Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2015 r.

Sąd Rejonowy w Lęborku I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2015 r. w Lęborku

sprawy z powództwa P. B., W. B. (1)

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda P. B. kwotę 30.000 zł (trzydzieści tysięcy złotych) wraz z należnymi odsetkami ustawowymi od dnia 24.09.2013r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki W. B. (1) kwotę 30.000 zł (trzydzieści tysięcy złotych) wraz z należnymi odsetkami ustawowymi od dnia 24.09.2013r. do dnia zapłaty;

3.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda P. B. kwotę 2650,21 zł (dwa tysiące sześćset pięćdziesiąt 21/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki W. B. (1) kwotę 2936,78 zł (dwa tysiące dziewięćset trzydzieści sześć złotych 78/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

5.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Sądu Rejonowego w Lęborku kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem opłaty stosunkowej od pozwu której powodowie nie mieli obowiązku uiścić;

6.  zwraca z urzędu solidarnie powodom P. B. i W. B. (1) kwotę 262,61 zł (dwieście sześćdziesiąt dwa złote 61/100) tytułem należności za niewykorzystane wydatki.

Sygn. akt I C 243/14

UZASADNIENIE

Powód P. B. wniósł w dniu 21 lutego 2014 roku o zasądzenie od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwoty 30.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 września 2013 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią syna A. B.. Powód ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej określonej zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielnej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2002.163.1349) wraz z opłatą skarbową uiszczoną od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu sporządzonym do pozwu powód wskazał, że w dniu 30 grudnia 1998 roku około godziny 5:00 rano na drodze ze S. w kierunku K. kierujący samochodem marki M. o nr rej. (...) T. N. naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, iż nie dostosował prędkości pojazdu do stanu jezdni i promienia skrętu, czym doprowadził do zderzenia z jadącym z naprzeciwka swoim pasem ruchu samochodem marki M. o nr rej. (...) kierowanym przez I. P. (1). W wyniku zdarzenia śmierć poniósł m.in. syn powoda A. B.. W sprawie zostało wszczęte dochodzenie o czyn z art. 177 § 2 k.k., w toku którego stwierdzono, iż bezpośrednią przyczyną powstania wypadku była utrata przez T. N. panowania nad kierownicą. Kierowca samochodu marki M. nie mógł uniknąć wypadku i nie przyczynił się do jego zaistnienia. Z uwagi na fakt, iż jedyny sprawca zdarzenia zmarł, dochodzenie w powyższej sprawie zostało umorzone. W dniu zdarzenia, pojazd którym kierował sprawca wypadku posiadał ubezpieczenie OC w (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. Powód wskazał, że całą sytuacją jest do dnia dzisiejszego przytłoczony. Pomimo dużego upływu czasu poczucie straty nie mija, a on sam nie jest w sanie otrząsnąć się po tragedii. Śmierć dziecka, jej gwałtowność oraz okoliczności, w jakich nastąpiła odniosły bardzo negatywne konsekwencje emocjonalne. Powód dodatkowo wskazał, że zgłosił swoje roszczenie pozwanemu (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w dniu 9 września 2013 roku. W wyniku przeprowadzonego przez ubezpieczyciela postępowania likwidacyjnego decyzją z dnia 23 września 2013 roku pozwany odmówił wypłaty świadczenia na rzecz powoda.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew P. B. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu sporządzonym do odpowiedzi na pozew pozwany wskazał, że ustawodawca przed nowelizacją kodeksu cywilnego, która wprowadziła unormowanie wynikające z art. 446 § 4 k.c. stał na stanowisku, iż roszczenia dotyczące zadośćuczynienia do momentu nowelizacji kodeksu cywilnego osobom najbliższym nie przysługiwały. Nie można bowiem obciążać ubezpieczyciela w ramach odpowiedzialności wynikającej z obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych do kompensowania wszystkich następstw czynu posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym związanego z ruchem tego pojazdu, a tylko tych, które wskazywał § 10 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 roku w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Pozwany kwestionował roszczenie powoda P. B. co do zasady, jak i co do wysokości, przy czym również w zakresie dochodzonych odsetek i kosztów zastępstwa procesowego pełnomocników powoda w stawkach wyższych niż jednokrotna. Pozwany wskazał, iż powoda ze zmarłym synem łączyła niewątpliwie silna więź uczuciowa, ale nawet ta okoliczność nie może uzasadniać gwarancyjnej odpowiedzialności ubezpieczyciela za sprawcę zdarzenia, bowiem wiele lat po zakończeniu okresu ubezpieczenia ubezpieczyciel konfrontowany jest z roszczeniem, którego nie przewidywał i którego nie mógł przewidzieć w momencie zawierania umowy ubezpieczenia.

Sprawa wyżej wymieniona została zarejestrowana pod sygn. I C 243/14.

Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2014 roku referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Lęborku w sprawie I C 243/14 postanowił zwolnić P. B. od kosztów sądowych w części tj. opłaty od pozwu ponad kwotę 500 zł i oddalił wniosek w pozostałej części. Postanowieniem z dnia 24 września 2014 roku Sąd Rejonowy w Lęborku postanowił zmienić w.w. orzeczenie w ten sposób, że zwolnił powoda od kosztów sądowych w całości.

Powódka W. B. (1) wniosła w dniu 21 lutego 2014 roku o zasądzenie od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwoty 30.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 września 2013 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią syna A. B.. Powódka ponadto wniosła o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej określonej zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielnej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2002.163.1349) wraz z opłatą skarbową uiszczoną od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu sporządzonym do pozwu powódka wskazała, że w dniu 30 grudnia 1998 roku około godziny 5:00 rano na drodze ze S. w kierunku K. kierujący samochodem marki M. o nr rej. (...) T. N. naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, iż nie dostosował prędkości pojazdu do stanu jezdni i promienia skrętu, czym doprowadził do zderzenia z jadącym z naprzeciwka swoim pasem ruchu samochodem marki M. o nr rej. (...) kierowanym przez I. P. (1). W wyniku zdarzenia śmierć poniósł m.in. syn powodki A. B.. W sprawie zostało wszczęte dochodzenie o czyn z art. 177 § 2 k.k., w toku którego stwierdzono, iż bezpośrednią przyczyną powstania wypadku była utrata przez T. N. panowania nad kierownicą. Kierowca samochodu marki M. nie mógł uniknąć wypadku i nie przyczynił się do jego zaistnienia. Z uwagi na fakt, iż jedyny sprawca zdarzenia zmarł, dochodzenie w powyższej sprawie zostało umorzone. W dniu zdarzenia, pojazd którym kierował sprawca wypadku posiadał ubezpieczenie OC w (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. Powódka wskazała, że pomimo dużego upływu czasu poczucie straty syna nie mija, a ona sama nie jest w sanie otrząsnąć się po tej tragedii. Śmierć dziecka, jej gwałtowność oraz okoliczności, w jakich nastąpiła odniosły bardzo negatywne konsekwencje emocjonalne. Na nią i jej całą rodzinę. Powódka wskazała, że zgłosiła swoje roszczenie pozwanemu (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w dniu 9 września 2013 roku. W wyniku przeprowadzonego przez ubezpieczyciela postępowania likwidacyjnego decyzją z dnia 23 września 2013 roku pozwany odmówił wypłaty świadczenia na rzecz obu powódki.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu sporządzonym do odpowiedzi na pozew pozwany wskazał, że ustawodawca przed nowelizacją która wprowadziła unormowanie wynikające z art. 446 § 4 k.c. stał na stanowisku, iż roszczenie zadośćuczynienia do momentu nowelizacji kodeksu cywilnego osobom najbliższym nie przysługiwały. Nie można bowiem obciążać ubezpieczyciela w ramach odpowiedzialności wynikającej z obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych do kompensowania wszystkich następstw czynu posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym związanego z ruchem tego pojazdu a tylko tych, które wskazywał § 10 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 roku w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Pozwany kwestionował roszczenie powoda W. B. (1) co do zasady, jak i co do wysokości, przy czym również w zakresie dochodzonych odsetek i kosztów zastępstwa procesowego pełnomocników powoda w stawkach wyższych niż jednokrotna. Pozwany wskazał, iż powódkę ze zmarłym synem łączyła niewątpliwie silna więź uczuciowa, ale nawet ta okoliczność nie może uzasadniać gwarancyjnej odpowiedzialności ubezpieczyciela za sprawcę zdarzenia, bowiem wiele lat po zakończeniu okresu ubezpieczenia ubezpieczyciel konfrontowany jest z roszczeniem, którego nie przewidywał i którego nie mógł przewidzieć w momencie zawierania umowy ubezpieczenia.

Sprawa wyżej wymieniona została zarejestrowana pod sygn. I C 244/14

Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2014 roku referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Lęborku w sprawie I C 244/14 postanowił zwolnić W. B. (1) od kosztów sądowych w części tj. opłaty od pozwu ponad kwotę 500 zł i oddalił wniosek w pozostałej części. Postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Lęborku postanowił zmienić w.w. orzeczenie w ten sposób, że zwolnił powódkę od kosztów sądowych w części tj. od opłaty od pozwu ponad kwotę 300 zł.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Lęborku z dnia 16 października 2015 roku sygn. akt I C 244/14 połączono sprawę I C 244/14 prowadzoną z powództwa W. B. (1) przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. w przedmiocie zadośćuczynienia z sprawą I C 243/14 prowadzoną z powództwa P. B. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. w przedmiocie zadośćuczynienia w celu ich łącznego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia i w dalszym ciągu postanowiono je łącznie prowadzić pod wspólną sygnaturą I C 243/14.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 grudnia 1998 roku w odległości około 1000 m od granic miasta S. na drodze S. – K. doszło do zderzenia samochodu ciężarowego marki M. kierowanego przez I. P. (2) z samochodem marki M. w wyniku którego śmierć poniósł kierujący tym pojazdem T. N. oraz pasażerowie tego samochodu: A. B., K. B. i K. S..

Prokuratura Rejonowa w Szczecinku nadzorowała dochodzenie w sprawie wypadku drogowego zaistniałego w dniu 30 grudnia 1998 roku.

W toku prowadzonego postępowania przygotowawczego przez Prokuraturę Rejonową w Szczecinku powołano biegłego ds. ruchu drogowego, który na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego wydał opinię stwierdzając w niej, iż bezpośrednią przyczyną powstania wypadku była utrata przez T. N. panowania nad kierownicą, będąca konsekwencją niestosowania prędkości pojazdu do stanu jezdni i promienia zakrętu. Kierowca I. P. (1) nie mógł uniknąć wypadku i nie przyczynił się do jego zaistnienia.

Postanowieniem z dnia 26 stycznia 1999 roku w sprawie Ds. 62/99 Asesor Prokuratury Rejonowej w Szczecinku postanowił na podstawie art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k. umorzyć dochodzenie w sprawie zaistniałego w dniu 30 grudnia 1998 roku na trasie W.-S. wypadku drogowego podczas którego kierowany przez I. P. (2) samochód M. nr rej. (...) zderzył się z samochodem marki M. nr rej. (...) prowadzonym przez T. N. na skutek czego śmierć poniósł kierowca samochodu M. oraz jego pasażerowie: A. B., K. B. i K. S. tj. o czyn z art. 177 § 2 k.k. – wobec śmierci sprawcy wypadku.

A. B. był synem P. B. i W. B. (1). W wypadku z dnia 30 grudnia 1998 roku zginął również siostrzeniec państwa B. - K. B.. W chwili śmierci syn państwa B. miał 16 lat. Był spokojnym dzieckiem inteligentnym, bardzo kulturalnym, dobrze uczącym się. Nie sprawiał kłopotów wychowawczych rodzicom. Grał w siatkówkę, która była jego pasją. Chciał zostać w przyszłości zawodowym siatkarzem. Rodzina uczestniczyła w jego licznych meczach. Ojciec zawoził go na treningi. A. B. często spędzał z ojcem czas na wędkowaniu czy w garażu. Interesował się mechaniką samochodową. Mamie pomagał w pracy tj. przy załadunku i rozładunku towaru w sklepie spożywczo-przemysłowym. Często w weekendy jeździł z nią do pracy. W ciągu tygodnia A. B. uczył się w (...) w L.. Popołudniami grywał w piłkę z kolegami bądź spędzał czas z rodzicami. Przed wypadkiem A. B. zapewniał rodzicom poczucie bezpieczeństwa, mogli bowiem zawsze liczyć na jego wsparcie. Drugie dziecko państwa B. – córka od dłuższego czasu mieszka i pracuje za granicą. Cała rodzina liczyła, iż gdy syn dorośnie pozostanie w Polsce. To na synu miała spoczywać w przyszłości opieka nad rodzicami w podeszłym wieku. Syn był bardziej obowiązkowy od córki, to on sprzątał w domu, wykonywał większość prac domowych, był bardziej pomocny rodzicom. Po śmierci syna państwo B. wspominają go każdego dnia, codziennie bywają na cmentarzu. Ich życie sprowadza się do pokonywania drogi z domu na cmentarz i na odwrót. Do dnia dzisiejszego pokój A. B. jest w stanie w jakim był w chwili śmierci syna, są tam nadal wszystkie jego rzeczy, ubrania, meble itp. Pomagał też w prowadzonej przez W. B. (1) działalności gospodarczej. W oczach rodziny i znajomych A. B. był osobą spokojną, mądrą, zaradną, pracowitą. Stan psychiczny państwa B. po śmierci dziecka jest niestabilny. Najbardziej przytłaczającą dla nich okolicznością jest, że byli zmuszeni pochować swojego jedynego syna, a nie na odwrót tj. że ich własne dziecko zmarło przed nimi. Państwo B. przed śmiercią syna byli osobami towarzyskimi, otwartymi, udzielającymi się w pracy zawodowej. P. B. był kucharzem, a W. B. (1) od dłuższego czasu prowadzi sklep w C.. Po śmierci syna oboje stronią od gości i znajomych po części z własnej winy, albowiem w każdej rozmowie poruszają temat zmarłego syna i przeżywają tragedię ciągle na nowo. Oboje - zmuszeni swoją sytuacją finansową - w niedługim czasie po pogrzebie syna wrócili do pracy. P. B. nie mógł odnaleźć się w pracy, jego zmiany nastrojów, nawracające stany depresyjne ostatecznie spowodowały, że stał się osobą bezrobotną od dnia 5 marca 2009 roku. P. B. do dnia dzisiejszego zażywa leki uspokajające i nasenne. Cierpi na bezsenność, brak koncentracji, jest bardziej nerwowy. W. B. (1) po śmierci syna skupiła się w całości na pracy. W sklepie, który kiedyś prowadziła z pracownicą, po śmierci syna pracuje sama codziennie czasami nawet ponad 10 godzin. Jest osoba zamkniętą w sobie aczkolwiek płaczliwą. Nie lubi dzielić się swoimi przemyśleniami z rodziną, nie lubi poruszać tematów które są dla niej trudne, próbuje sama je rozwiązać, co robi poprzez całkowite oddanie się pracy. Rodzina wielokrotnie namawiała ją aby zwróciła się o pomoc do psychologa. Życie towarzyskie państwa B. ogranicza się do sporadycznych rozmów z sąsiadami. Po śmierci syna przez okres trzech lat państwo B. stanowili rodzinę zastępczą dla siostrzeńca J. K. (brata zmarłego w wypadku K. B. i kuzyna zmarłego w wypadku A. B.). W okresie tamtym państwo B. starali się stworzyć rodzinę dla siostrzeńca, jednakże tragedia jaką przeżyli w 1998 roku spowodowała, że atmosfera w domu była niezwykle przygnębiająca i apatyczna dla wszystkich domowników. Oboje byli bardzo małomówni, stronili od towarzystwa itp. Narodziny wnuków (dzieci córki) nic nie zmieniły w życiu państwa B. albowiem, wnuki wychowywane są za granicą i rzadko przebywają w Polsce. Święta Bożego Narodzenia są dla P. i W. B. (1) od 1998 roku niezwykle smutne i przygnębiające zbiegają się one bowiem z rocznicą śmierci ich syna.

U P. B. i W. B. (1) występują przeżycia i formy zachowań wskazujące na tzw. żałobę powikłaną, pod postacią m.in. niepogodzenia się ze śmiercią syna, utrzymującego się nasilonego cierpienia, nawracających bolesnych emocji, skutkujących drażliwością i nerwowością (w przypadku P. B.) czy pozostawienia pokoju syna w niezmienionym stanie, bardzo częstego wspominania syna, załamania wiary, utraty radości życia (w przypadku W. B. (1)), codziennych odwiedziń grobu syna, utraty zainteresowań, wycofania się z kontaktów towarzyskich (w przypadku obojga). Wyżej opisane objawy nie dezorganizują całkowicie funkcjonowania zawodowego ani społecznego państwa B., ale mając na względzie ich utrzymywanie się – mimo znacznego upływu czasu oraz ich negatywny wpływ na stan psychiczny P. B. i W. B. (1), ich zachowanie a także na możliwość wystąpienia i pogłębiania się zaburzeń psychosomatycznych wymagają specjalistycznej pomocy psychologicznej (psychoterapii) i psychiatrycznej (ewentualnie włączenie leczenia farmakologicznego) - pomoc ta powinna obejmować okres minimum półroczny.

P. i W. B. (2) w dniu 9 września 2013 roku zgłosili swoje roszczenie (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. W wyniku przeprowadzonego przez ubezpieczyciela postępowania likwidacyjnego decyzją z dnia 23 września 2013 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. odmówiła wypłaty świadczenia każdej z osób.

(dowód: akta sprawy Prokuratury Rejonowej w Szczecinku Ds. 62/99, dokumentacja zebrana w aktach sprawy I C 244/14, przesłuchanie P. B. k. 104, przesłuchanie W. B. (1) k. 105, zeznania świadków: S. T. k. 118 i w aktach I C 244/14 – k. 114-115verte, J. K. k.118-119 i w aktach I C 244/14 – k. 114-115verte, opinia sądowo-psychologiczna P. B. k. 138-142, opinia sądowo-psychologiczna W. B. (1) k. 143-144, dokumentacja ubezpieczyciela k.21-41 i w aktach I C 244/14 – k. 21-35, odpis KRS k. 74-79, akt zgonu A. B. k. 20)

Sąd zważył co następuje:

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony, przy czym uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (art. 822 § 1 i 4 kc). Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu (art. 35 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. W pierwszej kolejności należy wskazać, że pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (dalej: (...)) ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za skutki wypadku spowodowanego przez T. N., albowiem prowadzony przez niego pojazd mechaniczny bezsprzecznie był ubezpieczony w ramach umowy OC w pozwanym zakładzie ubezpieczeń. Podstawą dochodzonych roszczeń jest art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i art. 23 k.c. w zw. z art. 822 k.c. w zw. z art. 436 § 1 k.c. - odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Zgodnie bowiem z ugruntowanym już zapatrywaniem i idącym za tym orzecznictwem Sądu Najwyższego, odnoszącym się do możliwości dochodzenia i zasądzania zadośćuczynienia po śmierci osoby bliskiej wskutek deliktu popełnionego przed 3 sierpnia 2008 r., tj. przed wprowadzeniem art. 446 § 4 k.c., roszczenia sformułowane pozwem znajdują oparcie w obowiązującym prawie. Nowelizacja bowiem jako taka doprowadziła jedynie do zmiany w sposobie realizacji roszczenia przez skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania (tak m.in. uchwała z 13 lipca 2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2012/1/10; wyrok z 11 maja 2011r., I CSK 621/10, LEX nr 848128; wyrok z 14 stycznia 2010 r., IV CSK 307/09, OSNC-ZD 2010/3/91; wyrok z 6 lutego 2008 r., II CSK 459/07, LEX nr 950430; uchwała z 22 października 2010 r., III CZP 76/10, LEX nr 604152; wyrok z 25 maja 2011 r., II CSK 537/10, LEX nr 846563; wyrok z 15 marca 2012 r., I CSK 314/11, LEX nr 1164718). W cytowanych orzeczeniach Sąd Najwyższy wypowiedział się jednoznacznie co do istnienia odpowiedzialności ubezpieczyciela w tym zakresie, dając m. in. wyraz zapatrywaniu, iż „artykuł 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) - w brzmieniu sprzed dnia 11 lutego 2012 r. - nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c.". Zgodnie też ze stanowiskiem Sądu Najwyższego omawiany przepis art. 34 ustawy (w brzmieniu obowiązującym do dnia 11 lutego 2012 r.) nie stanowi przeszkody do domagania się zadośćuczynienia za spowodowanie śmierci osoby najbliższej, a osoba dochodząca zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej nie jest poszkodowana jedynie pośrednio. Nie może być bowiem kwestionowane, że ten sam czyn niedozwolony może wyrządzać krzywdę różnym osobom. Krzywdą wyrządzoną zmarłemu jest utrata życia, dla osób mu bliskich zaś jest to naruszenie dobra osobistego poprzez zerwanie więzi emocjonalnej szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych. Osoba dochodząca ochrony na podstawie art. 448 k.c. może być poszkodowana bezpośrednio i dochodzić naprawienia własnej krzywdy, doznanej poprzez naruszenie jej własnego dobra osobistego. Sąd w pełni podziela wyrażony wyżej pogląd, w tym również zapatrywanie, że odpowiedzialności odszkodowawczej w ramach art. 34 ust. 1 cyt. wyżej ustawy podlega również szkoda niemajątkowa. Wzmiankowany przepis, powołując się na szkodę nie dokonuje bowiem rozróżnienia w zależności od materialnego lub niematerialnego jej charakteru. W tym kontekście w ocenie Sądu, przedstawiony w sprawie materiał dowodowy, obejmujący w szczególności nie podważaną dokumentację, zeznania świadków oraz wysłuchania powodów, a nadto opinie biegłego psychologa, daje podstawę do stwierdzenia, że śmierć A. B. w wypadku objętym pozwem doprowadziła faktycznie do naruszenia dóbr osobistych powodów w postaci prawa do życia w pełnej rodzinie i utrzymywania więzi ze zmarłym synem oraz prawa do opieki i wsparcia z jego strony. To zaś dalej wywołało u powodów realną krzywdę, która może i powinna zostać zrekompensowana stosownym zadośćuczynieniem. Podkreślenia wymaga, iż dobrem osobistym którego naruszenia wymaga rekompensaty jest zawsze prawo do życia w rodzinie. W judykaturze przyjmuje się, że najwyższe kwoty zadośćuczynienia powinny być zasądzane na rzecz osób, które na skutek śmierci stały się samotne, bez rodziny i w ten sposób należy traktować rodziców, którzy utracili ostatnie dziecko i nie będą mogli już mieć własnych dzieci. Orzecznictwo wskazuje, że zadośćuczynienie nie powinno zależeć od sytuacji majątkowej zmarłego, a roszczenia związane z uszczerbkiem o charakterze materialnym powinny być kompensowane w ramach stosownego odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. Sąd orzekając w przedmiocie zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych z art. 23 i 24 w związku z art. 448 k.c. musi brać pod uwagę kompensacyjny charakter zadośćuczynienia i rodzaj naruszonego dobra. Ciężar gatunkowy poszczególnych dóbr osobistych nie jest jednakowy i nie wszystkie dobra osobiste zasługują na jednakowy poziom ochrony. Z uwagi na ciężar gatunkowy dobra osobistego w postaci prawa do życia w rodzinie, powinno ono w hierarchii wartości zasługiwać na wzmożoną w porównaniu z innymi chronionymi dobrami ochronę. Naruszenie tego dobra w opinii sądu stanowi daleką większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego, niż w przypadku innych dóbr, a skutki rozciągają się na całe życie osób bliskich. Z tych względów w ocenie sądu orzekającego w takich przypadkach szkoda jest bardziej godna ochrony z uwagi na naruszenie dobra wysokiej rangi i w najwyższym stopniu. Ponadto w przypadku gdy uprawniony do świadczenia, stał się osobą samotną i z uwagi na wiek nie może założyć rodziny, utrata osoby bliskiej ma zawsze charakter nieodwracalny. W niniejszej sprawie okoliczność naruszenia dóbr osobistych powodów nie wymaga szerszego uzasadnienia z przyczyn oczywistych, należy jedynie wskazać, iż z przeprowadzonego postępowania dowodowego w sposób jasny i spójny wynika, że relacja pomiędzy powodami i ich zmarłym synem była zgodna i serdeczna. Powodowie mogli zawsze liczyć na jego pomoc i wsparcie. W rezultacie uznać należało, że pozwany odpowiada za krzywdę wynikłą wskutek śmierci A. B., której to doznali powodowie jako rodzice, co rodzi po jego stronie obowiązek zapłaty zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 23 k.c. i art. 24 k.c. Przechodząc do omówienia kryteriów i sposobu ustalenia wysokości przysługującego zadośćuczynienia, tu znów podkreślić trzeba, że zgodnie z ugruntowanym już zapatrywaniem wyrażonym m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r. (III CSK 279/10, OSP 2012/4/44) zadośćuczynienie ma na celu kompensację doznanej krzywdy, tj. złagodzenie cierpienia wywołanego śmiercią osoby bliskiej oraz pomoc osobie pokrzywdzonej w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym rzeczywistości, przy czym na sam rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień trudności z jakimi pokrzywdzony będzie umiał się zmierzyć, by odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy oraz wiek pokrzywdzonego. Nie ulega przy tym wątpliwości, że każdy przypadek powinien być indywidualizowany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnej sprawy. Mając powyższe na względzie i przenosząc na grunt sprawy niniejszej wskazać należy, że w przypadku roszczenia, jakim jest zadośćuczynienie za krzywdy związane ze śmiercią bliskiego członka rodziny i oceniając rozmiar krzywd, Sąd winien wziąć pod uwagę przede wszystkim relacje łączące powodów ze zmarłym synem. W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy przysporzył podstaw dla poczynienia w tej mierze ustaleń oraz wysnucia wniosków uwzględniających w całości stanowisko co do wysokości zadośćuczynienia strony powodowej. Podkreślenia wymaga, że w zasadzie w każdym przypadku utrata osoby najbliższej powoduje wewnętrzny ból, poczucie krzywdy i osamotnienia oraz konieczność przystosowania się do nowej sytuacji, co ma szczególne znaczenie w przypadku utraty osób odgrywających w całej rodzinie wspomnianą ważną rolę. Sąd miarkując wysokość zadośćuczynienia w niniejszej sprawie kierował się przede wszystkim wystąpieniem nagłego i brutalnego zerwania więzi rodzica z synem, które przyczyniło się do pozbawienia rodzica prawa do wychowywania i obserwacji kolejnych etapów życia dziecka. Rozmiar zadośćuczynienia w ocenie sądu determinowało również poczucie krzywdy i bólu wywołane utratą syna. Nie bez znaczenia pozostawał również stan psychiczny obojga rodziców, która wymagała i wymaga do dnia dzisiejszego leczenia psychologicznego i psychiatrycznego. Zdaniem sądu, najistotniejszym dla wymiaru świadczenia jest ogrom doznanego cierpienia oraz adekwatność zadośćuczynienia wobec przeżytego przez rodziców cierpienia i bólu. A. B. był sumiennym i rzetelnym uczniem Technikum Budowlanego w L., reprezentował szkołę w licznych zawodach sportowych, jak również przyczyniał się i pomagał rodzicom w utrzymywaniu gospodarstwa domowego, a jego śmierć wywarła daleko idące skutki w sferze emocjonalnej i psychicznej rodziców. Zdaniem sądu, na wymiar zasądzonego świadczenia przede wszystkim miała wpływ istotna zmiana (pogorszenie) sytuacji życiowej najbliższej rodziny pokrzywdzonego, której skutkiem była utrata osoby wchodzącej w dorosłe życie, usamodzielniającej się i będącej dotychczas istotnym oparciem w codziennym życiu poprzez pomoc w pracach domowych, opiekę nad rodzicami, spędzaniem z nimi wspólnego czasu. W celu ustalenia powyższych okoliczności w toku prowadzonego postępowania sądowego Sąd dopuścił dowód z przesłuchania świadków zawnioskowanych przez stronę powodową, jak i Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego psychologa na okoliczność wpływu zdarzenia śmierci A. B. na psychikę obu powodów P. i W. B. (1), doznanego przez nich wstrząsu psychicznego, rozległości i trwałości skutków oraz odzwierciedlenia ich wpływu na funkcjonowanie powodów w społeczeństwie, samopoczucie, system motywacyjny, odbiór społeczny, czy w związku z tym zdarzeniem pogorszył się stan psychiczny powodów oraz czy mogą ujawnić się w organizmie powodów dalsze skutki tego zdarzenia i na jaki okres, czy są one przemijające czy stałe. Biegły T. Z. jednoznacznie wskazał, że informacja o nagłej i tragicznej śmierci syna A., a następnie konieczność udziału w identyfikacji zwłok były dla rodziców A. B. zdarzeniami silnie traumatycznymi, o dużym ładunku emocji negatywnych (rozpacz, przygnębienie, smutek, poczucie krzywdy, niesprawiedliwości). Pierwszy etap żałoby związany z największym wstrząsem psychicznym P. B. i W. B. (1) przetrwali dzięki wsparciu najbliższych, a także pomocy farmakologicznej, oraz w przypadku W. B. (1) – również dzięki stosunkowo szybkiemu powrotowi do aktywności zawodowej (po 3 tygodniach). Oboje mimo licznych sugestii lekarzy rodzinnych czy członków rodziny nie skorzystali z specjalistycznego leczenia psychiatrycznego czy pomocy psychologicznej. I. cechy osobowości W. B. (1) skutkujące nadmierną kontrolą reakcji emocjonalnych i uczuć, a także brak specjalistycznej pomocy psychologicznej i psychiatrycznej bezpośrednio po śmierci dziecka zaburzył prawidłowy przebieg żałoby i proces psychicznej adaptacji do zmienionej rzeczywistości. Według biegłego psychologa u P. B. i W. B. (1) występują przeżycia i formy zachowań wskazujące na tzw. żałobę powikłaną, pod postacią m.in. niepogodzenia się ze śmiercią syna, utrzymującego się nasilonego cierpienia, nawracających bolesnych emocji, skutkujących drażliwością i nerwowością (w przypadku P. B.) czy pozostawienia pokoju syna w niezmienionym stanie, bardzo częstego wspominania syna, załamania wiary, utraty radości życia (w przypadku W. B. (1)), codziennych odwiedziń grobu syna, utraty zainteresowań, wycofania się z kontaktów towarzyskich (w przypadku obojga). Wyżej opisane objawy nie dezorganizują całkowicie funkcjonowania zawodowego ani społecznego powodów, ale mając na względzie ich utrzymywanie się – mimo znacznego upływu czasu oraz ich negatywny wpływ na stan psychiczny P. B. i W. B. (1), ich zachowanie a także na możliwość wystąpienia i pogłębiania się zaburzeń psychosomatycznych - wymagają specjalistycznej pomocy psychologicznej (psychoterapii) i psychiatrycznej (ewentualnie włączenie leczenia farmakologicznego) - pomoc ta powinna obejmować okres minimum półroczny. Przesłuchani zaś świadkowie w sprawie S. T. i J. K. zgodnie potwierdzili, że A. B. zapewniał rodzicom poczucie bezpieczeństwa, mogli bowiem zawsze liczyć na jego wsparcie. Stan psychiczny państwa B. po śmierci dziecka jest niestabilny. Najbardziej przytłaczającą dla nich okolicznością jest, że byli zmuszeni pochować swojego jedynego syna, a nie odwrotnie. Państwo B. przed śmiercią syna byli osobami towarzyskimi, otwartymi, udzielającymi się w pracy zawodowej, obecnie izolują się od świata zewnętrznego. Po śmierci syna oboje stronią od gości i znajomych po części z własnej winy, albowiem w każdej rozmowie poruszają temat zmarłego syna i przeżywają tragedię ciągle na nowo. Sąd dał w pełni wiarę świadkom, albowiem ich zeznania uzupełniały się nawzajem, a ponadto potwierdziła je sporządzona później opinia biegłego. Mając na względzie wszystkie podniesione wcześniej okoliczności należało uznać, iż kwota, która czyni należycie zadość krzywdzie powstałej na skutek śmierci syna po stronie powodów winna się kształtować na poziomie po 30.000 zł dla każdego z nich. Jednocześnie Sąd uznał, że ustalenie zadośćuczynienia w tej wysokości, w okolicznościach niniejszej sprawy nie prowadzi do nieuzasadnionego wzbogacenia po stronie powodów. Orzekając o roszczeniu odsetkowym od kwoty zasądzonego zadośćuczynienia Sąd miał na względzie treść art. 481 § 1 k.c. tj. w związku z wydaniem decyzji w sprawie 23 września 2013 roku dochodzenie roszczenia z tytułu odsetek za opóźnienie uzasadnione jest od 24 września 2013 roku do dnia zapłaty. Zobowiązanie do zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego ma charakter bezterminowy i zgodnie z art. 455 k.c. o przekształceniu go w zobowiązanie terminowe decyduje wierzyciel przez wezwanie dłużnika do wykonania. Nie ma przy tym znaczenia, że przyznanie zadośćuczynienia i odszkodowania jest fakultatywne i zależy od uznania Sądu orzekającego oraz oceny okoliczności konkretnej sytuacji. W niniejszej sprawie pozwany został wezwany do zapłaty. Pozwany decyzją z dnia 23 września 2013 roku odmówił wypłaty należnych mu świadczeń, przez co popadł w opóźnienie. Daje to uprawnionemu do świadczenia możliwość dochodzenia odsetek za opóźnienie na podstawie art. 481 k.c. niezależnie od tego z jakiego powodu ono nastąpiło – od dnia 24 września 2013 roku (podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dna 15 listopada 2002 roku V CKN 1331/00 czy uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1995 roku sygn. akt III CZP 69/95). Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 27 września 2012 roku (I ACA 851/12) wskazał, że wyrok ustalający należną kwotę zadośćuczynienia ma charakter deklaratoryjny. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie przez ustawę zasądzenia zadośćuczynienia i określenia jego wysokości w pewnym zakresie uznaniu sądu. Przewidziana w art. 445 § 1 k.c. możliwość przyznania przez Sąd odpowiedniej sumy zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze (wyrok z dnia Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011 roku , ICSK 243/10) Orzeczenie bowiem nie kreuje nowego stanu rzeczy, lecz jedynie potwierdza okoliczność zaistnienia krzywdy w określonym rozmiarze, czego korelatem jest obowiązek zapłaty odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia. Nadto należy również zwrócić uwagę na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Lublinie w wyroku z dnia 14 sierpnia 213 roku I ACa 350/2013 - zasądzenie odsetek dopiero od chwili wyrokowania byłoby w okolicznościach niniejszej sprawy rozwiązaniem wysoce niesprawiedliwym, które cale ryzyko ekonomiczne prowadzenia sporu z ubezpieczycielem przerzuca na poszkodowanego. Brak możliwości naliczania odsetek przed datą wyrokowania mogłaby sprzyjać oportunistycznym zachowaniom ubezpieczycieli, którzy decydując jednostronnie o wysokości wypłacanych odszkodowań mogliby zaniżać ich wysokość nie ryzykując że będzie to równoznaczne z niewłaściwym wykonaniem ciążącego na nich zobowiązania, które powstaje z mocy prawa i stwierdzane jest jedynie orzeczeniem sądu. W tym stanie, na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i art. 23 k.c. oraz art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 817 § 1 k.c., Sąd orzekł jak w pkt 1 i 2 sentencji wyroku.

W zakresie kosztów procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 k.p.c. w zw. z §6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 t.j.) dla każdego powodów z osobna, bowiem zanim obie sprawy I C 243/14 i I C 244/14 zostały połączone, w każdej z spraw z osobna pełnomocnicy podejmowali szereg odmiennych czynności albowiem sprawy te nie były na tym samym etapie rozpoznania przez długi okres czasu. I tak na rzecz P. B. Sąd zasądził łącznie kwotę 2650,21 zł na którą składało się wynagrodzenie pełnomocnika 2400 zł, koszty udzielonych pełnomocnictw 34 zł, koszty korespondencji 37,80 zł, koszy opinii biegłego 178,41 zł. Na rzecz W. B. (1) Sąd zasądził łącznie kwotę 2936,78 zł na którą składało się wynagrodzenie pełnomocnika 2400 zł, koszty udzielonych pełnomocnictw 34 zł, koszty korespondencji 37,80 zł, koszy opinii biegłego 158,98 zł, opłata sądowa 300 zł i koszty odpisów 6 zł. Sąd nie uwzględnił wniosku pełnomocnika powodów o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości. Niniejsza sprawa nie miała bowiem charakteru szczególnie zawiłego, wymagającego od profesjonalnych pełnomocników dużego nakładu pracy. W judykaturze powszechnie przyjmuje się że podstawę zasądzenia opłaty stanowią stawki minimalne określone w rozporządzeniu jeżeli natomiast przemawia za tym niezbędny nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy oraz jego wkład w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia (co nie miało miejsca w niniejszej sprawie) wówczas sąd może zasądzić opłatę wyższa która nie może jednak przewyższyć sześciokrotnej stawki minimalnej ani wartości przedmiotu sprawy (tak m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2010 roku III CZP 64/10 i wiele innych orzeczeń temu podobnych) – pkt 3 i 4 sentencji wyroku.

Sąd działając w trybie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 z zm.) orzekł o kosztach sądowych (opłacie od pozwu) której powodowie całkowicie i częściowo zwolnieni od kosztów sądowych nie mieli obowiązku uiścić - obciążając nią przeciwnika procesowego w wymiarze 2700 zł (1500 zł i 1200 zł) - (pkt 5 sentencji wyroku). I wreszcie na podstawie art. 84 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 roku Nr 90 poz. 594 z zm.) Sąd zwrócił z urzędu powodom kwotę 262,61 zł tytułem zwrotu należności z tytuły wydatków, stanowiących różnicę pomiędzy kosztami pobranymi od strony a kosztami należnymi (pkt 6 sentencji wyroku).

SSR Aleksandra Sobczak-Michalak

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować;

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnom. powodów i pełnom. pozwanego bez pouczenia

3.  Z wpływem lub za 17 dni.

L., dnia 15 października 2015 roku

SSR Aleksandra Sobczak-Michalak