Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 2 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: protokolant sądowy M. Ł.

po rozpoznaniu w dniu 2 września 2015 r. w Krakowie

na rozprawie sprawy z wniosku E. M.

przy uczestnictwie J. W., M. N., (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., G. (...) i (...),

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawczyni oraz uczestników J. W. i (...)

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie

z dnia 26 czerwca 2014 r., sygnatura akt I Ns 2273/10/K

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie, znieść postępowanie począwszy od 1 stycznia 2012 roku i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 2 września 2015 roku

Wnioskodawczyni E. M. ostatecznie precyzując żądanie wniosku domagała się stwierdzenia, że nabyła z dniem 1 października 2005 r., przez zasiedzenie nieruchomość położoną w K., obr. (...), składającą się z działki nr (...) o pow. 0,118 ha, działki nr (...) o pow. 0,018 ha oraz części działki (...) o pow. 0,0263 ha.

W uzasadnieniu wnioskodawczyni podała, że jej ojciec H. W. wraz z małżonką A. W. (1) w roku 1969 wybudował Zakład (...) przy ul. (...) w K.. Zakład został wybudowany na gruncie stanowiącym własność W. M. i J. M., którzy wyrazili na to zgodę (ówczesnej działce nr (...), objętej L.. (...) K.). Wymienieni wydali H. W. na cele związane z wybudowaniem zakładu wulkanizacyjnego również działki nr (...), stanowiące własność Skarbu Państwa. Obie te działki wraz z zakładem produkcyjnym wulkanizacji utworzyły jedną zorganizowaną całość, będącą w nieprzerwanym posiadaniu H. W. od 1969 roku aż do jego śmierci. Jego spadkobiercami są wnioskodawczyni i żona A. W. (1)

Uczestnicy J. W. i M. N. poparli żądanie wniosku.

Uczestnicy (...) i G. (...) wnieśli o oddalenie wniosku i zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2014 roku (sygn. akt I Ns 2273/10/K) Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie:

- w punkcie 1 stwierdził, że A. W. (1) oraz E. M. i J. W. nabyli z dniem 1 października 2005 roku po 1/3 każdy z nich prawo własności nieruchomości położonej w K. składającej się z działki nr (...) o powierzchni 0,0118 ha powstałej z podziału działki nr (...), która uległa podziałowi na działki nr (...) oraz działkę nr (...) o powierzchni 0,0180 ha powstałą z podziału działki nr (...), która uległa podziałowi na działki nr (...), zgodnie opinią biegłego sądowego inż. J. H. z dnia 14 czerwca 2012 r, złożoną w Ośrodku (...) pod nr (...)- (...), która to opinia wraz z projektem podziału nieruchomości stanowi integralna cześć postanowienia, a objętych księgą wieczystą (...);

- w punkcie 2 oddalił wniosek w pozostałym zakresie;

- w punkcie 3 nakazał pobrać od wnioskodawcy E. M. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Krakowa Krowodrzy w Krakowie kwotę 9487,04 zł (dziewięć tysięcy czterysta osiemdziesiąt siedem złotych 04/100) tytułem wydatków tymczasowo pokrytych przez Skarb Państwa;

- w punkcie 4 ustalił, ze wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

W apelacji od punktu 1 powyższego postanowienia, stwierdzającego nabycie z dniem 1 października 2005 roku przez zasiedzenie nieruchomości składającej się z działek (...) uczestnik (...) domagał się jego zmiany poprzez oddalenie wniosku o zasiedzenie także co do tych działek oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania apelacyjnego.

Zaskarżonemu postanowieniu (...)zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych, stanowiących podstawę rozstrzygnięcia zaskarżonego postanowienia poprzez uznanie, że H. W., ojciec wnioskodawczyni, budując warsztat na działce nr (...) pod koniec lat 60 – tych ubiegłego wieku zaczął korzystać z działek (...) stanowiących własność Skarbu Państwa, na których parkował samochodu i składował węgiel i zniósł garaże, jako posiadacz, które to posiadanie należało uznać za samoistne i w złej wierze i które to posiadanie doprowadziło do uznania przez Sąd pierwszej instancji nabycia tych działek przez spadkobierców H. W. na podstawie zasiedzenia;

- brak ustalenia od jakiego momentu, jeżeli w ocenie Sądu pierwszej instancji nastąpił, ojca wnioskodawczyni należy traktować jako posiadacza samoistnego działek, co prowadzi do błędnego zastosowania art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny poprzez błędne skrócenie czasu posiadana do połowy;

- naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny dowodów w sprawie, to jest zeznań świadka S. M., wnioskodawczynie, uczestników M. N. i J. W. i wyciągnięcia z nich błędnego wniosku, iż potwierdzają one okoliczności samoistności posiadania H. W. od samego początku, kiedy na działce nr (...) został posadowiony zakład wulkaniczny;

- naruszenie przepisu art. 172 k.c. poprzez przyjęcie, że cały okres posiadania najpierw przez H. W., a następnie przez E. M. winien być traktowany jako posiadanie samoistne;

- naruszenie przepisu art. 176 k.c. poprzez przyjęcie, że po śmierci H. W. sporne działki samoistnie posiadali A. W. (2) i J. W., co pozwala na doliczenie do ich czasu posiadania działek (...) czasu posiadania H. W.;

- naruszenie przepisu art. 96 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami poprzez brak w orzeczeniu stwierdzającym zasiedzenie wyrzeczenia o zatwierdzeniu podziału działek (...) jaki został dokonany na potrzeby niniejszego postępowania.

W apelacji od punktu 2 postanowienia Sądu Rejonowego oddalającego wniosek w pozostałej uczestnik J. W. domagał się jego zmiany poprzez orzeczenie, że A. W. (1), E. M. i J. W. nabyli z dniem 1 października 2005 roku po 1/3 każde z nich prawo własności nieruchomości położonej w K., składającej się z działki (...) o powierzchni 0, 0263 ha, a wyodrębnionej jako działka (...) oraz zasądzenia kosztów.

Zaskarżonemu postanowieniu uczestnik zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, to jest: art. 227 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez pominiecie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji pominięcie, że H. W. oraz wnioskodawczyni byli samoistnymi posiadaczamia działki (...), która to okoliczność mogla być ustalona przy pomocy pominiętego materiału dowodowego oraz art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez przeprowadzenie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów z pominięciem zasad logiki, doświadczenia życiowego oraz prawdopodobieństwa wersji, co skutkowało błędnym przyjęciem, że H. W. oraz wnioskodawczyni byli posiadaczami zależnymi działki (...), co miało wpływ na wynik sprawy, gdyż wskutek ustalenia, że H. W. oraz wnioskodawczyni byli posiadaczami zależnymi działki (...) Sąd błędnie przyjął, że nie została spełniona przesłanka zasiedzenia działki (...) w postacie wystąpienia posiadania samoistnego, wobec czego oddalił wniosek o zasiedzenie tej działki.

W apelacji od punktu 2 postanowienia Sądu Rejonowego oddalającego wniosek w pozostałej wnioskodawczyni E. M. domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Apelacja uczestniczki oparta została na naruszeniu prawa procesowego, które mogło mieć wpływ i miało na wynik sprawy. Wnioskodawczyni zarzuciła naruszenie art. 379 pkt 2 k.p.c. poprzez prowadzenia postępowania w warunkach braku należytego umocowania jej pełnomocnika adwokata J. K. oraz art. 277 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez przeprowadzenie postępowania dowodowego, w zakresie warunków posiadania działki nr (...), w sposób niezgodny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, w sposób prowadzący do błędnego ustalenia stanu faktycznego, tj. uznania, że H. W. oraz wnioskodawczyni byli posiadaczami zależnymi nieruchomości, nie zaś posiadaczami samoistnymi, w sytuacji, w której umowa dzierżawy, niezależnie od czasokresu jej formalnego obowiązywania nie była wykonywana, zaś zasiadujący zachowywali się w odniesieniu do nieruchomości jak posiadacze samoistni.

Podniesiony w apelacji zarzut nieważności postępowania opiera się na fakcie, że od dnia 31 grudnia 2011 roku reprezentujący w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji adwokat J. K. wykonuje zawodu adwokata, gdyż jest wpisany na listę osób

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W art. 379 k.p.c. wśród przesłanek nieważności postępowania ustawodawca w pkt 2 wymienił także nienależyte umocowanie pełnomocnika strony. Nie budzi wątpliwości, iż nienależyte umocowanie pełnomocnika strony jako przyczyna nieważności postępowania, zachodzi zarówno w razie wadliwego udzielenia pełnomocnictwa osobie mogącej być pełnomocnikiem, jak i ze względu na działanie w charakterze pełnomocnika osoby, która w danej sprawie nim być nie może. Występowanie w sprawie w charakterze pełnomocnika osoby, która nim być nie może, oznacza brak należytego umocowania pełnomocnika, a tym samym zawsze prowadzi do nieważności postępowania. Uchybienia tego nie można usunąć w drodze zatwierdzenia przez stronę czynności dokonanych przez tę osobę (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r., I PKN 586/00, OSNP 2003, nr 14, poz. 335; także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 2004 r., III CZP 32/04, Biul. SN 2004, nr 7, poz. 8; uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008 r., III CZP 154/07, OSNC 2008, nr 12, poz. 133).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku – Prawo o adwokaturze (tekst jednolity – Dz. U. z 2015 roku, poz. 615) zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz spółce (art. 4 a ustawy). Oznacza to, że wykonywanie zawodu adwokata jest równoznaczne z możliwością świadczenia pomocy prawnej. Podzielić zatem należy zarzut apelacji wnioskodawczyni, iż prawo do występowania w charakterze pełnomocników procesowych mają tylko adwokaci wpisani na listę adwokatów wykonujących zawód. Nie mogą natomiast być pełnomocnikami procesowymi adwokaci wpisani na listę adwokatów niewykonujących zawodu.

Zagadnienie wymagań formalnych, jakie musi spełnić adwokat, aby mógł być pełnomocnikiem strony w postępowaniu cywilnym było wielokrotnie rozważane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, głównie na tle postanowień uchylonego art. 393 ² k.p.c., zastąpionego obecnie przez art. 87 ¹ k.p.c. Co do zasady ukształtowało się stanowisko, zgodnie z którym pełnomocnikiem strony może być adwokat o statusie wyznaczonym przez przepisy ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124 ze zm.), a zatem wpisany na listę adwokatów (art. 65-69a pr. adw.) i wykonujący zawód w formach wskazanych przez ustawę w art. 4a (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 1996 r., I CRN 34/96, OSNC 1996/7-8/109; postanowienie z dnia 17 października 1997 r., I CZ 107/97, nie publ. oraz z dnia 28 lutego 2008 r., III CSK 245/07, OSNC 2009/5/73). Stanowisko powyższe nie uchybia treści art. 4 b prawa o adwokaturze, który określa przypadki uniemożliwiające adwokatowi wykonywanie zawodu w jakiejkolwiek formie organizacyjnej, a więc reguluje inną materię, niż art. 4 a tej ustawy i nie uzasadnia odstąpienia od ograniczonego katalogu form organizacyjnych praktyki adwokackiej. Złagodzenie tego wymagania – w zakresie reglamentowanym w art. 87 ¹ § 2 k.p.c. przyjęto jedynie w przypadku, kiedy adwokat (radca prawny) występuje we własnej sprawie. W takim wypadku dopuszczono osobiste wniesienie kasacji także wtedy, kiedy wnoszący był już nieczynny zawodowo z uwagi na przejście na emeryturę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 1997 r., II CKN 270/97, OSNC 1998/5/82).

Z pisma Okręgowej Rady Adwokackiej w K. wynika, że adwokat J. K. z dniem 31 grudnia 2011 roku zaprzestał prowadzenia działalności adwokackiej, co łączyło się z likwidacją Zespołu Adwokackiego Nr (...) w M.. Pomimo to reprezentował on wnioskodawczynię w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, co skutkować musi stwierdzeniem nieważności postępowania począwszy od 1 stycznia 2012 roku.

Z tych też przyczyn orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 379 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.