Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 508/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia

SA Barbara Hejwowska

Sędziowie:

SA Krystyna Smaga

SA Małgorzata Rokicka - Radoniewicz (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Maciej Mazuryk

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2013 r. w Lublinie

sprawy B. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o umorzenie należności z tytułu zaległych składek na ubezpieczenia społeczne

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 25 marca 2013 r. sygn. akt VIII U 3416/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 508/13

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...)z dnia 31 sierpnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na podstawie art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego umorzył postępowanie w sprawie umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy za okres od 4 października 1999 r. do 20 lutego 2000 r., a także nieopłaconych składek wraz z odsetkami od 24 marca do 31 sierpnia 2000 r., do opłacenia których zobowiązana była B. P. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej przy jednoczesnym pobieraniu zasiłku macierzyńskiego oraz przebywaniu na urlopie wychowawczym z innego tytułu, a ponadto „pobranych odsetek za zwłokę na ubezpieczenie społeczne za okres od 24 marca do 31 sierpnia 2000 r.”, uznając postępowanie w sprawie umorzenia tych należności za bezprzedmiotowe.

W odwołaniu B. P. domagała się uchylenia decyzji lub jej zmiany podnosząc, że w dniu 30 lipca 2012 r. złożyła wniosek o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy za okres od 24 marca do 31 sierpnia 2000 r., bowiem wówczas była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej i jednocześnie przebywała na urlopie wychowawczym z tytułu zatrudnienia. Podnosiła, że nie rozumie dlaczego zaległe składki zostały wyegzekwowane w drodze egzekucji mimo, że obowiązywała abolicja dla ubezpieczonych prowadzących działalność gospodarczą i korzystających z zasiłku macierzyńskiego oraz urlopu wychowawczego z innego tytułu.

Wyrokiem z dnia 25 marca 2013 roku Sąd Okręgowy w Lublinie zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. do wydania w terminie 30 dni decyzji odnośnie wniosku B. P. z dnia 30 lipca 2012 r. o umorzenie należności z tytułu zaległych składek za okres od 4 października 1999 r. do 20 lutego 2000 r. oraz od 24 marca 2000 r. do 31 sierpnia 2000 r. w związku z podleganiem obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i jednoczesnego pobierania zasiłku macierzyńskiego oraz przebywania na urlopie wychowawczym.

Sąd Okręgowy ustalił, że B. P. w dniu 30 lipca 2012 r. w związku z przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy - Prawo bankowe (Dz. U. Nr 71, poz. 609), złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. wniosek o umorzenie należności z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i na Fundusz Pracy za okres od 4 października 1999 r. do 20 lutego 2000 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i pobierania w tym okresie zasiłku macierzyńskiego z innego tytułu, a także o umorzenie nieopłaconych składek (wraz z odsetkami za zwłokę) na ubezpieczenia społeczne i na Fundusz Pracy za okres od 24 marca 2000 r. do 31 sierpnia 2000 r. w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej i przebywaniem na urlopie wychowawczym z innego tytułu.

Organ rentowy decyzją z dnia 31 sierpnia 2012 roku umorzył pobrane odsetki za zwłokę od opłaconych po terminie składek na Fundusz Pracy za okres od 24 marca do 31 sierpnia 2000 r. w łącznej kwocie 255,00 złotych i zaliczył powyższą kwotę nadpłaty na poczet zaległych składek oraz wydał w tej samej dacie zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję o umorzeniu postepowania.

Sąd Okręgowy zważył, że w myśl art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie spraw indywidualnych dotyczących w szczególności zgłaszania do ubezpieczeń, przebiegu ubezpieczeń społecznych, ustalania wymiaru składek i ich poboru, umarzania należności z tytułu składek, ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wymiaru tych świadczeń.

Od decyzji organu rentowego wydawanych w zakresie indywidualnych spraw przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. Odwołanie do sądu przysługuje również w razie niewydania decyzji w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie lub inne roszczenia – art. 83 ust. 3 cyt. ustawy.

Zdaniem Sądu Okręgowego, skoro wniosek ubezpieczonej z dnia 30 lipca 2012 r. został jednoznacznie sformułowany to zgodnie z art. 5 ust. 1 – 2 oraz ust. 7 powołanej ustawy z 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy – Prawo bankowe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązany był do wydania decyzji określającej wysokość umorzonych należności oraz kwoty podlegającej zaliczeniu lub zwrotowi, jeżeli powstała nadpłata. Oczywiście w przypadku braku przesłanek materialnoprawnych do uwzględnienia żądania zgłoszonego we wniosku organ rentowy obowiązany był wydać decyzję odmowną podlegającą kontroli sądu.

Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy wadliwie zastosował przepis art. 105 § 1 k.p.a. i umorzył postępowanie administracyjne jako bezprzedmiotowe. Zgodnie bowiem z treścią tego przepisu, postępowanie administracyjne podlega umorzeniu tylko wtedy, gdy z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, a więc gdy brak jest przedmiotu postępowania administracyjnego. W doktrynie przyjmuje się, że przedmiotem postępowania administracyjnego jest sprawa administracyjna w rozumieniu art. 1 pkt 1 k.p.a. Zatem postępowanie administracyjne staje się bezprzedmiotowe, gdy sprawa która miała być załatwiona w drodze decyzji albo nie miała charakteru sprawy administracyjnej jeszcze przed datą wszczęcia postępowania, albo utraciła charakter sprawy administracyjnej w toku postępowania administracyjnego. Powołany przepis będzie miał zastosowanie tylko w tych sytuacjach, w których w świetle prawa materialnego i ustalonego stanu faktycznego brak jest sprawy administracyjnej mogącej być przedmiotem postępowania (Komentarz aktualizowany do art. 105 Kodeksu postępowania administracyjnego autor Andrzej Wróbel, komentarz LEX /el 2013). W wyroku z dnia 20 stycznia
2011 r., III SK 20/10 Sąd Najwyższy stwierdził, że „ze względu na ustrojową zasadę prawa strony do merytorycznego rozpatrzenia jej żądania w postępowaniu administracyjnym i prawa do rozstrzygnięcia sprawy decyzją, art. 105 § 1 k.p.a. nie może być interpretowany rozszerzająco. Przepis ten ma bowiem zastosowanie tylko w tych sytuacjach, w których w świetle prawa materialnego i ustalonego stanu faktycznego brak jest sprawy administracyjnej mogącej być przedmiotem postępowania. Oznacza to, że postępowanie administracyjne inaczej niż postępowanie cywilne, staje się bezprzedmiotowe w rozumieniu art. 105 § 1 k.p.a. tylko wtedy, gdy brak jest sprawy administracyjnej, która może być załatwiona decyzją, nie zaś wtedy, gdy wydanie decyzji staje się zbędne” (LEX nr 794506).

W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy orzekł, że zaskarżona decyzja jest wadliwa co ma ten skutek dla postępowania cywilnego, że nie może być przedmiotem odwołania, a to prowadzi do sytuacji procesowej równoznacznej z niewydaniem decyzji.

Mając na uwadze, że od zgłoszenia wniosku w dniu 30 lipca 2012 r. upłynęły ponad dwa miesiące, Sąd Okręgowy uznał odwołanie B. P. za wniesione w związku z niewydaniem decyzji ( bezczynnością organu rentowego) – art. 83 ust. 3 cyt. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 477 9 § 4 k.p.c.

Od tego wyroku apelację wniósł organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał:

1. naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art.83 ust.1-3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art.4 ust.2, 3 i 5 oraz art.5 ust.1 i 7 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy Prawo Bankowe i art.103 § 1 kpa;

2. naruszenie prawa procesowego a w szczególności art.477 14 § 4kpc poprzez stwierdzenie bezczynności i zobowiązanie ZUS do wydania decyzji. Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania w przedmiocie umorzenia opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest oczywiście bezzasadna, dlatego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny w całej rozciągłości podziela zarówno ustalenia faktyczne, jak i wnioskowania prawnicze zawarte w motywach zaskarżonego wyroku. W tej sytuacji nie zachodzi potrzeba ich powtarzania (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997 roku II UKN 61/97 – OSNAPiUS 1998/3/104, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 roku I PKN 339/98 – OSNAPiUS 1998/24/776).

Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa procesowego Sąd Apelacyjny stwierdza, że zarzut ten jest całkowicie chybiony. Sąd Okręgowy trafnie orzekł, że nie było podstaw do umorzenia postępowania w zakresie żądania zgłoszonego przez wnioskodawczynię we wniosku o umorzenie składek i organ rentowy powinien wydać decyzję o umorzeniu składek bądź o odmowie ich umorzenia. Skoro wniosek wnioskodawczyni został pozostawiony bez merytoryczne rozpoznania, słusznie Sąd Okręgowy przyjął, że jej odwołanie jest skargą na bezczynność organu rentowego w związku z niewydaniem decyzji co do istoty sprawy.

Podnoszone w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego są całkowicie pozbawione podstaw, ponieważ Sąd Okręgowy nie orzekał o istocie sprawy i nie wypowiadał się o zasadności lub bezzasadności wniosku wnioskodawczyni. Przepisy wymienione w zarzucie nie znajdowały w tej sytuacji zastosowania, ponieważ roszczenie wnioskodawczyni nie zostało jeszcze rozpoznane merytorycznie przez organ rentowy.

Z tych względów i na mocy art.385 KPC Sąd Apelacyjny oddalił apelację organu rentowego jako całkowicie bezzasadną.