiałów budowlanych, drewnianych oraz świadczenia usług polegających na wykonywaniu robót budowlanych, montażowych, wykończeniowych. Tym samym art. 97 k.c. znajdzie zastosowanie do składania zamówień i przyjmowania zawiadomień, wezwań, związanych z zawarciem czy też wykonaniem umów w powyższym zakresie. W związku z tym, zdaniem pozwanego, pod pojęciem czynności prawnych o których mowa w art. 97 k.c. należy rozumieć takie czynności prawne oraz inne czyny, które mieszczą się w zakresie przedmiotu działalności danego przedsiębiorcy i które zazwyczaj są dokonywane z jego klientami, a w tym zakresie nie mieszczą się czynności prawne związane z reklamą i usługami z nią związanymi.

Pozwany podniósł również, że przepis art. 97 k.c. nie znajdzie wprost zastosowania do handlu elektronicznego z uwagi na przewidziane w nim kryterium przestrzenno-funkcjonalne "lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonego do obsługiwania publiczności", skoro istota tego obrotu wyraża się m.in. w tym, że odbywa się on bez wykorzystania takich lokali. Przez pojęcie osoby czynnej w takim lokalu należałoby w obrocie elektronicznym rozumieć osobę czynną (dokonującą czynności prawnych, składającą oświadczenia, dokonującą zawiadomień) w środkach komunikacji elektronicznej należących do przedsiębiorcy, za pomocą których wykonywana jest obsługa klientów. Natomiast znajdzie on zastosowanie w sytuacjach, gdy przedsiębiorca dysponuje wskazanymi lokalami, a osoba czynna w takim lokalu komunikuje się z klientami, składając oświadczenia, dokonując zawiadomień - po zawarciu umowy - wykorzystując środki komunikacji elektronicznej, zwłaszcza pocztę elektroniczną. Pozwany nie prowadzi działalności w powyższym charakterze, a nawet jeśli, to powyższe czynności nie mieszczą się w zakresie czynności zazwyczaj dokonywanych z osobami korzystającymi z usług przedsiębiorstwa, co świadczy w sposób oczywisty o braku możliwości zastosowania w okolicznościach sprawy art. 97 k.c.

W świetle powyższych argumentów za bezprzedmiotowe należy również uznać rozważania powoda dotyczące pewności „obrotu elektronicznego" przez pryzmat art. 60 k.c. Jak słusznie ustalił Sąd I instancji po stronie pozwanej nie było żadnej woli zawarcia umowy z powodem, pozwany nie złożył też powodowi takiego oświadczenia, co więcej powód nie udowodnił, aby takie oświadczenie woli zostało skutecznie złożone.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

W ocenie Sądu Okręgowego, w realiach niniejszej sprawy nie było żadnych racji, które przemawiałyby za koniecznością zmiany zaskarżonego orzeczenia lub jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Na wstępie przypomnieć należy ugruntowaną w judykaturze regułę, a mianowicie, że w wypadku wyroku oddalającego apelację, wydanego na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu w pierwszej instancji, sąd odwoławczy nie musi powtarzać dokonanych prawidłowo ustaleń; wystarczy stwierdzenie, że ustalenie sądu pierwszej instancji podziela i przyjmuje za własne, co niniejszym Sąd Okręgowy czyni.

Odnosząc się natomiast do podniesionych przez powoda w apelacji zarzutów, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy nie naruszył wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego.

W szczególności, Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska skarżącego, iż w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy powinien zastosować art. 97 k.c. W ocenie Sądu Okręgowego, w realiach niniejszej sprawy przepis ten nie ma zastosowania.

Zgodnie z art. 97 k.c osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.

Zdaniem Sądu Okręgowego kluczową dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jest okoliczność, iż zlecanie usług dotyczących wykonywania i pozycjonowania stron internetowych, czy też usług reklamowych nie jest czynnością prawną, która zazwyczaj jest dokonywana z osobami korzystającymi z usług przedsiębiorstwa pozwanej. Zatem do codziennych, czy zazwyczaj dokonywanych czynności przez pracowników pozwanej nie należy dokonywanie tego rodzaju czynności prawnych. Jak bowiem wynika z odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego pozwanej, przedmiotem jej działalności jest przede wszystkim produkcja wyrobów drewnianych, budowlanych i papierniczych (k-141-142). Natomiast powiązanie czynności osoby znajdującej się w lokalu przedsiębiorstwa z obsługiwaniem publiczności prowadzi do wniosku, że osoba ta powinna wykonywać tylko takie czynności, które mieszczą się w ramach usług tego przedsiębiorstwa. Można zatem przyjąć, że dla zastosowania art. 97 k.c, osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa musi dokonać tylko takich czynności, które mieszczą się w zakresie czynności zazwyczaj wykonywanych w lokalu tego przedsiębiorstwa z osobami korzystającymi z jego usług. Są to takie czynności prawne oraz inne czyny, które mieszczą się w zakresie przedmiotu działalności danego przedsiębiorcy i które zazwyczaj są dokonywane z jego klientami. Termin "zazwyczaj" wskazuje na to, że chodzi tu o czynności dokonywane z klientami zwykle, często, w normalnym toku działalności przedsiębiorstwa.

Jak wynika z zeznań świadka P. R. pozwana w ogóle nie korzysta z reklam ogólnopolskich, zwłaszcza internetowych, a sprawami reklam, zazwyczaj w czasopismach u pozwanego zajmuje się tylko świadek. Trudno zatem powiedzieć, aby czynności dotyczące zlecania reklam czy pozycjonowania stron internetowych były czynnościami, którymi na co dzień zajmują się osoby znajdujące się w lokalach pozwanego.

To strona powodowa, a nie pozwana zajmuje się na co dzień wykonywaniem w/w usług i jak przyznała w apelacji, obecnie utrzymuje ponad 200 tys. stron zamówionych przez swoich klientów. Oczywiście, należy zgodzić się z powodem, że zlecenie reklamy mieści się w ramach prowadzonej działalności przedsiębiorstwa, tyle tylko, że w przypadku pozwanego nie jest to czynność zazwyczaj dokonywana w jego lokalu.

Również przywołany przez powoda wyrok SN z dn. 24.02.1998 r. (I CKN 517.97, Lex nr 307345) nie może mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Co prawda Sąd Najwyższy stwierdził, iż od przedsiębiorcy można oczekiwać nadzoru nad udostępnianiem znajdujących się w lokalu przedsiębiorstwa urządzeń technicznych i pieczątek oraz że pojęcie usług w rozumieniu art. 97 k.c należy traktować szeroko, jednakże wskazał jednocześnie, iż aby zachodziło domniemane pełnomocnictwo określone w art. 97 k.c , musi być spełniony warunek aby czynność prawna była czynnością, która zazwyczaj bywa dokonywana z osobami korzystającymi z usług przedsiębiorstwa W przypadku, gdy w zakres działania przedsiębiorstwa wchodzi skup i sprzedaż towarów, Sąd Najwyższy stwierdził, że nie ma przeszkód aby pełnomocnictwo domniemane odnosić także do osoby zlecającej spedycję. W niniejszej sprawie nie mamy jednak do czynienia z sytuacją aby czynność prawna której dotyczy przedmiot sporu mogła być w jakikolwiek sposób powiązana z czynnościami, które zazwyczaj bywają dokonywane przez pozwaną z osobami korzystającymi z jej usług.

Zatem ani fakt, że do zlecenia usługi doszło na odległość, ani okoliczność, że dokonano zlecenia z urządzenia pozwanej, nie mogą przesądzać o możliwości uznania tej czynności za skuteczną z przyczyn wskazanych powyżej.

Skoro zaś nie było podstaw do zastosowania domniemania z art. 97 k.c, a powód nie wykazał aby zlecenia dokonała osoba umocowana do zawierania tego rodzaju usług w imieniu pozwanej, zasadnie uznał Sąd Rejonowy, że wobec braku potwierdzenia tej czynności przez pozwanego zgodnie z art. 103 k.c – nie można było przyjąć aby między stronami doszło do skutecznego zawarcia umowy, z której powód wywodzi swoje roszczenie.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację powoda i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego na podstawie art. 98 k.pc w zw. z § 6 ust. 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 28.09.2002 r.w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U z 2013 r. poz. 490).