Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 483/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Hupa-Dębska

Sędzia SO Tomasz Pawlik (spr.)

Sędzia SR (del.) Roman Troll

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2015 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w W.

przeciwko E. M. (M.)

o ustalenie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 27 stycznia 2015 r., sygn. akt I C 499/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Roman Troll SSO Magdalena Hupa-Dębska SSO Tomasz Pawlik

Sygn. akt III Ca 483/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił zawarte w pozwie żądania powoda, zobowiązanego do wypłacania pozwanej renty wyrównawczej i renty z tytułu zwiększonych potrzeb, ustalenia, że obciążające go obowiązki wygasły. Jednocześnie Sąd ten zasądził od powoda na rzecz pozwanej 2 417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Uwzględniając wyniki przeprowadzonego, w ramach inicjatywy dowodowej stron, postępowania dowodowego, Sąd ten ustalił następujący stan faktyczny.

Pozwany odniosła liczne obrażenia na skutek wypadku komunikacyjnego, jaki miał miejsce 29.11.1998 r.. Za skutki tego wypadku odpowiedzialność ponosi powód, co wynika z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy z 6.10.2004 r. sygn. akt I C 2290/00, którym zasądzono na rzecz pozwanej, obok innych świadczeń, rentę wyrównawczą w bieżącej wysokości 2 858 zł i ustalono odpowiedzialność powoda za skutki wypadku na przyszłość. Pozwanej została także przyznana od 1.09.2008 r. renta w wysokości 600 zł z tytułu zwiększonych potrzeb, a to na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu z 25.11.2010 r. wydanego w sprawie sygn. akt I C 332/08. Powództwo pozwanej o podwyższenie renty wyrównawczej zostało z kolei oddalone wyrokiem Sądu Rejonowego w Raciborzu z 13.12.2012 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 320/11.

W świetle ustaleń Sądu I instancji stan zdrowia pozwanej ulega systematycznemu pogorszeniu. Na skutek tego ponosi ona wydatki na leki w wysokości 200-400 zł miesięcznie, a nadto ponosi koszty rehabilitacji i dowozu na nią. Niezależnie od tego obciążona jest kosztami koniecznej do stosowania, ze względu na podrażnienie żołądka przyjmowanymi lekami, diety beztłuszczowej. Wymienione koszty przekraczają kwotę 600 zł miesięcznie.

W związku ze skutkami wypadku pozwana nie pracuje. Wykluczona jest możliwość wykonywania przez nią pracy fizycznej, natomiast pracę biurową mogłaby wykonywać jedynie 4 godziny dziennie, z przerwami w pozycji leżącej, co pół godziny. W związku z zanikiem nerwu wzrokowego pozwana nie może pracować przy komputerze. Poszukiwania pracy podjęte przez nią za pośrednictwem Urzędu Pracy oraz na własną rękę okazały się bezowocne.

Do czasu zaistnienia wypadku pozwana pracowała w (...) S.A. R. (obecnie (...) C. (...)) na stanowisku samodzielnego inspektora do spraw kadr i szkolenia w dziale kadr. W dziale tym było zatrudnionych było 6 osób. Obecnie zatrudnione są w tym dziale 4 osoby. Pracodawca skierował pozwaną na studia w 1998 r., jednakże ze względu na wypadek nie mogła ich kontynuować.

Taki stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie zeznań pozwanej oraz świadka Z. M.-jej męża, a także w oparciu o informacje urzędów pracy. W zakresie przebiegu dotychczasowych procesów dotyczących uprawnień pozwanej ocenił ten stan jako bezsporny między stronami.

Sąd I instancji uznał za nie udowodnione twierdzenia pozwu jakoby stan zdrowia pozwanej polepszył się, co miałoby skutkować zmniejszeniem dodatkowych wydatków ponoszonych w związku ze skutkami wypadku. W tym zakresie Sąd ocenił jako wiarygodne zeznania pozwanej i świadka. Jednocześnie Sąd I instancji oddalił wniosek powódki o zobowiązanie pozwanej do przedłożenia dokumentacji medycznej z wszystkich ośrodków gdzie się leczy, ze wskazaniem udokumentowanych kosztów rehabilitacji i leczenia, odnośnie czego powódka wniosła zastrzeżenie w trybie art.162 k.p.c.. Sąd uznał opisany wniosek za nieprzydatny dla dokonywania ustaleń odnośnie stanu zdrowia pozwanej bez jednoczesnego wniosku o powołanie biegłego.

Za niewykazane uznano także twierdzenie pozwu, że w związku z restrukturyzacją (...) S.A. w R. pozwana utraciłaby zatrudnienie najpóźniej w 2004 r., co miało świadczyć o tym, że nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca ustanie obowiązku wypłaty renty. W tym zakresie Sąd I instancji dokonał przeciwnych ustaleń na podstawie zeznań pozwanej. Stwierdził także w tym kontekście, że restrukturyzacja zakładu pracy pozwanej miała miejsce przed datą orzekania w przedmiocie renty uzupełniającej, a zatem nie jest nową okolicznością.

Sąd Rejonowy oddalił także wniosek pozwanej o przesłuchanie 5 świadków, których zeznania miały wykazać, że istniała także ścieżka kariery zawodowej dla osób, które zostały zwolnione w wyniku restrukturyzacji, oceniając, że prowadzenie w tym kierunku postępowania jest zbędne z uwagi na rozkład ciężaru dowodowego w sprawie.

Na bazie powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy ocenił, że brak przesłanek z art.907 § 2 k.c. do zmiany orzeczeń odnośnie rent ustalonych w orzeczeniach sądowych. Wskazał w tym kontekście, że w toku procesu nie wykazano by zaszły istotne zmiany o charakterze ekonomicznym lub osobistym, który uzasadniałyby wygaśnięcie prawa pozwanej do renty.

O kosztach postępowania orzeczono na zasadzie art.98 § 1 w zw. z art.98 § 3, art.108 § 1 i art.109 k.p.c..

Od opisanego wyroku apelację wniósł powód, który domagał się jego zmiany i uwzględnienia żądań pozwu w całości, względnie uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, a także zasądzenia od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania za obie instancje.

Skarżący zarzucił Sądowi I instancji naruszenie przepisów postępowania tj. art.233 k.p.c., art.365 § 1 k.p.c., art.6 k.c., art.328 § 2 k.p.c. i art.178 § 1 k.p.c..

Przede wszystkim twierdził, że wyniki przeprowadzonego postępowania nie uprawniały Sądu Rejonowego do ustalenia, że pozwana nadal pracowałaby w zrestrukturyzowanym zakładzie pracy, gdyby nie jej stan zdrowia. Za sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym skarżący uznał też ustalenie, że pozwana wykazała, że jej stan zdrowia pogarsza się a ponoszone w związku ze stanem zdrowia wydatki rosną.

Ponadto podniósł, że Sąd Rejonowy oddalił bezzasadnie wnioski dowodowe powoda, a nadto – nie wyznaczając dodatkowego terminu sądowego- uniemożliwił złożenie wniosków o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego.

Niezależnie od tego zdaniem skarżącego uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest lakoniczne i brak w nim szczegółowego wyjaśnienia dlaczego zeznania świadka zostały uznane za wiarygodne.

W uzasadnieniu apelacji podkreślono, że w sprawie Sądu Rejonowego w Raciborzu sygn. akt I C 320/11 wbrew ustaleniom w aktualnym postępowaniu, ustalono, że pozwana utraciłaby zatrudnienie na skutek restrukturyzacji najpóźniej w 2004 r.

Powyższe błędy dotyczące postępowania miały w konsekwencji doprowadzić do naruszenia prawa materialnego tj. art.363 § 1 k.c. w związku z art.907 § 2 k.c.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Istotnie w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Raciborzu o sygn. akt I C 320/11 toczącej się między tymi samymi stronami, dotyczącej renty wyrównawczej, oddalając powództwo dokonano ustalenia, że pozwana, w wyniku restrukturyzacji zakładu pracy prawdopodobnie utraciłaby zatrudnienie. Ustalenia te były jedynie podstawą do oceny, że aktualny poziom wynagrodzeń w dawnej firmie uprawnionej do renty nie jest miarodajny dla oceny jej obecnej szkody w związku z utratą możliwości zarobkowania na skutek wypadku. Wobec braku innych wniosków dowodowych stwierdzono wobec tego jedynie brak wykazania przesłanek do podwyższenia renty.

Mając na uwadze powyższe nie sposób twierdzić, aby opisane ustalenie było wiążące w rozpatrywanej sprawie bez potrzeby prowadzenia dalszego postępowania dowodowego. Bezzasadny jest zatem zawarty w apelacji zarzut naruszenia art.365 § 1 k.p.c..

Mając na uwadze powyższe powód zobowiązany był do wykazania w niniejszym postępowaniu, że pozwana jest aktualnie zdolna do pracy lub też ,że brak zdolności do pracy na skutek wypadku nie ma wpływu na obecną sytuację materialną pozwanej, gdyż nawet gdyby była zdrowa nie uzyskiwałaby żadnych dochodów. Obowiązkowi temu powód w oczywisty sposób nie sprostał, a dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zaoferowanych przez niego dowodów nie naruszała –wbrew zarzutom apelacji – art.233 k.p.c.

Trzeba w tym miejscu zwrócić uwagę, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Skarżący nie wskazał żadnych zasad logiki czy doświadczenia życiowego, które Sąd pierwszej instancji miałby naruszyć przy ocenie dowodów. Nie ma zatem potrzeby odnoszenia się do jego wywodów, które są jedynie polemiką z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego.

W konsekwencji – oddalając żądanie stwierdzenia wygaśnięcia obowiązku wypłaty renty uzupełniającej – Sąd Rejonowy nie naruszył prawa materialnego tj. art.907 § 2 k.c. w zw. z art.444 § 2 k.c..

W tym miejscu trzeba przy tym podkreślić, że nawet gdyby zostało udowodnione (co nie miało miejsca w niniejszej sprawie), że pozwana z całą pewnością utraciłaby dotychczasowe zatrudnienie po wydaniu wyroku zasądzającego rentę, to nie byłoby to samo w sobie podstawą do uchylenia obowiązku powoda. Nie można bowiem pominąć, że gdyby pozwana nie utraciła zdrowia i zdolności do pracy na skutek wypadku, to mogłaby uzyskać zatrudnienie w innym miejscu czy to w kraju czy też na terenie Unii Europejskiej.

Bezzasadny, a nawet niezrozumiały jest zarzut naruszenia art.178 § 1 k.p.c.. Przede wszystkim art.178 k.p.c. nie ma paragrafów. Nadto przepis ten dotyczy zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron. Skoro zatem w niniejszej sprawie brak było zgodnego wniosku stron o zawieszenie postępowania to nie mogło dojść do naruszenia tego przepisu. Odnosząc się natomiast do uzasadnienia tego zarzutu trzeba stwierdzić, że powód nie był pozbawiony możliwości zgłaszania wszelkich wniosków dowodowych w trakcie postępowania, które trwało blisko 10 miesięcy a jego pełnomocnik był także obecny na ostatniej rozprawie. Sąd Rejonowy nie był natomiast zobowiązany odraczać rozprawy celem złożenia przez powoda wniosków dowodowych w dalszym piśmie procesowym. Przeciwnie odroczenie rozprawy byłoby w takiej sytuacji pozbawione w zasadzie podstaw prawnych.

Nie pozostawały w sprzeczności z zebranym materiałem dowodowym ustalenia Sądu Rejonowego dotyczące potrzeb pozwanej związanych z pogarszającym się stanem zdrowia i konieczną rehabilitacją. Istnienie tych potrzeb było już zresztą wykazane w sprawie w której zasądzono w związku z nimi na rzecz powódki stosowne świadczenie w wysokości 600 zł miesięcznie. Wbrew przy tym stanowisku powoda pozwana nie była obowiązana wykazywać wszelkich ponoszonych przez nią wydatków za pomocą dokumentów. To do powoda należało natomiast wykazanie, że stwierdzone we wcześniejszym postępowaniu potrzeby nie istnieją. Obowiązkowi temu powód także nie sprostał, przy czym rację ma Sąd I instancji, że ocena dokumentacji medycznej pod opisanym kątem wymaga wiedzy specjalistycznej i wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Sąd nie jest przy tym, z uwagi na kontradyktoryjność procesu cywilnego, zobowiązany do powoływania takiego biegłego z urzędu.

W konsekwencji powód nie wykazał również, że odpadły przesłanki wypłacania powódce świadczenia z tytułu zwiększonych potrzeb.

Nie był zasadny zarzut naruszenia art.328 § 2 k.p.c.. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie uniemożliwiało kontroli instancyjnej i wbrew zarzutowi apelacji odnosiło się do wszystkich aspektów sprawy.

Z tych wszystkich względów, gdy apelacja okazała się bezzasadna, na podstawie art..385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na zasadzie art.98 § 1 i art.108 § 1 k.p.c. przy zastosowaniu § 13 ust.1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

SSR(del.) R. Troll SSO M. Hupa-Dębska SSO T. Pawlik (spr.)