Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 października 2015 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Halina Zarzeczna (spr.)

Sędziowie: SA Edyta Buczkowska-Żuk

SA Eugeniusz Skotarczak

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2015 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. J.

przeciwko Skarbowi Państwa - Sąd Rejonowy w W., Skarbowi Państwa -Sąd Rejonowy w T., Skarbowi Państwa - Sąd Rejonowy dla W. Ś., Skarbowi Państwa - Sąd Rejonowy w G., Skarbowi Państwa -Sąd Rejonowy w G., Skarbowi Państwa - Sąd Rejonowy w S., Skarbowi Państwa - Sąd Apelacyjny w B., Skarbowi Państwa - Sąd Apelacyjny w K., Skarbowi Państwa - Sąd Okręgowy w O., Skarbowi Państwa - Sąd Apelacyjny we W., Skarbowi Państwa - Sąd Okręgowy w L., Skarbowi Państwa - Sąd Apelacyjny w L., Skarbowi Państwa - Sąd Okręgowy w B., Skarbowi Państwa - Sąd Apelacyjny w W., Skarbowi Państwa - Sąd Najwyższy w W., Skarbowi Państwa - Sąd Okręgowy w S., Skarbowi Państwa - Sąd Okręgowy w T., Skarbowi Państwa - Sąd Okręgowy w S., Skarbowi Państwa - Sąd Okręgowy w K., Skarbowi Państwa - Sąd Rejonowy w L., Skarbowi Państwa -Sąd Rejonowy w S., Skarbowi Państwa - Sąd Rejonowy w B., Skarbowi Państwa - Sąd Okręgowy w G., Skarbowi Państwa - Sąd Apelacyjny w G., Skarbowi Państwa - Sąd Okręgowy w W.

o zapłatę

na skutek zażalenia powoda J. J. na zarządzenie przewodniczącego w Sądzie Okręgowym w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 8 kwietnia 2015 roku, sygn. akt I C 1923/14

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie.

SSA Edyta Buczkowska-Żuk SSA Halina Zarzeczna SSA Eugeniusz Skotarczak

UZASADNIENIE

Zarządzeniem z 8 kwietnia 2015 roku przewodniczący w Sądzie Okręgowym w Gorzowie Wielkopolskim zwrócił pozew J. J., czym potwierdził wcześniejsze zarządzenie referendarza podjęte w tym przedmiocie. Przewodniczący ustosunkowując się do zarzutów przedstawionych przez powoda podał, że pomimo wezwania w ustawowym terminie 7 dni nie uzupełnił on braków formalnych pozwu oraz nie opłacił go. Ponowny wniosek powoda o zwolnienie z kosztów sądowych nie przerwał biegu terminu do uzupełnienia pozwu. Sąd przed nadaniem biegu sprawie rozpoznał wniosek powoda o przyznanie pełnomocnika z urzędu. Orzeczenie jest prawomocne. Pozew nie może otrzymać dalszego biegu, albowiem nie jest opłacony, brak numeru PESEL powoda, wskazania czy pozwani mają spełnić roszczenie solidarnie czy odrębnie, wskazania adresu siedziby każdego z pozwanych i odpisów pozwu dla każdego z nich. W uwzględnieniu powyższego na mocy art. 398 § 3 k.p.c. w związku z art. 130 § 1 i 2 k.p.c. zarządzono jak w sentencji.

Zażalenie na powyższe zarządzenie złożył powód, który domagał się jego uchylenia. Twierdził, że narusza ono art. 130 k.p.c. Podniósł, że pozew umożliwiał nadanie mu biegu, a art. 127 k.p.c. i art. 187 k.p.c. mają w tej sprawie zastosowanie. Nadto, wskazał, że przed wydaniem zaskarżonego zarządzenia sąd powinien rozpoznać jego wniosek o przyznanie adwokata z urzędu jako pierwszą czynność procesową. Podniósł, że powyższe uchybienie może skutkować nieważnością postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Zażalenie okazało się niezasadne.

Wbrew temu co wskazuje w treści swego zażalenia powód pozew nie spełnia wymogów formalnych umożliwiających nadanie mu biegu w sprawie, a wszystkie – licznie składane wnioski o zwolnienie od kosztów oraz ustanowienie na rzecz skarżącego pełnomocnika z urzędu, zostały w tej sprawie rozpoznane. Nie tylko nie zachodzi w tym przypadku sugerowana przez powoda nieważność postępowania, ale też sam pozew jako formalnie wadliwy zasadnie został zwrócony z uwagi na nieuzupełnione w terminie braki.

Ponieważ zagadnienie nieważności postępowania ma zasadnicze znaczenie dla rozpoznania sprawy ten zarzut należało ocenić w pierwszej kolejności. Sąd w oparciu o art. 379 pkt 5) k.p.c. może stwierdzić nieważność postępowania jeśli strona została pozbawiona możności obrony swych praw, do których z pewnością należy zaliczyć prawo do pomocy prawnej z urzędu. Jeśli zatem, mimo wniosku strony, sąd nie pochyli się na tym wnioskiem przed podjęciem istotnych rozstrzygnięć w sprawie, a w sytuacji opisanej w art. 124 § 1 k.p.c., zaraz po złożeniu pozwu, może narazić się na skutecznie podniesiony zarzut nieważności postępowania. Odniesienie tego poglądu prawnego do sytuacji procesowej powoda występującej w niniejszym postępowaniu prowadzi jednak do wniosku, że o stwierdzeniu nieważności postępowania nie może być mowy z uwagi na to, że wszystkie wnioski powoda o ustanowienie dla niego pełnomocnika zostały rozpoznane we właściwym czasie. Pierwszy wniosek zawarty w pozwie został rozpoznany po jego złożeniu. Postanowieniem z dnia 9 września 2014 roku referendarz sądowy wnioski powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu oraz o zwolnienie z kosztów sądowych oddalił. Co prawda, w aktach sprawy znajduje się wezwanie do uzupełnienia braków pozwu przed rozpoznaniem wniosków powoda, tym niemniej wezwanie to nie wywołało skutków procesowych. Pomimo tej czynności, dopiero po rozpoznaniu wniosku postanowieniem z 9 września 2014 roku ponownie wysłano do powoda wezwanie do uzupełnienia braków formalnych pozwu, co nastąpiło 16 października 2014 roku i to skutki uchybienia temu wezwaniu stanowiły podstawę faktyczną zwrotu pozwu. Zatem mimo, że wezwanie z 7 sierpnia 2014 roku było wadliwe to z uwagi na konwalidację tej czynności późniejszym rozstrzygnięciem co do pełnomocnika i ponownie sporządzonym wezwaniem nie pozbawiło ono powoda prawa do obrony. Kolejne wnioski o ustanowienie pełnomocnika były zaś rozpoznawane terminowo, niezwłocznie po ich wpłynięciu.

Twierdzenie powoda jakoby pozew nie zawierał braków formalnych też nie jest zasadne. Pozew powinien spełniać wymogi nie tylko te opisane w art. 187 k.p.c., na co powołuje się skarżący, ale przede wszystkim powinien zawierać te elementy, które wymienia art. 126 k.p.c., art. 126 ² k.p.c. i art. 128 k.p.c., a zatem między innymi odpisy pozwu dla stron przeciwnych, opłatę sądową, oznaczenie siedziby przeciwnika, jego numer PESEL, których powód w swym pozwie nie podał. Zgodnie z art. 130 § 2 k.p.c. bezskuteczny upływ terminu do uzupełnienia braków formalnych pozwu powoduje zwrot pozwu, i tak też stało się w niniejszym postępowaniu. Pismem z 16 października 2014 roku wezwano powoda do uzupełnienia pozwu poprzez podanie numeru PESEL, wskazanie czy pozwani mają spełnić roszczenie solidarnie czy odrębnie, podanie adresu każdego z pozwanych, nadesłanie odpisów pozwu dla pozwanych oraz uiszczenie opłaty w wysokości 10 000 złotych. Pismo zostało doręczone skarżącemu 20 października 2014 roku i w terminie siedmiu dni powód podał, że nie ma środków na opłacenie pozwu (mimo tego, że wcześniej jego wniosek o zwolnienie od kosztów został prawomocnie oddalony), jego żądanie jest solidarne, a pozew wraz z jednym odpisem jest wystarczający, skoro należy go doręczyć wyłącznie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Twierdził też, że siedziby pozwanych zostały wskazane właściwie. O ile, odnosząc się do tego pisma powoda, można zgodzić się ze stroną skarżącą, że podanie adresu siedziby pozwanych oraz odpisu pozwu dla wszystkich pozwanych nie jest brakiem formalnym, gdyż pisma procesowe wszczynające postępowanie sądowe przeciwko Skarbowi Państwa w sprawach, w których istnieje obowiązkowe zastępstwo procesowe Prokuratorii Generalnej powinny być doręczane wyłącznie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, która zastępuje Skarb Państwa, co daje podstawę do żądania odpisu pisma jedynie dla tej jednostki (vide postanowienie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 10 maja 2013 r., sygn. akt I ACz 244/13), to brak opłaty oraz numeru PESEL są takimi brakami formalnymi, które uniemożliwiają nadanie sprawie biegu. Zgodnie z art. 126 ² k.p.c. sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona opłata. Pierwszy wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych został oddalony, a kolejny zawarty w odpowiedzi na zobowiązanie do uzupełnienia braków formalnych pozwu, odrzucony. Przewodniczący zasadnie wskazał, że odrzucony wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie wstrzymał biegu terminu do uiszczenia opłaty (vide art. 112 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Z kolei brak numeru PESEL uniemożliwia identyfikację powoda. Nie jest zatem tak jak twierdzi skarżący, że postępowanie może toczyć się dalej, a wezwanie do uzupełnienia braków było wadliwe. Do zwrotu pozwu wystarczy, że jeden z wielu braków formalnych wyszczególnionych w wezwaniu nie zostanie usunięty. Skoro zaś zarówno opłata jak i numer PESEL nie zostały uzupełnione to stanowi to wystarczającą podstawę do zwrotu pozwu w rozumieniu art. 130 § 2 k.p.c., niezależnie od tego że niektóre jego elementy zostały uznane za braki formalne choć nimi faktycznie nie były. Zaskarżone zarządzenie okazało się zatem słuszne. W oparciu o powyższe Sąd Apelacyjny, zażalenie powoda oddalił, o czym, w oparciu o art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c., orzekł w sentencji postanowienia.

SSA Edyta Buczkowska-Żuk SSA Halina Zarzeczna SSA Eugeniusz Skotarczak