Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lipca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Ewa Staniszewska

Sędziowie: SA Jan Futro (spr.),

SO Ewa Blumczyńska

Protokolant: st. sekr. sąd. Kinga Kwiatkowska

po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2015 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. R.

przeciwko M. Ł. i G. Ł.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 9 września 2014 r.

sygn. akt XII C 223/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanych solidarnie 5 400 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Ewa Blumczyńska Ewa Staniszewska Jan Futro

I A Ca 233/15

UZASADNIENIE

Powódka A. R. w pozwie wniesionym w dniu 8 kwietnia 2013 r. skierowanym przeciwko M. Ł. i G. Ł., po sprecyzowaniu swojego żądania, wniosła o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, tj. postanowienia Sądu Rejonowego w Gnieźnie z dnia 21 października 2005 r. (sygn. akt I Co 1621/03) o przysądzeniu na rzecz pozwanych własności nieruchomości położonej w (...), dla której Sąd Rejonowy w Gnieźnie prowadzi księgę wieczystą nr KW (...) w zakresie, w jakim tytuł ten uprawnia do przeprowadzenia eksmisji powódki z tej nieruchomości. Wniosła ponadto o zasądzenie od pozwanych zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu twierdziła, że powyższy tytuł uprawniał do wydania nieruchomości pozwanym, nie uprawniał jednak do dokonania na jego podstawie eksmisji. Wydanie nieruchomości przez powódkę pozwanym nastąpiło 26 kwietnia 2006 r., a zatem najpóźniej w tej dacie zobowiązanie powódki do wydania nieruchomości wygasło. Tym samym, zobowiązanie to nie może być egzekwowane, a przedmiotowy tytuł nie może stanowić tytułu do dokonania eksmisji.

Wyrokiem z dnia 9 września 2014 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo.

Orzekając o kosztach postępowania odstąpił od obciążenia powódki nieuiszczonymi kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego pozwanych i przyznał od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Poznaniu) adw. E. P. kwotę 7 200 zł wraz z podatkiem VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.

Jako podstawy rozstrzygnięcia Sąd I instancji powołał następujące ustalenia.

W dniu 25 października 2005 roku postanowieniem Sąd Rejonowy w Gnieźnie przysądził własność nieruchomości o powierzchni 10,350 ha położonej w P. – B. o numerze księgi wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gnieźnie KW nr (...) na rzecz M. i G. Ł.. Dłużnicy w osobach K. i A. C. (obecnie R.) złożyli zażalenie na powyższe postanowienie. W dniu 20 stycznia 2006 roku zostało ono oddalone. Najpóźniej w dniu 26 kwietnia 2006 roku nastąpiło wydanie nieruchomości na rzecz nabywcy. W budynku pozostały jednak osoby, które miały służebności osobiste mieszkania w sprzedanej nieruchomości. Służebności takiej nie miała ustanowionej powódka A. R., ale zamieszkiwała nadal w lokalu należącym do pozwanych do dnia eksmisji tj. 9 września 2013 roku. Postanowieniem z dnia 7 marca 2007 roku Sąd Rejonowy w Gnieźnie Wydział I Cywilny nadał klauzulę wykonalności prawomocnemu wyżej wymienionemu postanowieniu, a postanowieniem z dnia 24 września 2007 roku uzupełnił wcześniej wymienione postanowienie, nakazując komornikowi podjęcie wszelkich niezbędnych czynności przeciwko dłużnikom oraz wszystkim osobom swe prawa od nich wywodzącym do opuszczenia i opróżnienia tej nieruchomości oraz wydania jej uprawnionym.

Pozwani posiadając postanowienie o przysądzeniu nieruchomości z w/w klauzulami chcieli dokonać eksmisji. Mieli problemy z wyegzekwowaniem tego, więc pozwem z dnia 1 czerwca 2006 roku wnieśli sprawę o eksmisję. Postępowanie zakończono prawomocnym wyrokiem z dnia 5 grudnia 2006 roku przez Sąd II Instancji. W uzasadnieniu do wyroku Sąd Okręgowy stwierdził, że: „ Trudno nie dostrzec, że skoro powodowie to nabywcy nieruchomości na podstawie prawomocnego postanowienia o przysądzeniu własności (postanowienie z dnia 21 października 2005 roku) to owo postanowienie z mocy art. 999 § 1 k.p.c. stanowi tytuł egzekucyjny umożliwiający wprowadzenie nabywców w posiadanie nieruchomości (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2006 roku III CZP 127/05 Wokanda 2006/7-8/1). Niezrozumiałe w tej sytuacji staje się wytoczenie przez nabywców nieruchomości procesu o wydanie nieruchomości, który miałby prowadzić do powstania kolejnego tytułu egzekucyjnego umożliwiającego eksmitowanie pozwanych w sytuacji gdy powodowie dysponują już stosownym tytułem egzekucyjnym.”

W wyniku uzyskanych klauzul wykonalności w tym uzupełnionej klauzuli z 24 września 2007 roku na podstawie postanowienia z dnia 21 października 2005 roku wszczęto postępowanie egzekucyjne mające na celu eksmisję powódki w celu wprowadzenia pozwanych w posiadanie nieruchomości zgodnie z treścią orzeczenia. Egzekucję prowadził Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gnieźnie P. B. pod sygnaturą akt KM 3520/11. Eksmisja wobec powódki została faktycznie wykonana w kwietniu 2013 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał, że powódka jako podstawę prawną swojego roszczenia podała przepis art. 840 § 1 ust 2 k.p.c. Nie było jednakże podstaw do uwzględnienia powództwa. Sąd Okręgowy nie podzielił argumentacji powódki, że postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości z 21 października 2005 r. nie uprawniało - według stanu prawnego obowiązującego w chwili jego wydania i ówczesnego brzmienia art. 999 k.p.c. - mimo zaopatrzenia go w klauzulę wykonalności wraz z jej uzupełnieniem do eksmitowania powódki w 2013 roku. W ocenie Sądu wymieniony tytuł był wykonalny i skuteczny, a na jego podstawie możliwe było przeprowadzenie w 2013 r. postępowanie egzekucyjnego (eksmisji powódki). Zmiana przepisu art. 999 k.p.c. z maja 2012 r. wyrażająca wprost możliwość rozpoczęcia egzekucji – eksmisji na podstawie postanowienia takiego typu jak zaskarżone jedynie sprecyzowała brzmienie tego przepisu celem wyeliminowania mogących się pojawiać wątpliwości interpretacyjnych. Powyższe potwierdził również wyrok Sądu Okręgowego z 5 grudnia 2006 r. w sprawie o eksmisję przeciwko powódce (sygn. II Ca 1812/06). W orzeczeniu tym Sąd Okręgowy stwierdził, że tytuł wykonawczy obejmujący postanowienie o przysądzeniu nieruchomości po nadaniu mu klauzuli wykonalności, uzupełnionej następnie postanowieniem z 24 września 2007 r. obejmuje również prawo do przeprowadzenia postępowania o eksmisję osoby bezprawnie zajmującej nieruchomość nowego właściciela. Ponadto, według stanu z chwili orzekania tytuł wykonawczy został już w całości zrealizowany, wobec czego pozbawienie go wykonalności jest niezasadne.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu - wskazując, co się na nie składa - Sąd Okręgowy powołał przepisy art. 102 k.p.c. oraz § 19 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Od wyroku tego apelację wniosła powódka zaskarżając go, w części oddalającej powództwo i zarzucając naruszenie przepisu art. 999 k.p.c. przez jego błędną interpretację oraz zastosowanie go w aktualnym brzmieniu do zdarzeń prawnych sprzed wejścia w życie zmiany tego przepisu z 3 maja 2012 r. Skarżąca podniosła, że nie była i nie jest dłużnikiem banku, jednak pomimo tego Sąd Rejonowy w Gnieźnie nadał tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności. Zgodnie z informacjami uzyskanymi przez powódkę, zobowiązanie wobec banku figurujące na A. C. obciążało nie powódkę, lecz siostrę jej byłego męża, noszącą to samo imię i nazwisko, co powódka. Sąd nie wyjaśnił tej kwestii. Bankowy tytuł egzekucyjny został wydany przeciwko powódce wskutek działań jej byłego męża. Tytułowi temu została nadana klauzula wykonalności, a powódka nie miała możliwości zaskarżenia tego postanowienia. Nie została bowiem powiadomiona o toczącym się postępowaniu. Informację o tym postępowaniu uzyskała dopiero od komornika sądowego.

W konsekwencji powódka wniosła – jak należy wnioskować z treści apelacji – o zmianę wyroku Sądu Okręgowego w zaskarżonej części i uwzględnienie powództwa. Powódka wniosła również o zasądzenie od pozwanych na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej jej pełnomocnik wniosła też o przyznanie jej kosztów wynikających z udzielenia powódce pomocy prawnej z urzędu.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na ich rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

S ą d Apelacyjny zwa ż y ł , co nast ę puje.

Apelacja okazała się niezasadna.

Podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 999 k.p.c. jest niezasadny. Prawidłowe jest stanowisko Sądu Okręgowego, że również w stanie prawnym obowiązującym przed wejściem w życie zmiany tego przepisu wprowadzonej ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381), tj. przed 3 maja 2012 r. możliwe było przeprowadzenie eksmisji powódki na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Gnieźnie z dnia 21 października 2005 r. o przysądzeniu własności nieruchomości na rzecz pozwanych po nadaniu temu postanowieniu stosownej klauzuli wykonalności przeciwko powódce. Jak już wskazał Sąd Okręgowy, powyższe potwierdza również prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 5 grudnia 2006 r. zapadły w sprawie o eksmisję przeciwko powódce, w którym Sąd ten wyraźnie wskazał, że wobec istnienia prawomocnego postanowienia sądu o przysądzeniu własności wydanie wyroku eksmisyjnego jest zbędne i prowadziłoby do powstania drugiego tytułu do dokonania eksmisji. Należy podnieść, że przytoczony wyrok z mocy art. 365 § 1 k.p.c. wiąże sąd w niniejszym postępowaniu. Zasadnie też wskazał Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że powódka nie wskazała na żadne okoliczności i zdarzenia, wskutek których zobowiązanie powódki wygasło lub nie może być egzekwowane.

W niniejszym postępowaniu nie mogą być też uwzględnione podniesione przez powódkę zarzuty dotyczące prawidłowości wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, który – jak wynika z treści apelacji – stanowił podstawę do wszczęcia przeciwko powódce egzekucji z nieruchomości, jak również zarzuty dotyczące prawidłowości nadania temu tytułowi klauzuli wykonalności przeciwko powódce. Nie można zgodzić się z apelującą, że nie miała ona możliwości kwestionowania nadania bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności na wcześniejszym etapie postępowania, gdyż nie została powiadomiona o postępowaniu toczącym się w tym przedmiocie i dowiedziała się o tym dopiero od komornika sądowego. Należy podnieść, że zgodnie z art. 795 § 1 k.p.c. na postanowienie sądu, co do nadania klauzuli wykonalności przysługuje zażalenie. Stosownie zaś do art. 795 § 2 k.p.c. termin do wniesienia zażalenia biegnie dla dłużnika od daty doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji. Powódka miała więc niewątpliwie możliwość podniesienia zarzutów na wcześniejszym etapie postępowania, co do prawidłowości nadania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Powódka miała również możliwość zakwestionowania prawidłowości samego bankowego tytułu egzekucyjnego przez wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego na podstawie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c., skoro kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego przedmiotowym bankowym tytułem egzekucyjnym.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

W punkcie 2 wyroku orzeczono o kosztach postępowania apelacyjnego zgodnie z treścią przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 w zw. z § 13 ust. l pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461). Na koszty te składają się koszty zastępstwa procesowego strony wygrywającej postępowanie apelacyjne. Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. i odstąpienia od obciążenia powódki kosztami zastępstwa procesowego pozwanych. Trudna sytuacja majątkowa strony nie stanowi do tego podstawy. Wskazać tu należy, że zgodnie z art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.) zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Strona przegrywająca proces przed sądem pierwszej instancji, decydując się na wniesienie apelacji, musi liczyć się z możliwością jej oddalenia i związanym z tym obowiązkiem zwrotu przeciwnikowi kosztów poniesionych w postępowaniu apelacyjnym. Decyzję taką powinna podjąć z uwzględnieniem wyników postępowania przed sądem pierwszej instancji, które pozwoliły zweryfikować słuszność zajmowanego w pozwie stanowiska. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że przekonanie strony o zasadności zajmowanego stanowiska, które może przemawiać za nie obciążaniem jej kosztami przegranego procesu przed sądem pierwszej instancji, przestaje być aktualne w postępowaniu apelacyjnym (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 24/11, nie publ.; z dnia 5 października 2011 r., IV CZ 48/11, nie publ z dnia 30 marca 2012 r. III CZ 13/12).

Nie było natomiast podstaw do przyznania adwokat E. P. kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym z uwagi na brak oświadczenia, że koszty te nie zostały zapłacone nawet w części (§ 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Ewa Blumczyńska Ewa Staniszewska Jan Futro