Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Przemysław Majkowski

Protokolant: Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 2 listopada 2015 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko E. C.

o obniżenie renty

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki E. C. kwotę 3617 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego,

3.  nakazuje pobrać od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 232,50 (dwieście trzydzieści dwa 50/100) złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo w sprawie przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 70/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 9 marca 2015 roku (data wpływu do Sądu) powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o obniżenie renty wyrównawczej wypłacanej przez powoda pozwanej E. C. z kwoty po 7.700 zł miesięcznie do kwoty po 700 zł miesięcznie począwszy od dnia 1 kwietnia 2015r. W uzasadnieniu pozwu wskazano m.in., że pozwana w styczniu 2014r. osiągnęła wiek emerytalny i w normalnym biegu zdarzeń, gdyby nie uległa wypadkowi nie pracowałaby już zawodowo lecz korzystałaby ze świadczeń emerytalnych. ( pozew wraz z uzasadnieniem k. 3-4 ).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana nie uznała powództwa, podnosząc, że w niniejszej sprawie nie zostały spełnione przesłanki opisane w art. 907 § 2 k.c., a samo osiągnięcie przez pozwaną wieku emerytalnego nie może samo w sobie stanowić zmiany stosunków w rozumieniu tego przepisu. (odpowiedź na pozew k. 21-22).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana E. C. w dniu 7 marca 2001r. uległa wypadkowi drogowemu spowodowanemu przez kierowcę pojazdu mechanicznego, za którego odpowiedzialność ubezpieczeniową ponosiła strona powodowa. W wyniku wypadku powódka doznała licznych i bardzo ciężkich obrażeń ciała. Przed wypadkiem pozwana prowadziła w B. kwiaciarnię, a jej działalność była zarejestrowana w Urzędzie Miejskim w B. jako działalność osoby fizycznej.

W lipcu 2002 r. przed Sądem Okręgowym w Kaliszu zawisła sprawa z powództwa E. C. przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. o zadośćuczynienie i po rozszerzeniu pozwu także o rentę wyrównawczą. W toku tego postępowania strony zawarły ugodę co do części roszczeń E. C. i w zakresie ugodzonego roszczenia postępowanie zostało umorzone. Przedmiotem procedowania pozostała jedynie renta, o której Sąd Okręgowy w Kaliszu orzekł wyrokiem z dnia 13 marca 2006r. w sprawie sygn. akt. I C 41/04 zasądzając na rzecz E. C. począwszy od dnia 1 marca 2006r. rentę uzupełniającą w wysokości po 7.700 zł miesięcznie. Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2006r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACa 853/06 Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie sygn. akt I ACa 853/06 oddalił apelację wywiedzioną przez (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. ( niesporne, wyrok SO w Kaliszu k. 280 akt I C 41/04, wyrok SA w Łodzi k. 327 akt I C 41/04.)

Okoliczności wypadku, obrażeń odniesionych przez powódkę i jej stanu zdrowia oraz zarobkowania przed wypadkiem były niesporne pomiędzy stronami w niniejszym procesie i zostały szczegółowo, opisane w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 marca 2006r. w sprawie sygn. akt. I C 41/04 Sądu Okręgowego w Kaliszu nie ma zatem konieczności ich ponownego powielania w treści uzasadnienia niniejszego wyroku.

W dniu 2 stycznia 2014 roku pozwana ukończyła 60 lat. ( niesporne)

Pozwana w dalszym ciągu odczuwa skutki wypadku z 2001 i wymaga leczenia ( niesporne) .

Od dnia 2 czerwca 2014r. pozwana nabyła prawo do emerytury, która od 1 marca 2015r. wynosi 880,45 zł brutto miesięcznie ( dowód: pismo ZUS k. 29).

W toku postępowania, na wniosek strony powodowej, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z dziedziny kardiologii na okoliczność ustalenia czy E. C. byłaby z chwilą przejścia na emeryturę w 2014r. zdolna do wykonywania pracy przy prowadzeniu kwiaciarni, także wówczas gdyby nie doznała szkody w wypadku komunikacyjnym w 2001r., a cierpiałaby jedynie na istniejące przed 2001r. choroby samoistne, a przede wszystkim chorobę wieńcową. W treści opinii biegła kardiolog wskazała, że w 1999r pozwana miała orzeczoną częściową niezdolność do pracy na podstawie wykonanych wówczas badań nieinwazyjnych sugerujących chorobę wieńcową. Po wypadku w 2001r. przebyła trzy duże operacje ortopedyczne i nie leczyła się w tym czasie na chorobę wieńcową. Od 1999r. pozwana nie ma żadnych dolegliwości wieńcowych i retrospektywnie zdaniem bieglej należy przypuszczać, ze wykonana wtedy próba wysiłkowa była fałszywie dodatnia, w szczególności, że pozwana przebyła trzy ciężkie operacje ortopedyczne, ciężki uraz wielonarządowy i mimo tego przy tak dużym obciążeniu organizmu nie doszło u niej do pojawienia się jakichkolwiek objawów choroby wieńcowej. Pozwana była od daty wypadku 28 razy hospitalizowana w oddziałach rehabilitacyjnych i ortopedycznych i nigdy nie wymagała hospitalizacji kardiologicznej. Pozwana nie leczy się i nie przyjmuje leków na serce. W konkluzji biegła stwierdziła, że pozwana byłaby w 2014r. zdolna do pracy polegającej na prowadzeniu kwiaciarni gdyby nie doznała szkody w wypadku komunikacyjnym w 2001r., a cierpiałaby jedynie na choroby samoistne w tym chorobę wieńcową. ( dowód: opinia bieglej kardiolog G. B. k. 60 – 61).

Opinia bieglej kardiolog nie była kwestionowana przez żadną ze stron. ( niesporne)

Ustalony w sprawie stan faktyczny w dużej mierze jest niesporny i oparty na niekwestionowanym przez strony nieosobowym materiale dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy w postaci dokumentacji medycznej pozwanej oraz w aktach I C 41/04 SO w Kaliszu. Sąd uznał wszystkie wyżej wymienione dokumenty za wiarygodne, bowiem ich wartości dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron, a Sąd nie znalazł żadnych podstaw by czynić to z urzędu. Wobec tego Sąd uznał, że dokumenty urzędowe stanowią, w myśl art. 244 § 1 k.p.c., dowód tego, co zostało w nich w sposób urzędowy stwierdzone, a dokumenty prywatne, zgodnie z art. 245 k.p.c. stanowią dowód tego, że osoby, które je podpisały złożyły oświadczenia w nich zawarte.

Sąd w całości przyjął w poczet materiału dowodowego opinię biegłej G. B.powołanej w niniejszej sprawie bowiem jest ona sporządzona zgodnie z regułami sztuki, spójna i logiczna, zawiera wyczerpujące odpowiedzi na zadane pytania, a żadna ze stron nie zakwestionowała jej treści. Sąd nie dostrzegł także żadnych czynników osłabiających zaufanie do wiedzy biegłej i jej bezstronności, ani żadnych ważnych powodów, które zmuszałyby do dopuszczenia dowodu z opinii innych specjalistów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu w całości. W niniejszej sprawie powód żądał ustalenia, że wysokość renty wyrównawczej płaconej przez powoda na rzecz pozwanej w dotychczasowej kwocie 7.700 złotych miesięcznie wynosić będzie od dnia 1 kwietnia 2015 roku kwotę 700,00 złotych miesięcznie. Jako podstawę swojego żądania powód wskazał nabycie przez pozwaną uprawnień emerytalnych skutkujących w jego ocenie koniecznością zmniejszenia renty wyrównawczej w wysokości ustalonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Kaliszu w sprawie o sygn. akt I C 41/04 z dnia 13 marca 2006 r.

Podstawę prawną ustalenia renty wyrównawczej stanowi przepis art. art. 444 § 2 k.c., zgodnie z którym, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Renta wyrównawcza wyrównuje szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, która wynika z utraty zdolności do pracy, a ściślej z braku możliwości uzyskania dochodów skutkiem utraty bądź ograniczenia zdolności do pracy. Metodyka wyliczania tej renty polega na przyjęciu hipotezy, że gdyby nie wypadek to poszkodowany dalej pracowały na określonym stanowisku i osiągałby nadal dochody z zatrudnienia. Z drugiej strony bierze się pod uwagę dochody, jakie poszkodowany uzyskuje, a w przypadku, gdy nie jest całkowicie niezdolny do pracy zarobki, jakie może uzyskać przy wykorzystaniu posiadanej zdolności do pracy. Gdyby po prawidłowych ustaleniach okazało się, że osoba starająca się o rentę pozostaje w zatrudnieniu to dochody te należałoby dodać do uzyskiwanych z renty wypadkowej i porównać z możliwymi do uzyskania na stanowisku pracy, które ta osoba zajmowałaby gdyby nie wypadek.

Dokonując oceny prawnej zgłoszonego roszczenia podnieść należy, że zgodnie z art. 907 § 2 k.c. jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie. Celem art. 907 § 2 k.c. jest zharmonizowanie treści przysługującego poszkodowanemu prawa podmiotowego ze zmianą okoliczności faktycznych, jaka może nastąpić w przyszłości. Uznać zatem należy, że w tym przepisie przewidziano odstępstwo od zasady materialnej prawomocności wyroków i materialnej skuteczności ugód, w zakresie określenia wysokości i czasu trwania renty . Wynikające z istoty unormowania zawartego w art. 907 § 2 k.c. ograniczenie materialnej prawomocności wyroku oznacza, że wyrok orzekający o obowiązku świadczenia renty wiąże materialnie tylko w okolicznościach przyjętych za podstawę orzeczenia, z tym, że zmiana może nastąpić jedynie w razie istotnej zmiany stosunków w stosunku do stanu, w jakim orzekano o rencie. W wypadku renty zasądzonej na podstawie art. 444 § 2 k.c. nowe okoliczności stanowiące podstawę stwierdzenia zmiany stosunków mogą dotyczyć zarówno sfery osobistej uprawnionego do renty lub zobowiązanego z tego tytułu, jak i zjawisk o charakterze obiektywnym, przy czym w każdym z tych wypadków decydujące znaczenie mają ich gospodarcze następstwa. Swoistością normy art. 444 § 2 k.c. jest bowiem, że odszkodowanie w formie renty ma wynagrodzić szkodę przyszłą. Siłą rzeczy sąd określając jej rozmiar musi opierać się na danych hipotetycznych. Przewidywania mogą się nie spełnić, a wówczas ustalona orzeczeniem sądowym renta przestaje być adekwatna do szkody (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r., II PK 191/13; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2014 r., IV CSK 444/13, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 1991 r., III CZP 66/91). Podkreślić przy tym należy, że dla uwzględnienia powództwa o zmianę wysokości i czasu trwania renty konieczne jest wykazanie w procesie zmiany stosunków, a ciężar udowodnienia koniecznych przesłanek zgłoszonego w pozwie żądania spoczywa na powodzie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 1976 r., III PRN 4/76). Sąd Najwyższy wskazał, że „zmiana stosunków" w rozumieniu art. 907 § 2 k.c. musi być istotna i taka, której sąd w wyroku zasądzającym rentę lub strony w ugodzie gwarantującej wypłatę renty nie przewidziały, albo nawet przewidziały, lecz inaczej, o innej treści. Pojęcie "stosunków" jest ujęte w sposób ogólny i dlatego nie pozwala na wyłączenie z nich wszelkich okoliczności, od których zależy wysokość i czas trwania renty odszkodowawczej. W świetle art. 907 § 2 k.c. sąd jest władny uwzględnić takie okoliczności, od których uzależniona jest wysokość i czas trwania renty, jakie już istniały lub też mogły być przewidziane w ugodzie, czy przy wyrokowaniu, lecz wówczas były pominięte, jeżeli nastąpiła od tego czasu zmiana co najmniej jednego elementu, od którego uzależnione były w poprzednim wyroku lub ugodzie wysokość i czas trwania renty. W szczególności jako przykład „zmiany stosunków", o którym mowa w art. 907 § 2 k.c. Sąd Najwyższy uznaje - w zależności od konkretnych okoliczności - osiągnięcie wieku emerytalnego i możliwość przejścia na emeryturę przez osobę uprawnioną do renty uzupełniającej (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 września 2008 roku, w sprawie I BP 5/08, opubl. L.). Z kolei w uchwale z dnia 12.6.1968 r., III PZP 27/68 (OSNCP 1969 nr 2, poz. 24) Sąd Najwyższy stwierdził, że w procesie o rentę uzupełniającą sąd nie powinien ograniczyć obowiązku płacenia renty do momentu uzyskania przez powoda uprawnień do emerytury, chyba że z okoliczności danej sprawy wynika, iż powód w chwili osiągnięcia uprawnień do emerytury byłby niezdolny do wykonywania pracy zarobkowej, nawet wówczas, gdyby nie uległ wypadkowi. Podobne stanowisko Sąd Najwyższy prezentuje w swoim najnowszym orzecznictwie, stwierdzając, że osiągnięcie wieku emerytalnego i spełnienie innych warunków nabycia prawa do emerytury nie prowadzi do utraty zdolności do pracy zarobkowej i nie daje podstawy do ograniczenia przez sąd obowiązku pracodawcy płacenia pracownikowi poszkodowanemu wskutek wypadku przy pracy renty uzupełniającej (art. 444 § 2 k.c.) do momentu uzyskania przez pracownika uprawnień do emerytury (por. wyrok z dnia 15.11.2006 r., I UK 150/06, OSNP 2008 nr 1-2, poz. 19).

W niniejszej sprawie powód, domagając się uchylenia obowiązku rentowego nałożonego na niego względem pozwanej E. C., podnosił, że wyłączną podstawą przyznania pozwanej renty były obrażenia odniesione przez nią w wypadku i ustanie jego obowiązku wobec osiągnięcia przez nią wieku emerytalnego. W rozpoznawanej sprawie obowiązek powoda względem pozwanej został określony treścią prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu, a zatem to na powodzie, jako wywodzącym skutki prawne z określonego faktu, ciążył obowiązek wykazania „zmiany stosunków", o której mowa w art. 907 § 2 k.c. Powód tymczasem wywodził słuszność swojego żądania jedynie z samego faktu osiągnięcia przez pozwaną wieku emerytalnego. Powód nie wykazał, że pozwana utraciłaby w całości lub w części zdolność do pracy z osiągnięciem wieku emerytalnego, ewentualnie, że zaprzestałaby zarobkowania z innych przyczyn. Przeprowadzony na wniosek powoda dowód z opinii biegłego kardiologa, co szczegółowo powyżej opisano wykazał, że pozwana nie cierpi na chorobę wieńcową i w 2014r. mogłaby prowadzić kwiaciarnię gdyby nie wypadek i odniesione w nim urazy. W ślad za niekwestionowaną przez powoda opinią biegłej Sąd rozpoznający powództwo w niniejszej sprawie przyjął, że pozwana po osiągnięciu wieku emerytalnego mogłaby nadal pracować i osiągać z tego tytułu wynagrodzenie. W przypadku renty uzupełniającej sąd nie może ograniczyć płacenia renty do momentu uzyskania przez uprawnionego prawa do emerytury. Osiągnięcie wieku emerytalnego i możliwość przejścia na emeryturę może być powodem obniżenia renty tylko, jeżeli z okoliczności konkretnego przypadku to wynika, jednak dowód w omawianym zakresie spoczywał wyłącznie na powodzie. Tymczasem strona powodowa oparła swoje twierdzenie o braku hipotetycznej możliwości dalszego świadczenia pracy przez pozwaną wyłącznie na fakcie osiągnięcia przez nią wieku emerytalnego. Stwierdzenie takie jest niewystarczające. Powód winien wykazać, że w konkretnej sytuacji, w jakiej znajdowałaby się pozwana z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego nie mogłaby on dalej wykonywać pracy zawodowej.

Poza wnioskiem o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego kardiologa powód nie wykazał się inną aktywnością dowodową. Bierność strony w zakresie obowiązku dowodzenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia nie zobowiązuje Sądu – poza wyjątkowymi przypadkami – do prowadzenia dowodu z urzędu. W tym miejscu wskazać należy, że na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku (I CKU 45/96, opubl. OSNC z 1997, z. 6-7, poz. 76).

Nie można także podzielić argumentacji powoda dotyczącego złego stanu zdrowia pozwanej przed wypadkiem. W tym zakresie Sąd czyniąc ustalenia faktyczne oparł się na dowodzie z opinii biegłego kardiologa, który wykluczył u pozwanej chorobę wieńcową i szczegółowo wskazał na omyłkę w rozpoznaniu stanu jej zdrowia w przeszłości przed wypadkiem wskazując na jednorazowy charakter ówczesnego badania i popełnione przy nim błędy.

Okoliczność zamiany renty wypłacanej pozwanej przez ZUS na emeryturę wypłacaną przez ZUS wobec osiągnięcia przez nią wieku emerytalnego nie przemawiała także za częściowym choćby uwzględnieniem powództwa bowiem przez cały okres od zaistnienia wypadku pozwana miała taką rentę i była to okoliczność brana pod uwagę przy rozstrzyganiu o wysokości renty uzupełniającej przez Sąd Okręgowy w Kaliszu, a obecnie ustalona przez ZUS emerytura jest tylko nieznacznie wyższa od dotychczasowej renty chorobowej nie można zatem mówić o zmianie stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2013r., poz. 461).