Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2015 r.

Sąd Rejonowy w Wołominie I Wydział Cywilny

w składzie następującym: Przewodniczący – SSR Michał Marcysiak

Protokolant – Emilia Ołdak

po rozpoznaniu w dniu 7 października 2015 r. w Wołominie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O.

o zapłatę

1.  zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. na rzecz M. S. kwotę 647 zł (sześćset czterdzieści siedem złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od tej kwoty od dnia 18 lipca 2014 r. do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. na rzecz M. S. kwotę 72,40 zł (siedemdziesiąt dwa złote i czterdzieści groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 3936/14

Uzasadnienie wyroku z dnia 16 października 2015 r.

M. S. wniósł o zasądzenie od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. kwoty 1082,57 zł wraz z odsetkami ustawowymi od tej kwoty od dnia 18 lipca 2014 r. do dnia zapłaty. Wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego wykonywanego przez radcę prawnego, według norm prawem przepisanych.

W dniu 29 września 2014 r. Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Wołominie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od tego nakazu pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. w dniu 11 kwietnia 2013 r. wniosła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wołominie (...) o egzekucję od dłużnika M. S. kwoty 617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego zasądzonych w punkcie II. wyroku Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 9 lipca 2012 r. sygn. akt I C 331/11 oraz kosztów postępowania klauzulowego zasądzonych w postanowieniu o nadaniu klauzuli wykonalności temu wyrokowi, które wydane zostało w dniu 26 lutego 2013 r. przez Sąd Okręgowy w Opolu sygn. akt IV Ca 994/12, to jest kwoty 66 zł. Wniósł również o „przyznanie wierzycielowi kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym według norm”. Wniosek egzekucyjny złożony został przez pełnomocnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. – adwokata A. S.. Do wniosku załączone zostały tytuły wykonawcze w postaci odpisu wyżej wskazanego wyroku opatrzonego klauzulą wykonalności i odpisu postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 26 lutego 2013 r. sygn. akt IV Ca 994/12 w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności i kosztów postępowania klauzulowego. Postępowanie egzekucyjne toczyło się pod sygn. Km (...).

W wyniku skierowania egzekucji do majątku M. S. Komornik Sądowy S. S. wyegzekwował od niego, w dniu 9 maja 2014., łączną kwotę 1082,57 zł. Na kwotę tę składała się należność główna zasądzona w punkcie II. wyroku Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 9 lipca 2012 r. sygn. akt I C 331/11, tj. kwota 617 zł, wyżej wskazane koszty postępowania klauzulowego w kwocie 66 zł i koszty zastępstwa prawnego w egzekucji w kwocie 45 zł oraz koszty postępowania egzekucyjnego w łącznej kwocie 354, 57 zł. Wysokość tych kosztów Komornik Sądowy ustalił postanowieniem z dnia 28 maja 2014 r. i postanowił w całości obciążyć nimi M. S., jako dłużnika. Ponadto, w postanowieniu tym stwierdził zakończenie postępowania egzekucyjnego i postanowił zatrzymać tytuł wykonawczy w aktach sprawy. Postanowienie jest prawomocne. W wyniku tej egzekucji wierzyciel otrzymał od Komornika kwotę 885,30 zł, w tym kwotę 157,30 zł tytułem zwrotu zaliczki na wydatki na gotówkowe uiszczonej w toku postępowania (95,68 zł) i zwrotu uiszczonej przez wierzyciela opłaty za poszukiwanie majątku dłużnika (61,62 zł).

(okoliczności bezsporne)

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 26 lutego 2013 r., sygn. II Ca 994/12 klauzula wykonalności nadana została nie tylko na punkt II. wyroku Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 9 lipca 2012 r., ale również, zgodnie z wnioskiem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O., na punkt 2. wyroku Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 20 lutego 2013 r., w którym Sąd ten zasądził od M. S. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu odwoławczym. Ta ostatnia należność nie była jednak przedmiotem wniosku egzekucyjnego złożonego w sprawie Km (...) Komornika Sądowego S. S..

(dowód: tytuł wykonawczy – k. 2 akt Km (...) Komornika Sądowego S. S., wniosek o nadanie klauzuli wykonalności z dnia 20 lutego 2013 r. – k. 73 akt sprawy Sądu Rejonowego w Opolu sygn. I C 331/12)

Kwotę 617 zł, zasądzoną w punkcie II. wyroku Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 9 lipca 2012 r. sygn. akt I C 331/11 M. S. uiścił na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. jeszcze przed wszczęciem wyżej wskazanego postępowania egzekucyjnego, tj. najpóźniej w dniu 22 lutego 2013 r., wskutek polecenia przelewu z rachunku bankowego M. S. na rachunek bankowy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O., prowadzony przez Bank (...) S.A. z siedzibą w W. o numerze (...), wydanego w dniu 21 lutego 2013 r.

(dowód: potwierdzenie przelewu sporządzone w dniu 30 kwietnia 2014 r. – k. 10, dokument zatytułowany „umowa zgłoszenie” z dnia 31 grudnia 2007 r. – k. 9)

W dniu 10 lipca 2014 r. M. S. wezwał (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. do zapłaty kwoty 1082,57 zł wyegzekwowanej od niego w postępowaniu egzekucyjnym Km 12848/13 w terminie 7 dni.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 4 lipca 2014 r. – k. 17, potwierdzenie odbioru – k.20)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w części jako bezsporny. W zakresie zatem szczegółowo wskazanym wyżej, nie wymagał on dowodu. W pozostałym zakresie Sąd oparł się na wyżej wskazanych dokumentach złożonych do akt w odpisach lub też znajdujących się w oryginałach w aktach spraw Km (...) i I C 331/12. Żadna ze stron nie kwestionowała mocy dowodowej tych dokumentów, w związku z czym również Sąd nie powziął w tej mierze wątpliwości.

W oparciu o potwierdzenie przelewu sporządzone w dniu 30 kwietnia 2014 r.(k. 10) i dokument zatytułowany „umowa zgłoszenie” z dnia 31 grudnia 2007 r. (k. 9) Sąd ustalił, że powód, najpóźniej w dniu 22 lutego 2013 r., uiścił na rzecz pozwanego kwotę 617 zł tytułem kosztów procesu zasądzonych w sprawie I C 331/12 Sądu Rejonowego w Opolu. Dokumenty te, w sposób dostateczny, wykazują fakt złożenia polecenia przelewu tej kwoty na rachunek pozwanego. Skoro tak, to istniała podstawa do sformułowania domniemania faktycznego, iż zapłata ta w istocie nastąpiła (art. 231 k.p.c.). Jeśli pozwany twierdziłby, że tak się nie stało, to na nim spoczywał obowiązek wykazania tych twierdzeń (art. 6 k.c.). Pozwany mógł to uczynić bez najmniejszego problemu, chociażby poprzez przedłożenie odpowiedniego wyciągu z rachunku bankowego z okresu 21 – 22 luty 2013 r. Pozwany poprzestał jedynie na zaprzeczeniu, aby otrzymał zapłatę. Ze stanowiska pozwanego, wyrażonego przez jego pełnomocnika procesowego w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k.28), wynika że zaprzeczenie to dyktowane było wyłącznie doraźną taktyką procesową, a nie wiedzą o tym jak przedstawią się fakty w tej kwestii. Pełnomocnik pozwanego wprost wskazał bowiem, że okoliczność ta wymaga zweryfikowania i, co więcej, że poinformuje Sąd o jego wynikach. Mimo tego, do chwili zamknięcia rozprawy, nie uczynił tego. Za pozwanego nikt nie stawił się również podczas rozprawy. Należy zauważyć, iż brak oświadczenia w tej kwestii, stanowił naruszenie procesowego obowiązku ciążącego na stronie, polegającego na dawaniu wyjaśnień, co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek (art. 3 k.p.c.). Pozwany miał obowiązek złożyć oświadczenie, co do twierdzeń powoda dotyczących tej okoliczności faktycznej, co wynika wprost z art. 210 § 2 k.p.c. Pełnomocnik pozwanego sam nawet deklarował, że złoży te wyjaśnienia, lecz ostatecznie tego nie uczynił. W związku z tym istniały nawet podstawy – mając na uwadze wyniki rozprawy – do uznania przedmiotowej okoliczności za przyznaną (art. 230 k.p.c.). Mimo bowiem deklaracji złożenia takiego oświadczenia i świadomości ciężaru procesowego wyrażającego się w obowiązku jego złożenia (wszak pozwany był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata), pozwany nie złożył go. Okoliczność tę Sąd ostatecznie ustalił jednak jako udowodnioną, przy pomocy domniemania faktycznego z art. 231 k.p.c., stosownie do wyżej poczynionych uwag.

Sąd pominął, podczas rozprawy, wniosek powoda o zwrócenie się do Banku (...) w W. o wydanie zaświadczenia potwierdzającego dojście przedmiotowego przelewu do skutku. Dowód ten powołany został za późno, albowiem potrzeba jego powołania powstała już w momencie doręczenia pełnomocnikowi odpisu sprzeciwu, tj. w dniu 25 marca 2015 r. Właściwym czasem do złożenia tego wniosku dowodowego był okres kilkunastu dni po doręczeniu odpisu sprzeciwu pełnomocnikowi powoda. Skoro dowód ten nie został powołany w czasie właściwym, to Sąd go pominął w oparciu o art. 217 § 2 k.p.c. Pełnomocnik powoda nie uprawdopodobnił przy tym, że nie zgłosił tego wniosku dowodowego we właściwym czasie bez swojej winy lub że występują inne wyjątkowe okoliczności. Niewątpliwie uwzględnienie tego wniosku dowodowego prowadziłoby zaś do zwłoki w rozpoznaniu sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo było częściowo uzasadnione.

Jak stanowi art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Jak natomiast głosi art. 410 § 1 k.c. przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Przy czym, zgodnie § 2 tego przepisu, świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W niniejszej sprawie należało uznać, iż miał miejsce przypadek nienależnego świadczenia. Takim świadczeniem była kwota 617 zł wyegzekwowana w wyżej opisanym postępowaniu egzekucyjnym, jako koszty procesu w sprawie o sygn. I C 331/12 Sądu Rejonowego w Opolu. Mimo iż powód uiścił tę kwotę, przed skierowaniem egzekucji do jego majątku, to wskutek wyegzekwowania jej w postępowaniu egzekucyjnym, świadczenie to zostało spełnione ponownie, tym razem już bez podstawy prawnej. Pozwany nie podnosił przy tym zarzutu, że nie jest już wzbogacony (art. 409 k.c.).

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie również w zakresie zasądzenia kwoty 30 zł tytułem części wyegzekwowanych od powoda kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu egzekucyjnym (wyegzekwowane zostało 45 zł z tego tytułu). Wyegzekwowanie tej części kosztów zastępstwa procesowego stanowiło bowiem czyn niedozwolony w rozumieniu art. 415 k.c. w zw. z art. 416 k.c. Dla uzasadnienia tego stanowiska, należy, w pierwszej kolejności, wyjaśnić, że postępowanie egzekucyjne toczyło się w oparciu o dwa tytuły wykonawcze. Jednym był wyrok Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 9 lipca 2012 r. zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 26 lutego 2013 r. w zakresie punktu II. tego wyroku, a drugim, postanowienie o kosztach postępowania klauzulowego zawarte w punkcie 2. postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 26 lutego 2013 r. Przy czym, postanowieniem tym Sąd nadał klauzulę wykonalności nie tylko na punkt II. wyroku Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 9 lipca 2012 r., ale również na punkt 2. wyroku Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 20 lutego 2013 r. Postanowienie o kosztach postępowania klauzulowego jest szczególnym tytułem wykonawczym, albowiem, jak wynika z art. 794 ¹ § 1 k.p.c., postanowienie to podlega wykonaniu bez potrzeby zaopatrywania go w klauzulę wykonalności. Nie było sporne między stronami, że należność z tytułu kosztów postępowania klauzulowego nie była, na chwilę złożenia wniosku egzekucyjnego, zaspokojona przez powoda. Prowadzenie przedmiotowego postępowania egzekucyjnego w oparciu o te dwa tytuły wykonawcze ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia możliwości przypisania bezprawności zachowaniu pozwanego, polegającym na wszczęciu i przeprowadzeniu tej egzekucji. Co do zasady, wszczęcie i prowadzenie przez wierzyciela egzekucji przeciwko dłużnikowi na podstawie tytułu wykonawczego w postaci prawomocnego orzeczenia Sądu zapatrzonego w klauzulę wykonalności, nie może być bowiem uznane za czyn niedozwolony uzasadniający odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 415 k.c., jak trafnie wskazuje na to Sąd Najwyższy, chociażby w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 września 2008 r. II CSK 200/08 (LEX nr 470032). Jest tak, gdyż orzeczenie sądu podlegające wykonaniu jest z reguły orzeczeniem zgodnym z prawem. Wszczęcie i popieranie egzekucji w oparciu o tytuł wykonawczy w postaci prawomocnego orzeczenia sądu, nie może być zatem, co do zasady, kwalifikowanie jako działanie niezgodne z prawem. Nie można jednak wykluczyć, że zachowanie wierzyciela będzie jednak, w takiej sytuacji, zachowaniem bezprawnym, a przez to również zawinionym, w normatywnym pojęciu winy, jako przesłanki odpowiedzialności za szkodę spowodowaną czynem niedozwolonym. Będzie tak w szczególności wówczas, gdy wierzyciel skieruje do egzekucji tytuł wykonawczy, o którym wie, lub przy dołożeniu należytej staranności wiedzieć powinien, że został już wykonany, tj. że świadczenie, na które opiewa zostało już wykonane. Warto zauważyć, że problem ten dostrzega również Sąd Najwyższy, który trafnie, w uzasadnieniu wyżej przywołanego orzeczenia, wyjaśnił, że „postępowanie wierzyciela polegające na wykonywaniu swoich uprawnień wynikających z prawomocnego orzeczenia sądu jest zgodne z przepisami prawa i nie narusza zasad współżycia społecznego, jeżeli pomiędzy powstaniem tytułu egzekucyjnego a skierowaniem tego tytułu do egzekucji po wcześniejszym nadaniu mu klauzuli wykonalności, nie nastąpiły żadne zdarzenia mające wpływ na treść obowiązku dłużnika wynikającego z tytułu wykonawczego, wskutek których wygasłby, czy uległ ograniczeniu ten obowiązek”. W niniejszej sprawie tylko jeden z dwóch tytułów wykonawczych stanowiących podstawę egzekucji był już wykonany w chwili złożenia wniosku egzekucyjnego. Tytuł wykonawczy w postaci postanowienia o kosztach postępowania klauzulowego nie był wykonany. Powstałe w postępowaniu egzekucyjnym koszty tego postępowania, powstałaby zatem nawet wówczas, gdyby do egzekucji skierowany został wyłącznie tytuł wykonawczy jeszcze nie wykonany, a więc postanowienie Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 26 lutego 2013 r. o kosztach postępowania klauzulowego. W szczególności taka sama byłaby wysokość naliczonej przez organ egzekucyjny stosunkowej opłaty egzekucyjnej, pobranej od powoda w oparciu o art. 49 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jednolity Dz. U. z 2011 r., Nr 231, poz. 1376 ze zm.), to jest byłaby to opłata minimalna, określona w tym przepisie – 1/20 wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Inna byłaby tylko wysokość kosztów zastępstwa prawnego w egzekucji, albowiem w przypadku egzekwowania kwoty 66 zł stawka minimalna opłaty za zastępstwo adwokackie wynosi 15 zł, jak wynika z § 11 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 461). W związku z tym, gdyby pozwany nie skierował do egzekucji wykonanego już tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 9 lipca 2012 r., powód nie poniósłby tych kosztów. Przed skierowaniem egzekucji pozwany winien był zweryfikować, czy powód nie zapłacił już należności z tego tytułu wykonawczego. Skoro pozwany tego nie zrobił, a należność ta była już zapłacona, to z winy organu zarządzającego pozwanym, spowodowana została szkoda w majątku powoda równa kwocie 30 zł wyegzekwowanych od niego kosztów postępowania klauzulowego. Wina ta polegała na niedołożeniu należytej staranności w ustaleniu stanu rozrachunków stron na chwilę kierowania wniosku egzekucyjnego do organu egzekucyjnego. Dlatego też Sąd uwzględnił powództwo do kwoty 647 zł należności głównej pozwu i w pozostałym zakresie powództwo o tę należność oddalił. Brak było podstaw do przypisania bezprawności działania pozwanego, w zakresie w jakim polegało ono na spowodowaniu wyegzekwowania od powoda pozostałych kosztów postępowania egzekucyjnego, jak i kosztów postępowania klauzulowego. Te ostatnie koszty, na chwilę wszczęcia egzekucji były niezaspokojoną należność wynikającą z osobnego tytułu wykonawczego.

O odsetkach ustawowych Sąd orzekł w oparciu o art. 481 § 1 k.c. Powód domagał się zasądzenia odsetek ustawowych od dnia 18 lipca 2014 r. Był to pierwszy dzień po wyznaczonym pozwanemu terminie zapłaty dochodzonych w niniejszej sprawie należności. Świadczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, w okolicznościach niniejszej sprawy, było wymagalne już wcześniej, to jest już w dniu wyegzekwowania kwoty 617 zł. Wymagalność roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia nie jest bowiem uzależniona od wezwania do zapłaty w tych przypadkach, gdy świadczenie zostało spełnione bez podstawy prawnej (inaczej kwestia ta wygląda, gdy po spełnieniu świadczenia podstawa świadczenia odpadła). Z kolei, jeśli chodzi o sumę pieniężną, stanowiącą świadczenie dłużnika obowiązanego do naprawienia szkody wynikającej z czynu niedozwolonego (art. 363 § 1 k.c. i art. 415 k.c. w zw. z art. 416 k.c.), to staje się ono wymagalne z chwilą wezwania do zapłaty (art. 455 k.c.). Pozwany popadł w opóźnienie od dnia 18 lipca 2014 r., co uzasadniało zasądzenie odsetek ustawowych od kwoty zasądzonej w punkcie 1. wyroku od tego dnia do dnia zapłaty.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie 3. wyroku, zgodnie z art. 100 k.p.c. stosunkowo je rozdzielając. Powód wygrał proces w 60 %, a pozwany w 40 % i w takich proporcjach należy się stronom zwrot poniesionych przez nie kosztów procesu. Do kosztów powoda należała opłata sądowa od pozwu w kwocie 55 zł, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego oraz 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego wykonywanego w niniejszej sprawie przez radcę prawnego, ustalone w stawce minimalnej wynikającej z § 6 punkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.). 60 % tych kosztów to kwota 151,20 zł. Z kolei koszty pozwanego to koszty zastępstwa procesowego wykonywanego przez adwokata, ustalone w tej samej stawce, co w przypadku powoda, a więc w kwocie 180 zł oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego, co daje razem 197 zł, z czego zwrotowi na jego rzecz podlega 40 %, czyli 78,80 zł. Po kompensacie tych należności, należało orzec jak w punkcie 3. sentencji wyroku.