Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 510/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia

SA Barbara Hejwowska

Sędziowie:

SA Krystyna Smaga (spr.)

SA Małgorzata Rokicka - Radoniewicz

Protokolant: sekr. sądowy Maciej Mazuryk

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2013 r. w Lublinie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 8 kwietnia 2013 r. sygn. akt VII U 3236/12

zmienia częściowo zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób,
że początkową datę prawa do emerytury ustala na dzień 1 stycznia
2013 roku.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 lipca 2012 r Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił J. K. prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ nie udowodnił on piętnastoletniego okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i nie rozwiązał stosunku pracy.

W odwołaniu od decyzji wnioskodawca wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury i o przesłuchanie świadków na okoliczność charakteru wykonywanej przez niego pracy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2013 r: I. zmienił zaskarżona decyzję i przyznał J. K. prawo do emerytury od dnia 10 lipca 2012 r; II. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz J. K. kwotę 60 zł tytułem kosztów postępowania.

Sąd pierwszej instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na podstawie następujących ustaleń faktycznych i ich oceny prawnej.

Wnioskodawca w dniu 10 lipca 2012 r złożył wniosek o emeryturę. Na dzień 1 stycznia 1999 r udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 27 lat 1 miesiąc i 9 dni, w tym 12 lat 3 miesiące i 22 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Od 12 lipca 1975 r do 14 sierpnia 1983 r wnioskodawca pracował w Zakładzie Usług Budowlanych (...)w C. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach: elektromontera, konserwatora urządzeń elektrycznych, mistrza, kierownika grupy. Zakład (...)zajmował się między innymi świadczeniem usług elektroenergetycznych, budową linii energetycznych, naprawą oraz wymianą linii. Dotyczyło to głównie budynków PGR, Spółdzielni Produkcyjnych, winiarni. Od 12 lipca 1975 r do 4 września 1978 r wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku elektromontera. Pracując w powyższym zakładzie pracy na tym stanowisku wykonywał prace bezpośrednio przy montażu linii energetycznych. Szczególnie do jego obowiązków należało wykopanie dołów na słupy elektryczne, następnie na słupach przy pomocy słupołazów montował przewody elektryczne i przyłączał energię elektryczną do budynków, zajmował się także podwieszaniem przewodów. Wymienione prace wykonywał w terenie przez cały rok). Ponieważ okres pracy na stanowisku elektromontera (...) C. wynosił ponad 3 lata (od 12 lipca 1975 r do 4 września 1978 r), a do wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych brakowało wnioskodawcy mniej niż 3 lata (ZUS uznał 12 lat 3 miesiące i 22 dni), Sąd nie widział potrzeby analizowania warunków pracy wnioskodawcy na innych stanowiskach w wymienionym zakładzie pracy. Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie wskazanych dowodów.

Sąd obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy i świadków, gdyż są one spójne, logiczne, wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają, a nadto znajdują potwierdzenie w obszernej dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy dotyczącej części spornego zatrudnienia. Organ rentowy nie podniósł żadnych okoliczności, które podawałyby w wątpliwość te zeznania, czy też dowody z dokumentów, również Sąd nie stwierdził podstaw do kwestionowania ich wiarygodności.

Sąd Okręgowy powołał przepis art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r Nr 39, poz. 353 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego m.in. w art. 32, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: 1) osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, 2) w dniu 1 stycznia 1999 r mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn oraz okres pracy w szczególnych warunkach wynoszący 15 lat, 3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, 4) rozwiązali stosunek pracy.

Sąd wywodził, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 ustawy). Natomiast zgodnie z art. 32 ust. 4, wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Sąd wskazał, że rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) stanowi w § 2 ust. 1, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Zgodnie zaś z § 3 rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, 2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd zauważył, że okolicznością sporną w sprawie było to, czy wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych. Z dokonanych ustaleń wynika, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował od 12 lipca 1975 r do 14 sierpnia 1983 r w Zakładzie (...) (...) w C., w tym od 12 lipca 1975 r do 4 września 1978 r na stanowisku elektromontera, faktycznie wykonując prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej. Praca wykonywana w tym okresie to praca określona w wykazie A w dziale II rozporządzenia oraz dziale II. poz. 1 pkt 4 wykazu stanowisk stanowiących załącznik do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r.

Sąd podniósł, że dodając okres pracy wyżej wymienionej do okresu pracy uznanego przez organ rentowy za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych uznać należy, że wnioskodawca pracował łącznie nieco ponad 15 lat w warunkach szczególnych. Sąd Okręgowy ustalił skarżącemu prawo do emerytury od 10 lipca 2012 r, tj. od dnia złożenia wniosku.

W tym stanie rzeczy, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 14 § 2 kpc Sąd orzekł jak w wyroku. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej (Dz. U. z 2002 r Nr 163, poz. 1348 ze zm.) zgodnie z którym stawki minimalne w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynoszą 60 zł.

Apelację od tego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., zaskarżając go w części dotyczącej daty przyznania emerytury.

Apelujący zarzucił:

1) naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 2 w brzmieniu obowiązującym w dniu złożenia wniosku w związku z art. 100 ust. 1 i art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227 ze zm.) poprzez przyznanie prawa do emerytury od dnia, w którym wnioskodawca pozostawał w stosunku pracy,

2) sprzeczność ustaleń Sadu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że ubezpieczony spełnił wszystkie wymagane prawem przesłanki do uzyskania emerytury z dniem 10 lipca 2012 r.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie, że J. K. ma prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2013 r.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że Sąd Okręgowy pominął, że zaskarżona decyzja wśród przyczyn odmowy przyznania emerytury wskazywała również na nieudokumentowanie przez wnioskodawcę rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą na rzecz którego wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem ustalenia prawa do emerytury. Z akt sprawy wynika bowiem (kwestionariusz okresów składkowych i nieskładkowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 26 kwietnia 2012 r wystawione przez płatnika składek (...) SA w B.), że wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu od 5 lutego 2011 r. Powyższe okoliczności nie uległy zmianie w toku postępowania sądowego.

Skarżący podniósł, że w tej sytuacji brak jest podstaw do przyjęcia, że wszystkie warunki prawa do emerytury wnioskodawca spełnił 10 lipca 2012 r, to jest w dniu zgłoszenia wniosku. Wymagane warunki zostały przez wnioskodawcę spełnione wraz ze zmianą treści przepisu art. 184, od dnia 1 stycznia 2013 r. Zniesiony został bowiem warunek rozwiązania stosunku pracy jako warunek uzasadniający ustalenie prawa do emerytury.

Dopiero zatem od powyższej daty, mając na uwadze pozostawanie wnioskodawcy w stosunku pracy, może być ustalone prawo do emerytury.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 24 lipca 2013 r pełnomocnik wnioskodawcy adwokat P. L. podała, że wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w dniu 31 grudnia 2012 r i nadal jest zatrudniony (protokół rozprawy apelacyjnej, k. 68v akt sprawy) i pozostawiła apelację do uznania Sądu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest zasadna, bowiem trafne są podniesione w niej zarzuty.

Skarżący domagał się emerytury, której warunki ukonstytuowane zostały w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Przepis ten, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 r, stanowił że dla uzyskania prawa do emerytury ubezpieczony urodzony po dniu 31 grudnia 1948 r winien udowodnić do dnia wejścia w życie ustawy: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (ust. 1). Emerytura, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Nadto art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazuje, że prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Stosownie zaś do art. 129 ust. 1 ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych z dnia 5 lipca 2012 r, złożonym przy wniosku o emeryturę z dnia 10 lipca 2012 r wnioskodawca podał, że nadal jest zatrudniony w (...) SA w B.. Zaświadczenie wystawione w dniu 5 lipca 2012 r przez pracodawcę wnioskodawcy, (...) Spółka Akcyjna w B., wskazuje że wnioskodawca jest zatrudniony od 4 września 1986 r do nadal w pełnym wymiarze czasu pracy (akta ZUS). Również pełnomocnik wnioskodawcy na rozprawie apelacyjnej podała, że wnioskodawca nadal jest zatrudniony.

W tej sytuacji do dnia 31 grudnia 2012 r wnioskodawca nie spełnił wszystkich przesłanek do nabycia prawa do emerytury, bowiem nie rozwiązał stosunku pracy.

Z dniem 1 stycznia 2013 r artykuł 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r poz. 637) nadał nową treść przepisowi art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej, pomijając obowiązek rozwiązania stosunku pracy.

Od tej daty rozwiązanie stosunku pracy nie jest więc koniecznym warunkiem uzyskania prawa do omawianej emerytury. Zatem wnioskodawca, który pozostaje w zatrudnieniu mógł uzyskać prawo do emerytury dopiero od dnia 1 stycznia 2013 r .

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny, uwzględniając w całości apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 386 § 1 kpc.