Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Rostankowska (spr.)

Sędziowie: SSA Jerzy Sałata

SSA Krzysztof Ciemnoczołowski

Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Pankowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Gdańsku del. do Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku Lilianny Stojek

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2015 r.

sprawy

P. R.

oskarżonego z art. 280 § 2 k.k.; art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k.; art. 279 § 1 k.k.; art. 244 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu

z dnia 9 marca 2015 r., sygn. akt II K 147/14

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. J. – Kancelaria Adwokacka w T. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem 00/100) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu P. R. w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia oskarżonego od opłaty za postępowanie odwoławcze, a jego wydatkami obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Toruniu rozpoznawał sprawę P. R. oskarżonego o to, że:,

I. w dniu 18 września 2014r. w T., na stacji paliw (...) mieszczącej się przy ul. (...), posługując się nożem i grożąc R. M. natychmiastowym jego użyciem dokonał zaboru w celu przywłaszczenia pieniędzy w kwocie 1700 zł należących do M. P., tj. o czyn z art. 280§2 kk

II. w dniu 15 października 2014r. w T., na stacji paliw (...) mieszczącej się przy ul. (...), posługując się nożem i grożąc D. M. natychmiastowym jego użyciem usiłował zabrać mu w celu przywłaszczenia pieniądze, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na opór pokrzywdzonego, tj. o czyn z art. 13§1 kk w zw. z art. 280 § 2 kk

III. w okresie od 17 września 2014r. do 18 września 2014r. w T., na terenie parkingu niestrzeżonego mieszczącego się przy ul. (...), pokonał zabezpieczenia samochodu osobowego marki (...) o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 700 zł, należącego do J. D. i zabrał go w celu przywłaszczenia, tj. o czyn z art. 279 § 1 kk

IV. w okresie od 26 września 2014r. do 27 września 2014r. w T. przy ul. (...), pokonał zabezpieczenia samochodu osobowego marki (...) o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 900 zł, należącego do D. G. i zabrał go w celu przywłaszczenia, tj. o czyn z art. 279 § 1 kk

V. w okresie od 26 września 2014r. do 27 września 2014r. w T. przy ul. (...), wyłamał zamek w drzwiach samochodu osobowego marki (...) o numerze rejestracyjnym (...) i zabrał z niego w celu przywłaszczenia akumulator o wartości 400 zł, należący do P. K., tj. o czyn z art. 279 § 1 kk

VI. w dniu 15 października 2014r. w T., na terenie parkingu niestrzeżonego mieszczącego się przy ul. (...), pokonał zabezpieczenia samochodu osobowego marki (...) o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 1000 zł, należącego do B. L. i zabrał go w celu przywłaszczenia, tj. o czyn z art. 279 § 1 kk

VII. w dniu 18 września 2014r. w T. nie zastosował się do orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 17 marca 2014r. sygn. II K 121/14, zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym i kierował samochodem osobowym marki (...) o numerze rejestracyjnym (...), tj. o czyn z art. 244 kk

VIII. w dniu 27 września 2014r. w T. nie zastosował się do orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 17 marca 2014r. sygn. II K 121/14, zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym i kierował samochodem osobowym marki (...) o numerze rejestracyjnym (...), tj. o czyn z art. 244 kk

IX. w dniu 15 października 2014r. w T. nie zastosował się do orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 17 marca 2014r. sygn. II K 121/14, zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym i kierował samochodem osobowym marki (...) o numerze rejestracyjnym (...), tj. o czyn z art. 244 kk.

Wyrokiem z dnia 9 marca 2015r. w sprawie sygn. akt II K 147/14:

oskarżonego P. R. uznał za winnego popełnienia przestępstw zarzuconych mu:

a) w pkt. I aktu oskarżenia wyczerpującego znamiona z art.280 § 2 kk i

b) w pkt. II aktu oskarżenia wyczerpującego znamiona z art.13 § 1 kk w zw. z art.280 § 2 kk,

z tym ustaleniem, że stanowią one ciąg przestępstw i za to po myśli art.91 § 1 kk na podstawie art.280 § 2 kk wymierzył mu karę 3 lat pozbawienia wolności;

oskarżonego P. R. uznał za winnego popełnienia przestępstw zarzucanych mu w pkt. III, IV, V i VI aktu oskarżenia z tym ustaleniem, że:

a) (...) o numerze rejestracyjnym (...) stanowił wartość 500,-zł.,

b) akumulator zabrany z samochodu marki (...) o numerze rejestracyjnym (...) stanowił wartość 100,-zł.,

oraz, że przestępstwa te stanowią ciąg przestępstw, z których każde wyczerpuje znamiona występku z art.279 § 1 kk i za to w myśl art.91 § 1 kk na podstawie art.279 § 1 kk wymierzył mu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

oskarżonego P. R. uznał za winnego popełnienia przestępstw zarzucanych mu w pkt. VII, VIII i IX aktu oskarżenia z tym ustaleniem, że stanowią one ciąg przestępstw, z których każde przestępstwo wyczerpuje znamiona występku z art.244 kk i za to w myśl art.91 § 1 kk na podstawie art.244 kk karę wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

na podstawie art.91 § 2 kk i art.86 § 1 kk w miejsce kar jednostkowych orzeczonych wobec P. R. w pkt. I - III wyroku orzekł karę łączną 3 lat pozbawienia wolności;

na podstawie art.44 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego P. R. w związku ze skazaniem opisanym w pkt. I wyroku środek karny w postaci przepadku przedmiotów służących do popełnienia przestępstw: kominiarki koloru czarnego z dwoma otworami, noża kuchennego z drewnianą rękojeścią i noża metalowego - zapisanych w wykazie dowodów rzeczowych pod pozycją (...);

na mocy art.46 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego P. R.:

a) w związku ze skazaniem opisanym w pkt. Ia) wyroku środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego M. P. kwoty 1.700,-zł.;

b) w związku ze skazaniem opisanym w pkt. II wyroku, a dotyczącym przestępstwa zarzuconego w pkt. VI aktu oskarżenia środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego B. L. kwoty 550,-zł.;

na mocy art. 63 § l kk zaliczył oskarżonemu P. R. na poczet orzeczonej w pkt. III wyroku kary łącznej pozbawienia wolności okres tymczasowego aresztowania od dnia 15 października 2014r. do dnia 9 marca 2015r.;

zasądził od Skarbu Państwa (Kasy Sądu Okręgowego w Toruniu) na rzecz adw. J. J. kwotę 1.140,-zł. plus VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu P. R. z urzędu;

zwolnił oskarżonego z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych, zaś wydatkami poniesionymi w sprawie obciążył Skarb Państwa.

Apelację od wyroku wywiódł obrońca oskarżonego zarzucając mu rażącą niewspółmierność kary oraz nie dostrzeżenie podstaw do zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary i poddania oskarżonego próbie w postaci zawieszenia wykonania mu kary pozbawienia wolności, wniósł o zmianę wyroku przez nadzwyczajne złagodzenie kary pozbawienia wolności i orzeczenie jej z warunkowym zawieszeniem wykonania.

Ewentualnie wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Toruniu.

Ponadto wniósł o przeprowadzenie dowodu z następujących dokumentów:

1. oświadczenie z dnia 4 maja 2015r.,

2. oświadczenie z dnia 5 maja 2015r.,

na okoliczność naprawienia przez oskarżonego szkody wobec osób poszkodowanych (pkt VI zaskarżonego wyroku).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna i jako tak nie zasługuje na uwzględnienie.

I.

Na wstępie należy zauważyć, że Sąd I instancji w sposób wnikliwy i wszechstronny rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy, na ich podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne oraz należycie wykazał winę oskarżonego. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd Okręgowy nie wykazuje błędów logicznych i nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów chronionej przepisem art.7 kpk. Ustaleń faktycznych wnoszący apelację nie kwestionuje. Do czynów przypisanych oskarżonemu Sąd I instancji zastosował właściwą kwalifikację prawną.

Odnosząc się do podniesionego w apelacji obrońcy zarzutu rażącej niewspółmierności kary orzeczonej wobec oskarżonego P. R. wskazać na wstępie należy, że wobec oskarżonego zostały orzeczone trzy kary jednostkowe za ciągi przestępstw oraz kara łączna. Z uwagi na fakt, że orzekając karę łączną Sąd Okręgowy zastosował najkorzystniejszą z punktu widzenia oskarżonego zasadę absorpcji, w ocenie Sądu II instancji intencją skarżącego było zaskarżenie kary orzeczonej w pkt. I wyroku, gdyż jest to najwyższa z kar jednostkowych wymierzonych przez Sąd Okręgowy, który przy orzekaniu kary łącznej zastosował zasadę najkorzystniejszą dla oskarżonego, tj. zasadę absorbcji. Ta jednostkowa kara bowiem ukształtowała orzeczoną ostatecznie karę łączną pozbawienia wolności wymierzoną oskarżonemu w powyższej sprawie.

Bezsprzecznie Sąd I instancji ma ustawowo zagwarantowaną swobodę w ferowaniu wyroku, w tym kształtowania wymiaru kary. Rolą zaś Sądu odwoławczego w tym zakresie jest kontrola, czy granice swobodnego uznania sędziowskiego, stanowiącego zasadę sądowego wymiaru kary nie zostały przekroczone w rozmiarach nie dających się zaakceptować. Ustawa traktuje jako podstawę odwoławczą tylko taką niewspółmierność kary, która ma charakter rażący (art.438 pkt 4 kpk), a która zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można byłoby przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd I instancji, a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art.53 kk. Na gruncie art.438 pkt.4 kpk nie chodzi bowiem o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczasową nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco niewspółmierną”, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować. Innymi słowy zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen można zasadnie podnieść tylko wówczas, gdy orzeczona kara, jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to jednak nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy – a więc, gdy jest w społecznym odczuciu karą niesprawiedliwą. Należy również odwołać się do od dawna utrwalonego w judykaturze i doktrynie poglądu, że zarzut rażącej niewspółmierności kary nie wymaga wskazania nowych, nieznanych sądowi okoliczności, polegać bowiem może na wykazaniu, że okoliczności prawidłowo ustalone mają takie znaczenie i ciężar gatunkowy, których bądź orzeczona kara nie uwzględnia w ogóle, bądź uwzględnia je w stopniu niedostatecznym (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23.10.1974r. w sprawie V KRN 78/74, OSNKW 1974, poz.34). Mając na względzie, by rozmiar represji karnej był w pełni adekwatny do stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego i winy oraz spełniał swoje cele wychowawcze i zapobiegawcze, a także by uwzględniał wpływ, jaki orzeczona kara powinna wywrzeć w kierunku ugruntowania w społeczeństwie prawidłowych ocen prawnych i stosownego do tych ocen postępowania, jak i potwierdzenie przekonania, że w walce z przestępczością zwycięża praworządność, a sprawca jest sprawiedliwie karany, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do obniżenia oskarżonemu P. R. kar za przypisane mu czyny a tym samym obniżenia orzeczonej kary łącznej.

Odnosząc się do argumentów zawartych w uzasadnieniu apelacji wskazać na wstępie należy, że w ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest podstaw do zastosowania wobec oskarżonego instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary. Sąd Okręgowy uwzględnił wszystkie okoliczności łagodzące i obciążające mające wpływ na wymiar kary; w szczególności te wymienione przez skarżącego. Podkreślenia jednak wymaga, że niewątpliwie zdiagnozowany u oskarżonego (...) nie był bezpośrednim motywem działania oskarżonego. Motywem tym (ujawnionym przez oskarżonego) był bowiem zamiar zdobycia pieniędzy na spłatę (...). Niezrozumiałym jest natomiast powołanie się przez skarżącego na „silną presję psychiczną na oskarżonego ze strony ojca”. Rodzice oskarżonego bowiem wspierali go w spłacaniu jego długów. Za nacisk mogący mieć wpływ na wymiar orzeczonej wobec oskarżonego kary nie sposób uznać odmowy dalszego regulowania jego zobowiązań. Nie ma również racji skarżący twierdząc, że spożywanie alkoholu przez oskarżonego było motywem jego działania. Podstawy do zastosowania wobec oskarżonego instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary nie może stanowić obawa skarżącego, że osadzenie w zakładzie karnym spowoduje u oskarżonego załamanie psychiczne i powrót do hazardu. Pomijając fakt, że, jest to twierdzenie dowolne, podkreślenia wymaga, że idąc tokiem rozumowania apelującego należałoby zaprzestać orzekania kar izolacyjnych, ponieważ w zasadzie u każdego człowieka pozbawienie wolności nie pozostaje bez wpływu na jego psychikę. Żadną miarą za rażąco surową nie może zostać uznana kara łączna 3 lat pozbawienia wolności w sytuacji gdy jest to najniższa kara przewidziana za przestępstwo z art.280 § 2 kk, a oskarżonemu przypisano popełnienie ciągu składającego się rozboju z użyciem niebezpiecznego narzędzia i usiłowania popełnienia takiej zbrodni. Nadto oskarżonemu przypisano popełnienie ciągu czterech przestępstw kradzieży z włamaniem oraz ciągu trzech przestępstw z art.244 kk. Orzekając karę łączną Sąd I instancji zastosował najkorzystniejszą dla oskarżonego zasadę absorbcji. Oskarżony nie odpowiadał również jako sprawca młodociany (w chwili popełnienia przestępstw miał bowiem ukończone 21 lat). Ale choć jest osobą nieznacznie jedynie przekraczającą ustawowy próg „młodocianości”, nie był to jego pierwszy konflikt z prawem. W tym kontekście wyrażona przez apelującego opinia o dodatniej prognozie kryminalistycznej u P. R. nie jest uzasadniona. Podstaw do jej ukształtowania nie sposób upatrywać również w fakcie naprawienia szkody przez oskarżonego. Tym bardziej, że został on do tego zobowiązany mocą zaskarżonego orzeczenia. Nie sposób uznać aby w realiach rozpoznawanej sprawy naprawienie szkody stanowiło podstawę do zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Finalnie wskazać również godzi się, że orzeczona wobec oskarżonego kara ma również za zadanie spełnienie dyrektyw prewencji ogólnej, wzbudzenie w społeczeństwie przekonania o nieuchronności kary za naruszenie dóbr chronionych prawem i nieopłacalności zamachów na te dobra. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 9.05.2002r. w sprawie II Aka 526/01 stwierdził: „Istota prewencyjnego oddziaływania kary polega na wpływaniu - także poprzez jej niezbędną, to jest konieczną surowość - na kształtowanie postaw moralnych, organizujących społeczeństwa, wiarę w nie i ufność w celowość przestrzegania norm systemy te tworzących (zob.KZS 3/91 poz.8). Orzeczona kara winna zatem mieć także wpływ na każdego, kto w jakikolwiek sposób dowiedział się o przestępstwie i zapadłym orzeczeniu. (...) Kara jest również jednym z ważnych środków zwalczania przestępczości, tak w sensie funkcji odstraszającej, jak i w zakresie kształtowania społecznie porządanych postaw. Chodzi bowiem o to, aby nawet osoby skazane wdrażać do poszanowania zasad współżycia społecznego oraz do przestrzegania porządku prawnego i tym samym przeciwdziałać powrotowi do przestępstwa” (KZS 2002/10/69). Pogląd taki znajduje potwierdzenie w ugruntowanym i zachowującym swą aktualność orzecznictwie Sądu Najwyższego (patrz: wyrok składu 7 sędziów z dnia 25.02.1981r. w sprawie V KRN 343/80, OSPiKA 1981/11/199; wyrok z dnia 30.12.1977r. w sprawie V KR 190/77, OSNKW 1978/4/44; wyrok z dnia 22.03.1974r. w sprawie IV KRN 6/74, OSNKW 1974/7-8/134; wyrok z dnia 15.10.1982r. w sprawie IV KR 249/82, OSNKW 1983/6/41) i w pełni aprobuje go sąd odwoławczy orzekający w powyższej sprawie.

Sąd II instancji nie podziela zatem poglądu skarżącego, że orzeczone wobec oskarżonego kary jednostkowe oraz kara łączna są niewspółmiernie wysokie a mając na uwadze powyższe wywody, ogólne i szczególne zasady wymiaru kary wskazane w art.53 § 1 i 2 kk podzielił pogląd Sądu I instancji, że karami współmiernymi, uwzględniającymi te wszystkie elementy w odniesieniu do oskarżonego P. R. będą kary: 3 lat pozbawienia wolności orzeczona w pkt I wyroku, roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczona w pkt. II wyroku, 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczona w pkt. III wyroku oraz kara łączna 3 lat pozbawienia wolności. Kary jednostkowe bowiem są w pełni współmierne do stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości czynów przypisanych oskarżonemu, powinny spełnić zarówno cele zapobiegawcze w stosunku do oskarżonego, jak i potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, zaś kara łączna również została wymierzona zgodnie z zasadami jej orzekania, w szczególności biorąc pod uwagę związek przedmiotowo – podmiotowy między poszczególnymi przypisanymi oskarżonemu ciągami przestępstw.

II.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny zaskarżony wyrok jako trafny utrzymał w mocy nie stwierdzając zaistnienia zarówno przesłanek z art.440 kpk, jak i bezwzględnych przesłanek odwoławczych, o których mowa w przepisie art.439 kpk.

Na mocy przepisów § 2 ust.1, 2 i 3, § 14 ust.2 pkt.5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd II instancji orzekł o kosztach obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu P. R. w postępowaniu odwoławczym.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art.626 § 1 kpk w zw. z art.624 § 1 kpk w zw. z art.634 kpk zwalniając oskarżonego P. R. od obowiązku ich ponoszenia i obciążając nimi Skarb Państwa, mając na uwadze jego sytuację majątkową i okres kary pozbawienia wolności pozostający jeszcze oskarżonemu do odbycia.