Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 lipca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Futro (spr.)

Sędziowie: SA Karol Ratajczak, SO Marcin Radwan

po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2015 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Praw Człowieka i Ochrony Konsumentów im. R. K. z siedzibą w G. działającej na rzecz D. K.

przeciwko (...) SA V. (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 18 listopada 2014 r.

sygn. akt I C 321/14

odrzuca apelację.

Marcin Radwan Jan Futro Karol Ratajczak

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze oddalił powództwo (...) Praw Człowieka i Ochrony Konsumentów im. R. K. z siedzibą w G. działającej na rzecz D. K. o zapłatę 200 000 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego (...) Spółka Akcyjna V. (...) z siedzibą w W. 3 634 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Od wyroku tego zaskarżając go w całości, apelację wniosła powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika.

Nie uiściła opłaty od apelacji reprezentując pogląd, że działając jako stowarzyszenie, którego celem jest m.in. udzielanie pomocy prawnej i finansowej ofiarom przestępstw, ofiarom wypadków i członkom ich rodzin, przedsiębiorcom w ochronie ich praw, w tym w szczególności konsumentom w ochronie ich prawa na polskim rynku ubezpieczeniowym jest z ustawy zwolniona od kosztów sądowych. Wskazała, że nie ma ona obowiązku uiszczenia opłaty od apelacji (i opłaty od pozwu), wynoszącej 10 000 zł, ze względu na odpowiednie zastosowanie przepisów o prokuratorze, w tym art. 106 k.p.c. i art. 96 u.k.s.c. (k. 566-567).

Na uzasadnienie swojego stanowiska przywołała także stanowisko zawarte w orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 lipca 1991 r. I A Cz 138/91.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 17 czerwca 2015 r. Sąd Apelacyjny zobowiązał powódkę do uiszczenia w terminie 7 dni opłaty od apelacji w wysokości 10 000 zł pod rygorem odrzucenia apelacji. Powódka w zakreślonym terminie opłaty tej nie uiściła.

S ą d Apelacyjny zważył, co następuje:

W dacie 17 lipca 1991 r. tj. dacie wydania przywoływanego przez powódkę postanowienia Sądu Apelacyjnego obowiązywała ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 1967 nr 24 poz. 110 ze zm.).

Ta też ustawa regulowała zwolnienie od kosztów sądowych organizacji społecznych dopuszczonych z mocy ówcześnie obowiązującego przepisu art. 61 § 1 k.p.c. do wytaczania procesów, a których wykaz sporządzał Minister Sprawiedliwości. Zgodnie z jej art. 27 ust. 4 „Przepisy ustawy dotyczące kosztów związanych z działalnością prokuratora odnoszą się również do kosztów związanych z działalnością organizacji społecznych wnoszących powództwa na rzecz obywateli lub wstępujących do postępowania wszczętego przez obywateli.”

Także obowiązująca obecnie ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz. U. z 2014 r. poz. 1025 ze zm. dalej: u.k.s.c.), w sytuacji gdy nie obowiązuje już reglamentacja działalności organizacji pozarządowych reguluje kwestie związane ze zwolnieniem tych organizacji od kosztów sądowych.

Czyni to albo udzielając wyraźnie określonym podmiotom ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych (art. 96 u.k.s.c.) albo udzielając zwolnienia pewnym kategoriom podmiotów działających w określonym zakresie (art. 104 ust. 1 u.k.s.c.).

Ustawodawca w art. 96 u.k.s.c. zawarł zamknięty katalog podmiotów, którym w określonych sprawach przysługuje ustawowe zwolnienie od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. Przepis ten nie podlega wykładni rozszerzającej. Skoro bowiem ustawodawca wyraźnie przewidział sytuacje, kiedy interes publiczny uzasadnia ułatwienie i uprzywilejowanie pozycji strony pod względem ponoszenia kosztów sądowych, to wobec wyraźnego i szczegółowego uregulowania tej kwestii nie ma podstaw do odpowiedniego stosowania przepisów o prokuratorze do obowiązku uiszczenia opłat sądowych przez organizacje pozarządowe. Przyjęcie stanowiska przeciwnego mogłoby w skrajnym przypadku stwarzać pole do nadużyć i obchodzenia obowiązku uiszczania przez osoby fizyczne opłat sądowych przez wytaczanie na ich rzecz powództw przez organizacje pozarządowe.

Enumeratywne wymienienie podmiotów, którym w określonych sprawach przyznaje się ustawowe zwolnienie od kosztów sądowych wskazuje, że gdyby wolą ustawodawcy było przyznanie organizacjom pozarządowym ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych, stosowna regulacja zostałaby zawarta w przepisie art. 96 u.k.s.c.

Powódka nie należy do żadnej z wymienionych w tych przepisach osób.

Należy też zauważyć, że obecnie obowiązująca ustawa nie powieliła wskazanego wyżej art. 27 ust. 4 ustawy z 1967 r.

Nie można natomiast takiego zwolnienia wywodzić z przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 62 § 1 k.p.c. do organizacji pozarządowych wytaczających powództwa na rzecz osób fizycznych stosuje się tylko te przepisy o prokuratorze, które dotyczą wytaczania powództwa na rzecz oznaczonej osoby, z wyjątkiem art. 58 zdanie drugie i to jedynie odpowiednio. Oznacza to, że odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy art. 55 – 60 k.p.c. regulujące procedurę i status organizacji pozarządowych w procesie. Nie ma uzasadnionych podstaw do uznania, że organizacje pozarządowe są podmiotami uprzywilejowanymi w stosunku do innych podmiotów, jeżeli chodzi o ponoszenie kosztów sądowych.

Przeciwko powyższemu poglądowi jednoznacznie też przemawia fakt, że w przypadku powiatowego rzecznika konsumentów ustawodawca w art. 63 ⁴ k.p.c. także wskazał, iż w sprawach o ochronę konsumentów do powiatowego rzecznika konsumentów stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze. Mimo takiej, identycznej jak w art. 62 k.p.c. regulacji, dla zwolnienia rzecznika od kosztów sądowych za niezbędne uznał uregulowanie tego uprawnienia w art. 96 ust. 1 pkt 7 i 11 u.k.s.c.

Skoro zatem powódka nie uiściła żądanej opłaty od apelacji Sąd Apelacyjny na podstawie art. 373 k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c. jej apelację odrzucił.

Marcin Radwan Jan Futro Karol Ratajczak