Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Krzysztof Noskowicz

Sędziowie: SSA Dorota Paszkiewicz (spr.)

SSA Grażyna Świderska - Wandor

Protokolant: sekr. sądowy Karolina Petruczenko

przy udziale prokuratora Prokuratury Okręgowej w Gdańsku del. do Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku Lilianny Stojek

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2015 r.

sprawy

A. K.

oskarżonego z art. 280 § 1 k.k.

V. C.

oskarżonego z art. 280 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 29 stycznia 2015 r., sygn. akt XIV K 13/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do V. C. w ten sposób, że:

1.  wymierzoną karę pozbawienia wolności obniża do 2 (dwóch) lat;

2.  uchyla orzeczenie o zaliczeniu na poczet kary pozbawienia wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie;

3.  na podstawie art. 69 § 1 i 2, 70 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesza temu oskarżonemu na okres próby wynoszący 3 (trzy) lata;

II.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części;

III.  zwalnia oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych należnych za postępowanie odwoławcze, a wydatkami tego postępowania obciąża Skarb Państwa przy czym w odniesieniu do V. C. zwolnienie od opłaty dotyczy jednej opłaty należnej za obie instancje;

IV.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. W. K. – Kancelaria Adwokacka w G. – kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej przed Sądem Apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 29.01.2015 r. w sprawie XIV K 13/14 orzekł co do oskarżonych z art. 280 § 1 k.k. A. K. i V. C., co następuje:

„I. Oskarżonego A. K. uznaje za winnego tego, że w dniu 24 maja 2012 r. w C., używając przemocy w postaci oddania trzech strzałów z pistoletu gazowego, stanowiącego broń palną, w kierunku obywatela Niemiec T. M., zabrał mu w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie 12.000 (dwunastu tysięcy) euro, należące do obywatela Niemiec R. K., czym działał na szkodę T. M. i R. K., czyn ten kwalifikuje z art. 280 § 2 k.k. i za to, na podstawie art. 280 § 2 k.k. skazuje go na karę 4 (czterech) lat pozbawienia wolności;

II. Oskarżonego V. C. uznaje za winnego tego, że w dniu 24 maja 2012 r., w C., działając w zamiarze dokonania przez A. K. rozboju na osobie T. M., polegającego na użyciu wobec niego przemocy, bądź groźby bezprawnej i dokonaniu zaboru w celu przywłaszczenia 12.000 (dwunastu tysięcy) euro, swoim zachowaniem ułatwił jego popełnienie, pomagając w wyborze miejsca przestępstwa, udzielając informacji odnośnie wyglądu pokrzywdzonego i tego, czy ktoś mu towarzyszy, próbując namówić do udziału w przestępstwie inną osobę, sprawdzając miejsce popełnienia przestępstwa przed jego popełnieniem oraz odwożąc A. K. z miejsca popełnienia przestępstwa, czyn ten kwalifikuje z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. i za to, przy zastosowaniu art. 19 § 1 k.k., na podstawie art. 280 § 1 k.k. skazuje go na karę 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

III. Na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzeka solidarnie w stosunku do obu oskarżonych obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, poprzez zapłatę na rzez R. K. kwoty 12.000 (dwunastu tysięcy) euro;

IV. Na podstawie art. 63 § 1 k.k. zalicza obu oskarżonym na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności:

- A. K. – od dnia 26 czerwca 2012 r. do dnia 24 listopada 2014 r.

-V. C. od dnia 26 czerwca 2012 r. do dnia 11 stycznia 2013 r.”, a nadto orzekł o zwrocie wymienionych dowodów rzeczowych (pkt V. wyroku), o kosztach obrony z urzędu (punkt VI. wyroku) oraz o kosztach sądowych, zwalniając A. K. w całości od ich ponoszenia, a zasądzając od V. C. część kosztów związanych z jego udziałem w sprawie w kwocie 1400 złotych, w tym 400 zł opłaty, i zwalniając go od ponoszenia kosztów w pozostałym zakresie (punkty VII. i VIII. wyroku).

Apelacje od tego wyroku wywiedli obrońcy obu oskarżonych.

Apelacja obrońcy oskarżonego A. K. zaskarżała powyższy wyrok w całości i wskazując jako podstawy odwoławcze art. 438 pkt 2 oraz 3 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzucała:

I.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, co miało wpływ na jego treść, polegającego na błędzie dowolności, tzn. dokonaniu ustaleń faktycznych w sposób dowolny poprzez błędne przyjęcie, że zachowanie oskarżonego A. K. w całości oraz ponad wszelką wątpliwość wyczerpało znamiona podmiotowe oraz przedmiotowe czynu z art. 280 § 2 k.k., podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynikają dokonane ustalenia faktyczne, co w konsekwencji miało wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia ; tzn. błąd Sądu w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż używając przemocy w postaci oddania trzech strzałów z pistoletu gazowego, stanowiącego bron palną, podczas gdy pistolet gazowy nie stanowi broni palnej w rozumieniu art. 280 § 2 k.k.

II.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, co miało wpływ na jego treść, polegającego na błędzie dowolności, tzn. dokonaniu ustaleń faktycznych w sposób dowolny poprzez błędne przyjęcie, że oskarżony A. K. działał jedynie z drugim współoskarżonym V. C., podczas gdy w sprawie pojawia się postać F. (vide 12 s. uzasadnienia wyroku), którego rola nie została w sposób należyty wyjaśniona, w szczególności czy w ogóle wiedział o planowanym rozboju, a nie poprzestanie jedynie na ustaleniu przez Sąd I instancji, że wykonany był telefon do F., ale go nie zastano, co w konsekwencji doprowadziło do uznania, że oskarżony działał tylko z jedna osobą, a co za tym idzie uniemożliwienie mu skorzystania z dobrodziejstwa nadzwyczajnego złagodzenia kary w sytuacji, gdy oskarżony złożył wyczerpujące wyjaśnienia i opowiedział szczegółowo o zdarzeniu;

III.  obrazę przepisów postępowania tj. art. 5 § 2 k.p.k. mającą wpływ na treść orzeczenia poprzez niepowzięcie wątpliwości, choć po dokonaniu oceny dowodów Sąd nie miał podstaw do odrzucenia wersji zdarzenia korzystnej dla oskarżonego, a to poprzez przyjęcie, iż posługiwał się on bronią palną, podczas gdy oskarżony posługiwał się bronią gazową, co powinno budzić wątpliwości, których wyjaśnienia Sąd powinien się podjąć lub zgodnie z art. 5 § 2 k.p.k. rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego, a nie przyjąć wprost jako okoliczności wyłącznie go obciążające.

W konsekwencji tak sformułowanych zarzutów apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę kwalifikacji prawnej czynu określonej w art. 280 § 1 k.k. oraz zastosowanie art. 60 § 3 k.k., ewentualnie o uchylenie przedmiotowego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Apelacja obrońcy oskarżonego V. C. zaskarżała wyrok w odniesieniu do tego oskarżonego w całości i zarzucała:

- błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść, wyrażający się przyjęciem, że oskarżony C. dopuścił się zarzucanego mu czynu, podczas gdy prawidłowa, dokonana z uwzględnieniem dyrektyw wynikających z art. 7 i 5 § 2 k.p.k., analiza zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi do wniosku o niemożności dokonania ustaleń iż oskarżony co najmniej przewidywał możliwość popełnienia przez A. K. przestępstwa z art. 280 k.k.,

a nadto, powołując się na daleko idącą ostrożność procesową:

- rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego V. C. kary dwóch lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności oraz orzeczenia obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonego V. C..

Podnosząc te zarzuty skarżący wniósł o zmianę wyroku w zakresie zaskarżenia, poprzez uniewinnienie oskarżonego od przypisanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie wyroku w zakresie zaskarżenia i w tym zakresie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie, z daleko idącej ostrożności procesowej o zmianę wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o karze poprzez wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania i uchylenie orzeczenia w zakresie obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonego V. C..

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy oskarżonego A. K. nie zasługiwała na uwzględnienie, a apelacja obrońcy V. C. została uznana za zasadną jedynie w części.

Odnosząc się do zarzutów apelacji obrońcy oskarżonego A. K. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji co do tego, iż pistolet gazowy, którym posługiwał się oskarżony, stanowi broń palną w rozumieniu art. 280 § 2 k.k. Stanowisko to jest wyrazem utrwalonej linii orzecznictwa, u podstaw której leży także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29.01.2004 r., IKZP 39/03 z przedstawioną tam argumentacją, do której Sąd Apelacyjny się odwołuje. Pojęcie broni palnej zawarte jest w obowiązującej ustawie o broni i amunicji z 1999 r. (Dz.U.2012.576 j.t.), a według art. 7 ust.1 i 4 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy do broni palnej zalicza się też broń gazową. Bez względu na odmienne cele tejże ustawy i kodeksu karnego racjonalny ustawodawca w systemie prawa posługując się takimi samymi pojęciami przydaje im tożsame znaczenia. Skoro kodeks karny nie zawiera własnej definicji broni palnej odwołać się zatem wypada właśnie do systemu prawa i tam poszukiwać treści objętej pojęciem broni palnej. Oczywiście znamienny zwrot „w rozumieniu ustawy” nie uszedł uwagi przy dokonywaniu wykładni przez Sąd Najwyższy w przywołanym orzeczeniu, gdzie w sposób wyczerpujący, wszechstronny i logiczny odniesiono się do wszelkich argumentów wysuwanych przez zwolenników odmiennego poglądu. Dodać wypada, że apelujący nie podniósł nowych okoliczności, które pozostawałyby poza rozważaniami Sądu Najwyższego, który odnosił się także, i to w doskonały sposób, do kwestii niebezpieczeństwa przedmiotu. Nie ulega przy tym wątpliwości, że konstrukcja pistoletu, także gazowego, umożliwia spowodowanie śmierci człowieka (np. strzał w głowę z przyłożenia), podobnie jak i użycie noża może taki skutek wywołać (np. podcięcie gardła), choć możliwe jest użycie tych narzędzi bez tak daleko idących skutków. Przytoczone w apelacji orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 2002 r. odnieść należy do „innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu”, o jakim mowa w art. 280 § 2 k.k. Dodać i to wypada, że według art. 280 § 2 k.k. „podobnie niebezpieczny” może też być środek obezwładniający, więc przeznaczenie do „chwilowego obezwładnienia przeciwnika”, jak argumentuje apelujący, nie będzie właściwe dla wyłączenia pistoletu gazowego z kategorii broni palnej ze względu na brak owego niebezpieczeństwa.

Nie jest też zasadny zarzut obrazy przepisów postępowania tj. art. 5 § 2 k.p.k. Autor apelacji nie zauważył, że taki zarzut ma rację bytu nie wtedy, gdy skarżący uznaje, że zachodzą nie dające się usunąć wątpliwości, ale wtedy, gdy Sąd stwierdził istnienie takich wątpliwości i pomimo tego postąpił niezgodnie z przepisem art. 5 § 2 k.p.k. W kwestii wskazywanej przez apelującego Sąd I instancji takich wątpliwości nie powziął, a i Sąd odwoławczy wątpliwości takich nie prezentuje, zatem zarzut obrazy art. 5 § 2 k.p.k. jest bezzasadny.

Zupełnie nieracjonalny, dla Sądu odwoławczego, jest zarzut z punktu II. apelacji i towarzyszący mu wniosek o przesłuchanie świadka „F.”. Jak bowiem ustalono w sprawie pseudonim taki nosił M. G., który już był kilkukrotnie przesłuchiwany (k. 262 – 263, 962,- 963, 1314 i 1484), a który nie ma żadnej wiedzy o będącym przedmiotem osądu przestępstwie, natomiast co do rodzaju i stopnia znajomości z oskarżonymi złożył już zeznania. Dodać wypada, że przyznający się do winy oskarżony nie wskazywał na jakikolwiek udział tegoż „F.” w czynnościach przygotowawczych, pomocniczych czy wykonawczych przestępstwa, zatem i ten zarzut apelacji obrońcy oskarżonego A. K. okazał się bezzasadny.

Sąd Apelacyjny, podzielając dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne i ich ocenę prawną, także w zakresie wymiaru kary wobec A. K. nie znalazł względów, które skutkowałyby uznaniem jej rażącej surowości i podzielając także w tej mierze wywody Sądu Okręgowego wydał orzeczenie skutkujące utrzymaniem w mocy zaskarżonego wyroku co do A. K..

II.

Odnosząc się do apelacji obrońcy oskarżonego V. C. stwierdzić należy jej bezzasadność w zakresie winy oskarżonego. Bezsprzecznie, co wynika z wyjaśnień obu oskarżonych, oskarżony V. C. wykonywał czynności ustalone przez Sąd I instancji udzielając swego samochodu i osoby w roli kierowcy. Nie ulega też wątpliwości, że telefonował do M. G. (vide bilingi), jak to wynika z wyjaśnień A. K.. Wyjaśnienia te stanowią istotny dowód co do roli i wiedzy współoskarżonego na temat popełnionego przestępstwa. Podzielając ocenę dowodów dokonaną przez Sąd I instancji i odwołując się do argumentacji zaprezentowanej w tej mierze w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (vide strona 24- 28 uzasadnienia), należy stwierdzić, że trafnie za wiarygodne uznano wyjaśnienia A. K. złożone w postępowaniu przygotowawczym. Oskarżony ten wskazywał okoliczności jego samego obciążające, okoliczności, które znalazły potwierdzenie w zeznaniach pokrzywdzonego, w bilingach, ale też – w odniesieniu do innych czynów – w wyjaśnieniach innych osób. Nie jest więc tak, aby A. K. w tychże wyjaśnieniach uznanych za wiarygodne, pomniejszał własny udział albo bezpodstawnie obciążał inne osoby. Nie miał też powodów, aby celowo kierować odpowiedzialność karną przeciwko V. C.. Poza tym wszystkim odwołać się należy do zasad doświadczenia życiowego i racjonalnego myślenia, do których to nie przystaje wersja V. C., natomiast w pełni odpowiadają im okoliczności wynikające z wyjaśnień A. K. uznanych za wiarygodne. Zarówno związki pomiędzy oskarżonymi, jak i zakres zaangażowania V. C. w pomoc udzielaną A. K., świadczą o jego wiedzy i działaniu w zamiarze dokonania przestępstwa rozboju przez A. K.. W tym zakresie apelacja nie zasługiwała zatem na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny uznał natomiast w części za zasadny zarzut rażącej niewspółmierności kary wymierzonej V. C.. Oskarżony odpowiada w granicach swojego zamiaru, a postać zjawiskową pomocnictwa Sąd Apelacyjny również uznaje za mniej społecznie szkodliwą niż sprawstwo. Nadto należy mieć na względzie te właściwości i warunki osobiste oskarżonego, które eksponuje w apelacji jego obrońca, przede wszystkim dotychczasową niekaralność oskarżonego, a którym Sąd Okręgowy nie przydał należytej wagi. Powyższe nakazywało obniżyć wymierzoną temu oskarżonemu karę pozbawienia wolności do dwóch lat i wykonanie tejże kary warunkowo zawiesić tytułem próby na okres 3 lat. Zdaniem Sądu odwoławczego dotychczasowa linia życia oskarżonego pozwala na wysnucie pozytywnej prognozy kryminologicznej, a faktycznie poniesiona dolegliwość rzeczywistego pozbawienia wolności do sprawy w postaci tymczasowego aresztowania dostatecznie obrazuje oskarżonemu konsekwencje nieprzestrzegania porządku prawnego, co w powiązaniu z dolegliwością w postaci obowiązku naprawienia szkody orzeczonego w punkcie III. zaskarżonego wyroku w stosunku do tego współdziałającego winno właściwie realizować cele kary zapobiegawcze i wychowawcze, ale także cele ogólnoprewencyjne. Zważywszy, iż od dnia 1 lipca 2015 r. zmieniły się przepisy kodeksu karnego rozważenia wymagało czy przepisy tej ustawy obowiązujące przed wskazaną zmianą nie były względniejsze dla oskarżonego. Mając na uwadze, że za słuszne i sprawiedliwe, w uwzględnieniu dyrektyw art. 53 k.k., uznano wymierzenie oskarżonemu kary dwóch lat pozbawienia wolności, to warunkowe zawieszenie wykonania tak wymierzonej kary możliwe było tylko w oparciu o przepisy kodeksu karnego obowiązujące przed przywołaną zmianą. Uznanie poprzednio obowiązującej ustawy za względniejszą skutkowało przywołaniem art. 4 § 1 k.k. przy ustalaniu zasad odpowiedzialności karnej V. C..

W konsekwencji powyższego stanowiska Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w stosunku do V. C. w ten sposób, że:

- wymierzoną karę pozbawienia wolności obniżył do 2 lat,

- uchylił orzeczenie o zaliczeniu na jej poczet okresu rzeczywistego pozbawienia wolności (zawartego w punkcie IV. zaskarżonego wyroku),

- na podstawie art. 69 § 1 i 2, 70 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił temu oskarżonemu na okres próby wynoszący 3 lata, a w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

III.

Mając na uwadze sytuację materialną oskarżonych, jak też kierując się względami słuszności, gdyż apelacja dotycząca V. C. okazała się częściowo skuteczne, Sąd Apelacyjny w myśl art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił obu oskarżonych od ponoszenia należnych za postępowanie odwoławcze kosztów sądowych, przy czym w odniesieniu do oskarżonego V. C. zwolnienie od opłaty dotyczy jednej opłaty należnej za obie instancje (art. 10 ust. 1 i art. 17 ust 1 ustawy z 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych), a wydatkami tego postępowania obciążył Skarb Państwa.

Koszty nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej w postępowaniu odwoławczym A. K. ustalono w stawce minimalnej w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.